Pytania na egzamin dyplomowy dla studentów II roku Ekonomii II
Stopnia
1. Model równowagi ogólnej L. Walrasa - założenia i ogólna idea modelu.
Szwedzki ekonomista francuskiego pochodzenia żyjący na przełomie XIX/XX w Leon Walras (nurt neoklasyczny) był pierwszym twórcą modelu równowagi ogólnej. Celem jego było udowodnienie, że gospodarka doskona1e konkurencyjna prowadzi do ukształtowania się układu cen, który zapewnia równowagę między podażą a popytem na wszystkich rynkach. Opracowany model stanowił układ równań zawierający ceny jako niewiadome. Zdaniem Walrasa, jeżeli istnieje rozwiązanie takiego układu równań, to istnieje układ cen, który zapewnia równowagę na wszystkich rynkach. Dla Walrasa równość między ilością niewiadomych i ilością równań była wystarczającym dowodem, że układ jest rozwiązalny (czyli wszystkie niewiadome można wyznaczyć). Walras nigdy nie uświadomił sobie, że jego równania muszą obejmować wszystkie dobra, a nie tylko te, które normalnie są dobrami ekonomicznymi. Walras analizował gospodarkę, w której są dwie struktury:
struktura rynkowa
struktura podmiotowa - gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa (państwo nie zostało uwzględnione)
2. Istota i sposób obliczania krańcowej stopy substytucji.
Krańcowa stopa substytucji mierzy nachylenie krzywych obojętności. Można ją zinterpretować jako wyraz tego, ile dobra konsument jest skłonny oddać, aby nabyć więcej dobra l. Ponieważ użyteczność osiągana z konsumpcji kolejnych porcji danego dobra jest malejąca, krańcowa stopa substytucji jest także zawsze malejąca. Wyraża się wzorem:
MSS=
. Krańcowa stopa substytucji, to stosunek przyrostu konsumpcji jednego dobra do ubytku konsumpcji innego dobra, przy czym konsument nie zmienia osiąganej użyteczności, przy założeniu, że jego krzywa obojętności pozostaje niezmienna
3. Istota wybranych modeli wzrostu gospodarczego (np. Domara, Solowa).
Model wzrostu Solowa ( model Solowa-Swana) - to prosty makroekonomiczny egzogeniczny model wzrostu, posługujący się funkcją produkcji uzależniającą wielkość produkcji od ilości zużywanych czynników produkcji (pracy, kapitału i stanu technologii).
Na ścieżce zrównoważonego rozwoju produkcja, kapitał i praca rosną w jednakowym tempie.
Utrzymanie stałego poziomu technicznego uzbrojenia pracy wymaga tym większych nakładów inwestycyjnych na zatrudnionego:
- im wyższe jest tempo wzrostu ludności, określające w długim okresie przyrost zatrudnienia,
- im wyższe ma być techniczne uzbrojenie pracy.
gdzie
jest funkcją rosnącą.
-wielkość produkcji/zatrudnionego pracownika,
-stała wartość-wzrost produkcyjności pracy, spowodowany zmianami technologii,
-kapitał rzeczowy/pojedynczego zatrudnionego.
Model wzrostu E. Domara - tempo wzrostu gospodarczego zależy od przyrostu mocy produkcyjnych w efekcie inwestycji. Jeśli inwestycje pozostaną stałe (nie będzie przyrostu wydatków inwestycyjnych), nie zmieni się również poziom dochodu narodowego.
4. Współczynnik elastyczności cenowej popytu a przychody przedsiębiorstwa.
Z cenową elastycznością popytu mamy do czynienia wówczas, gdy czynnikiem wpływającym na zmiany rozmiarów popytu na dobro x jest cena dobra x.
Elastyczność cenowa popytu danego dobra zależy od wielu czynników, z których najważniejsze to:
występowanie substytutów,
znaczenie dobra w całkowitym dochodzie konsumenta
długość czasu reakcji popytu na zmianę ceny.
Ogólnie można stwierdzić , że im dłuższy czas trwa zmiana ceny, tym większy jest współczynnik elastyczności cenowej popytu. Elastyczność cenowa popytu w dłuższym okresie jest większa aniżeli w krótkim okresie.
Istnieje zależność między współczynnikiem elastyczności cenowej popytu a przychodem
całkowitym:
1. Gdy popyt jest elastyczny 1<Ep
-wzrost ceny spowoduje spadek przychodu całkowitego
-spadek ceny spowoduje wzrost przychodu całkowitego
2. Gdy popyt jest nieelastyczny Ep<1, to:
-wzrost ceny spowoduje wzrost przychodu całkowitego
-spadek ceny spowoduje spadek przychodu całkowitego
3. Gdy popyt jest neutralny Ep = 1 i nastąpi spadek lub wzrost ceny, wówczas przychód całkowity nie zmieni się
5. Pojęcie i rodzaje kosztów w przedsiębiorstwie.
Koszty są to wyrażone w pieniądzu, zużyte w toku normalnej działalności oraz w określonym czasie środki pieniężne przynoszące efekty w postaci wytworzonych wyrobów, wykonanych usług.
Koszty można podzielić:
według rodzaju (amortyzacja, materiały, usługi, wynagrodzenia, pozostałe)
według miejsca powstawania (koszty produkcji podstawowej, pomocniczej, sprzedaży, administracji, itp.)
na zmienne, które zmieniają się w zależności o wielkości produkcji
na stałe, których wielkość nie ulega zmianie wraz ze zmniejszeniem bądź zwiększeniem produkcji.
Koszty bezpośrednie są to koszty, które odnieść wprost do poszczególnych produktów, usług, zleceń produkcyjnych, czyli jednostek kalkulacyjnych.
Koszty pośrednie to koszty, które nie mogą być odniesione wprost do jednostek kalkulacyjnych (koszty wydziałowe, koszty ogólnozakładowe (w tym koszty zarządu) i koszty sprzedaży.)
6. Analiza progu rentowności jako narzędzie oceny zyskowności
Niezbędnym narzędziem zarządzania współczesnym przedsiębiorstwem jest analiza progu rentowności. Analiza progu rentowności polega na badaniu relacji zachodzących między kosztami, rozmiarem produkcji, zyskiem, ceną sprzedaży, rozmiarami sprzedaży, wydatkami czy wpływami. Głównym zadaniem tej analizy jest wyznaczenie progu rentowności przedsiębiorstwa, który określany jest jako moment równowagi lub punkt w działalności firmy, kiedy nie osiąga ona ani zysku ani straty.
Próg rentowności bada powiązania pomiędzy nakładami i przewidywanymi przychodami dla różnych poziomów wykorzystania mocy produkcyjnej. W progu rentowności przychód ze sprzedaży jest równy własnym kosztom zmiennym przedsiębiorstwa i kosztom stałym danego okresu. Oznacza to że wynik przedsiębiorstwa w tym punkcie jest równy 0 i dopiero każde zwiększenie przychodów ze sprzedaży będzie powiększało poziom zysku, a każde zmniejszenie przychodów będzie powodowało zwiększenie straty.
Istotą analizy progu rentowności jest podział kosztów na stałe i zmienne.
Próg rentowności (punkt krytyczny)
Jest podstawową kategorią stosowaną w analizie progu rentowności. Oznacza on taką wielkość produkcji /sprzedaży, przy której przychody ze sprzedaży zrównują się z kosztami
całkowitymi. P = KC (P - przychody ze sprzedaży, KC - całkowite koszty przedsiębiorstwa)
W progu rentowności wynik finansowy jest zerowy.
7. Mechanizm działania dźwigni finansowej w przedsiębiorstwie
Pojęcie dźwigni finansowej jest związane ze sposobem finansowania działalności inwestycyjnej firmy, a konkretnie ze strukturą kapitału firmy lub inaczej relacją między finansowaniem działalności firmy długiem a finansowaniem kapitałem własnym.
Dźwignia finansowa określa relację wielkości kapitału obcego do kapitału własnego.
Stosowanie dźwigni finansowej polega na powiększaniu udziału długu w całym kapitale firmy, w celu zwiększenia poziomu dochodowości (stopy zwrotu) z kapitału własnego.
Do momentu, kiedy koszt kapitałów obcych jest niższy od rentowności majątku, firma osiąga dodatkowe korzyści wyrażające się wzrostem rentowności kapitałów własnych.
Niemal każde przedsiębiorstwo stosuje dźwignię finansową co najmniej z 2 powodów. Po pierwsze dźwignia finansowa pozwala zwiększyć wartość aktywów bez potrzeby inwestowania własnych pieniędzy; po drugie natomiast pozwala obniżyć podatek, jako że w większości państw odsetki kredytowe płacone przez przedsiębiorstwo jako koszt długu obniżają podstawę opodatkowania. dźwignię finansową można wyrazić jako stosunek
, który wyraża jaka część aktywów jest finansowana przez kapitał własny.
8. Podstawowe metody oceny decyzji inwestycyjnych w przedsiębiorstwie.
Metody statyczne (proste) |
Metody dynamiczne (dyskontowe) |
1.okres zwrotu -to okres jaki jest konieczny, aby nakłady poniesione na realizację inwestycji zostały w pełni pokryte korzyściami netto wygenerowanymi przez tę inwestycję, Metoda określa, po jakim czasie zwróci się nam dana inwestycja. |
NPV wartość zaktualizowana netto; porównuje obecną wartość przyszłych przepływów pieniężnych z niezbędnymi nakładami inwestycyjnymi |
2.rachunek porównawczy kosztów, służy do wyboru najlepszego wariantu spośród wariantów realnych, takich samych pod względem korzyści, lecz różnych pod względem ponoszonych kosztów; kryterium stanowi więc minimalizacja kosztów. |
IRR wewnętrzna stopa zwrotu; Pokazuje, po jakiej stopie procentowej zaktualizowane wydatki będą równać się zaktualizowanym wpływom |
3.metody porównawczy zysku, metoda wiąże się z przychodami i kosztami ich uzyskania; wykorzystuje kryterium maksymalizacji zysku |
MIRR zmodyfikowana wewnętrzna stopa zwrotu; uwzględnia zmiany wartości pieniądza w czasie i jest oparta o analizę zdyskontowanych przepływów pieniężnych. |
4.przeciętna stopa zwrotu nakładów inwestycyjnych (opiera się o stosunek między nakładami a efektami); to relacja wartości korzyści netto inwestycji do poniesionych nakładów wyrażonych jako kategorie księgowe. |
Annuitetowa |
5.test pierwszego roku, metoda stosowana najrzadziej, bo dotyczy tylko pierwszego roku funkcjonowania inwestycji; preferuje więc te, które gwarantują szybkie uzyskiwanie efektów. |
Indeks rentowności |
9. Główne problemy gospodarcze współczesnej gospodarki światowej.
Dysproporcje w rozwoju gospodarczy
Pozycję gospodarczą poszczególnych krajów określa istnienie przemysłu opartego na najnowszych technologiach, rozbudowanego sektora usług i nowoczesnego rolnictwa. Miernikiem pozycji gospodarczej państwa jest poziom produktu krajowego brutto(PKB) na jednego mieszkańca.
Bezrobocie
W krajach wysokorozwiniętych bezrobocie jest klasycznym problemem globalnym, powstałym w wyniku zmian technologicznych w produkcji. Przyczyny bezrobocia w krajach słabo rozwiniętych tkwią głównie w wysokim przyroście naturalnym i niskich kwalifikacjach.
Rozwiązaniem tego problemu może być skrócenie czasu pracy oraz rozwój zatrudnienia w usługach związanych z opieką społeczną, kulturą, oświatą i ochroną środowiska.
Głód i niedożywienie
Problemem jest nie tyle brak żywności, ile nierównomierny jej rozdział. Światowa produkcja żywności może obecnie pokryć potrzeby mieszkańców Ziemi. W rzeczywistości w niektórych krajach (np. kraje UE) nadwyżki żywności są często niszczone z uwagi na zbyt wysokie koszty magazynowania. W innych natomiast nie można wytworzyć takiej ilości produktów rolnych, która zaspokoiłaby potrzeby ich mieszkańców. Jednocześnie krajów tych nie stać na import żywności. Rozwiązaniem tego problemu jest wyhodowanie odmian wydajnych zbóż, które mogą być uprawiane w tych krajach. Przydatna jest także pomoc ze strony krajów wysoko rozwiniętych.
Problem wyczerpalności surowców naturalnych i energii
Problemem, który dotyka całość globu ziemskiego, a jego rozwiązanie wykracza poza możliwości poszczególnych państw, jest zapewnienie ludzkości wystarczającej dla jej rozwoju ilości surowców oraz pochodnej od niej energii. Beztroskie korzystanie z różnych surowców i energii powoli zmierza ku końcowi. Zasoby nie odtwarzalne, czyli surowce energetyczne, tj.: węgiel kamienny, węgiel brunatny, ropa naftowa, gaz ziemny, torf, łupki i piaski bitumiczne, pierwiastki promieniotwórcze, są na kuli ziemskiej ograniczone.
Najpoważniej jednak traktuje się kwestie wystarczalności surowców energetycznych. Dynamiczny rozwój ludzkiej cywilizacji jest, jak dotąd, przede wszystkim energochłonny. Problem energetyczny to korzystanie z takich źródeł jak węgiel kamienny i brunatny, ropa naftowa, gaz ziemny. Drugą grupę stanowią pewne rodzaje sił przyrody: wiatr, promienie słoneczne, energia wodna, przypływy i odpływy morza, ciepło gejzerów.
10. Teoria kosztów komparatywnych i jej współczesne interpretacje.
Teoria korzyści komparatywnych - teoria sformułowana przez D. Ricardo, oparta na twierdzeniu, że wymiana międzynarodowa może być korzystna dla obu partnerów, gdy jeden wytwarza większość towarów taniej niż drugi. Do uzyskania takich korzyści wystarczy występowanie względnych różnic w kosztach wytwarzania w obu krajach. Handel między dwoma krajami może być dla obu krajów korzystny, jeśli każdy z nich eksportuje dobro, w produkcji którego ma przewagę komparatywną (względną).
Zgodnie z zasadą przewagi komparatywnej kraje wytwarzają i eksportują dobra, których względne koszty wytwarzania są niższe niż w innych krajach. Istnieje wiele powodów, dla których względne koszty (koszty komparatywne) są różne w poszczególnych krajach:
- różnice w poziomie techniki, wydajności i pracochłonności (względne, nie zaś absolutne różnice),
- różnice cen i zasobów względnych kosztów czynników wytwórczych (jeśli poszczególne kraje dysponują tą samą techniką i tą samą wydajnością fizyczną) pracy, to relacje cen dóbr w tych krajach mogą być różne na skutek względnych kosztów czynników wytwórczych.
W krajach dysponujących względnie obfitymi zasobami jakiegoś czynnika produkcji, dobra zużywające relatywnie dużo tego czynnika będą względnie tańsze niż w innych krajach, np. praca - kraje wschodu; kapitał - w krajach uprzemysłowionych;
11. Przesłanki polityki handlowej w układzie międzynarodowym.
Polityka handlowa (polityką handlu zagranicznego lub polityka handlu międzynarodowego) - ogół decyzji rządowych dotyczących odpłatnej wymiany dóbr i usług pomiędzy państwami. Decyzje te bezpośrednio wpływają na oddziaływanie i kontrolę obrotów handlowych. Podobnie jak w przypadku każdego rodzaju polityki, w polityce handlowej do osiągania planowanych celów stosuje się konkretne narzędzia - instrumenty:
cło importowe (cła podnoszą cenę krajową dóbr importowanych przez co sprzyjają rodzimym producentom jednakże uderzają zarazem w interesy konsumentów poprzez wyżej wspomniane wzrosty cen, dzięki cłom można z powodzeniem chronić strategiczne gałęzie gospodarki oraz nowo powstające spółki i przedsiębiorstwa)
ograniczenia ilościowe (kontyngenty, embargo i kwoty ilościowe. Ograniczenia te w ogólnym rozumieniu mają na celu wyznaczenie górnego pułapu importu określonych towarów do danego kraju)
bariery pozataryfowe (działania pośrednio poprzez przepisy administracyjne, akty prawne i inne ustalenia dyskryminujące towary zagraniczne w konfrontacji z dobrami i usługami krajowymi)
subwencje eksportowe (są formą pomocy finansowej, udzielanej przez państwo krajowym eksporterom w celu wzmacniania ich pozycji konkurencyjnej wobec producentów zagranicznych. Narzędzie to jest jedynym spośród 4 wymienionych, które wpływają na pobudzenie eksportu a nie na ograniczenie importu towarów zagranicznych)
Ogólna zasada, która wywodzi się z teorii handlu międzynarodowego, mówi iż najlepszą możliwą strategią rządu dotyczącą polityki handlowej jest zupełny brak interwencjonizmu. Jednym słowem należy w zupełności zdać się na politykę wolnego handlu. Mimo to, praktyka pokazuje, że pewien stopień ingerencji państwa jest wskazany lub być może nawet niezbędny.
12. Pojęcie kapitału ludzkiego i metody jego pomiaru
W najbardziej ogólnym pojęciu to wartość kwalifikacji ludzkich. W szerszym rozumieniu to zasób wiedzy, umiejętności, zdrowia i energii witalnej, zawartych w danym społeczeństwie/ narodzie. Kapitał ludzki to zasoby ludzkie, z ich potencjałem, nie tylko kwalifikacji, ale i kultury oraz zdrowie. Jest związany z daną osobą. Jego charakterystyczną cechą jest spójność z cechami fizycznymi, psychicznymi, intelektualnymi i moralnymi człowieka, będącego jego nośnikiem i dysponentem.
W literaturze ekonomicznej spotykamy szereg propozycji odnośnie metod jego pomiaru.
1.finansowe, umożliwiające pomiar wartości kapitału ludzkiego w postaci pieniężnej (KL możemy mierzyć poprzez wartość generowanego dochodu lub wartość generowanych kosztów związanych, np. z rekrutacją, zatrudnieniem edukacją ,utrzymaniem)
2.jakościowe, za pomocą których dokonuje się porównań kapitału ludzkiego
od strony jakościowej. Za pomocą szeregu wskaźników próbuje się ukazać zmiany jakościowe w kapitale ludzkim (wady np. w % udział ze względu na wykształcenie; 1 rok nauki daje taki sam wzrost kapitału w każdym państwie, na każdym poziomie, itp. co jest nieprawdą).
Każda z zaprezentowanych metod charakteryzuje się pewnymi zaletami, jak również wadami. Dostępne metody pomiaru kapitału ludzkiego z pewnością przybliżają nas do prawdziwej wartości wspomnianego kapitału, ale żadna z nich nie może zostać uznana za „doskonałą”, spełniającą wszystkie wymogi, jakie stawiane są przez współczesną
gospodarkę
13.Wewnętrzne i zewnętrzne uwarunkowania gospodarowania kapitałem ludzkim.
?????????????
14. Różnice i związki pomiędzy kapitałem ludzkim, kapitałem kulturowym i
kapitałem społecznym
Różnice:
Istotą kapitału ludzkiego jest indywidualna konkurencyjność oparta na zasobach intelektualnych, motywacyjnych i symbolicznych (np. prestiż). Wskaźnikami tych zasobów mogą być: wykształcenie, doświadczenie zawodowe, migracje oraz - rzadziej przez badaczy uwzględniane - zdolności i zdrowie fizyczne oraz całkowicie pomijany dobrostan psychiczny.
Istotą zaś kapitału społecznego jest konkurencyjność zespołowa oparta na wzajemnych relacjach członków grupy. Powszechnie wykorzystywanymi w badaniach miarami kapitału społecznego są zaufanie interpersonalne i dobrowolna przynależność do organizacji społecznych.
Kapitał kulturowy- to pojęcie wprowadzone przez Pierre Bourdieuna na określenie idei, wiedzy, umiejętności i przedmiotów o wartościach kulturowych, jakie ludzie nabywają, w czasie uczestnictwa w życiu społecznym. Wyraża się on głównie w językowych i kulturowych kompetencjach jednostki.
Związki;
- Na kapitał ludzki składają się takie elementy jak kapitał osobowy, moralny, edukacyjny, demograficzny, społeczny i kulturowy. Zawarte jest w nim specyficzne pojęcie kapitału społeczno-kulturowego, które odwołuje się do różnych form więzi społecznych, stanowiących podstawę relacji podmiotu z innymi ludźmi i ciałami społecznymi, oraz przywołuje korelaty wzorców, wartości i znaczeń zakodowanych w kulturowej przestrzeni regulującej aktywność życiową podmiotu,
15. Bezrobocie i równowaga na rynku pracy.
Bezrobocie w Polsce pojawiło się w wyniku transformacji ustrojowo - systemowej zapoczątkowanej na przełomie lat 1989-1990. Większość Polaków zjawisko bezrobocia uznało za zupełnie nowe i zaskakujące. Nagle okazało się, że nie każdy, kto chce pracować może znaleźć zatrudnienie. W krajach wysoko rozwiniętych bezrobocie jest klasycznym problemem globalnym. Ponadto doświadczenia tych państw dowodzą, że zjawisko to będzie towarzyszyć nam już zawsze. Bezrobocie to zjawisko polegające na tym, że pewna część ludzi zdolnych do pracy, poszukujących pracy i akceptujących istniejący poziom wynagrodzenia nie znajduje zatrudnienia. Bezrobocie można rozpatrywać w skali makro i mikro. Z bezrobociem w skali makro mamy do czynienia w sytuacji, gdy na określonym obszarze geograficznym znaczna liczba osób zdolnych do podjęcia pracy pozostaje poza zatrudnieniem. Natomiast bezrobociem w skali mikro jest utrata pracy z powodu braku kwalifikacji lub innych umiejętności pozwalających objąć i utrzymać stanowisko. Podstawowym miernikiem poziomu bezrobocia jest stopa bezrobocia, czyli ukazywana w procentach relacja pomiędzy liczbą zarejestrowanych osób bezrobotnych a liczbą osób czynnych zawodowo. Równowaga na rynku pracy, jest to sytuacja na rynku pracy, w której wszystkie osoby, które akceptują ukształtowaną na nim płacę równowagi, znajdują zatrudnienie. Stan pełnego zatrudnienia.
16. Budżet państwa i jego struktura.
Budżet państwa, plan finansowy państwa, zestawienie prognozowanych na następny rok budżetowy dochodów i wydatków rządowych, sporządzone przez rząd (projekt budżetu) i zatwierdzone (po wprowadzeniu ewentualnych poprawek) przez parlament, najczęściej w formie ustawy budżetowej. Budżet państwa może być zrównoważony (gdy kwoty dochodów i wydatków są sobie równe) lub niezrównoważony. W tym drugim przypadku może mieć miejsce deficyt budżetowy lub nadwyżka budżetowa. Budżet państwa musi zawierać także określenie sposobów pokrycia deficytu lub rozdysponowania nadwyżki. Charakter i wewnętrzna struktura budżetu państwa jest wyrazem kompromisu pomiędzy ścierającymi się interesami gospodarczymi i politycznymi. Deficyt budżetowy, niedobór dochodów budżetu państwa w stosunku do jego wydatków. Źródłami finansowania deficytu budżetowego mogą być kredyty bankowe udzielane przez bank centralny, emisja papierów wartościowych, podwyższenie stopy podatkowej, a w ostateczności dodatkowa emisja pieniądza. Nadwyżka budżetowa, dodatnia różnica pomiędzy wpływami budżetu państwa gromadzonymi głównie z podatków i innych opłat o podobnym charakterze (np. opłaty celne), uzupełnianymi okresowo pożyczkami wewnętrznymi (np. w drodze emisji obligacji i zewnętrznymi, a jego wydatkami związanymi głównie z koniecznością finansowania tzw. sfery budżetowej oraz zabezpieczenia obsługi zadłużenia wewnętrznego i zewnętrznego.
17. Inflacja i polityka antyinflacyjna.
Inflacja - proces wzrostu cen. Inflacja ma miejsce kiedy następuje wzrost ogólny cen i kosztów. Deflacja powoduje, że ceny i koszty spadają. Okres inflacji to czas, w którym następuje ogólny wzrost cen uwidoczniony w indeksie cen badanych towarów i usług, jako średniej dla producentów i konsumentów. Zmiana indeksu cen jest miernikiem inflacji.
Polityka antyinflacyjna to zespół działań i decyzji zmierzających do ograniczenia inflacji do poziomu nie zagrażającego sprawnemu funkcjonowaniu gospodarki w sensie osiągnięcia trwałego wzrostu gospodarczego mierzonego wzrostem realnej wielkości dochodu narodowego. Poziom wzrostu cen określa się na kilka procent w stosunku rocznym. W gospodarce poszczególnych krajów metody przeciwdziałania inflacji są zróżnicowane. Wynika to z lepiej lub gorzej rozwiniętej gospodarki.
D. Begg i S. Fischer uważają, że istnieją trzy sposoby przeciwdziałania inflacji: można zastosować zdecydowane środki polityki gospodarczej po to, aby utrzymać inflację pod kontrolą, można zmienić prawo i instytucje w ten sposób by inflacja nie mogła się łatwo pojawić, można nauczyć się żyć z inflacją.
Pojęcie indeksacji polega na powiązaniu wysokości emerytur, rent, czy w ogóle płac z indeksem cenowym będącym miernikiem inflacji. Indeksacja automatycznie dopasowuje wysokość nominalnych zobowiązań do skutków inflacji. Indeksacja obniża koszty związane z niektórymi skutkami inflacji.
18. Koncepcja zrównoważonego rozwoju.
Zrównoważony rozwój jest to taki rozwój społeczny i gospodarczy, który zapewnia zaspokojenie potrzeb współczesnego społeczeństwa bez naruszania możliwości przyszłych pokoleń do zaspokojenia ich potrzeb. Model takiej gospodarki zakłada odpowiednio i świadomie ukształtowane relacje pomiędzy: wzrostem gospodarczym, dbałością o środowisko (nie tylko przyrodnicze, ale także sztuczne - wytworzone przez człowieka), oraz zdrowiem człowieka.
Koncepcja zrównoważonego rozwoju realizowana jest w rzeczywistości w 3 wymiarach: ekonomicznym, społecznym i ekologicznym. Poszukiwanie harmonii i równowagi, a tym samym zapewnianie trwałości rozwoju, dokonuje się tutaj poprzez szczególne poświęcanie uwagi ochronie środowiska naturalnego i społecznego potencjału rozwojowego, towarzyszące wzrostowi ekonomicznemu. Ochrona ta oznacza troskę o środowisko przyrodnicze i jego zasoby tak, aby w możliwie niepogorszonym stanie mogły służyć przyszłym pokoleniom. Oznacza również dbałość o zapewnienie edukacji, opieki zdrowotnej, bezpieczeństwa i odpowiednich warunków bytowych ludzi, w taki sposób, aby nie niszczyć społecznego potencjału rozwojowego przyszłych pokoleń. W ten sposób niejako gwarantuje się ochronę rzadkich dóbr i zasobów, a tym samym umożliwia trwałość rozwoju.
19. Makroekonomia współczesna: główne nurty i ich charakterystyka.
Za twórcę i inspiratora nowej klasycznej makroekonomii jest uważany R.E. Lucas. Nowa klasyczna makroekonomia opiera się na 3 głównych hipotezach: oczekiwania podmiotów gospodarczych są racjonalne (oczekiwania racjonalne); rynki zawsze znajdują się w stanie równowagi ekonomicznej; rozmiary produkcji i zatrudnienia zależą od czynników podażowych i w przypadku braku zakłóceń ze strony państwa osiągają naturalny poziom (tzw. hipoteza łącznej podaży). Z hipotez tych wynika konkluzja, iż wszelka zapowiedziana polityka państwa jest nieefektywna w tym sensie, że nie powoduje odchylenia poziomów produkcji i zatrudnienia od stanu naturalnego. Ekspansywna polityka fiskalna (wzrost wydatków państwa) jest nieskuteczna, gdyż racjonalne podmioty gospodarcze wiedzą, że dla sfinansowania długu publicznego rząd będzie musiał podnieść podatki i zareagują zmniejszeniem wydatków prywatnych i zwiększeniem oszczędności. Tak więc suma wydatków w gospodarce nie zmieni się, lecz zmianie ulegnie ich struktura. Wydatki prywatne zostaną wyparte przez wydatki publiczne. Zapowiedziana ekspansywna polityka pieniężna (zwiększenie podaży pieniądza) będzie zaś nieskuteczna, gdyż racjonalnie przewidujące podmioty nie ulegną iluzji pieniężnej. Niezapowiedziane zmiany podaży pieniądza wywołają jedynie krótkotrwałe odchylenia od stanu naturalnego. Tak więc polityka makroekonomiczna jest zdaniem nowych klasyków całkowicie nieskuteczna. Naturalnych zmian poziomów produkcji i zatrudnienia można dokonać tylko dzięki instrumentom mikroekonomicznym wpływającym na zwiększenie podaży pracy i dóbr. Zestaw tych narzędzi nowa klasyczna makroekonomia zaczerpnęła z monetaryzmu i ekonomii podaży Nowa klasyczna makroekonomia wywarła duży wpływ na rozwój makroekonomii: zwrócono uwagę na charakter i konsekwencje oczekiwań; pokazano, że dla zbudowania teorii makroekonomicznej niezbędne są podstawy mikroekonomiczne; przekształcono opisową (w dużej mierze) makroekonomię w dziedzinę wykorzystującą sformalizowane modele matematyczne.
20. Miary aktywności gospodarczej w skali makro.
Aktywność gospodarcza inaczej koniunktura jest charakteryzowana za pomocą wielu wskaźników. Najczęściej stosowaną miarą koniunktury jest poziom produkcji w skali gospodarki narodowej. Do mierzenia aktywności gosp. w skali marko tj. gospodarki narodowej używamy miary: PRODUKT KRAJOWY BRUTTO -PKB - miara wielkości produkcji wytworzonej na terytorium danego kraju, niezależnie kto jest ich właścicielem. Podawany w określonym przedziale czasu (np. rok) PKB obejmuje tylko produkcję rejestrowaną statystycznie, przechodzącą przez rynek. Pomijane są produkty i usługi wykonane we własnym zakresie i tzw. szara strefa. PRODUKT NARODOWY BRUTTO - PNB jest wartością PKB powiększoną o dochody netto z tytułu własności za granicą. Pomijane są dochody obcokrajowców w danym Państwie i nie uwzględnia dochodu z lokat zagranicznych. Mierzenie PNB czyli całkowitej produkcji dóbr i usług w danym roku, pozwala: dokonywać oceny sytuacji gospodarczej, określać strukturę gospodarki oraz jej zasoby, badać jej wzrost w dłuższym okresie, śledzić skutki oddziaływania polityki rządu na produkcję i dochody, zestawić teorię sposobu funkcjonowania gospodarki do rzeczywistych danych PRODUKT NARODOWY NETTO - PNN - miara efektów rocznej działalności gospodarki, rozumiany jako różnica PNB oraz wartości amortyzacji kapitału trwałego. PNN to Dochód Narodowy wytworzony w gospodarce. Jest on równoważny takiej ilości pieniędzy, jaką dysponuje gospodarka na wydatki na dobra i usługi, po odłożeniu odpowiedniej ilości pieniędzy, wystarczającej do sfinansowania amortyzacji i utrzymania istniejącego zasobu kapitału na dotychczasowym poziomie. PRODUKT KRAJOWY NETTO- PKN - to (PKB) pomniejszony o wartość amortyzacji środków trwałych.
21. Miary pieniądza i mnożnik kreacji pieniądza.
Mnożnik kreacji pieniądza - wartość w makroekonomiczne pokazująca o ile zmieni się podaż pieniądza wraz ze zmianą bazy monetarne. Mnożnik kreacji pieniądza nie jest wielkością stałą, jego wartość zależy od współczynnika rezerw banków komercyjnych i od preferencji ludności co do form pieniądza. Mnożnik jest tym większy, im niższa jest planowana stopa rezerw gotówkowych banków oraz im niższy jest stosunek gotówki w obiegu do depozytów płatnych na żądanie. Czynniki te zmieniają mnożnik, a w ten sposób również podaż pieniądza towarzyszącą danej bazie monetarnej. Zmienność mnożnika może pociągać za sobą nieprzewidziane wahania podaży pieniądza, szczególnie w krótkich okresach. Czynniki wpływające na mnożnik ; wypłaty gotówkowe - zmniejszają sumę depozytów, czyli możliwości kredytowe banków, co obniża wartość mnożnika; rezerwy nadwyżkowe - zmniejszają możliwości kredytowe banków, co obniża wartość mnożnika; zróżnicowanie depozytów - jeżeli rośnie ilość depozytów terminowych w stosunku do depozytów na żądanie, to obniża się wartość rezerw obowiązkowych (ich wskaźnik jest niższy dla depozytów terminowych), co zwiększa możliwości kredytowe banków i wartość mnożnika
22. Mierzenie produktu i dochodu narodowego.
Pojęcie to możemy zdefiniować w dwojaki sposób, na podstawie dochodów uzyskanych z czynników produkcji: Produkt narodowy brutto jest to suma wszystkich dochodów osiąganych przez obywateli danego kraju niezależnie od tego, gdzie znajdują się czynniki wytwórcze będące ich własnością. .na podstawie kategorii produktu krajowego brutto: Produkt narodowy brutto to produkt krajowy brutto, którego wielkość została skorygowana o wielkość przepływu zysków z zagranicą. Produkt narodowy brutto można liczyć w ujęciu nominalnym lub realnym. W ujęciu nominalnym mierzy się go w cenach nominalnych, natomiast w ujęciu realnym w cenach stałych. Dochód narodowy jest wielkością ekonomiczną w gospodarce, przy pomocy której można określić jej stan. Wzrost dochodu narodowego oznacza przejawianie się korzystnych tendencji w gospodarce i jej rozwój. Odwrotne tendencje recesyjne znajdują swój wyraz w zahamowaniu tempa wzrostu, a następnie spadku dochodu narodowego.
Dochód narodowy jest równy wydatkom całkowitym ponoszonym w gospodarce i wartości produktu narodowego. Mamy więc trzy sposoby mierzenia dochodu narodowego:
1.jako sumę wartości dodanej wszystkich produktów końcowych wytworzonych w gospodarce w danym okresie, na ogół w roku, jest to produkt narodowy;
2.jako sumę wydatków poniesionych przez wszystkie podmioty gospodarujące w tej gospodarce w danym okresie;
3.jako sumy wszystkich postaci dochodów (płac, rent, odsetek, zysków) gospodarstw domowych - jest to dochód narodowy.
23. Polityka fiskalna i monetarna (pieniężna).
Polityka fiskalna dotyczy wpływów i wydatków z budżetu państwa. Wyróżniamy ekspansywną i restrykcyjną politykę fiskalną. Ekspansywna polityka fiskalna polega na zwiększaniu wydatków budżetowych lub zmniejszaniu podatków. Jej celem jest zwiększanie zagregowanego popytu. Restrykcyjna polityka fiskalna polega na zwiększaniu podatków lub zmniejszaniu wydatków państwa. Polityka fiskalna może też być aktywna (gdy rząd stosuje wybrane środki w celu: przeciwdziałania cyklicznym fluktuacjom, zapewnieniu stabilizacji cen, ograniczaniu bezrobocia) lub pasywna (wykorzystuje automatyczne stabilizatory koniunktury, tj.: podatki od dochodów osobistych, podatki od dochodów osób prawnych, podatki pośrednie, zapomogi dla bezrobotnych).
Polityka monetarna (pieniężna) tak, jak poniżej
24. Polityka pieniężna i system bankowości centralnej.
To działalność banku centralnego polegająca na oddziaływaniu na podaż pieniądza, a także na regulowaniu jego obiegu w celu zapewnienia równowagi pieniężnej w gospodarce. Ponieważ najważniejszą cechą równowagi pieniężnej jest stabilizacja cen - jej zapewnienie umożliwia stabilizację warunków prowadzenia działalności gospodarczej i jednocześnie ich prognozowanie oraz podejmowanie decyzji dotyczących inwestowania, a także konsumpcji. Polityka pieniężna wpływa również na kształtowanie się kursu walutowego, co przekłada się z kolei na równowagę płatniczą i handlową. W końcu bank centralny - posługując się stosownymi instrumentami - wpływa na kreację pieniądza. Są to rezerwy obowiązkowe (% ustalona wysokość środków, jakie muszą utrzymywać banki komercyjne w BC), operacje otwartego rynku (operacje 7-14 dni polegające na skupie lub sprzedaży PW przez BC), stopa dyskontowa (stopa po jakiej BC udziela pożyczek bankom komercyjnym).
25. Polityka przeciwdziałania bezrobociu.
Historyczne doświadczenie wykazuje, że gospodarka rynkowa i jej mechanizmy nie są w stanie przeciwdziałać powstawaniu zjawiska bezrobocia - o skali i strukturze, niosących ze sobą szereg negatywnych następstw ekonomicznych i społecznych. Polityka państwa na rynku pracy może mieć charakter aktywny, mając na celu zmniejszenie bezrobocia, może mieć także charakter pasywny, dążąc jedynie od pomocy socjalnej bezrobotnym. Efektywną społecznie i ekonomicznie na dłuższy czas może być jedynie taka polityka, która zmierza do likwidacji podstaw bezrobocia. Polityka pasywna, aczkolwiek pomaga bezrobotnym w przetrwaniu trudnego okresu w ich życiu, nie rozwiązuje problemu, lecz go jedynie łagodzi.
Aktywna polityka na rynku pracy może być prowadzona zarówno w skali makroekonomicznej jak i mikroekonomicznej. Polityka makroekonomiczne oznacza wykorzystywanie przez państwo tych wszystkich instrumentów oddziaływania na gospodarkę, które prowadzą do przyspieszenia wychodzenia gospodarki ze zniżkowych faz cyklu koniunkturalnego, do zdynamizowania procesów rozwoju gospodarczego. Polityka mikroekonomiczna ma na celu przeciwdziałanie bezrobociu w określonych działach gospodarki narodowej, na poszczególnych rynkach pracy czy nawet określonych rejonach gospodarki. Pasywna polityka w dziedzinie walki z bezrobociem polega na tworzeniu różnych form pomocy finansowej dla bezrobotnych. Należy tu wskazać na takie formy jak jednorazowe odszkodowania dla zwalnianych z pracy, system zachęt finansowych dla wcześniejszego przechodzenia na emeryturę, a głównie zasiłki dla bezrobotnych.
26. Istota i podział rynku finansowego.
Rynek finansowy jest miejscem, gdzie następuje zetknięcie popytu i podaży na kapitały pieniężne; rynek, na którym zawierane są transakcje polegające na zakupie i sprzedaży instrumentów finansowych.
Na rynku finansowym wyróżnia się dwa podstawowe segmenty:
rynek walutowy (rynek na którym handluje się walutami; to tu tworzy się kurs walutowy- kurs wymiany; uczestnikami są: inwestorzy, eksporterzy i importerzy oraz banki centralne poprzez interwencję.
rynek pieniężny (o charakterze krótkoterminowym, czas trwania instrumentów finansowych do 1 roku), na którym dokonują się transakcje instrumentami finansowymi o dużej płynności, mającymi z reguły charakter wierzycielski. główny cel- utrzymanie płynności podmiotów gospodarczych
rynek kapitałowy (jw. ale >1 roku, to rynek kapitałów długoterminowych, tj. akcje, obligacje, powyżej 1 roku, zwany też rynkiem inwestycyjnym ).
rynek instrumentów pochodnych (derywatów), inaczej rynek kontroli ryzyka
27. Istota rynku kapitałowego.
Rynek kapitałowy można zdefiniować jako rynek, na którym podmioty gospodarcze pozyskują kapitał w drodze emisji instrumentów finansowych, głównie papierów wartościowych. Rynek kapitałowy to część rynku finansowego, na którym przedmiotem obrotu jest kapitał o terminie zwrotu > 1 roku, tzn. rynek średnio- i długoterminowych instrumentów finansowych (akcje, obligacje) oraz kredytów długoterminowych. Do najważniejszych należą papiery wartościowe. PW to dokument potwierdzający i gwarantujący prawa majątkowe, utrwalony w takim brzmieniu i w taki sposób, że może stanowić samodzielny przedmiot obrotu publicznego. PW są pisemnymi dokumentami, stanowiącymi dowód lokaty majątkowej określając jednocześnie jej właściciela. Mogą potwierdzać wierzytelności (pożyczki publiczne, obligacje) lub współwłasność (akcje, udziały, certyfikaty).
28. Metody pozyskiwania kapitału na rynku finansowym, instrumenty finansowe.
Zgodnie z prawem polskim instrumentami finansowymi są:
1) papiery wartościowe;
2) niebędące papierami wartościowymi (np. finansowe kontrakty terminowe, umowy forward, swapy)
Metody pozyskiwania:
kredyt i pożyczka -podstawowe formy pozyskiwania kapitału i najczęściej wykorzystywane źródła finansowania działalności
zobowiązania handlowe - kredyt kupiecki bardzo powszechna metoda finansowania działalności., gdzie sprzedający pozwala na zapłatę za towaru lub usługę w późniejszym terminie, gdy zapłaci za ten towar szybciej dostaje upust, droga forma warta zastanowienia, czy taniej nie byłoby skorzystać z kredytu obrotowego.
leasing - występują co najmniej dwie strony:
1. leasingobiorca - to podmiot, który w wyniku umowy będzie mógł korzystać ze środka trwałego np. samochodu, czy maszyny będącej jej przedmiotem,
2. leasingodawca - to podmiot, który udostępnia ten środek trwały leasingobiorcy, pobierając w zamian opłatę.
factoring -umowa między dostawcą (faktorantem), a faktorem (zazwyczaj bankiem), dostawca (faktorant) przenosi na faktora (bank) własność wierzytelności (np. nieopłaconych faktur). Faktor finansuje dostawcę, np. w formie zaliczek i pożyczek oraz prowadzi rozliczenia związane z wierzytelnościami (np. opłaca faktury).
krótkoterminowe papiery dłużne - dług, który zaciąga firma (emitent) u nabywcy papierów (inwestora). Emitent potwierdza zaciągnięcie pożyczki i podpisuje zobowiązanie do jej zwrotu w ustalonym terminie (<1 rok) oraz do zapłaty odsetek. Sa to obligacje, weksle oraz bony komercyjne (skryptów dłużnych)
franchising -nie posiadający dostatecznego kapitału własnego, ale mających dobre pomysły, renomowany produkt, technologię lub specjalistyczną wiedzę. Zawierający umowy o współpracę zapewnia szkolenie, promocję, wiedzę o zarządzaniu, specjalistyczne doradztwo, reklamę, zaopatrywanie w produkty zyskując w zamian prawo kontroli działalności (np. okresowego weryfikowania jakości produktów) i udział w zyskach lub prowizję;
29. Ryzyko na rynku kapitałowym i jego wycena
Na giełdzie można bardzo dużo zarobić, ale można również stracić. Na inwestorów czyha wiele niebezpieczeństw związanych z instrumentami, w jakie lokują środki, funkcjonowaniem infrastruktury rynku oraz nieuczciwym zachowaniem innych uczestników rynku. Zagrożenie, które przychodzi nam do głowy jako pierwsze, wiąże się z samym instrumentem, jaki nabywamy oraz z emitentem tego instrumentu. Ważne jest, aby zrozumieć, jakiego rodzaju uprawnienia daje nam nabycie konkretnego instrumentu - może to być udział w zyskach spółki i wpływ na jej funkcjonowanie (w przypadku akcji), wypłata określonych odsetek (lub inne korzyści, w przypadku obligacji), możliwość realizacji zysków przy określonej zmianie cen innych instrumentów (w przypadku instrumentów pochodnych). Kluczową sprawą w przypadku nabywania akcji lub obligacji jest ocena wiarygodności emitenta tych instrumentów. Jak długo dana spółka funkcjonuje, jak dotychczas sobie radziła, jakie są jej perspektywy rozwoju. Od tego zależeć będzie w dużej mierze, czy zainwestowane pieniądze do nas wrócą. Bardzo istotną kwestią jest także zrozumienie ryzyka, jakie wiąże się z danym instrumentem - ile można zarobić, ile można stracić i od czego to zależy.
Rynek kapitałowy przyczynia się do mobilizacji, transformacji i właściwej alokacji kapitału, ale to nie wszystko. Rynek kapitałowy jeszcze kapitał ten wycenia. Dzięki temu, że można kupować i sprzedawać kapitał w formie akcji i obligacji, wyceniane są przedsiębiorstwa, które te papiery wartościowe emitują. Jeśli akcja danej spółki warta jest 50 zł, a wszystkich akcji spółka wyemitowała 10 mln zł, to z prostej kalkulacji wynika, że spółka ta jest warta około 500 mln zł (około, bo przy nabywaniu lub zbywaniu znacznych pakietów akcji najczęściej dochodzi do zmiany ceny akcji). Wycena ta jest mocno przybliżona, ale daje pewne pojęcie o rynkowej wartości spółki.
30. Zadania i zasady funkcjonowania Warszawskiej Giełdy Papierów Wartościowych
Jedną z najważniejszych instytucji gospodarki rynkowej jest giełda. Jest to miejsce zawierania transakcji, których cena zależy bezpośrednio od podaży i popytu. Istnieje wiele rodzajów giełd - towarowa, walutowa, zbożowa. Giełda papierów wartościowych jest szczególną instytucją finansową, podlegającą bardzo ścisłym i rygorystycznym regulacjom. Wspólnie z innymi instytucjami finansowymi tworzy tzw. rynek kapitałowy, przez wielu nazywany sercem i układem krwionośnym gospodarki. Giełdy umożliwiają przepływ kapitału od inwestorów posiadających wolne środki finansowe do tych, którzy w danym momencie ich potrzebują.
Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie rozpoczęła działalność 16 kwietnia 1991 roku po 50- letniej przerwie. Została założona przez Skarb Państwa jako spółka akcyjna, której udziałowcami mogą być oprócz Skarbu Państwa domy maklerskie, banki, emitera, towarzystwa funduszy powierniczych, zakłady ubezpieczeniowe
Na giełdzie papierów wartościowych notowane mogą być jedynie papiery wartościowe, które zostały dopuszczone do obrotu na rynku publicznym. Proces dopuszczenia do obrotu publicznego jest dosyć kosztowny i skomplikowany, dlatego nie każda spółka może sobie na to pozwolić. Na rynku kapitałowym obowiązuje prosta zasada: im szybciej i więcej chcesz zarobić, tym ryzykowniej musisz postępować. Zasada ta zmusza do zastanowienia się nad taktyką inwestowania i skłonnością do podejmowania ryzyka. Inwestorów giełdowych możemy podzielić na trzy kategorie:
1.bardzo, ostrożnych- inwestujących głównie w obligacje- papiery wartościowe o najmniejszym ryzyku, 2. ostrożnych- przeznaczających dużą część funduszy raczej na długotrwałe inwestowanie w akcje, 3. ryzykantów- grających z tygodnia na tydzień, obracających akcjami o największych wahaniach kursów.
31. Budowa modelu ekonometrycznego.
Modelem ekonometrycznym nazywamy formalny opis stochastycznej zależności wyróżnionej wielkości, zjawiska lub przebiegu procesu ekonomicznego od czynników, które je kształtują, wyrażony w formie pojedynczego równania bądź układu równań. Strukturę każdego równania określają: zmienna objaśniana, zmienne objaśniające (nielosowe lub losowe) mające ustaloną treść ekonomiczną, parametry strukturalne ,zmienna losowa (tradycyjnie nazywana składnikiem losowym) o nieznanej treści oraz określony typ związku funkcyjnego między zmienną objaśnianą a zmiennymi objaśniającymi i składnikiem losowym.
Etapy budowy modelu ekonometrycznego:
1. specyfikacja modelu - określenie zmiennych objaśnianych i objaśniających, postaci analitycznej modelu oraz źródeł danych statystycznych, 2 zebranie danych statystycznych. 3. estymacja parametrów modelu - na podstawie zgromadzonych danych za pomocą MNK (metoda najmniejszych kwadratów), 4. weryfikacja oszacowanego modelu - określenie, czy wyniki są zgodne z teorią ekonomiczną oraz statystyką, 5. praktyczne wykorzystanie modelu - do analizy przeszłości, symulacji i tworzenia prognoz.
32. Pojęcie i istota estymacji i weryfikacji statystycznej
I Estymacja (wnioskowanie), czyli szacowanie wartości parametrów lub postaci zmiennej losowej w populacji generalnej, na podstawie rozkładu empirycznego uzyskanego dla próby
(wychodzimy do wyników próby i na ich podstawie formułujemy wnioski o populacji generalnej.
Estymacja to wnioskowanie o wartościach nieznanych wielkości charakteryzujących populację generalną na podstawie próby losowej. Estymacja statystyczna dzieli się na parametryczną i nieparametryczną.
II Weryfikacją hipotez statystycznych nazywamy sprawdzanie sądów o populacji, sformułowanych bez zbadania jej całości.
hipoteza statystyczna - to każdy sąd (założenie, przypuszczenie) o parametrach populacji lub o rozkładzie cechy w populacji, o prawdziwości lub fałszywości, którego wnioski są na podstawie pobranej próby
Wyróżnia się 2 rodzaje hipotez:
parametryczne - dotyczące wybranych parametrów populacji,
nieparametryczne - dotyczą postaci rozkładu czy zgodności dystrybuanty.
Ze zbioru hipotez dopuszczalnych wybiera się jedną, która podlega weryfikacji. Tę wybraną do weryfikacji hipotezę nazywa się hipotezą zerową H0. Wymagane jest, aby sformułować także hipotezę przeciwną do zerowej- hipotezę alternatywną H1.
H0 ma miejsce wówczas, kiedy domniemamy, że pomiędzy rozpatrywanymi parametrami lub rozkładami dwóch lub więcej populacji pomiędzy rozkładem empirycznym a danym rozkładem teoretycznym nie ma różnic H0: G(x)=F(x)
G(x) - dystrybuanta obliczona na podstawie próby,
F(x) - dystrybuanta teoretyczna,
H1 czyli hipoteza alternatywna dopuszcza istnienie istotnych różnic i wyraża się zapisem:
H1: G(x)≠F(x)
Podobnie formułuje się hipotezę zerową i alternatywną przy weryfikacji założenia, że parametr zbiorowości generalnej (Q):
- nie różni się istotnie od danej wielkości hipotetycznej H0: Q=Q0
- istotnie różni się od danej wielkości hipotetycznej H1: Q≠Q0
W przypadku weryfikacji hipotezy parametrycznej hipotezę alternatywną H1 można jeszcze sformułować dwojako: H1: Q>Q0 H1: Q<Q0
Hipotezy statystyczne sprawdza się (weryfikuje) za pomocą tzw. testów statystycznych
33. Hipotezy statystyczne i ich sprawdzanie.
Hipoteza statystyczna to założenie dotyczące wartości parametru lub rodzaju rozkładu zmiennej w zbiorowości generalnej.
Można wyodrębnić 2 główne grupy hipotez:
1. Hipotezy parametryczne - wnioskujemy o pewnej wartości parametru w populacji.
2. Hipotezy nieparametryczne - wnioskujemy np. o niezależności cech jakościowych.
Etapy sprawdzania hipotez (weryfikacja parametryczna):
1. określamy Ho i H1
2. określamy poziom istotności α oraz wielkość próby n (lub prób), a w pewnych przypadkach wielkości zbiorowości generalnej N
3. wybieramy odpowiedni test statystyczny dla oceny Ho (próba mała-test T-studenta, duża -statystyka u)
4. obliczamy wartość charakterystyki testu na podstawie danych uzyskanych z próby (lub prób)
5. znajdujemy w tablicach statystycznych wartość krytyczną na danym poziomie istotności α i wyznaczamy obszar przyjęcia i odrzucenia Ho
6. podejmujemy decyzję
Etapy sprawdzania hipotez (weryfikacja nieparametryczna):
BRAK
34. Paradygmat i model neoklasyczny - podstawowe cechy.
W ekonomii neoklasycznej zakłada się, że:
• rynek funkcjonuje w sposób bardzo sprawny, a wszystkie podmioty gospodarcze zachowują się w sposób racjonalny. Ceny zawsze równoważą popyt z podażą, zarówno w odniesieniu do dóbr, jak i czynników produkcji;
• producenci dążą do maksymalizacji zysków, a konsumenci starają się zmaksymalizować użyteczność (czyli korzyść z konsumpcji dóbr);
• wszystkie podmioty mają też ograniczenie budżetowe - nie mogą wydać więcej środków, niż zarobiły;
• podmioty spotykają się na rynku, gdzie każdy stara się zrealizować swoje cele, działając niezależnie i wykorzystując wszelkie dostępne informacje.
Ekonomia neoklasyczna doprowadziła do ukształtowania się teoretycznych modeli wzrostu gospodarczego, zwanych modelami egzogenicznego wzrostu. Modele te ewoluowały z czasem, w miarę zdobywania doświadczeń w analizowaniu procesów wzrostu gospodarczego.
Zasadnicze rady dawane przez ekonomię neoklasyczną nie uległy jednak zmianie: głównym warunkiem przyspieszenia wzrostu gospodarczego jest zapewnienie gospodarce bezpieczeństwa i dobrego funkcjonowania instytucji publicznych (np. wymiaru sprawiedliwości), sprawnego działania rynku oraz stworzenie odpowiednich zachęt dla oszczędzania i przedsiębiorczości. Jest to model podażowy.
35. Paradygmat i model keynesowski - podstawowe cechy.
Paradygmat - zbiór podstawowych założeń, na których opiera się dana teoria bądź koncepcja.
Głównymi paradygmatami w teorii ekonomii są paradygmat neoklasyczny i paradygmat keynesowski. Keynesiści dowodzą, że równowaga ogólna jest możliwa przy różnych poziomach dochodu narodowego i różnym stanie zatrudnienia.
Model keynesowski - popytowy, krótkookresowy, wychodzący z założenia permanentnego niewykorzystania potencjału wytwórczego gospodarki, czyli nierównowagi makroekonomicznej. Czynniki wyznaczające popyt globalny, tj. wydatki konsumpcyjne, inwestycje, wydatki rządowe i eksport netto są głównymi determinantami wzrostu produktu krajowego. Wielkość produkcji w tym modelu zależy od zagregowanych wydatków , czyli ogólnej sumy pieniędzy, jaką ludzie chcą wydać na dobra i usługi w całej gospodarce, dlatego też model keynesowski jest nazywany modelem popytowym.
Założenia modelu:
Możliwe jest funkcjonowanie gospodarki, której produkcja jest niższa od potencjalnej,
- ceny i płace są „lepkie” (sztywne, mało wrażliwe, nie ulegają zmianom),
Przy istniejącym poziomie płac i cen istnieją niewykorzystane moce wytwórcze (np. istnieją osoby bezrobotne, które chciałyby podjąć pracę), zatem po stronie podażowej nie istnieją czynniki ograniczające produkcję,
Czynniki ograniczające produkcję leżą po stronie popytu,