PSYCHOLOGIA ZDROWIA - REGUŁKI Z BISHOP'A

Psychologia zdrowia - dziedzina zajmujaca się dynamicznymi zaleznosciami miedzy zachowaniem i stanami

Psychicznymi a zdrowiem fizycznym.

Psychologia medyczna - zastosowanie metod psychologii klinicznej do problemów zdrowia fizycznego

Medycyna psychosomatyczna - specjalnosc biomedycy zajmujaca się czynnikami psychicznymi w rozwoju chorob fizycznych

Medycyna behawioralna - dziedzina interdysciplinarna stosujaca teorie i praktyke nauk behawioralnych do lecznictwa i ochrony zdrowia

Profilaktyka behawioralna - dziedzina interdyscyplinarna zajmujaca się promocja dobrych nawykow zdrowotnych metodami behawiorystycznymi oraz zapobieganiem powstawania chorob u osob obecnie zdrowych.

Dualizm cialo-umysl - doktryna utrzymujaca , ze cialo i umysl sa dwiema niezaleznymi jednostkami o niewielkim wzajemnym wplywie.

Model biomedyczny - model medyczny kladacy nacisk na naturalne przyczyny chorob oraz na separacje ciala i umyslu.

Choroba jatrogenna - choroba bedaca skutkiem interwencji medycznej

Redukcjonizm - doktryna mowiaca,ze zjawiska w sferze zdrowia i chorob sa najpelniej poznawalne na poziomie fizyki i chemii

Petla sprzezenia zwrotnego - jeden ze sposobow regulacji systemu, w którym wyniki czynnosci korygujacej trafiaja na nowo do systemu , wplywaja na jego dalsze reakcje.

Model biopsychospoleczny - systemowe podejscie do choroby , kladace nacisk na wzajemne zwiazki miedzy cialem a umyslem oraz na wage rozpatrywania choroby na wszystkich poziomach.

Placebo - srodek farmakologiczny obojetny, stosowany w zastepstwie leku.

Wewnetrzna wiarygodnosc - okresla do jakiego stopnia można wyciagnac miarodajne wnioski o dzialaniu niezaleznej zmiennej

Zewnetrzna wiarygodnosc - okresla do jakiego stopnia można zastosowac wyniki badan do warunkow konkretnej sytuacji danego badania.

Chorobowosc - liczba zachorowan na dana chorobe w populacji

Prewalencja - liczba zachorowan na dana chorobe w danej populacji w okreslonym czasie

Zapadalnosc - liczba nowych zachorowan na dana chorobe wystepujacych w danym okresie

Wzgledne ryzyko - zapadalnosc na chorobe wśród osob majacych pewna ceche podzielona przez zapadalnosc na te chorobe wśród osob nie majacych takiej cechy

Behawioralne patogeny - zachowania,które zwieskszaja ryzyko zapadalnosci na okreslone choroby

Behawioralne immunogeny - zachowania, które ograniczaja ryzyko zapadalnosci na okreslone choroby

Profilaktyka I stopnia - srodki podejmowane w celu zapobiezenia rozwojowi chorob u ludzi zdrowych

Profilaktyka II stopnia - kroki podejmowane w kierunku zatrzymania postepu choroby we wczesnym etapie

Profilaktyka III stopnia - procedury leczenia i rehabilitacji osob w zaawansowanych stadiach choroby

Zachowania zdrowotne - zachowania podejmowane przez osobe zdrowe w celu unikniecia choroby

Podejscie zintegrowane - podczas terapii laczenie roznych technik

Epinefryna - (adrenalina) katacholamina produkowana przez rdzen nadnerczy, wywolujacy takie same objawy jak pobudzenie ukladu wspolczulnego.

Norepinefryna (noradrenalina) - katecholamina produkowana przez rdzen nadnerczy i neurony ukladu wspolczulnego, wywolujaca objawy podobne do epinefryny

Ogolny zespol adaptacyjny - niespecyficzna reakcja organizmu na zagrozenie, obejmujaca stadium reakcji alarmowej odpornosci i wyczerpania

Wspolczulny uklad nerwowy - pien autonomicznego ukladu nerwowego odpowiedzialny za pobudzenie aktywnosci ciala

Kortykosteroidy - grupa hormonow produkowanych przez kore nadnerczy, odpowedzialnych za regulacje procesow fizjologicznych

Kora nadrnerczy - zewnetrzna otoczka gruczolow nadnerczy

Katecholaminy - grupa substabcji chemicznych produkowanych przez organizm i pelniacych funkcje neurotransmiterow

Rdzen nadnerczy - wewnetrzna czesc gruczolow nadnerczy

Autonomiczny uklad nerwowy - odgaleznie ukladu nerwowego odpowiedzialne za przesylanie bodzcow z centralnego ukladu nerwowego do poszczegolnych organow wewnetrznych

Przywspolczylny uklad nerwowy - odgalezienie autonomicznego ukladu nerwowego odpowiedzialne za podtrzymanie normalnych funkcji organizmu oraz regeneracje.

Odpornosc humoralne - odpornosc oprata na aktywnosci przeciwcial, które kraza w krwiobiegou i atakuja obce substancje zanim te dostana się do komorek ciala

Odpornosc komorkowa - odpornosc oparta na aktywnosci limfocytow T , które bezposrednio atakuja substancje

Wrzod trawienny- zmiana chorobowa (rana)zlokalizowana w scianie zoladka lub gornych jelita cienkiego (dwunastnicy)

Astma oskrzelowa - zaburzenie ukladu oddechowego polegajace na zwezeniu drog oddechowych w oskrzelach co objawia się napdami kaszlu ,dusznoscia i plytkim oddechem.

Astma alergiczna - astma bedaca skutkiem alergii lub niewydolnosci ukladu odpornosciowego

Astma idiosynkratyczna - astma nie powiazana z alergiami, mogaca wynikacz dzialnia czynnikow psychologicznych

Radznie sobie zorientowane na problem - metody wplywania na obiektywna sytuacje

Radznie sobie zorientowane na emocje - metody koncentrujace się na kontrlowaniu emocjolnanych skutkow stresu

Umiejscowienie kontroli - przekonanie o tym , co determinuje wyniki naszych dzialan

Kontrola behawioralna - przekonanie o mozliwosci kontrolowania negatywnych skutkow sytuacji

Kontrola poznawcza - dysponowanie strategia pozawcza mogaca graniczyc negatywne skutki stresujacej sytuacji

Umiejscowienie kontroli - przekonanie o tym co determinuje wyniki naszych dzialan

Samoskutecznosc - przekonanie o mozliowsci osiagniecia zalozonego celu w danej sytuacji

Jednostka chorobowa - zespol wystepujacych w organizmie obiektywnych zaburzen patalogicznych , które można (choc nie zawsze) zidentyfikowac metodami klinicznymi

Chorobowan - subiektywnie doswiadczenie dyskomfotu lub cierpienia, które można (ale nie musi) wizac się z obiektywnymi zaburzeniami o charakterze patogolicznym

Zachowanie chorobowe - czynnik skladowy choroby odnoszacy się glownie do zachowan podejmowanych przez pacjenta w reakcji na doswiadczane dolegliwosci i dyskomfort

Konsultacja paramedyczna - nieformalna konsultacja w kwestii problemow zdrowotnych zasiegana u czlonkow rodziny, przyjaciol i innych osob nie dysponujacych kwalifikacjami medycznymi

Symptom - subiektywne doznanie zwiazane ze stane fizjologicznym

Obraz - zorganizowany pakiet informacji o okreslonym przedmiocie zdarzeniu lub idei

Prototyp - wyidealizowany lyb typowy obraz danej kategorii ; prototyp choroby to wyidealizowany obraz przebieguu okreslonej choroby

Uboczne zyski - korzysci z faktu bycia choroym

Rola choroego - model zachowan przybieranych przez osobe uwazajaca się za chora

Hipochondria - falszywe przekonanie o posiadanej chorobie lub przesadzony lek przez nabycie choroby

Znacznik - substancja dodana do leku pozwalajaca na stwierdzenie czy pacjent zazyl lek i w jakiej dawce

Technika zetonowa - technika modyfikacji zachowan opierajacych się na przydzielniu zetonow (punktow) za kazdorazowe uzycie docelowego zachowania po zakonczeniu warunkowania zetony można wymienic na okreslone korzysci materialne.

Instytucja totalna - instytucja [rzejmujaca kontrole nad praktycznie kazdmy apsketem zycia jednostki

Reaktancja - motywacja psychologiczna pacjenta do obrony zagrozonego poczucia i niezaleznosci

Lek separacyjny - lek u dziecka bedacy skutkiem odseparowania od rodzicow lub opiekunow.

Zaburzenie rownowagi - stan dezorganizacji typowych reakcju fizycznych , psychicznych l;ub spolecznych

Kryzys - konfrontacja z sytuacja na tyle nowa lub na tyle powazna , ze zwykle metody radzenia sobie sa niewystarczalne

Cukrzyca - zaburzenie przemiany materii polegacjace na tym,ze organizm nie potrafi prawidlowo przeksztalcic glukozy w energie zmagazynowana

Insulina - produkowany w trzustce hormon odpowiedzialny za gospodarorke cukrowa organizmu

Hiperglikemia - zbyt wysoka zawartosc cukry w kriwobiegu

Gosciec - przewlekly ukladowy stan zapalny stawow wywolujacy obrtzek i dotkliwy bol

Zapalenie kostnostawowowe - zwyrodniiajacy stan chorobowy stawow charakteryzujacy się postepujacym ubytkiem chrzastki stawowej i innymi zmianami w obrebioe stawow i kosci

Choroba Alzheimera - zwyrodnieniowa choroba mozgu , powodujaca stopniowe i nieodwracalne zaburzenia funkcji poznawczych

Smierc mozgu - definicja smierci biologicznej oparta ba braku aktywnosci fal mozgowych i cyrkulacji krwi w mozgu

Tanatologia - nauka o smierci i umieraniu

Antycypacja zaloby - przeztwanie smutku po stracie bliskiej osoby jeszcze przed rzeczywistym zgonem

Kodowanie - decyzja terapeutyczna okreslajaca skale wysilow reanimacyjnych przy wystapieniu zatrzymania pracy serca i funkcji oddechowych

Tanatologia kliniczna - techniki konsultacji i poradnictwa uzywanie w pracy z pacjentami terminalnymi

Strata - doswiadczenie smierci bliskiej osoby

Zal po stracie - emocjonalna reakcja na strate

Zaloba - spolecznie akceptowana forma wyrazania zalu po stracie

Antygen - dowolona substancja pochodzace z zewn. Lub wewn. Organizmu która jest odbierana jako obca i która indukuje reakcje ukladu odpornosciowego

Limfocyty T - biale cialka krwi powstyajace w szpiku i dojrzewajace w gruczole grasicy

Grasica - organ lezacy powyzej serca w którym limfocyty t dojrzewaja i roznicayja się na wiele wyspecjalizowanych typow

Psychoneuroimmunologia - dzial zajmujacy się badaniem zaleznosci miedzy czynnikami psychosplecznymi i ukladami odpornosciowy , nerwowy, hormonalny

Immunokompetencja - wydolnosc ukladu odpornosciowego w zwalczaniu infekcji

AIDS - zespol nabuyetgo uposledzenia odpornosci- choroba wywolana wirusem HIV, objawiajaca się ostra niewydolnoscia ukladu odpornosciowego

HIV - wirus ludzikiego ukladu odpornosciowego - retrowirus powodujacy AIDS i ARC, którego dzialnie opiera się na infekowaniu i przejmowaniu limfocytow wspomagajacych T.

Retrowirus - rodzaj wirusa przenoszacy wlasne informacje genetyczne w postaci kwasy rybonukleinowego (RNA)

ARC - zespol objawow zwiazanych z AIDS , ale w mniejszym stopniu i bez powaznych zaburzen funkcji odpornosciowych

Onkogeny - geny odpowiedzialne za wzrost i reprodukcje komorki , mogace pelnic glowna role w rozwoju raka.

Chemioterapia - terapia raka z uzyciem farmaceutykow lub substancji chemicznych

Antycypacja nudnosci i wymiotow - klasyczny odruch warunkowy polegajacy na doswiadczeniu nudnosci i wymiotow na dlugo przed przyjeciem leku

Nadcisnienie - stale utrzymywanie się cisnienia krwi powzyej 140\90 mm HG

5

---