Pytania z podstawy finansów

1.Co to jest pieniądz?

Pieniądz - pośredni instrument finansowy ; uniwersalny zamiennik (kiedyś wymiana Barterowa towar za towar). Każda gospodarka wykształciła sobie zamiennik płatniczy. Pieniądza powinno być tyle ile potrzeba w gospodarce.

Monopol emisyjny - otwarty (dawny)

- zamknięty (współczesny)

Jednostka pieniężna - wartość

Znak pieniężny- nośnik

2 .Ewolucja pieniądza?

Historia pokazuje przemianę pieniądza od towarowego, poprzez symboliczny……do prawnego

3. Funkcje pieniądza

- środek płatniczy

- miernik płatności

- środek tezauryzacji (mam pieniądze i zamieniam je na towar żeby nie traciły na wartości na rzeczy których nie potrzebuję

4. Wartość pieniądza w czasie - korygowanie wartości o inflację

- korygowanie stopy procentowej o inflację

INFLACJA-spadek wartości pieniądza (działanie rynku, podwyżka cen)

INFLACJA WYPRZEDZAJĄCA- wprowadzenie pustego pieniądza do obiegu

DEWALUACJA-kiedy cena jest określona administracyjnie (zmiana wartości przez administrację)

DEFLACJA-wzrost wartości pieniądza (spadek cen)

REWALUACJA-kiedy spadek cen wynika z decyzji administracyjnej

5. RÓWNANIE FISHERA

M V = P Y

M- ilość pieniądza

V - prędkość obiegu pieniądza ( liczba transmisji obsługiwana przez jednostkę pieniądza w jednostce czasu)

P - cena

Y - produkt (wielkość produkcji w gospodarce ,całość dóbr transakcji)

6. Kreacja pieniądza przez Bank

Banki poprzez świadczenie usług bankowych uczestniczą w procesie kreowania pieniądza

Wkłady PIERWOTNE -wkłady klientów

Wkłady POCHODNYCH- powstaje w momencie gdy bank udziela kredytu swoim klientom

,

7.Banki i ich rodzaje

Bank-samodzielna , samofinansująca się jednostka gospodarcza posiadająca osobowość prawną,

Działająca na podstawie ustawy i statutu. Instytucja finansowa łącząca w swojej działalności dwa rodzaje czynności, przyjmowanie depozytów pieniężnych, udzielanie pożyczek i kredytów.

Bank Handlowy - przyjmowanie i kreowanie wkładów w trybie udzielania kredytów na tej podstawie dokonywanie przelewów bezgotówkowych, drugie ogniwo kreacji pieniądza

Banki inwestycyjne- typowa instytucja kredytu długoterminowego, przepływ kapitału, korzystają z kapitałów innych banków. W celu zmniejszenia ryzyka inwestują

Banki międzynarodowe - dokonują transferu funduszy poza granice państw, udzielają pożyczek innym krajom

Banki zagraniczne- działają w konkretnym kraju

Banki specjalne- finansują wybrane dziedziny działalności gospodarczej.

Banki Komercyjne - wszystkie poza Bankiem Centralnym

8. Elementy systemu Bankowego

9. Bankowość Centralna

Bank Centralny- bank państwa (stabilizacja pieniądza) A. Kto nie może założyć konta w NBP

- bank banków (rezerwy pieniężne innych banków) a. Osoba fizyczna za zgodą prezesa NBP

-bank emisyjny (emitowanie pieniądza) b. firma

-dba o stabilność cen c. banki komercyjne

FUNKCJE BANKÓW CENTRALNYCH.

Bank centralny jest to bank państwowy, który spełnia równocześnie funkcje:

- banku emisyjnego;

- banku banków;

- banku gospodarki narodowej i banku państwa.

Centralny bank - dzięki temu, że dokonuje emisji pieniądza -jest zawsze wypłacalny. Jeżeli poniesie straty, to i tak będzie mógł w pełni zaspokoić roszczenia posiadaczy wkładów. Wkłady w banku emisyjnym są zawsze całkowicie pewne.

Jako bank banków - bank centralny jest bankiem rezerwowym dla banków operacyjnych (komercyjnych).

Bank banków spełnia następujące funkcje:

- reguluje cyrkulację emitowanego pieniądza (gotówkowego i ży­rowego);

- reguluje wielkość pieniądza bankowego tworzonego przez banki operacyjne;

- reguluje płynność całego systemu bankowego;

- kształtuje potencjał kredytowy banków operacyjnych poprzez odpowiednie instrumenty pieniężn

Najbardziej istotne dla banku centralnego jest spełnianie fun­kcji banku gospodarki narodowej. W tym charakterze jest on z jed­nej strony regulatorem całego obiegu pieniężnego wewnątrz kra­ju oraz równowagi bilansu płatniczego, a z drugiej strony - ban­kierem państwa w zakresie udzielania kredytów dla rządu, ob­sługi długu państwowego oraz kasowej obsługi budżetu. Obo­wiązkiem banku centralnego jest dbanie o stabilność waluty narodo­wej, a także takie oddziaływanie na gospodarkę narodową, żeby następował jej stały rozwój, wzrost dochodu narodowego oraz spadek bezrobocia.

Pełniąc funkcję banku państwa bank centralny zajmuje się obsługą i organizacją płatności zagranicznych, realizacją polityki państwa w od­niesieniu do kursu walut, pośredniczeniem w kupnie złota i dewiz, a także utrzymywaniem rezerw międzynarodowych środków pieniężnych.

10. Zadania NBP B. Podstawowym celem Narodowego Banku Polskiego

- polityka dewizowa a. emisja pieniądza

-Rada Ministrów- ustala, wykonuje NBP b. wspieranie polityki gospodarczej rządu

c. stanie na straży stabilizacji cen

d. żadne z powyższych

Działalność NBP jako banku centralnego koncentruje się przede wszystkim na następujących dziedzinach:

- współdziałanie przy opracowywaniu koncepcji społeczno-gos­podarczego rozwoju kraju i kształtowaniu systemu funkcjonowania gospodarki narodowej;

- udzielanie kredytów refinansowych innym bankom i kontrola ich wykorzystania oraz przyjmowania lokat;

- organizowanie oraz realizacja rozliczeń gotówkowych i bez­gotówkowych;

- organizowanie i realizowanie obrotów dewizowych, a także administrowanie państwową rezerwą dewizową;

- sprawowanie funkcji nadzoru bankowego nad całym systemem bankowym w kraju;

- współdziałanie w kształtowaniu i realizacji polityki dewizowej;

- kształtowanie polityki kursowej i jej bieżącej realizacji;

- emisja znaków pieniężnych oraz organizowanie obiegu gotów­kowego;

- organizowanie i przeprowadzanie rachunków międzybanko­wych;

- obsługa kasowa jednostek budżetu centralnego;

- reprezentowanie interesów Polski w międzynarodowych instytu­cjach bankowych;

- oddziaływanie na system bankowy w kierunku realizacji założeń polityki pieniężno - kredytowej;

- oddziaływanie na inne banki za pośrednictwem limitu kredy­

⁴ Ustawa z dnia 31 stycznia 1989 r. o Narodowym Banku Polskim, Dz. U.1989, nr 4,poz. ?2.

PREZES NBP-PILNUJE INFLACJI

- STOI NA STRAŻY PIENIĄDZA POLSKIEGO

-STABILNOŚĆ CEN

11. Typy umów bankowych

a. umowa kredytu C Cechy różniące umowę kredytu od umowy pożyczki

b. umowa gwarancji bankowej KREDYT POŻYCZKA

c. umowa rachunku bankowego środki pieniężne środki określone rodzajowo

odpłatna nie koniecznie odpłatne (0,5%)

podatek od wartości

czynność bankowa każdy może udzielić pożyczki

umowa celowa nie musi zawierać celu i sposobu

jej wykorzystania

dopóki nie zadysponuje przenosi własność rzeczy

to nie staje się właścicielem pożyczonych na pożyczkobiorcę

Bank ma prawo kontroli wykorzystania kredytu , może

zażądać natychmiastowej spłaty bez podania przyczyny

D Warunkiem koniecznym i wystarczającym do podjęcia

działalności w usługach finansowych jest

1. zgromadzenie odpowiedniego kapitału

2. działanie w formie spółki akcyjnej

3. uzyskanie odpowiedniego zezwolenia

4. odpowiednie kwalifikacje zarządu

12. Inne instytucje finansowe

Zakłady ubezpieczeń

Pośrednicy inwestycyjni

13. Elementy finansów publicznych

BUDŻET i jego charakter (JEST ROCZNYM PLANEM FINANSOWYM OBEJMUJĄCYM PRZYCHODY I

DOCHODY , WYDATKI I ROZCHODY)

PRZYCHODY-(zwrotne)

DOCHODY-(bezzwrotne)

WYDATKI -(ostateczny)nie można wydać więcej niż jest zaplanowane

ROZCHODY- (zwrot gwarancji)

E Budżet jest planem

1. dochodów

2. rozchodów

3. przychodów

4. a-c są prawidłowe

14 Tryb uchwalania Budżetu

Uchwala go Rada Ministrów F. Cechą Szczególną Ustawy Budżetowej nie jest

1. wyłączna inicjatywa Rady Ministrów

2. możliwość zawetowania jej przez prezydenta

3. określony terminarz jej uchwalania

4. roczny okres obowiązywania

do 30 września projekt

do 30 stycznia 4 miesiące Projekt ustawy budżetowej tylko Rada Ministrów

20 dni na wetowanie

7 dni na podpis prezydenta

15. Formy organizacyjne jednostek sektora finansów publicznych:

-Jednostka budżetowa (pokrywa wydatki z budżetu a uzyskane dochody odprowadza na rachunek budżetu, nie ma samodzielności względem budżetu państwa)

Zakłady budżetowe (jednostka państwowa lub gminna , która prowadzi działalność gospodarczą na zasadach samowystarczalności i pokrywa swoje wydatki z uzyskanych dochodów, prawo dopuszcza dotowanie .

Nadwyżka finansowa z bieżnej działalności z.b. jest przejmowana przez budżet(państwa, gminy), a inwestycje takiej jednostki są zasadniczo finansowane z dotacji budżetowych. Nie mają osobowości prawnej.

-Gospodarstwo pomocnicze ( w formie gospodarstwa pomocniczego może być prowadzona działalność uboczna lub część podstawowej działalności jednostki budżetowej, wyodrębniona organizacyjnie z tej jednostki i finansowana z dochodów własnych(dotacje z budżetu są kierowane do tych jednostek znacznie rzadziej, niż do zakładów budżetowych) G.P. odprowadzają do budżetu 50 % zysku pozostającego po opłaceniu podatku dochodowego od osób fizycznych, lecz nie muszą akumulować środków na inwestycje, ponieważ są one finansowane przez macierzyste jednostki budżetowe.

-Fundusz Celowy(tworzy się w drodze przeniesienia z budżetu państwa do odrębnej instytucji finansowania pewnego zadania państwowego, które w normalnym trybie byłoby finansowane z budżetu. Zwykle ustawowo określa się organizację funduszu, jego dysponenta, źródła dochodu, zakres ewentualnych dotacji z budżetu państwa i gminy oraz przeznaczenie środków funduszu (zadania). Dotacja budżetowa może być podstawowym lub uzupełniającym źródłem zasilania funduszy celowych. Zapewnienie ciągłości zadania nie tylko w cyklu rocznym poprzez wyodrębnienie środków funduszu. F.C może pozyskiwać fundusze od organizacji społecznych, przedsiębiorców.

G. Ministerstwo Skarbu nie jest:

a. jednostką organizacyjną

b. organem państwa

c. jednostka budżetowa

d zakładem budżetowym

16. Cechy szczególne Funduszu Celowego jest:

H W jakiej formie może funkcjonować fundusz celowy

a. odrębna osoba prawna

b. wyodrębniony rachunek bankowy

c. a-b są dobre

1. Pieniądz w funkcji środka cyrkulacji obsługuje transakcje:

1. kupna - sprzedaży

2. kredytowe

3. regulowania zobowiązań

3. Pieniądz jako środek tezauryzacji ma cechy:

1. stała wartość nominalna

2. stała wartość realna

3. pociąga za sobą koszty transformacji

4. Pieniądz zew. to depozyty:

1. a' wista w bankach komercyjnych

2. terminy w bankach komercyjnych

3. w banku centralnym

6. Pieniądz to dobro

1. niepodzielne

2. jednorodne

3. niejednorodne

21. Podstawowym źródłem dochodów publicznych są;

1. dochody z emisji papierów wartościowych

2. wpływy z majątku prywatnego

3. wpływy z majątku publicznego

4. dochody z podatków i opłat

33. Zasada zupełności budżetu przejawia się w:

1. ujęciu budżetu w jednym całościowym planie

2. szczegółowym określeniu dochodów i wydatków

3. zestawieniu wszystkich dochodów i wydatków państwa

17.Dochody budżetowe

Podziały na dochody:- imperium (władza)

- dominium(własność)

18.Podatek od opłaty czym się różni?

Podatek ma charakter nieodpłatny

Podatki są na rzecz samorządu terytorialnego lub Skarbu Państwa Cechy podatków:

a. publicznoprawne

PODATEK - NIEODPŁATNY b. przymusowe

OPŁATA - DANINA PUBLICZNA c. bezzwrotne

CŁA- POWSTAJA Z CHWILA PRZEKROCZENIA GRANICY PAŃSTWA d. nieodpłatne

19.Wydatki budżetowe

e pieniężne

f. wynikające z ustawy

Subwencja-jest dokonywana pod tytułem ogólnym, podmiot może ją traktować jako dochody własne

Dotacja- ma charakter celowy, przedmiotowy, wykorzystana na inny cel podlega zwrotowi (3 lata zakaz ponownego otrzymania)

Rada Ministrów 5 miesięcy od zakończenia roku budżetowego musi złożyć sprawozdanie z wykonania budżetu państwa do sejmu RP , które uchwala absolutorium(uwolnienie od obowiązku)

20. Deficyt budżetowy i dług publiczny Zrównoważenie Budżetu-dochody powinny się równać

wydatkom

Rolowanie długu publicznego-to zaciąganie nowego

Kredytu na spłatę drugiego

Zakazane jest pokrywanie deficytu budżetowego poprzez zaciąganie

zobowiązań w Centralnym Banku Państwa

Zakazuje tego konstytucja

DEFICYT - UJEMNA RÓŻNICA POMIĘDZY WYDATKAMI A DOCHODAMI

NADWYŻKA- DODATNIA RÓŻNICA MIEDZY WYDATKAMI A DOCHODAMI

Dług Publiczny- skumulowane deficyty budżetowe z lat ubiegłych

21 Konwergencja w Prawie Polskim

a. inflacyjne kryterium(państwo nie może mieć większej inflacji niż średnia 3 państw członkowskich UE o

najniższej inflacji + 1,5 %

b. kryterium długu publicznego nie może być wyższe niż 60 % PKB (Produkt Krajowy Brutto) zapisane w konstytucji

c. deficyt budżetowy nie wyższy niż 3 % PKB

22. Dobra Publiczne i dobra społecznie porządane.

23.Polityka finansowa i jej instrumenty

-polityka pieniężna(monopol NBP)

-polityka fiskalna(polityka podatków w gestii Parlamentu i Rady Ministrów)

Zasady techniki finansowej- SMITH- pewność

-dogodność

-taniość

-równość

24.Finansowanie działalności gospodarczej

- wewnętrzne

-zewnętrzne

Skala podatkowa - jest wtedy kiedy występuje związek pomiędzy wysokością podstawy opodatkowania a wysokością

Stawek

STAWKA PROGRESYWNA- ze wzrostem podstawy opodatkowania , wzrost stawki podatkowej

STAWKA REGRESYWNA- wraz z podstawą opodatkowania następuje spadek

Stawki podatkowej

SYSTEM BANKOWY I JEGO FUNKCJE

System bankowy spełnia następujące funkcje w gospodarce:

• kreuje pieniądz jako ostateczny środek zapłaty;

• zaspokaja zapotrzebowanie na pieniądz za pomocą kredytu;

• jest pośrednikiem pomiędzy posiadaczami środków pieniężnych, a ich użytkownikami.

W skład systemu bankowego wchodzą następujące instytucje:

• Bank Centralny, który najczęściej powstał na bazie banków emisyjnych;

• Banki operacyjne;

• Banki specjalne;

• Spółdzielczość;

• Kasy oszczędnościowe.

Bank centralny w systemie bankowym spełnia następujące funkcje:

• banku emisyjnego;

• banku banków;

• banku gospodarki narodowej i banku państwa;

Pełniąc funkcję banku emisyjnego Bank Centralny emituje pieniądz. Jako bank banków spełnia on następujące funkcje:

• reguluje cyrkulacje pieniądza bankowego;

• reguluje płynność całego systemu;

• określa możliwości kredytowe banków operacyjnych poprzez odpowiednie instrumenty pieniężne;

Głównymi sferami działalności banku centralnego jako banku państwa są następujące dziedziny:

• organizacja i obsługa płatności zagranicznych;

• kształtowanie kursu walutowego;

• pośrednictwo w kupnie i sprzedaży złota i dewiz;

• utrzymywanie na określonym poziomie rezerw międzynarodowych środków pieniężnych;

Banki operacyjne (handlowe) są podmiotami gospodarczymi, których podstawową funkcją jest zaspokajanie za pomocą kredytu zapotrzebowania na pieniądz oraz gromadzenie wolnych funduszów pieniężnych i przekształcanie ich w fundusze funkcjonalne.

Cechą charakterystyczną tych banków jest to, iż nie mając prawa emitowania biletów bankowych stanowią źródło podaży pieniądza ich działalność determinują dwa czynniki:

1. Banki operacyjne obsługują obrót gotówkowy i bezgotówkowy.

2. Banki handlowe są podmiotami gospodarczymi, których celem jest dążenie do osiągnięcia zysków.

Banki specjalne różnią się od banków handlowych sferą działania. Ma ona specjalny charakter wynikający albo z zakresu działania albo charakteru i rodzaju klienteli. Przykładem banku specjalnego może być bank hipoteczny.

Powołany jest urząd nadzoru bankowego. Do głównych zadań tego urzędu należy:

1. Niedopuszczenie by banki naruszały prawo bankowe.

2. Niedopuszczenie do utraty płynności przez bank.

Zmiany w prawie bankowym koncentrowały się wokół następujących problemów:

a/ zmiany struktury własnościowej, a więc przekształcenie banków państwowych w banki w formie spółek akcyjnych,

b/ ustalenie zasad na jakich można otrzymać zezwolenie na otwarcie działalności nowych banków,

c/ określenie zakresu i instrumentów działania NBP.

ROLA BANKU CENTRALNEGO W POLITYCE PIENIĘŻNEJ

Głównymi sferami działalności banku centralnego jako banku państwa są następujące dziedziny:

• organizacja i obsługa płatności zagranicznych;

• kształtowanie kursu walutowego;

• pośrednictwo w kupnie i sprzedaży złota i dewiz;

• utrzymywanie na określonym poziomie rezerw międzynarodowych środków pieniężnych;

Bank centralny w systemie bankowym spełnia następujące funkcje:

• banku emisyjnego;

• banku banków;

• banku gospodarki narodowej i banku państwa;

Pełniąc funkcję banku emisyjnego Bank Centralny emituje pieniądz. Jako bank banków spełnia on następujące funkcje:

• reguluje cyrkulacje pieniądza bankowego;

• reguluje płynność całego systemu;

• określa możliwości kredytowe banków operacyjnych poprzez odpowiednie instrumenty pieniężne;

PIENIĄDZ I JEGO FUNKCJE

Z obserwacji w różnych częściach świata wynika, że pieniądzem może być wszystko co jest akceptowane przez ludzi jako zapłata. Pieniądz może występować w formie gotówkowej i bezgotówkowej. Pieniądz jest to środek umożliwiający wymianę dóbr i usług, a jego funkcje może pełnić cokolwiek, co tylko jest akceptowane przez ludzi przy tej wymianie. Ludzie żyjący współcześnie akceptują zadrukowane kawałki papieru, które przecież same w sobie nie są czymś cennym. Nabrały one wartości tylko dlatego, że ludzie przyjęli je jako środek płatniczy.

Funkcje pieniądza:

1. Pieniądz jako miernik wartości (jednostka rozrachunkowa): ponieważ pieniądz jest powszechnie używany w wymianie występuje jako jednostka rozrachunkowa. Jest to wspólny mianownik, którym wyraża się względnie wartość wszystkich dóbr i usług, czyli określa się ceny, a także prowadzi rozliczenia, jeśli cena jest wyższa to towar ma większą wartość. Na wartość towaru składają się:

• jakość materiału;

• ilość materiału;

• ilość pracy włożonej w wykonanie;

• wartość surowca;

• producent;

Wielkość, nazwę i status prawny jednostki pieniężnej ustala władza państwa lub bank emisyjny w poszczególnych krajach. W poszczególnych krajach istnieją określone jednostki pieniężne. Wartość jednostki monetarnej wyrażoną ilością złota nazywamy parytetem złota.

2. Pieniądz jako środek cyrkulacji (wymiany): początkowo towar był wymieniany na towar. W tej sytuacji sprzedaż towaru była dla producenta jednocześnie nabywaniem innego towaru. Wymagała taka forma wielu wysiłków, czasu i zbieżności wzajemnych potrzeb. Wprowadzenie pieniądza do procesu wymiany rozdzieliło od siebie akty kupna i sprzedaży w czasie i przestrzeni. Sprzedawca towaru nie musiał za otrzymane pieniądze kupować innego towaru. Taka sytuacja stwarzała określone konsekwencje dla rynku np.: może być więcej pieniędzy niż danych towarów które chcą nabyć kupujący, lub może nastąpić brak towarów na rynku.

3. Pieniądz jako środek tezauryzacji (gromadzenia skarbu): dzięki temu, że za pieniądze można kupić dowolny towar staje się on powszechnym ucieleśnieniem bogactwa społecznego. Wycofany z obiegu może być środkiem tezauryzacji czyli środkiem gromadzenia skarbu i przechowywania go. Aby pieniądz dobrze pełnił funkcję tezauryzacji jego siła nabywcza musi być względnie stała. Nie nadaje się do pełnienia tej funkcji pieniądz papierowy przy stałej inflacji. Środkami takimi poza pieniądzem mogą być różne dobra: biżuteria, antyki itd.

4. Pieniądz jako środek płatniczy: to pieniądz transakcyjny. We wczesnym stadium wymiany towarowo - pieniężnej sprzedaż towarów odbywała się za gotówkę, a więc jednocześnie ze sprzedażą towaru występowała zapłata. Rozwój stosunków towarowych wytworzył nową formę wymiany: kupno i sprzedaż na kredyt. Pieniądz jako środek płatniczy jest wykorzystywany przy regulowaniu zobowiązań z tytułu zakupionych na kredyt towarów i usług oraz zaciągniętych pożyczek pieniężnych, podatkowych, opłat administracyjnych i innych.

5. Pieniądz światowy: żadna gospodarka nie jest samowystarczalna. Każde państwo musi dokonywać rożnych transakcji. Pieniądzem światowym może być dolar, marka, funt, itd. Musi to być waluta bardziej stabilna niż inne. Najważniejszym pieniądzem światowym jest złoto w sztabach.

7

---