Temat 6

Sęk, H. - Metody projekcyjne

TECHNIKA UZUPEŁNIANIA NIEDOKOŃCZONYCH ZDAŃ

1. Założenia teoretyczne

• Jest kilkadziesiąt technik uzupełniania niedokończonych zdań, które opierają się na dość podobnych założeniach teoretycznych

• Rohde: omawiane techniki służą do badania nieświadomych treści psychiki, tych jej obszarów, które tworzą potencjalne zagrożenie procesu przystosowania jednostki, lub które już przyczyniły się do wystąpienia procesu nieprzystosowania.

• Techniki niedokończonych zdań mogą być pomocne w badaniu treści uświadamianych, których jednostka nie chce lub nie może ujawnić, najczęściej z powodu istnienia pewnej blokady społecznej

• Żadna z technik nie została obudowana teoretycznie w takim stopniu, aby można, odwołując się do teorii, wskazać „jakie procesy muszą się odbyć” w trakcie rozwiązywania zadania.

• Nie można w pełni wyjaśnić zachowania osoby badanej rozwiązującej próbę zdań niedokończonych (słabość metody w porównaniu do techniki skojarzeń słownych)

• Rotter: 12 obszarów osobowości, które powinny być badane techniką uzupełniania niedokończonych zdań; obszary te dotyczą:

• Rodziny (postawy wobec rodziców i rodzeństwa)

• Przeszłości (doświadczeń wczesnodziecięcych, szkolnych)

• Stanów wewnętrznych (subiektywnych odczuć i postaw wobec siebie)

• Celów (takich stanów i przedmiotów, o których uzyskanie jednostka walczy)

• Cathexes (rzeczy, które jednostka lubi, działań w których partycypuje, idei które mają dla niej wartość)

• Energii (produktywności badanego)

• Reakcji na frustrację i porażki

• Perspektywy czasowej (orientacji na przeszłość lub przyszłość)

• Optymizmu-pesymizmu

• Stosunku do innych

• Formalnego stosunku do przełożonych, podwładnych i partnerów o tej samej pozycji społecznej

• Nieformalnych stosunków wobec ludzi, głównie przyjaciół

• Na inne treściowe aspekty psychiki zwraca uwagę Forer i są to:

• Postawy wobec innych ludzi

• Stany wewnętrzne pożądane przez jednostkę

• Źródła stanów wewnętrznych

• Reakcje na stany wewnętrzne

• Z list tych niewiele wynika, jeśli chodzi o teoretyczne podstawy metody. Wartość tej metody nie jest duża, ale może być ona przydatna w sytuacji, gdy zawodzą psychologiczne metody bezpośredniego badania osobowości.

2. Zasady prowadzenia badań technikami niedokończonych zdań

• Prezentowanie badanemu serii rozpoczętych zdań, które musi on dokończyć - tu kończą się podobieństwa między poszczególnymi wersjami metody

• Zwrócono uwagę, że wyzwolenie projekcji może być uzależnione od pewnych właściwości instrukcji

• Wobec dzieci i dorosłych z podstawowym wykształceniem nie należy stosować presji czasowej

• Wobec dorosłych z wykształceniem wyższym od podstawowego wskazane jest wytworzenie presji czasowej poprzez odpowiednio sformułowaną instrukcję, jak również poprzez systematyczne przynaglanie badanego do szybkiego reagowania w trakcie rozwiązywania całej metody

• Niezależnie od rodzaju badanych osób, lepsze jest ustne eksponowanie początków zdań i ustne udzielanie odpowiedzi przez badanego. Odpowiedzi te powinien zapisywać psycholog, zwracając uwagę na czas między momentem ekspozycji materiału bodźcującego a reakcja badanego.

• Taki sposób badania, chociaż uniemożliwia przeprowadzenie badań zbiorowych, to jednak utrudnia badanemu maskowanie oraz sprzyja ujawnieniu rzeczywiście projekcyjnych reakcji

• Kolejny problem z instrukcją - określenie w niej celu badania

• Instrukcja może zawierać informację, że metoda ta służy do badania osobowości, że jest to test do badania szybkości werbalnej, można w niej nie podawać celu badań

• Nie wiadomo, które z nich likwiduje mechanizmy maskujące

• W celu zwiększenia projekcyjności, w materiale bodźcującym stosowano również zaimki pierwszoosobowe, trzecio osobowe lub zwroty bezosobowe

• Najskuteczniejszy jest materiał bodźcujący, jeśli zastosowano w nim zaimki w 1. osobie

• Wykazano, że projekcja dotycząca negatywnych postaw wobec ojca i wobec przełożonych ujawnia się lepiej, gdy stosowano zaimki w 3. osobie

• Stopień strukturalizacji materiału bodźcującego.

• Techniki uzupełniania niedokończonych zdań można podzielić na takie, w których:

• Materiał bodźcujący, czyli początki zdań są bardzo rozbudowane

• Ogranicza zakres reakcji osoby badanej; narzuca rodzaj uczynnionych treści psychicznych

• Utrudnia to proces maskowania

• Struktura rozpoczętych zdań jest ograniczona do minimum

• Przykład niestrukturalizowanej techniki uzupełniania niedokończonych zdań- metoda Rohde:

• Stosowała ona zwroty o minimalnym stopniu strukturalizacji („przyszłość…”; „przyjaciele…”)

• Eksponowanie materiału o takim charakterze umożliwia osobie badanej podawanie bardziej różnorodnych reakcji.

• Treść zawarta w tych wyrażeniach jest bardzo ogólna i dlatego może uczynniać wiele aspektów doświadczenia jednostki

• Sytuacja przypomina technikę skojarzeń słownych, jednak jest ona zasadniczo odmienna

• Badany, uzupełniając mało strukturalizowane początki zdań, może nadawać im dowolny sens

• Materiał bodźcujący, a w konsekwencji badacz, nie ma wpływu na fakt uczynniania treści psychicznych

• Które z podejść lepiej wyzwala zjawisko projekcji?

• Materiał ustrukturalizowany:

• lepiej przeciwdziała wystąpieniu procesu maskowania

• skuteczność będzie większa wobec osób z tendencjami do stosowania mechanizmów obronnych, opierających się, podejrzliwych

• zapewniona jest kontrola badacza nad treściami psychicznymi, które są uczynniane w trakcie badania; reakcje badanego można traktować jako odnoszące się do tych treści oraz wnioskować o ich znaczeniu dla procesu przystosowania

• autorzy takiej metody nie poświęcają uwagi sprawie zasad interpretacji wyników badań; np. technika Sacksa i Levy'ego ogranicza się do przyporządkowania poszczególnych zwrotów do 15 obszarów konfliktowych. W ramach każdego obszaru wyszukuje się, dość intuicyjnie, reakcje, które mogą świadczyć o istniejących zaburzeniach w danym obszarze osobowości- jest to jakościowa interpretacja wyników.

• Poza nią, autorzy zalecają stosowanie interpretacji formalnej - bierze się w niej pod uwagę sposób uzupełniania zdań, czas reagowania na poszczególne zwroty, perseweracje słowne. Ten sposób jest traktowany jako drugorzędny i uzupełniający do interpretacji jakościowej (stosowanie interpretacji formalnej jest intuicyjne)

• Materiał nieustrukturalizowany:

• umożliwia pełniejsze ujawnienie się dominujących treści psychicznych jednostki

• skuteczniejsze wobec osób nie charakteryzujących się podejrzliwością itp.; zapewniają bardziej wszechstronną możliwość ekspresji nieświadomych i świadomych potrzeb, sublimacji, przezywanych konfliktów

• z samego materiału nie wynika nic, co dotyczyłoby uaktywnianych sfer osobowości, dlatego opracowano bardziej precyzyjne zasady interpretacji wyników; mają one na celu umożliwienie dokonania zobiektywizowanej systematyzacji uzyskanego materiału badawczego

• Rohde opracowała listę właściwości psychicznych, z punktu widzenia których ocenia się reakcje osoby badanej (postawy intra-interpersonalne, potrzeby, zainteresowania itp.)

• Zdaniem Sęk, opracowanie zasad interpretacyjnych obydwu metod jest niewystarczające aby można było wyciągać trafne wnioski badawcze i diagnostyczne

• Nie można oceniać procedury badań i interpretacji wyników związanych z daną metodą w kategoriach alternatywy „projekcyjna - nieprojekcyjna”; należy raczej mówić o stopniu, w jakim technika badawcza prowokuje wystąpienie zjawiska projekcji. W wypadku technik uzupełniania niedokończonych zdań, stopień ten może być różny

• Nie ma kryterium, przy pomocy którego można byłoby uznać, czy reakcja badanego jest projekcja, czy też nią nie jest

Możliwości nieprojekcyjnego wykorzystania techniki uzupełniania niedokończonych zdań

• Piaget i badania nad rozumieniem u dzieci

• Cameron stosował tą metodę jako metodę badającą zaburzenia myślenia u schizofreników; zaburzenie gdy:

• Kończenie zdania w taki sposób, że nie stanowiło ono zorganizowanej całości

• Zakończenie zawierało kilka ogólnych określeń, zamiast jednego bardziej precyzyjnego

• W trakcie odpowiedzi występowały pauzy a po nich nie następowała kontynuacja wypowiedzi, tylko nowa wypowiedź

• Sęk: badanie zagadnienia centralizacji - decentralizacji interpersonalnej oraz atrybucji przyczyn zdarzeń

• Omawiane techniki ze względu na swoją elastyczność i łatwość w zakresie dobierania materiału bodźcującego, mogą służyć do realizacji wielu różnorodnych celów badawczych.

Jaworowska, A.; Matczak, A - Test Niedokończonych Zdań Rottera RISB

1. Przeznaczenie Testu Niedokończonych Zdań Rottera ( RISB )

• Został skonstruowany jako narzędzie przesiewowe do wykrywania osób nieprzystosowanych , łączące w sobie walory metody obiektywnej (jak np. łatwość i rzetelność oceny, oszczędność czasu, możliwość porównywania odpowiedzi różnych osób) i pewne zalety technik projekcyjnych (jak np. swoboda odpowiedzi i ukrycie celu badania)

• Nieprzystosowanie - występowanie długotrwałych stanów przygnębienia czy poczucia nieszczęścia, trudności lub nieumiejętność radzenia sobie z frustracją, brak konstruktywnej aktywności lub zakłócenia w podejmowaniu, kontynuowaniu działań, niezdolność do nawiązywania i utrzymywania satysfakcjonujących relacji z ludźmi.

• Przystosowanie - niewystępowanie symptomów patologicznych, jak i również zdolność do efektywnego działania oraz do nawiązywania i utrzymywania kontaktów interpersonalnych

• Przystosowanie lub nieprzystosowanie znajduje odzwierciedlenie w wypowiedziach osoby o sobie, o własnej pracy i innych rodzajach aktywności, związkach z ludźmi i o świecie. RISB ma na celu wywołanie takich wypowiedzi, przy czym inaczej niż w podobnych narzędziach, w RISB ocenie podlegają zarówno odpowiedzi sugerujące dobre przystosowanie, jak i te świadczące o złym przystosowaniu.

• RISB ma niespotykany w innych testach niedokończonych zdań system obiektywnej oceny odpowiedzi.

• Pozwala on na uzyskanie wyniku liczbowego, który stanowi Wskaźnik Ogólnego Przystosowania

• Wskaźnik ten jest użyteczny przy śledzeniu zmian dokonujących się u osoby badanej wraz z upływem czasu, czy przy porównaniach międzygrupowych, a także przydatny do różnych celów badawczych

• Może być wykorzystywany w badaniach klinicznych jako werbalna technika projekcyjna, użytkownik dokonuje wówczas analizy jakościowej odpowiedzi, dostosowanej do szczegółowego celu, w jakim przeprowadza badanie

• Jednym z możliwych zastosowań jest użycie RISB jako techniki poprzedzającej wywiad - oszczędza czas psychologa, może uchronić przed popełnieniem błędów, naprowadza na ważne dla badanego tematy, które powinny być poruszane w wywiadzie

• Może być stosowany w badaniu populacji w różnym wieku i wykorzystywany w różnych instytucjach - szkołach podstawowych i ponadpodstawowych, wyższych uczelniach, w zakładach pracy, w wojsku, w szpitalach i klinikach, w więzieniach.

Historia RISB

• Cel: stworzenie obiektywnego, ekonomicznego narzędzia wykorzystującego techniki projekcyjne, które będzie dostarczało pewnych specyficznych informacji diagnostycznych, ważnych dla terapeuty

• Składał się z 40 trzonów - początków zdań wymagających uzupełnienia

• Nacisk na tempo rozwiązywania powodował, że odpowiedzi były krótkie

• Początkowo stosowany w populacji młodzieży- studentów, lata używania wykazały jednak jego wszechstronność

OPIS POLSKICH WERSJI RISB

• Ma 3 wersje przeznaczone dla:

• Dzieci (uczniów starszych klas szkoły podstawowej)

• Młodzieży (uczniów szkoły średniej)

• Dorosłych (studentów)

• Każda wersja składa się z 40 trzonów; 32 spośród nich ma identyczne sformułowania we wszystkich wersjach

• 3 trzony są inne w wersji dla dzieci (w domu, kiedy byłem młodszy, inne dzieci) niż w wersjach dla młodzieży i dorosłych (w domu rodzinnym, kiedy byłem dzieckiem, inni ludzie)

• 4 trzony są inaczej sformułowane w wersjach dla dzieci i młodzieży (chłopcy, chodzenie z dziewczyna/chłopakiem, w szkole, większość dziewczyn) niż w wersji dla dorosłych (mężczyźni, małżeństwo, w pracy/na uczelni, większość kobiet)

• 1 trzon ma odmienne sformułowania w każdej z wersji (w młodszych klasach, w szkole podstawowej, w szkole)

• Trzony są rozmieszczone na dwu stronach arkusza formatu a4

• 1 strona: nazwa testu, nazwisko autora, miejsce do danych personalnych i daty badania, instrukcja i 15 trzonów

• 2 strona: 25 następnych trzonów

• Po każdym trzonie jest rząd kropek

• W analizie ilościowej każdą odpowiedź ocenia się, przypisując jej określoną liczbę punktów, zgodnie z regułami ogólnymi i odpowiednim szczegółowym kluczem (innym dla dzieci i młodzieży niż dla dorosłych) zawierającym szereg przykładów

• Im wyższy wynik, tym niższe przystosowanie

• Materiał może być poddany analizie jakościowej i interpretacji klinicznej, dostarczając danych przydatnych w diagnozie indywidualnej

Przeprowadzenie badania

• Bardzo proste, może odbywać się indywidualnie lub w grupach dowolnej wielkości

• Badanym rozdaje się arkusze, nie udzielając żadnych dodatkowych wskazówek, oprócz ewentualnego powtórzenia wydrukowanej na arkuszach instrukcji

• Na dole pierwszej strony podana jest informacja, że należy odwrócić kartkę; można dodatkowo zwrócić uwagę, że na następnej stronie znajdują się dalsze pozycje testu

• Czasem badani pytają co powinni napisać i czy muszą dokończyć każde zdanie; przestrzeganie kolejności nie jest bezwzględnie wymagane

• Czas wypełnienia: 10-40min, zwykle 20-25min

• Zmiana udzielania odpowiedzi z formy pisemnej na ustną może wpływać na odpowiedzi i wyniki; ponadto przy ustnym odpowiadaniu badany nie otrzymuje wskazówek, jak długie mają być jego odpowiedzi, podczas gdy przy odpowiadaniu pisemnym musi ograniczać ich długość, dostosowując ją do pozostawionego mu miejsca

• Jedna z reguł oceny nakazuje przyznawanie dodatkowego punktu za każdą odpowiedź, która przekracza 10 słów

• Badania w USA: zastąpienie formy pisemnej ustną nie wpływa w istotny sposób na wskaźniki przystosowania, jeśli poleca się badanym, by odpowiadali jak najszybciej; w Polsce nie było takich badań- nie należy odwoływać się do danych normatywnych przy interpretacji wyników

• RISB nie jest testem szczególnie inwazyjnym czy wywołującym niepokój badanych; może ułatwiać im wyrażanie własnych myśli i uczuć

ANALIZA ILOŚCIOWA WYNIKÓW

1. Sposób postępowania przy ocenie ilościowej

• Analiza ilościowa umożliwia uzyskanie wyniku liczbowego, który stanowi wskaźnik przystosowania

• Aby obliczyć ten wskaźnik, należy każdą odpowiedź zaklasyfikować do jednej z 7 kategorii i przypisać jej odpowiednią wartość liczbową

OCENA	SYMBOL	NAZWA KATEGORII
6	K3	ODPOWIEDZI KONFLIKTOWE Silnie konfliktowe
5	K2	Umiarkowanie konfliktowe
4	K1	Słabo konfliktowe
2	P1	ODPOWIEDZI POZYTYWNE Umiarkowanie pozytywne
1	P2	Bardzo pozytywne
0	P3	Niezwykle pozytywne
3	N	ODPOWIEDZI NEUTRALNE

• Po dokonaniu oceny wszystkich odpowiedzi w protokole należy zliczyć przypisane im punkty.

• Suma punktów stanowi wskaźnik przystosowania. Im wyższy wskaźnik, tym gorsze przystosowanie.

• Przed przystąpieniem do oceny i obliczania wskaźnika przystosowania należy sprawdzić, czy w protokole nie pojawiają się opuszczenia lub odpowiedzi niepełne, których nie sposób ocenić.

• Opuszczenie to całkowity brak odpowiedz

• Odpowiedź niepełna to takie uzupełnienie, które nie zawiera żadnej dokończonej myśli (cierpię…z powodu, w szkole…zawsze mnie)

• Nie traktuje się jako odpowiedzi niepełnych takich uzupełnień, które wprawdzie są zdaniami gramatycznie niekompletnymi, ale wyrażają co najmniej jedną określoną myśl (w domu rodzinnym…jest mi smutno, od kiedy; większość kobiet…mnie nie pociaga, bo)

• Jeśli łączna liczba opuszczeń i odpowiedzi niepełnych przekracza 20, protokół nie kwalifikuje się do oceny ilościowej; może jednak okazać się przydatny do analizy jakościowej

• Jeśli łączna liczba opuszczeń lub odpowiedzi niepełnych jest mniejsza lub równa 20, oceniamy pozostałe zdania, sumujemy punkty i dokonujemy przeliczenia wg wzoru:

Ostateczny wynik = X (40/n)

- X to suma punktów przyznanych za udzielone odpowiedzi

- n to liczba tych odpowiedzi

Jeśli w protokole do oceny nadawało się tylko 30 odpowiedzi, za które przyznano łącznie 120 punktów, ostateczny wynik wynosi 120(40/30) = 160

2. Ogólne reguły oceny odpowiedzi

ODPOWIEDZI KONFLIKTOWE

• To takie odpowiedzi, które ujawniają złe przystosowanie jednostki, jej zły stan psychiczny

• Odpowiedzi wskazujące na pesymizm, lęk, negatywna samoocenę, konflikty z otoczeniem, porażki, agresję, ucieczkę od świata, objawy psychosomatyczne a także występowanie wymienionych postaw i doświadczeń w przeszłości

• Odpowiedzi słabo konfliktowe (K1 - 4pkt)

• Stwierdzenia wskazujące na trudności badanego w szczegółowych, stosunkowo mało ważnych zakresach, trudności występujące czasami lub w niektórych sytuacjach, kłopoty sercowe, niepowodzenia szkolne w zakresie poszczególnych przedmiotów, obawy związane z kariera szkolną, sytuacyjne lub bardzo powszechne lęki, negatywne emocje wobec określonych osób (niezbyt silne), ambiwalentny stosunek do siebie, rodziny, szkoły, innych ludzi, konflikty z rodzeństwem, negatywna samoocenę w zakresie pojedynczych lub mało ważnych cech

• Najbardziej boję się - pająków

• Jestem bardzo- apodyktyczny

• W szkole - drażnił mnie stosunek nauczycieli do uczniów

• Odpowiedzi umiarkowanie konfliktowe (K2 - 5pkt)

• Stwierdzenia wskazujące na deprywację podstawowych potrzeb, samotność, ucieczkę od świata i rzeczywistości, bezradność, brak poczucia kontroli, poczucie niższości, poczucie winy, czasami odczuwany lęk, negatywną samoocenę w ważnych zakresach, silną niechęć, a nawet nienawiść do podstawowych rodzajów aktywności życiowej i instytucji z nią związanych, silne negatywne emocje wobec rówieśników, ogólnie negatywną ocenę szkoły/ uczelni/ nauczycieli, ogólne niepowodzenia w kontaktach z osobami płci przeciwnej, poważne trudności w kontaktach, poważne konflikty rodzinne, ciężkie choroby i kalectwo, nerwicę, depresyjny nastrój, drobniejsze objawy zaburzeń psychicznych, własne wady- dość ogólne problemy i trudności jednostki.

• Lubię- czuć się bezpiecznie

• Potrzebuję - miłości, akceptacji, uznania

• W skrytości- zazdroszczę innym ich urody i powodzenia

• Moim największym zmartwieniem - jest to, że nie mogę dojść do porozumienia z mamą

• Odpowiedzi silnie konfliktowe (K3 - 6pkt)

• Stwierdzenia wskazujące na tendencje samobójcze, skrajny pesymizm i poczucie beznadziejności, nieszczęście, nienawiść do siebie i innych, odrzucenie innych, także płci przeciwnej, odrzucenie rodziny, agresję wobec siebie i ludzi, poczucie odrzucenia przez ludzi, zgeneralizowany i bardzo silny lęk, totalny brak samoakceptacji, patologię i poważne zaburzenia psychiczne

• W domu rodzinnym - nie mam domu

• Czuję - się odepchnięty

• Nie mogę - przestać pić

• Przyszłość - nie należy do mnie

• Jeżeli odpowiedź konfliktowa (K1,K2 lub K3) zawiera sformułowania typu „czasami”, „niektórzy”, „w pewnych sytuacjach” to od przyznanej oceny należy odjąć jeden punkt (chyba, że klucz do oceny odpowiedzi stanowi inaczej)

ODPOWIEDZI POZYTYWNE

• To takie, które ujawniają dobre przystosowanie jednostki, jej dobry stan psychiczny

• Odpowiedzi umiarkowanie pozytywne (P1 - 2pkt)

• Stwierdzenia wskazujące na pozytywny stosunek do konkretnych czynności i ludzi, aktywność, zadowolenie ze szkoły/uczelni, radzenie sobie z nauką, zalety własne i innych, wypowiedzi wskazujące na wrażliwość społeczną (mogą jednocześnie zawierać krytykę) czyli troskę o losy innych, kraju, środowiska

• Lubię- historię

• Cierpię - na brak czasu

• Nienawidzę - tych wszystkich, którzy zatruwają środowisko

• Ja - bardzo lubię małe dzieci

• Odpowiedzi bardzo pozytywne (P2 - 1pkt)

• Stwierdzenia wskazujące na bardzo pozytywny stosunek do działań, czynności i ludzi, zachowania prospołeczne, pozytywną samoocenę, zadowolenie ze swojej sytuacji, sukcesy w nauce i w dziedzinie zainteresowań, poszerzanie wiedzy z zakresu swych zainteresowań, samodoskonalenie, bycie zakochanym, bycie kochanym

• Najszczęśliwszy czas - to czas spędzony z moja dziewczyną

• Mój umysł - jest otwarty na nowe informacje

• Chcę - być doskonały pod względem charakteru

• Odpowiedzi niezwykle pozytywne (P3 - 0pkt)

• Stwierdzenia wskazujące na afirmację życia, akceptację ludzi, samoakceptację, optymizm, szczęście, przyjaźń i partnerstwo, entuzjazm wobec szkoły, silne więzi emocjonalne w rodzinie

• Matka - jest dla mnie prawdziwą przyjaciółka

• Kiedy byłem dzieckiem - byłem szczęśliwy i pamiętam zabawy z siostrą

• Przyszłość - będzie świetlista

• Ja - po prostu jestem i to mnie cieszy

• Jeżeli odpowiedź pozytywna (P1,P2 lub P3) zawiera sformułowania typu „czasami”, „niektórzy”, „w pewnych sytuacjach”, to do przyznanej oceny należy dodać jeden punkt (chyba, że klucz do oceny odpowiedzi stanowi inaczej)

ODPOWIEDZI NEUTRALNE (N - 3pkt)

• Takie, które w sposób oczywisty nie kwalifikują się ani do pozytywnych, ani konfliktowych

• Stwierdzenia opisowe (obiektywny opis, bez wartościowania), banały, tytuły piosenek, książek, filmów, powiedzenia, odpowiedzi wskazujące na pozytywny stosunek do rozrywek nie wymagających aktywności, na aktualny lub chwilowy ból, odpowiedzi mówiące o przeciętności własnej, ludzi

• Lubię - oglądać TV i słuchać muzyki

• Kiedy idę spać - biorę prysznic

• Najlepszy - nie znaczy dobry

• Boli mnie - głowa gdy jest niskie ciśnienie

ODPOWIEDZI ZŁOŻONE

• Takie, które zawierają co najmniej dwa równoważne elementy

• „w szkole… można się dużo nauczyć, ale nie od wszystkich nauczycieli” - elementem ważniejszym jest „można się dużo nauczyć”, a pozostała część ogranicza jego pozytywną wymowę. Do oceny przypisanej elementowi ważniejszemu należy dodać 1 pkt. Gdy uzupełnienie ma charakter negatywny, to obecność ograniczenia nakazuje odjąć 1 pkt (w szkole… jest strasznie i tylko informatyka jest ciekawa)

• Jeżeli w odp. występują 2 elementy (lub więcej) o charakterze konfliktowym, ale różniące się nasileniem konfliktu, to przyznajemy ocenę odpowiadającą elementowi uznanemu za bardziej konfliktowy

• Jeżeli w odp. występują 2 elementy (lub więcej) o charakterze pozytywnym, ale różniące się stopniem pozytywnego ustosunkowania, to przyznajemy ocenę odpowiadającą elementowi uznanemu za bardziej pozytywny

• Jeżeli w odpowiedzi występują 2 elementy, z których jeden jest neutralny, a drugi konfliktowy, to przyznajemy ocenę odpowiadającą elementowi konfliktowemu

• Jeżeli w odpowiedzi występują 2 elementy, z których jeden jest neutralny, a drugi pozytywny, to przyznajemy ocenę odpowiadającą elementowi pozytywnemu

• Jeżeli w odp. występują 2 elementy, z których jeden jest pozytywny, a drugi konfliktowy, to przyznajemy ocenę odpowiadającą elementowi konfliktowemu i odejmujemy od niej 1 pkt (zawsze jeden, bez względu na stopień pozytywnego ustosunkowania)

• Jeżeli w odpowiedzi występują 2 elementy, z których jeden odnosi się do przeszłości, a drugi to teraźniejszości i elementy te są różnie oceniane, to przyznajemy ocenę odnoszącą się do teraźniejszości

• Odpowiedzi złożone należy odróżnić od ambiwalentnych (w szkole... denerwuję się, ale ją lubię); najczęściej ocenia się takie odpowiedzi na 4pkt (K1)

ODPOWIEDZI DŁUGIE

• Mogą wskazywać na nieprzystosowanie

• Jeśli długość przekracza 10 słów (łącznie z przyimkami), to do oceny wynikającej z klucza dodajemy 1 pkt.

• Nie dodaje się punktów:

• Jeśli odp. została zakwalifikowana jako K3 i oceniona na 6pkt

• W przypadku odp. neutralnych będących cytatami, tytułami, fragmentami piosenek

• Skróty, nazwy miast, organizacji, dane personalne liczą się jako jedno słowo

• W przypadku błędów ortograficznych dotyczących łącznego i rozdzielnego pisania wyrazów oceniamy długość odpowiedzi zgodnie z pisownią prawidłową

OCENY SKRAJNE

• Jeżeli w praktyce trafi się odpowiedź, która wydaje się być bardziej skrajna od przytoczonych przykładów, należy zastosować punktacje skrajną

• Podobna zasada ma zastosowanie w przypadkach, gdy w kluczu brakuje przykładów odpowiedzi pośrednich

2.1. Niezależna ocena odpowiedzi

• Każdą odpowiedź należy oceniać oddzielnie, niezależnie od innych - w celu uniknięcia efektu halo

• Wyjątek stanowią przypadki, w których informacje zawarte w jednej odpowiedzi (lub odpowiedziach) pozwalają zrozumieć znaczenie innej odpowiedzi udzielonej przez badanego

• Gdy odpowiedź późniejsza w sposób oczywisty odwołuje się do odp. wcześniejszej - oceniając późniejszą należy uwzględnić wcześniejszą

• Bywa tak, że odpowiedzi zawarte w innych uzupełnieniach pozwalają w sposób właściwy odczytać i zrozumieć intencję badanego (większość dziewczyn… nie interesuje mnie ALE jestem… bardzo zakochany w mojej dziewczynie) - „niby negatywną” odp. należy ocenić jako neutralną za 3pkt.

2.2. Jak zwiększyć rzetelność ocen?

• Ja najściślej trzymać się przykładów podanych w kluczu

• Warto co jakiś czas sięgać do ogólnych reguł

• Gdy mamy do oceny kilkanaście protokołów, warto nie zajmować się każdą z osób, ale każdym z trzonów

• Gdy oceniający kilkakrotnie nie może się zdecydować na którąś z dwu sąsiednich ocen, powinien starać się wybierać raz ocenę wyższą, raz niższą, a nie konsekwentnie dokonywać wyborów w jednym kierunki

• Gdy oceniający waha się, czy zakwalifikować odpowiedź jako konfliktową, czy jako pozytywna (K1 czy P1), bezpiecznym rozwiązaniem może być uznanie odpowiedzi za neutralną

• Jeśli badany wprowadził poprawki, to przy ocenie należy brać pod uwagę tylko ostateczną wersję uzupełnienia

3. Ocena wyniku

• Wynikiem RISB jest suma punktów uzyskanych w teście

• Im wyższy wskaźnik, tym mniejsze przystosowanie

• W celu oceny wyniku można odwołać się do odpowiednich norm (tabele)

3.1. Badania przesiewowe

• Chodzi w nich zazwyczaj o zidentyfikowanie osób stosunkowo najbardziej nieprzystosowanych

• W sytuacji gdy możliwości są niewielkie i chodzi o dotarcie tylko do osób najbardziej potrzebujących pomocy, wynik graniczny należy ustalić raczej wysoko

3.2. Diagnoza indywidualna

• Choć RISB, jako narzędzie standardowe, bywa stosowany przede wszystkim w badaniach przesiewowych, to analizę ilościową można wykorzystać także w diagnozie indywidualnej, w celu określenia przystosowania jednostki

• Odnosząc jej wynik do wyników odpowiedniej próby normalizacyjnej (tabele) ustala się, jaki procent tej próby uzyskuje wynik równy lub niższy

P.s. Szczegółowe zasady odpowiedzi (str.58-61) do przeczytania, zaraz się zrzygam tymi notatkami, więc już dalej nie robię:]