Przedmiot: Historia

Temat: Demokracja szlachecka w Polsce XVI wieku.

Poziom: Gimnazjum, klasa II

Autor: mgr Agnieszka Konsewicz

CELE:

uczeń umie:

• wyjaśnić znaczenie pojęcia „demokracja szlachecka”;

• omówić główne przywileje szlacheckie;

• przedstawić zasady funkcjonowania sejmików ziemskich, sejmu walnego;

• wyjaśnić rolę i znaczenie szlachty w podejmowaniu ważnych decyzji państwowych;

• ocenić postawę szlachty i wskazać sytuacje stanowiące zagrożenie dla państwa i takie, które świadczą o potędze państwa;

• wskazać przyczyny, które doprowadziły do powstania sejmu walnego w Polsce;

• omówić reformy sejmów egzekucyjnych;

• przedstawić i ocenić program polityczny ruchu egzekucyjnego;

• posługiwać się pojęciami: przywilej szlachecki, sejmiki ziemskie, sejm walny, stany sejmujące, konstytucja, demokracja szlachecka, egzekucja, kwarta;

• odnaleźć podobieństwa i różnice pomiędzy demokracją szlachecką a współczesną;

• uszanować prawo i demokrację;

METODY:

• rozmowa nauczająca;

• dyskusja;

CZAS:

• 1 godzina lekcyjna;

ŚRODKI DYDAKTYCZNE:

• podręcznik;

• schemat graficzne obrazujący wykształcenie się „trzech stanów sejmujących”;

• ilustracje obrad sejmów i sejmików z XVI wieku;

WPROWADZENIE:

• Przypomnienie wiadomości o stanach oraz zasadach funkcjonowania monarchii stanowej za Kazimierza Wielkiego.

ROZWINIĘCIE:

1. Zwrócenie uwagi na zróżnicowanie stanu szlacheckiego:

1. magnateria;

2. szlachta średnia;

3. szlachta zaściankowa;

4. gołota;

2. Przypomnienie głównych przywilejów szlacheckich z zaznaczeniem wzrostu roli politycznej szlachty i ograniczeniem znaczenia króla.

3. Przedstawienie rodzajów sejmików ziemskich oraz omówienie ich uprawnień.

4. Przedstawienie kompetencji urzędników centralnych w Rzeczpospolitej.

5. Omówienie organizacji sejmu walnego na podstawie schematu:

6. Rozmowa nauczająca na temat funkcjonowania demokracji szlacheckiej.

7. Ocena polityki szlachty wobec chłopstwa i mieszczaństwa.

8. Omówienie programu egzekucji dóbr i praw.

ZAKOŃCZENIE:

9. Dyskusja:

1. Jak oceniasz ustrój Rzeczpospolitej szlacheckiej w XVI wieku:

2. Co różniło demokrację szlachecką od monarchii stanowej?

3. Jakie konsekwencje przyniosło rozszerzenie przywilejów politycznych szlachcie?

4. Dlaczego możnowładztwo innych państw zazdrościło szlachcie polskiej jej pozycji w państwie?

ZADANIE DOMOWE;

• Ćwiczenie1,2 str. 31

• Ćwiczenie 3,4,5,6 str. 32

• Zadanie dla chętnych: Sporządź tabelkę, w której wypiszesz podobieństwa i różnice pomiędzy demokracją szlachecką a współczesną. Odwołaj się do wiadomości zdobytych na lekcjach wiedzy o społeczeństwie.

DEMOKRACJA SZLACHECKA	DEMOKRACJA WSPÓŁCZESNA