Pytania na egzamin z historii
Definicja historii wychowania: Historia wychowania to nauka zajmująca się dziejami oświaty, praktyki szkolnej i myśli pedagogicznej.
STAROŻYTNOŚĆ
Pierwsza szkoła: leśna
Pierwszy egzamin: inicjacja
Wspólnota pierwotna to: formacja społeczno-ekonomiczna będąca pierwszą formą współżycia zbiorowości ludzkiej
Okres wspólnoty pierwotnej: grupa pierwotna, ustrój rodowy, demokracja wojskowa
Funkcjonująca forma wychowania: wychowanie naturalne
Najstarsze cywilizacje: Babilon, Sumer, Egipt, Chiny
Najstarsze miasta: Jerycho, Uhr, Eridu, Kisz, Umma
Religie w starożytności: Buddyzm, Islam, Chrześcijaństwo
Kto wymyślił pismo: Sumerowie
Pismo:
Sumer-klinowe
Egipt-obrazkowe
Ameryka (Inkowie)-supełkowe
Typy szkół w Egipcie: kapłańskie, pisarzy, wojskowe, szkoły wytwórców(rzemieślników, rolników)
Etapy egzaminów w Chinach i tytuły: I etap kwitnący talent, II etap promowany uczony, III etap zdolny do urzędu
Konfucjusz: twórca systemu filozoficzno-moralnego Chin, pierwszy filozof świecki który proponował wiedzę opartą na podstawach naukowych.
STAROŻYTNA GRECJA
Kto napisał Iliadę i Odyseję: Homer
Grecja dzieli się na: Bliski Wschód(Egipt, Syria, Babilon, Iran, Turcja, Izrael) i Daleki Wschód(Indie, Chiny, Japonia)
Okresy w starożytnej Grecji: Homerycki- IV-V wiek, Klasyczny- IV-III wiek, Hellenistyczny- III- II wiek
Upadek Grecji: 146r. p.n.e.(nastąpił podbój Grecji przez Rzym)
Krypteja: szkoła przetrwania w starożytnej Grecji
Niewolnictwo: a)patriarchalne-pierwsza forma niewolnictwa, niewolnicy prowadzili gospodarstwa ludzi do których należeli, pracowali z właścicielami b)klasyczne-wykorzystywani niewolnicy fizycznie do produkcji, tylko w cywilizacjach zachodnich
Prawodawca Aten: Solon
Polis: państwo-miasto, pierwsze polis to Sparta
Nomos: styl życia w polis
Twórcy wychowania: Homer-uważa się go za wychowawcę w starożytnej Grecji
Prawodawca Sparty: Likurg-przypisywano mu organizację systemu wychowania w Sparcie
Cechy wychowania spartańskiego: charakter militarny, szkoły państwowe bez rozwoju umysłu, przyzwyczajano do znoszenia bólu, państwo decydowało o wychowaniu, dziewczynki też uczęszczały do szkoły, efebia obowiązkowa, ostatni etap wychowania to 10-letnia służba wojskowa
Cechy wychowania ateńskiego: wychowanie humanistyczne, harmonijny rozwój umysłu i ciała, szkoły prywatne, uczono czytania, pisania, potem gimnastyka, tylko chłopcy chodzili do szkoły, efebia początkowo dobrowolna, mając 20 lat stawał się pełnoprawnym obywatelem
Geruzja: rada starszych w Sparcie
Eforowie: najwyżsi urzędnicy państwowi, czuwali nad sprawami wychowania w Sparcie
Pajdonom: urzędnik państwowy w Sparcie, stał na czele wychowania całej edukacji spartańskiej
Efebia: wychowanie wojskowe
Kalokagatia: ideał człowieka w Atenach, wykształcony umysłowo i fizycznie
Solon: twórca Aten, autor pierwszych przepisów, reformator w Atenach
Gramatysta: uczył czytania, pisania, rachunków oraz literatury w Atenach
Kitarysta: (lutnista) uczył gry na lutni w Atenach
Palestra: (boisko sportowe) pierwszy stopień wychowania obywatelskiego
Pedotrib: nauczyciel w palestrze, Ateny
Kunszty: obejmowały naukę tańca, ćwiczenia gimnastyczne, skoki, biegi, musztrę wojskową, jazdę konną
Najważniejsze umiejętności w Atenach: czytanie i pływanie
Kim byli Sofiści i przedstawiciele: Sofiści to wędrowni mędrcy, nauczyciele, pedagodzy, uczyli mowy, dobierania argumentów. Filozofia Sofistów koncentrowała się wokół człowieka czyniąc go „miarą wszystkich rzeczy”. Działali w V-IV w. p.n.e. Przedstawiciele: Kryfiasz, Gorgiasz, Hippiasz, Protagoras, Alkidamos
Najważniejsze przedmioty Sofistów: filozofia, dialektyka, retoryka
Relatywizm teoriopoznawczy: poznanie prawdy przez zmysły, relatywizm-względność
Isokrates: uczeń Sofistów, założył pierwszą formalną szkołę retoryki w Atenach ok. 390r. p.n.e.
Hellenizm: ideał arystokratycznego, wolnego i szlachetnego człowieka, wykształcony ogólnie, ale dość jednostronnie i powierzchownie, raczej językowo i literacko niż przyrodniczo
W okresie hellenistycznym ukształtował się podział szkół: a)elementarne-miasta i wsie, chłopcy i dziewczęta z rodzin mniej zamożnych b)średnie i wyższe-tylko dla chłopców, wiedza encyklopedyczna, język grecki obowiązkowy. W szkole średniej 7 sztuk wyzwolonych
Gimnazjarcha: dyrektor i mecenas szkoły średniej w okresie hellenistycznym
Platon: założył pierwszą Akademię w Atenach, stworzył teorię państwa, jego dzieła: „Obrona Sokratesa”; „Państwo”; „Prawo”; „Uczta”
Cztery cnoty Platona: sprawiedliwość(harmonia wewnętrzna duszy), mądrość(dusza rozumna), odwaga(dusza uczuciowa), umiarkowanie(dusza impulsywna)
Anamneza: przypominanie sobie przez duszę tego co widziała w świecie idei. Według Platona dzielił świat na świat idei i świat rzeczy realnych
Idealizm: kierunek przeciwstawny realizmowi, według którego idea, myśl, świadomość są pierwotne natomiast byt, rzecz-wtórne. Platon, uważał że pierwiastki idealne mają przewagę nad realnymi
Sokrates: był nauczycielem Platona, nie napisał żadnego dzieła
Pedagogikę Sokratesa nazywamy: heurezą
Metody Sokratesa:
Heurystyczna(akuszerska)-powolne dochodzenie do prawdy
Indukcyjna-od szczegółu do ogółu
Dedukcyjna-od ogółu do szczegółu
Negatywna(krytyczne, elenktyczna)-tępimy to co negatywne przez oczyszczanie umysłu
Pozytywna(majeutyczne, odkrywcza)
Czego uczył Sokrates: uczył bezinteresownie cnoty każdego kto tego pragnął
Czyje są metody poznania: Sokratesa, nie pozostawił żadnych dzieł, jego słynne słowa to: „wiem że nic nie wiem”
Arystoteles: twórca teorii nauczania, jego dzieło to: „Polityka”; „Metafizyka”; „Etyka”
Pierwsze liceum: założył Arystoteles w 334r. p.n.e.
3 dusze według Arystotelesa: roślinna, zwierzęca, myśląca
Etapy poznania Arystotelesa: etap pierwszy-od urodzenia do 7 roku życia; etap drugi-od 7 do 15 roku życia; etap trzeci-od 16 do 22 roku życia
Stopnie poznania Arystotelesa: postrzeganie, zapamiętywanie, uogólnianie
Dualizm: dwoistość, istnienie obok siebie dwóch odrębnych zjawisk, nurtów, pierwiastków, zasad działania lub poznania np. materii i ducha, ciała i duszy, zła i dobra. Arystoteles chciał pogodzić materializm z idealizmem
Twórca dialektyki: Piotr Abelard
Heureza: metoda nauczania mająca nakłonić ucznia do aktywnych, samodzielnych obserwacji, doświadczeń, poszukiwań
Kto napisał „Żywot” i „Moralność”: Plutarch
STAROŻYTNY RZYM
Powstanie miasta Rzym: 21.04.753r.p.n.e.(Remus i Romulus)
Okresy w starożytnym Rzymie: a)rodowy(królewski) do VI w. p.n.e. b)republikański od VI do I w. p.n.e. c)cesarski od I w .p.n.e. do V w. n.e.
Kto i kiedy podzielił Rzym na dwie części: Teodozjusz Wielki w 395
Terytorium Rzymu obejmowało: 15 diecezji
Sztuka przemawiania w Rzymie: retoryka
Państwo-miasto w Rzymie: civis
Supremacja: dominująca gospodarka (w Rzymie rolnictwo)
Pietas: zasady moralne w wychowywaniu młodzieży w Rzymie
Ludus: szkoła elementarna (gra, zabawa w której uczyli nauczyciele zwania literatorami)
Kalkulatorzy: nauczyciel rachunku na wyższym poziome w elementarnej szkole
Literator: nauczyciel w elementarnej szkole
Ekwici: stan wywodzący się z plebejuszów, który na dostawach wojennych, dzierżawach dorobił się dużego majątku
Pedagogie: szkoły dla niewolników, którzy było pedagogami
Cycero Marek: domagał się aby mówca znał 7 sztuk wyzwolonych, psychologię, prawo państwowe, geografię i filozofię. Główny nacisk kładł na życie moralne, teoretyk wykształcenia retorycznego
Katon Starszy: nauczyciel własnego syna, obrońca tradycyjnego ideału wychowania w starożytnym Rzymie
7 sztuk wyzwolonych: gramatyka, retoryka, dialektyka, arytmetyka, geometria, astronomia, muzyka
„Dyscyplinae”: M. Terantius Varro- pierwszy w starożytnym Rzymie podręcznik 7 sztuk wyzwolonych
Marcjan Capella: w utworze „O zaślubinach Merkurego i Filologii” nadaje nazwy 7 sztuk wyzwolonych
Gallus: założył pierwszą szkołę retoryki w Rzymie-I w. p.n.e.
Cechy mówcy Kwintyliana: mówca musiał być wzorem wykształconego człowieka i obywatela, musiał umieć znaleźć się w każdej sytuacji
Rodzaje mów: doradcze, sądownicze, panegiryczne
Narodziny szkół średnich w Rzymie: koniec republikańskiego okresu
Program szkół średnich w Rzymie: 7 sztuk wyzwolonych
Typy szkól w okresie cesarstwa: elementarne, średnie, retoryki
Pierwsza szkoła retoryki w Rzymie: Plotius Galliusz I w. p.n.e.
Edykt Mediolański: w 313r. wydał go Konstantyn Wielki, który przyznawał religii chrześcijańskiej równouprawnienie z innymi religiami
Pierwszy Uniwersytet: założył Teodozjusz II cesarz w 425r.
ŚREDNIOWIECZE
395r. cesarz Teodozjusz Wielki: dokonuje podziału starożytnego Rzymu na Zachodni i Wschodni(ze stolicą w Konstantynopolu)
Cezura czasowa średniowiecza:
w Europie:
początek-476r. (upadek cesarstwa zachodnio-rzymskiego)
koniec-1453r. (upadek Konstantynopolu)
1450r. (wynalezienie druku przez Gutenberga)
1492r. (odkrycie Ameryki przez Kolumba)
1517r. (wystąpienie Lutra)
w Polsce:
966r. (przyjęcie chrztu przez Polskę) do 1474r. (pojawienie się pierwszego druku w Polsce)
Teocentryzm: Bóg w centrum, przekładało się to na sztukę, kulturę i szkolnictwo
Teologia: królowa nauk
Scholastyka(IX-XV): metoda, system nauczania średniowiecznego, której istotą jest przyjmowanie pewnych twierdzeń i prawd. Dążenie do rozumowego uzasadniania treści religijnych, ograniczenie się do autorytatywnych tekstów jako do głównego źródła poznania(np. Biblia), nie uwzględniała empiryzmu. Znani scholastycy: Piotr Abelard; Abelard Wielki; Tomasz z Akwinu
Tomizm: kierunek filozoficzny stworzony przez Św. Tomasza z Akwinu. Mówił o dwóch źródłach poznania: a)wiedza pochodzi od Boga-przez objawienie b)rozum jest źródłem wiedzy
Feudalizm: ustrój społeczno-gospodarczy oparty na charakterystycznym podziale własności ziemi na własność zwierzchnią i użytkową. Wprowadził podział na 4stany: a)chłopstwo b)mieszczaństwo c)rycerstwo(stan dominujący) d)duchowieństwo(stan dominujący). Dwa ostanie stany w XIII wieku przekształciły się w szlachtę
Święty Augustyn: stworzył podstawy filozofii chrześcijańskiej, mówił że rozum i wiara uzupełniają się, uważał że wzorem jest asceta, pustelnik nie przywiązujący uwagi do ciała bo ciało jest więzieniem duszy, rozum jest skojarzeniem duszy, nie ma prawdy obiektywnej na świecie, wszystko zależy od Boga. Autor „Wyznań”, próbował połączyć religię ze szkolnictwem świeckim (iluminacja-oświecenie umysłu ludzkiego przez Boga, dzięki któremu możliwe jest poznanie)
Święty Tomasz: zwany księciem scholastyki, przystosował pisma Arystotelesa do dogmatów religii chrześcijańskiej, mówił o dwóch źródłach poznania: 1) wiedza objawiona przez Boga 2) rozum jako źródło wiedzy; jego dzieła: „Summa teologiczna”; „Summa filozoficzna”
Kassiodor: powiązał chrześcijaństwo z naukami świeckimi
Piotr Abelard: skazany przez synod z 1121r. i 1141r. na pobyt w klasztorze, potem spalony na stosie, nauczał dialektyki; jego działa: „Dialektyka”; „Teologia”
Alkwin: mnich irlandzki na dworze Karola Wielkiego
Szkoły w średniowieczu: pałacowa; kościelna; rycerska; kolegiacka
Rodzaje szkół kościelnych: kolegiackie; klasztorne; katedralne; parafialne
Etapy szkoły rycerskiej(wychowanie dworskie): paź; giermek; rycerz
Etapy wychowania rzemieślniczego(wychowanie cechowe): terminator(uczeń); czeladnik; mistrz
Majstersztyk: egzamin na mistrza w szkole mieszczańskiej
Świeckie szkoły mieszczańskie: Włochy; Anglia; Niemcy; Francja
Siedem cnót rycerskich: pływanie; myślistwo; rzut oszczepem; szermierka; jazda konna; znajomość zasad różnych gier towarzyskich(np. szachy); poezja
Sobór Laterański: trzeci-1179r. czwarty-1215r. Ustalono, że przy katedrach i parafiach prowadzone będą szkoły, kazano wyznaczyć beneficjum-wydzielone pieniądze z majątku kościelnego na utrzymanie nauki w tych szkołach, nauczanie miało być bezpłatne, przyjmowano wszystkich chętnych chłopców
Jaką szkołę założył Karol Wielki: szkołę pałacową(dworską)
Kapitularze: specjalne zarządzenia Karola Wielkiego
Synkretyzm: polega na przenikaniu do chrześcijaństwa elementów pogańskich
Pierwsze uniwersytety: powstały w sposób żywiołowy(młodzież gromadziła się przy nauczycielu); Bolonia(1158) program nauczania-prawo rzymskie, dużo swobody, władze uniwersyteckie były wybierane ze studentów; Paryż(1200) program nauczania-teologia, nie mieli dużo swobody, nosili specjalne stroje, dziekan i rektor wybierany spośród profesorów; Oxford(1214) powstały dzięki migracją młodzieży: Cambridge(1209); Padwa(1222). Powstały dzięki fundacją władzy: Neapol(1224); Praga(1348)
Akwizgran: stolica państwa Karola Wielkiego, państwo Franków
Uniwersalizm: a)teocentryzm; b)łacina; c)ascetyzm(ideał, umiarkowanie, wyrzeczenie, post)
Przedmioty wchodzące w skład trivium: gramatyka; retoryka; dialektyka
Przedmioty wchodzące w skład quadrivium: arytmetyka; astronomia; muzyka; geometria
Twórcy klasztorów i szkół przy klasztorach: Św. Bazyli, Jan Chryzostom, Benedykt, Cassiodor(przyczynił się do podziały 7 sztuk wyzwolonych na trivium i quadrivium), papież Grzegorz I Wielki(zreformował w VI-VII w. szkołę śpiewu kościelnego w Rzymie)
Miejskie szkoły w Polsce: niezależne od władzy Kościoła, 7 sztuk wyzwolonych, zakładane przez mieszczan a nie Kościół, rozwój gospodarczy(rzemiosła, handlu)
Uniwersytet Jagielloński: ufundowany został w 1364 roku przez Kazimierza Wielkiego. W chwili jego śmierci zastał zamknięty i ponownie ufundowany 26. VII 1400 roku przez Władysława Jagiełłę
Filozofowie średniowiecza: Święty Tomasz z Akwinu, Piotr Abelard
Upadek Konstantynopolu: 1453rok
ODRODZENIE
Epoka silnie związana z człowiekiem, przywraca sens istnienia na ziemi by zabiegać o rzeczy ziemskie, wykształcenie, karierę, rodzi się pojęcie kapitalizmu.
Odrodzenie-periodyzacja: Europa XV-XVI w. początki XVII, w Polsce od XVI w. Okres odrodzenia literatury i kultury klasycznej, nauki wszystkich ideałów grecko-rzymskich
Humanizm: wiara w potęgę rozumu ludzkiego, przeświadczenie o konieczności poznania człowieka i praw rządzących przyrodą jako podstawowym zadaniem nauki, filozofii i sztuki. Naczelne hasło humanistów: „Człowiekiem jestem i nic co ludzkie nie jest mi obce” - Terencjusz
Antropocentryzm: człowiek w centrum zainteresowania
Główne idee Odrodzenia: humanizm, reformacja, kontrreformacja
Przedstawiciele Odrodzenia znani w Europie:
Włochy: Piotr Paweł Vergerio; Eneasz Sylwiusz Piccolomini; Piotr Bombo
Anglia: Tomasz Morus; Tomasz Eliot
Holandia: Erazm z Rotterdamu
Hiszpania: Jan Ludwik Vives
Francja: Piotr Ramus
Polska: Andrzej Frycz Modrzewski; Sebastian Petrycy; Erazm Gliczner; Szymon Marycjusz
Reformacja: ruch religijny dążący do wprowadzenie reform w kościele katolickim w zakresie doktryny organizacji i obyczajowości
Przedstawiciele reformacji w Niemczech: Marcin Luter; Filip Melanchton; Jan Sturm
Kontrreformacja: walka prowadzona przez kościół katolicki z postępami reformacji połowa XVI w. do końca XVII w.
Przedstawiciele kontrreformacji w Polsce: Stanisław Hozjusz
Kto i kiedy założył Uniwersytet Krakowski: Kazimierz Wielki w 1364 roku
Krytycy humanistycznej kultury filozoficznej:
Włochy XVI w.: Bernard Telesio; Galileusz; Tomasz Campananella
Anglia przełom XVI-XVII w.: Franciszek Bacon
Francja XVI w. i XVII w.: Rene Descartes (Kartezjusz); Michael Montaigne
Niemcy XVII w.; Wolfgang Ratke (Ratchius)
Inkwizycja: instytucja służąca do wykrywania i sądzenia hetero-ortodoksyjnych doktryn religijnych
Sprowadzenie jezuitów do Polski: 1564 rok przez biskupa warmińskiego Stanisława Hozjusza (Braniewo)
Pierwsze kolegium jezuickie: Braniewo 1565 rok
Ignacy Loyola: założył Towarzystwo Jezusowe przekształcone w 1540r. na zakon jezuitów
Powstanie klasy robotniczej: Odrodzenie
Szkoły różnowiercze(luterańskie, ariańskie, jezuickie): wzorowały się na szkole w Sztutgardzie(luterańskiej); Arianie(Raków, Lewartów); gimnazja luterańskie(Gdańsk, Elbląg, Toruń), Kalwini(Pińczów)
Szkoły humanistyczne w Europie: Włochy: a)VITORINO DA FELTVE (MONTUA) b)FUARINO DA VERONA (FERRORA)
Szkoły humanistyczne w Polsce: Akademia w Poznaniu(założył Jan Lubrański w 1519r.) i w Zamościu(Jan Zamoyski-1595r.)
Kolonie akademickie: pierwsza Szkoła Nowodworskiego(Kraków-1588r.)-szkoła średnia prowadzona przez Uniwersytet Krakowski. Chciano pozyskać uczniów ze szkół średnich jezuickich, szkoła przyjmowała wszystkich, a jezuici tylko zamożnych
OŚWIECENIE
Oświecenie ma być próba praktycznego zrealizowania postulatów odrodzenia; postulaty będą mogły być zrealizowane gdy zapewni się wszystkim dostęp do szkoły. Walka o równość, tolerancję-w Europie, a w Polsce o ograniczenie wolności zwłaszcza szlachty. Oświecenie to nowy ruch umysłowy i kulturalny przygotowujący grunt dla wykształcenie nowego społeczeństwa i nowej organizacji państwowej lepiej dostosowanej do potrzeb rozwijającej się gospodarki opartej na zasadach kapitalistycznych.
Ojciec dydaktyki: Jan Amos Komeński napisał „Wielką dydaktykę”
Oświecenie: to epoka zapoczątkowana w Anglii, osiągnęła największy rozkwit we Francji. Ruch ten zmierzał do zwalczania wszelkiego rodzaju przesądów i zaszczepienia światłego poglądu na świat. Europa-początek XVII-XVIII w.; Polska-do początku XIX w.
Osiągnięcia Oświecenia: potęga nauki; idea powszechnej oświaty; oświata pod opieką państwa; przywrócenie języka ojczystego; wiara w edukację i wychowanie; szkoła przyjazna dziecku; walka z werbalizmem(uczenie pamięciowe); szkoła dla wszystkich bez ograniczeń; reformy szkolnictwa(1773r. KEN); w literaturze pojawi się dydaktyzm
John Lock: wg niego umysł dziecka w chwili urodzenia nie posiada żadnej wiedzy. Jest jak czysta tablica-TABULA RASA-która zapisywana będzie dopiero w miarę rozwoju dziecka
Encyklopedyści francuscy: Monteskiusz; Jan Lerond d' Alembert; Wolter; Paul Heinrich Dietrich Holbach; Adrien Helvetius; Robert Turgot; przejściowo J.J. Rousseau
„Encyklopedia”: pierwsza próba spisania dorobku cywilizacji ludzkiej, wychodziła w latach 1751-1772. Redagował ją Denis Diderot
Projekty powstałe w okresie Wielkiej Rewolucji Francuskiej: Mirabeau; Talleyrand; Condorcet; Lepeletier
Ojciec szkoły ludowej, początkowej: Jan Henryk Pestalozzi-„Jak Gertruda uczy swoje dzieci”; „Leonard i Gertruda”
Twórca „ogródków dziecięcych”: Wilhelm Friedrich Froebel
Twórca pierwszych seminariów, otrzymał miano „nauczyciela nauczycieli: Adolf Diesterweg
Friedrich Johann Herbart: opracował teorię stopni formalnych(jasność, kojarzenie, system, metoda) stworzył kierunek zwany „herbartyzmem” lub „szkołą tradycyjną”
Herbert Spencer: stworzył ideę szkoły realnej
Przedstawiciele Oświecenia w Polsce: Stanisław Konarski; Ignacy Potocki; Stanisław August Poniatowski; Hugo Kołłątaj; Grzegorz Piramowicz; Ignacy Józef Massalski; Adam Kazimierz Czartoryski; August Sułkowski
Kiedy powstała Szkoła Rycerska: w 1765r. do 1794r. przez Stanisława Augusta Poniatowskiego, bezpośredni nadzór sprawował komendant Adam Kazimierz Czartoryski. Była dostępna dla ubogiej szlachty. Absolwenci: Tadeusz Kościuszko; Jakub Jasiński, Stanisław Fiszek, Józef Sowiński, Julian Ursyn Niemcewicz
Powstanie kościuszkowskie: 1794r.
Reforma Kolegiów Pijarskich: zrealizowana w 1750-1753
Kiedy powstało Collegium Nobilium: w 1740r., szkoła miała charakter elitarny, przeznaczona dla dzieci magnatów i bogatej szlachty. Założył je St. Konarski. Absolwenci: Stanisław Kostka Potocki; Kajetan i Wincenty Skrzetuscy; Franciszek Ksawery Dmochowski; Onufry Kopczyński
Naturalne wychowanie: Jan Jakub Rousseau- wychowanie powinno być zgodne z rozumem czyli naturą dziecka, wychowanie na łonie natury
Adam Kazimierz Czartoryski: twórca Szkoły Rycerskiej, członek TDKE, KEN, autor „Katechizmu Rycerskiego”
Kiedy została założona Akademia Zamoyska: w 1595/1600 Zamoyski
KEN, data powstania i członkowie: 14.10.1773r. członkowie: Adam Kazimierz Czartoryski, Ignacy Józef Massalski, Michał Jerzy Poniatowski, Joachim Chraptowicz, August Sułkowski, Ignacy Potocki, Andrzej Zamoyski, Antoni Poniński
Szkoły KEN: wydziałowe, podwydziałowe, główne, elementarno-pierwiastkowe, powiatowe, wojewódzkie
Okresy KEN: I-1773-1780; II-1781-1788; III-1789-1794
Kto był sekretarzem Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych: Grzegorz Piramowicz
Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych: powstało w latach 1775-1792
Kto napisał:
„Wielką dydaktykę”- Jan Amos Komeński
„Myśl o wychowaniu”- John Lock
„O powinności nauczyciela”- Grzegorz Piramowicz
„Emil”- Jan Jakub Rousseau
Kto i kiedy zatwierdził Konstytucję 3 Maja: Stanisław August Poniatowski w 1791r.
Daty rozbiorów:
1772 rok
1793 rok
1795 rok
ZABÓR AUSTRIACKI
W :jakim zaborze powstała Rada Szkolna Krajowa (autonomiczna władza): w austriacki(w Galicji) 1866-1919, powołał ją Józef Dietl
Jakim zaborze działały szkoły trywialne i główne: w austriackim(w Galicji)
Kiedy była autonomia galicyjska: w 1866r.
Władza autonomiczna w Galicji: Rada Szkolna Krajowa(1866-1919)
Szkoły w Królestwie Polskim: elementarne(wiejskie, miejskie); podwydziałowe; wydziałowe, departamentowe; akademickie
Szkoły w zaborze austriackim: trywialne; główne; normalne; realne; gimnazja; szkoły ludowe; żeńskie; szkoły wyższe
Szkoły wyższe w zaborze austriackim: Uniwersytet Krakowski(później Jagielloński), Uniwersytet we Lwowie(1784), Akademia Sztuk Pięknych w Krakowie, Akademia Rolnicza w Dublanach(1901)
ZABÓR PRUSKI
Pięciu przedstawicieli Towarzystwa Przyjaciół Nauki: St. Staszic; Onufry Kopczyński; G. Piramowicz; A.K. Czartoryski; Jan Śniadecki; B. Linde; A. Prażmowski
Wzór nauczyciela ludowego w zaborze pruskim: Ewaryst Estkowski
Co to jest szkoła symultanna i w jakim zaborze występowała: to szkoła wielowyznaniowa, zabór pruski, jeden z elementów polityki germanizacyjnej(do szkół tych posyłano dzieci polskich katolików i niemieckich protestantów)
Nazwy trzech tajnych organizacji na terenie zaboru pruskiego: Towarzystwo Oświaty Ludowej; Towarzystwo Czytelni Ludowych; Towarzystwo Przyjaciół Nauki
Autor pierwszego czasopisma pedagogicznego „Szkoła Polska”: Ewaryst Estkowski
Co to jest kulturkampf?: podporządkowanie władz Kościoła w Rzeszy władzy państwowej, rok 1871. Twórca Otto Bismarck, zabór pruski
Kto był twórcą „Chowanny” i pedagogiki narodowej: Bronisław Trentowski, zabór pruski. Składała się ona z: nepiodyka, dydaktyka, epika
Gdzie odbywały się strajki szkolne na terenie zaboru pruskiego:
Eforat: władza nadzorcza działająca przy Królewskim Liceum Warszawskim, w jej skład wchodziło 6 osób: Stanisław i Aleksander Potoccy, Onufry Kopczyński, A. Prażmowski, S. Linde, Diehl
W jakim zaborze był przestrzegany najbardziej obowiązek szkolny: zabór pruski
KSIĘSTWO WARSZASKIE
1807 utworzone z ziem II i III zaboru pruskiego w 1809r, dołączono ziemie III zaboru austriackiego, istniało do 815 roku.
Władza szkolna w Ks. Warszawskim: 1807 Izba Edukacyjna; 1812 przekształcona w Dyrekcję Edukacji Narodowej
Kto i kiedy utworzył Ks. Warszawskie: Napoleon Bonaparte 1807-1815
Szkoły w Ks. Warszawskim: elementarne(wiejskie, miejskie), szkoły średnie(podwydziałowe, wydziałowe, departamentowe), szkoły wyższe zawodowe w Warszawie, UJ w Krakowie, pensje żeńskie, seminarium nauczycielskie w Łowiczu i Poznaniu
Lata trwania Rzeczpospolitej Krakowskiej i typy szkół: 1815-1846, szkoły elementarne, średnie, Liceum Św. Anny i Św. Barbary, Instytut Techniczny, Uniwersytet Jagielloński
ZABÓR ROSYJSKI
Kto był autorem Ustawy z 1862r.? Aleksander Wielopolski
Gdzie odbywały się strajki szkolne na terenie zaboru rosyjskiego? Warszawa-1905r.
Kto był propagatorem w-fu na świeżym powietrzu, jaki zabór? H. Jordan, zabór rosyjski
Czym zasłynął K.C. Mrongowiusz i G. Gizewiusz? Działacze polityczno-społeczni, którzy walczyli na Warmii i Mazurach
Kto był założycielem Liceum Krzemienieckiego: Tadeusz Czacki 1805r. zabór rosyjski
Szkoły w zaborze rosyjskim: elementarne, miejskie, wiejskie, średnie, powiatowe(ogólnokształcące, pedagogiczne, specjalne), gimnazja, Liceum w Lublinie, szkoły wyższe: Szkoła Główna w Warszawie
W jakim zaborze działały szkoły niedzielne: zabór rosyjski (Królestwo Polskie)
Pedagodzy pozytywistyczni: Adolf Dygasiński, Eliza Orzeszkowa, B. Prus, A. Świętochowski, J.W. Dawid
Ogródki Jordańskie: ogródki wychowania poza szkolnego młodzieży utworzone w 1889r. przez H. Jordana
Polska Macież Szkolna 1905: Stowarzyszenie Oświatowe prowadziło szkoły elementarne i średnie, Uniwersytety Ludowe, Domy Ludowe, kursy dla analfabetów
W jakich latach było Królestwo Polskie i w jakim zaborze: 1815-1819, w zaborze rosyjskim
Twórcy literatury dla dzieci i młodzieży w zaborach: Stanisław Szczepkowski-Pius, Adolf Dygasiński, Ewaryst Estkowski
Uniwersytet Warszawski(1816): powstał z inicjatywy Stanisława Augusta Poniatowskiego i Stanisława Staszica, a w 1862 przekształcił się w Szkołę Główną, a w 1869/1870 Szkoła Główna przekształciła się w carski Uniwersytet Warszawski
Typy szkół w Wielkim Księstwie Poznańskim: elementarne, wiejskie, miejskie, średnie, progimnazja i gimnazja, seminaria nauczycielskie w Poznaniu, prywatne szkoły średnie
Towarzystwa Oświatowe w zaborach:
zabór austriacki
Towarzystwo Szkół Ludowych (1892)
Towarzystwo Oświaty Ludowej (1872)
Towarzystwo przyjaciół Oświaty (1890)
zabór pruski
Towarzystwo Przyjaciół Nauki (1800)
Towarzystwo Czytelni Ludowych (1880)
Towarzystwo Pomocy Naukowej
zabór rosyjski
Towarzystwo Naukowe
Towarzystwo Młodzianów gimnazjum krzemienieckiego
Polskie Towarzystwo badań nad dziećmi
Lata działania Towarzystwa Szkoły Ludowej, zabór: 1892, zabór rosyjski
OKRES II RZECZYPOSPOLITEJ
Początek i koniec I i II wojny światowej: I wojna światowa-1914-1918; II wojna światowa-1939-1945
Niepodległość Polski: 11 listopad 1918
Powstanie II Rzeczypospolitej: 11.11.1918r.
Co oznacza skrót TON: Tajna Organizacja Nauczycielska
Co oznacza skrót DOK: Departament Oświaty i Kultury
Poziomy szkół podstawowych po Ustawie Jędrzejewiczowskiej:
Poziom |
Ile lat |
Ile klas |
I |
7 |
4 |
II |
7 |
6 |
III |
7 |
7 |
Poziomy szkół zawodowych przed 1932 (przed Ustawą Jędrzejowiczowską): szkoły niższe: czeladnik; średnie: technik; ponad średnie: technolog
Poziomy szkół zawodowych po Ustawie Jędrzejowiczowskiej: kursy dokształcające, zasadnicze, zawodowe(typu niższego, gimnazjalnego, licealnego), przysposobienia zawodowego
Etapy szkoły średniej ogólnokształcącej po Ustawie Jędrzejowieczowskiej i rodzaj matury jaką się kończyły: 4-letnie gimnazjum-mała matura; 2-letnie liceum-duża matura
Data plebiscytu na Warmii i Mazurach: 11.07.1920r.
Daty powstanie listopadowego i styczniowego: powstanie listopadowe- 1830-1831r.; powstanie styczniowe- 1863r.
Kto i kiedy założył Akademię Wileńską: Stefan Batory w 1578
Pojęcia:
Lakoniczność- umiejętność bardzo krótkiego i zwięzłego wypowiadania się, wychowanie spartańskie
Fizjokratyzmy- naturalny porządek, wolny rynek
Empiryzm- doświadczenie
Tabula rasa- czysta tablica
Liberum veto- nie zgadzam się, zabraniam
Pentatlon- pięciobój
Likejon- liceum
Krypteje- nocne marsze na domy podejrzanych helotów w Sparcie
Dekurie- przypominały dzisiejsze zastępy harcerskie, samorządy kadetów w Szkole Rycerskiej, 5 osób(4-członków; 1-dekuron-wzór w nauce i postępowaniu)
Daty:
476-upadek cesarstwa zachodnio-rzymskiego
966-chrzest Polski
1453-zdobycie Konstantynopolu przez Turków, upadek Cesarstwa wschodnio-rzymskiego
1450-wynalezienie druku przez Gutenberga
1492-odkrycie Ameryki przez Krzysztofa Kolumba
1517-wystąpienie Marcina Lutra w Witenberdze, początek reformacji w Niemczech
1364-założenie Uniwersytetu w Krakowie
1564-sprowadzenie jezuitów do Polski przez Stanisława Hozjusza
1579-Akademia Wileńska
1600-Akademia Zamoyska
1740-założenie Collegium Nobilium przez Stanisława Konarskiego
1765-utworzenie Szkoły Rycerskiej przez Stanisława Augusta Poniatowskiego
1772-pierwszy rozbiór Polski
1793-drugi rozbiór Polski
1795-trzeci rozbiór Polski
1794-powstanie kościuszkowskie
1800-Warszawskie Towarzystwo Przyjaciół Nauki
1807-1815-utwozrenie Księstwa Warszawskiego
1862-ustawa Wielkopolskiego
1919-Sejm Nauczycielski
1866-autonomia galicyjska
1804-utworzenie liceum w Warszawie
1815-Kongres Wiedeński-utworzenie Królestwa Polskiego, Wielkiego Księstwa Poznańskiego i Rzeczpospolitej Krakowskiej
1466-II pokój toruński
1525-hołd pruski
1789-1794-Rewolucja Francuska