ROZDZIAŁ I => Ewolucja zakresu prawa finansowego
PYTANIA SPRAWDZAJĄCE
Jakie okresy wyróżnia się w rozwoju nauczania prawa finansowego w Polsce ?
Nauka skarbowości (prawo skarbowe) - okres II RP (Konstytucja marcowa i kwietniowa) 1919-1939
Nauka socjalistyczna prawa finansowego - okres powojenny 1945-1988
Nauka prawa finansowego w gospodarce rynkowej - od 1989r
Podaj zakres prawa finansowego w okresie tzw. transformacji ustrojowej ?
budżet państwa
budżety lokalne
elementy finansów UE
publiczne prawo bankowe
prawo dewizowe
prawo walutowe
Scharakteryzuj prawa finansowe sensu stricto i sensu largo ?
Prawo finansowe sensu stricto:
prawo budżetowe
Prawo finansowe sensu stricto, do którego należy zaliczyć tylko te regulacje, które bezpośrednio dotyczą finansów państwa i samorządu terytorialnego, czyli odnoszą się do publicznej działalności finansowej.
Prawo finansowe sensu largo:
Prawo finansów publicznych obejmujących w całości swoim zasięgiem prawo budżetowe
Prawo danionowe (podatkowe, celne)
Prawo dewizowe
Prawo walutowe
Prawo bankowo publiczne
Prawo rynku finansowego
Prawo finansowe sensu largo - bardzo szeroki zakres prawa finansowego, która reguluje kwestie dot. stosunków finansowych: materialnoprawnych, ustrojowych oraz proceduralnych
Wskaż i scharakteryzuj dziedziny prawa tworzącego gałąź prawa finansowego.
Tabela w jej książce na stronie 22, tutaj wymieniam i krótko charakteryzuje.
Prawo finansów publicznych - przedmiotem jest badanie norm odnoszących się do publicznych zasobów pieniężnych oraz operacjami tymi zasobami. W tym prawo budżetowe - całokształt norm prawnych regulujących publiczną gospodarkę budżetową
Prawo podatkowe - normy odnoszące się do wszystkich podatków oraz normy tworzące poszczególne konstrukcje podatków
Prawo celne - regulacje, które odzwierciedlają rolę państwa w kształtowaniu obrotu towarowego z zagranicą oraz regulacje dot. obowiązku ponoszenia ceł i podatków związanych z przywozem/wywozem towarów za granicę
Prawo dewizowe - normy określające zasady rozliczeń z zagranicą, warunki posiadania i dysponowania walutami zagranicznymi, dewizami i innymi środkami zagranicznymi, dewizami
Prawo walutowe - regulacje określające prawo ustroju pieniężnego kraju, obiegu pieniężnego oraz status prawny waluty
Prawo bankowe publiczne - normy regulujące sposób tworzenia i zasady działania banków oraz ich publicznoprawnego nadzoru, a także status banku centralnego
Prawo rynku finansowego - całokształt rozwiązań prawnych, których celem jest regulacja działalności instytucji finansowych
Do jakiego prawa, zgodnie z podziałem rzymskiego prawnika Ulpiana, zalicza się prawo finansowe i dlaczego ?
Prawo publiczne - reprezentuje i chroni interes publiczny - interes państwa oraz innych związków publicznoprawnych
Prawo prywatne - wyraża o chroni interes jednostkowy
Prawo finansowe jest oparte na władztwie finansowym i podporządkowaniu, czyli przymusie prawnym umożliwiającym wiążące kształtowanie sytuacji prawnej podmiotu podporządkowanego przez podmiot nadrzędny (finanse prywatne cechuje równorzędność podmiotów).
Prawo finansowe zaliczamy do prawo publicznego, ponieważ jedną ze stron stosunku jest władza publiczna, która posiada atrybut władzy.
Jaka jest relacja między gałęzią prawa finansowego a innymi gałęziami prawa ?
Gałąź prawa finansowego posiada ścisłe związki z innymi gałęziami prawa, w szczególności z:
prawem konstytucyjnym
prawem administracyjnym
prawem karnym
prawem karnym skarbowym
prawem gospodarczym publicznym
prawem międzynarodowym publicznym
Związki prawa finansowego z innymi gałęziami prawa są różnorodne, ponieważ problematyką finansową jest przeniknięte całe życie społeczne i gospodarcze.
Czy prawo finansowe jest autonomiczną gałęzią prawa ?
NIE, ponieważ tworzy związki z innymi gałęziami prawa, w tym z prawem prywatnym. A także korzysta z instytucji innych gałęzi prawa.
Wymień właściwości (cechy) gałęzi prawa finansowego.
Cechy (właściwość) prawa finansowego:
występowanie specyficznych źródeł prawa finansowego
brak kodeksowej kodyfikacji przepisów prawa finansowego
określenie i stosowanie zasad ogólnych prawa finansowego
swoiste oznaczenie podmiotów prawa finansowego
normy prawa finansowego, ze względu na swoje specyficzne cele, budowę i rodzaje
obok powszechnie znanych, stosowanie specyficznych form wykładni przepisów prawa finansowego
stosowanie aktów zarządzania finansowymi publicznymi oraz prawnych form stosowania prawa finansowego
występowanie wielu odrębnych form odpowiedzialności prawnofinansowej
STUDIUM PRZYPADKÓW
Czy bezwzględna nieważność (z jakiegokolwiek powodu), np. umowy sprzedaży, pożyczki, odpłatnego zniesienia współwłasności, będzie oznaczała brak przedmiotu opodatkowania, a tym samym niepowstanie obowiązku podatkowego ?
TAK, bezwzględna nieważność będzie oznaczała brak przedmiotu opodatkowania, a tym samym nie powstanie obowiązek podatkowy.
Wskaż regulacje prawne, w których mamy do czynienia ze zjawiskiem występowania w ustawach podatkowych przepisów nieregulujących samodzielnie danej kwestii, lecz odsyłających do postanowień innej gałęzi, np. prawa cywilnego, w którym zawarte unormowania tej kwestii.
a) przepisy podatkowe odwołują się do określonych pojęć cywilnoprawnych bądź:
w sposób wyraźny (czyli w drodze bezpośredniego odesłania)
- art.91 Ordynacja podatkowa
„Do odpowiedzialności solidarnej za zobowiązanie podatkowe stosuje się przepisy Kodeksu Cywilnego (art. 366-378) dla zobowiązań cywilnoprawnych”
- Art.98 par.1 Ordynacja podatkowa
„Do odpowiedzialności spadkobierców za zobowiązania podatkowe spadkodawcy stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego o przyjęciu i odrzuceniu spadku oraz o odpowiedzialności za długi spadkowe.”
- Art. 135 Ordynacja podatkowa
„Zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych w sprawach podatkowych ocenia się według przepisów prawa cywilnego, jeżeli przepisy prawa podatkowego nie stanowią inaczej.”
- Art. 5a pkt 3 U.p.d.o.f
„Ilekroć w ustawie jest mowa o:
3) przedsiębiorstwie - oznacza to przedsiębiorstwo w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego”
- Art. 5a pkt. 1 U.p.d.o.f
„Ilekroć w ustawie jest mowa o:
1) inwestycjach - oznacza to środki trwałe w budowie w rozumieniu ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2009 r. Nr 152, poz. 1223, z późn. zm.1)), zwanej dalej „ustawą o rachunkowości””
- Art. 4a U.p.d.o.f
„Przepisy art. 3 ust. 1, 1a, 2a i 2b stosuje się z uwzględnieniem umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania, których stroną jest Rzeczpospolita Polska.”
w sposób dorozumiany, zakładając taki jego sens, w jakim jest ono użyte np. w prawie cywilnym
- U.p.d.o.f => osoba fizyczna, posiadanie, majątek wspólny małżonków, najem, dzierżawa, alimenty, prawa autorskie
- U.p.d.o.p => osoba prawna. siedziba osoby prawnej, spółka kapitałowa,
- Podatek od towarów i usług => umowa komisu, licencja, sublicencja, patent, ustanowienie odrębnej własności lokalu, spółka cywilna lub handlowa niemająca osobowości prawnej
- U. o podatkach i opłatach lokalnych => nieruchomość, grunt, posiadacz samoistny
- U. o podatku od czynności CP => sprzedaż, pożyczka, dożywocie, hipoteka, zniesienie współwłasności, miejsce zamieszkania, warunek zawieszjący, rzecz ruchoma
- Ustawa o podatku od spadków i darowizn => dziedziczenie, wstępny, zstępny
Pojęcia zdefiniowane na gruncie innych regulacji prawnych będą wiążące w odniesieniu do ustawy podatkowej, jeżeli ustawa ta sama ich nie definiuje. Gałąź prawa podatkowego nie ma własnych instytucji, korzysta z już przyjętych.
b) przepisy podatkowy posługują się pojęciami występującymi w regulacjach prawa cywilnego, nadając im jednak inny „swoisty” sens
- Instytucja potrącenia
wygaśniecie zobowiązania: art. 498-505 K.C jak i
wygaśniecie zobowiązania podatkowego: art. 59 par 1 pkt 3 oraz art. 64-65 OP
W obu wypadkach zasadniczy mechanizm potrącenia (umorzenie wzajemnych wierzytelności przez zaliczenie) w istocie pokrywa się.
Wskaż przypadki posługiwania się w prawie cywilnym oraz prawie podatkowym pojęciami o identycznym brzmieniu, którym każda z tych gałęzi nadaje mniej lub bardziej odmienne znaczenie.
gospodarstwo rolne
- art. 55 ^3 KC
„Za gospodarstwo rolne uważa się grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić organizowaną całość gospodarczą, oraz prawami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego.”
- art. 2 ust.2 u.p.r.
„„gospodarstwie rolnym” - należy przez to rozumieć gospodarstwo rolne w rozumieniu Kodeksu cywilnego o obszarze nie mniejszym niż 1 ha użytków rolnych;”
członek rodziny
- art.111 par 3 OP
„§ 3. Za członków rodziny podatnika uważa się zstępnych, wstępnych, rodzeństwo, małżonków zstępnych, osobę pozostającą w stosunku przysposobienia oraz pozostającą z podatnikiem w faktycznym pożyciu.”
- 686 KC
„Ustawowe prawo zastawu wynajmującego lokal mieszkalny rozciąga się także na wniesione do lokalu ruchomości członków rodziny najemcy razem z nim mieszkających.”
Wskaż instytucje prawa podatkowego właściwe tylko temu prawu (które świadczą o jego autonomiczności).
Prawo podatkowe wykształciło instytucje, które są tylko właściwe dla prawa podatkowego:
obowiązek i zobowiązanie podatkowe
podatnik, płatnik, inkasent
nadpłata podatku
deklaracja podatkowa
ulga i zwolnienia podatkowe
rok podatkowy
organ podatkowy
interpretacja przepisów prawa podatkowego
Jeżeli dziecko, które otrzymało od dziadka w darowiźnie gotówkę, chce skorzystać ze zwolnienia z podatku, to czy dziadek powinien wpłacić gotówkę na jego konto ? Zob. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 25 lutego 2014r. II FSK 706/12
TAK, w przypadku gdy zostanie wpłacone na konto osoby trzeciej (np. rodzica) zobowiązanie podatkowe zostanie ustalone. Jeżeli chcemy skorzystać z zwolnienia z podatku dziadek powinien wpłacić darowiznę na konto osoby obdarowanej.
Osoba małoletnia powyżej 13 roku życia, zgodnie z Ustawą Prawo bankowe może posiadać konto bankowe.
ROZDZIAŁ II => Źródła krajowego prawa finansowego w procesie jego stanowienia
PYTANIA SPRAWDZAJĄCE
Wskaż hierarchię źródeł prawa finansowego.
Źródła prawa finansowego:
1. Akty prawne powszechnie obowiązujące
Konstytucja RP
ustawy
ratyfikowane umowy międzynarodowe
rozporządzenia
akty praw miejscowego
2. Akty wewnętrzne (obowiązują tylko jednostki organizacyjne podległe organowi wydającemu)
uchwały Rady Ministrów
zarządzenia Prezesa RM i ministrów
Wskaż przepisy w Konstytucji RP związane z gałęzią prawa finansowego.
art.216 ust.1
Art. 216.
1. Środki finansowe na cele publiczne są gromadzone i wydatkowane w sposób określony w ustawie.
art.219-226
Art. 219.
1. Sejm uchwala budżet państwa na rok budżetowy w formie ustawy budżetowej.
2. Zasady i tryb opracowania projektu budżetu państwa, stopień jego szczegółowości oraz wymagania, którym powinien odpowiadać projekt ustawy budżetowej, a także zasady i tryb wykonywania ustawy budżetowej określa ustawa.
3. W wyjątkowych przypadkach dochody i wydatki państwa w okresie krótszym niż rok może określać ustawa o prowizorium budżetowym. Przepisy dotyczące projektu ustawy budżetowej stosuje się odpowiednio do projektu ustawy o prowizorium
budżetowym.
4. Jeżeli ustawa budżetowa albo ustawa o prowizorium budżetowym nie weszły w życie w dniu rozpoczęcia roku budżetowego, Rada Ministrów prowadzi gospodarkę finansową na podstawie przedłożonego projektu ustawy.
Art. 220.
1. Zwiększenie wydatków lub ograniczenie dochodów planowanych przez Radę Ministrów nie może powodować ustalenia przez Sejm większego deficytu budżetowego niż przewidziany w projekcie ustawy budżetowej.
2. Ustawa budżetowa nie może przewidywać pokrywania deficytu budżetowego przez zaciąganie zobowiązania w centralnym banku państwa.
Art. 221.
Inicjatywa ustawodawcza w zakresie ustawy budżetowej, ustawy o prowizorium budżetowym, zmiany ustawy budżetowej, ustawy o zaciąganiu długu publicznego oraz ustawy o udzielaniu gwarancji finansowych przez państwo przysługuje wyłącznie Radzie Ministrów.
Art. 222.
Rada Ministrów przedkłada Sejmowi najpóźniej na 3 miesiące przed rozpoczęciem roku budżetowego projekt ustawy budżetowej na rok następny. W wyjątkowych przypadkach możliwe jest późniejsze przedłożenie projektu.
Art. 223.
Senat może uchwalić poprawki do ustawy budżetowej w ciągu 20 dni od dnia przekazania jej Senatowi.
Art. 224.
1. Prezydent Rzeczypospolitej podpisuje w ciągu 7 dni ustawę budżetową albo ustawę o prowizorium budżetowym przedstawioną przez Marszałka Sejmu. Do ustawy budżetowej i ustawy o prowizorium budżetowym nie stosuje się przepisu art. 122 ust. 5.
2. W przypadku zwrócenia się Prezydenta Rzeczypospolitej do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy budżetowej albo ustawy o prowizorium budżetowym przed jej podpisaniem, Trybunał orzeka w tej sprawie nie później niż w ciągu 2 miesięcy od dnia złożenia wniosku w Trybunale.
Art. 225.
Jeżeli w ciągu 4 miesięcy od dnia przedłożenia Sejmowi projektu ustawy budżetowej nie zostanie ona przedstawiona Prezydentowi Rzeczypospolitej do podpisu, Prezydent Rzeczypospolitej może w ciągu 14 dni zarządzić skrócenie kadencji Sejmu.
Art. 226.
1. Rada Ministrów w ciągu 5 miesięcy od zakończenia roku budżetowego przedkłada Sejmowi sprawozdanie z wykonania ustawy budżetowej wraz z informacją o stanie zadłużenia państwa.
2. Sejm rozpatruje przedłożone sprawozdanie i po zapoznaniu się z opinią Najwyższej Izby Kontroli podejmuje, w ciągu 90 dni od dnia przedłożenia Sejmowi sprawozdania, uchwałę o udzieleniu lub o odmowie udzielenia Radzie Ministrów absolutorium.
art. 84 i art. 217
Art. 84.
Każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków, określonych w ustawie.
Art. 217.
Nakładanie podatków, innych danin publicznych, określanie podmiotów, przedmiotów opodatkowania i stawek podatkowych, a także zasad przyznawania ulg i umorzeń oraz kategorii podmiotów zwolnionych od podatków następuje w drodze ustawy.
art. 89 art. 216 (ust.4 i 5)
Art. 89.
1. Ratyfikacja przez Rzeczpospolitą Polską umowy międzynarodowej i jej wypowiedzenie wymaga uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie, jeżeli umowa dotyczy:
1) pokoju, sojuszy, układów politycznych lub układów wojskowych,
2) wolności, praw lub obowiązków obywatelskich określonych w Konstytucji,
3) członkostwa Rzeczypospolitej Polskiej w organizacji międzynarodowej,
4) znacznego obciążenia państwa pod względem finansowym,
5) spraw uregulowanych w ustawie lub w których Konstytucja wymaga ustawy.
2. O zamiarze przedłożenia Prezydentowi Rzeczypospolitej do ratyfikacji umów międzynarodowych, których ratyfikacja nie wymaga zgody wyrażonej w ustawie, Prezes Rady Ministrów zawiadamia Sejm.
3. Zasady oraz tryb zawierania, ratyfikowania i wypowiadania umów międzynarodowych określa ustawa.
Art. 216.
4. Zaciąganie pożyczek oraz udzielanie gwarancji i poręczeń finansowych przez państwo następuje na zasadach i w trybie określonych w ustawie.
5. Nie wolno zaciągać pożyczek lub udzielać gwarancji i poręczeń finansowych, w następstwie których państwowy dług publiczny przekroczy 3/5 wartości rocznego produktu krajowego brutto. Sposób obliczania wartości rocznego produktu krajowego brutto oraz państwowego długu publicznego określa ustawa.
art. 227 ust. 1-7
art. 216 ust.2
Art. 216.
2. Nabywanie, zbywanie i obciążanie nieruchomości, udziałów lub akcji oraz emisja papierów wartościowych przez Skarb Państwa, Narodowy Bank Polski lub inne państwowe osoby prawne następuje na zasadach i w trybie określonych w ustawie.
art.218
Art. 218.
Organizację Skarbu Państwa oraz sposób zarządzania majątkiem Skarbu Państwa określa ustawa.
art. 202-207
Art. 202.
1. Najwyższa Izba Kontroli jest naczelnym organem kontroli państwowej.
2. Najwyższa Izba Kontroli podlega Sejmowi.
3. Najwyższa Izba Kontroli działa na zasadach kolegialności.
Art. 203.
1. Najwyższa Izba Kontroli kontroluje działalność organów administracji rządowej, Narodowego Banku Polskiego, państwowych osób prawnych i innych państwowych jednostek organizacyjnych z punktu widzenia legalności, gospodarności, celowości i rzetelności.
2. Najwyższa Izba Kontroli może kontrolować działalność organów samorządu terytorialnego, komunalnych osób prawnych i innych komunalnych jednostek organizacyjnych z punktu widzenia legalności, gospodarności i rzetelności.
3. Najwyższa Izba Kontroli może również kontrolować z punktu widzenia legalności i gospodarności działalność innych jednostek organizacyjnych i podmiotów gospodarczych w zakresie, w jakim wykorzystują one majątek lub środki państwowe lub komunalne oraz wywiązują się z zobowiązań finansowych na rzecz państwa.
Art. 204.
1. Najwyższa Izba Kontroli przedkłada Sejmowi:
1) analizę wykonania budżetu państwa i założeń polityki pieniężnej,
2) opinię w przedmiocie absolutorium dla Rady Ministrów,
3) informacje o wynikach kontroli, wnioski i wystąpienia, określone w ustawie.
2. Najwyższa Izba Kontroli przedstawia Sejmowi coroczne sprawozdanie ze swojej działalności.
Art. 205.
1. Prezes Najwyższej Izby Kontroli jest powoływany przez Sejm za zgodą Senatu na 6 lat i może być ponownie powołany tylko raz.
2. Prezes Najwyższej Izby Kontroli nie może zajmować innego stanowiska, z wyjątkiem stanowiska profesora szkoły wyższej, ani wykonywać innych zajęć zawodowych.
3. Prezes Najwyższej Izby Kontroli nie może należeć do partii politycznej, związku zawodowego ani prowadzić działalności publicznej nie dającej się pogodzić z godnością jego urzędu.
Art. 206.
Prezes Najwyższej Izby Kontroli nie może być bez uprzedniej zgody Sejmu pociągnięty do odpowiedzialności karnej ani pozbawiony wolności. Prezes Najwyższej Izby Kontroli nie może być zatrzymany lub aresztowany, z wyjątkiem ujęcia go na gorącym uczynku przestępstwa i jeżeli jego zatrzymanie jest niezbędne do zapewnienia prawidłowego toku postępowania. O zatrzymaniu niezwłocznie powiadamia się Marszałka Sejmu, który może nakazać natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego.
Art. 207.
Organizację oraz tryb działania Najwyższej Izby Kontroli określa ustawa.
art.216, 167, 168
Art. 216.
1. Środki finansowe na cele publiczne są gromadzone i wydatkowane w sposób
określony w ustawie.
2. Nabywanie, zbywanie i obciążanie nieruchomości, udziałów lub akcji oraz emisja
papierów wartościowych przez Skarb Państwa, Narodowy Bank Polski lub
inne państwowe osoby prawne następuje na zasadach i w trybie określonych w
ustawie.
3. Ustanowienie monopolu następuje w drodze ustawy.
4. Zaciąganie pożyczek oraz udzielanie gwarancji i poręczeń finansowych przez
państwo następuje na zasadach i w trybie określonych w ustawie.
5. Nie wolno zaciągać pożyczek lub udzielać gwarancji i poręczeń finansowych, w
następstwie których państwowy dług publiczny przekroczy 3/5 wartości rocznego
produktu krajowego brutto. Sposób obliczania wartości rocznego produktu
krajowego brutto oraz państwowego długu publicznego określa ustawa.
Art. 167.
1. Jednostkom samorządu terytorialnego zapewnia się udział w dochodach publicznych odpowiednio do przypadających im zadań.
2. Dochodami jednostek samorządu terytorialnego są ich dochody własne oraz subwencje ogólne i dotacje celowe z budżetu państwa.
3. Źródła dochodów jednostek samorządu terytorialnego są określone w ustawie.
4. Zmiany w zakresie zadań i kompetencji jednostek samorządu terytorialnego następują wraz z odpowiednimi zmianami w podziale dochodów publicznych.
Art. 168.
Jednostki samorządu terytorialnego mają prawo ustalania wysokości podatków i opłat lokalnych w zakresie określonym w ustawie.
Czy jest celowa kodyfikacja przepisów prawa finansowego w jeden akt prawny, czyli np. kodeks ?
Całościowa kodyfikacja uporządkowałaby i ujednoliciła obowiązujące rozwiązania prawne, ale jest to bardzo trudne, ponieważ prawo finansowe obejmuje obszerną tematykę, a także różny stopień ogólności norm prawnych.
Wskaż przykładowe ustawy w podziale na dziedziny składające się na gałąź prawa finansowego.
prawo finansów publicznych
Ustawa o finansach publicznych
Ustawa budżetowa
Ustawa o NIK
prawo podatkowe
Ustawa Ordynacja podatkowa
Ustawa o doradztwie podatkowym
Ustawa i urzędach i izbach skarbowych
prawo celne
Ustawa Prawo celne
Ustawa o Służbie Celnej
Ustawa Kodeks karny skarbowy
prawo dewizowe
Ustawa Prawo dewizowe
Ustawa o kontroli skarbowej
Ustawa o NBP
prawo walutowe
Ustawa o denominacji złotego
Ustawa o skutkach wprowadzenia w niektórych państwach członkowskich UE wspólnej waluty euro
Ustawa Kodeks karny
prawo bankowe
Ustawa Prawo bankowe
Ustawa o BFG
Ustawa o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu
publiczne prawa rynku finansowego
Ustawa o nadzorze nad rynkiem finansowym
Ustawa o działalności ubezpieczeniowej
Ustawa o emeryturach kapitałowych
Wymień podustawowe akty normatywne w prawie finansowym.
Rozporządzenia
Akty prawa miejscowego
Co rozumiesz przez urzędowe ogłoszenie np. ustawy o finansach publicznych ?
Przez urzędowe ogłoszenie aktu normatywnego należy rozumieć zamieszczenie jego pełnego tekstu w specjalnym wydawnictwie - dzienniku promulgacyjnym.
Gdzie są ogłaszane akty normatywne prawa finansowego ?
Dzienniki urzędowe:
Dziennik Ustaw RP
Dziennik Urzędowy RP „Monitor Polski”
Dzienniki urzędowe ministrów kierujących działami administracji rządowej
Dzienniki urzędowe urzędów centralnych
Wojewódzkie dzienniki urzędowe
Wskaż przesłanki wejścia w życie aktu normatywnego bez zachowania okresu vacatio legis.
Przesłanka pozytywna => ważny interes państwa
Przesłanka negatywna => zasady demokratycznego państwa prawnego nie stoją na przeszkodzie
STUDIUM PRZYPADKÓW
Czy akt wykonawczy z dziedziny prawa finansowego wydany wcześniej (choćby o jeden dzień) będzie sprzeczny z prawem ? Zob. Wyrok NSA z dnia 18 listopada 2004 r., FSK 1188/04.
TAK, będzie sprzeczny z prawem.
Nie ma takiej możliwości, aby wydać wcześniej akt wykonawczy w stosunku do ustawy.
Uchwała budżetowa podlega ogłoszeniu w Wojewódzkim Dzienniku Urzędowym (art. 13 pkt 7 ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych). Czy istnieje konieczność publikacji w Wojewódzkim Dzienniku Urzędowym zamian w uchwale budżetowej ? Zob. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 24 lipca 2013r. I S.A./Sz 681/13.
TAK, zmiana w uchwale budżetowej musi być opublikowana w Wojewódzkim Dzienniku Urzędowym.
Czy Statut jednostki budżetowej, nadany na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. h i pkt 15 art.. 40 ust. 2 pkt 2 ustawy o samorządzie gminnym oraz art. 11 ust. 2 i art. 12 ust. 2 ustawy o finansach publicznych z 2009r. jest aktem prawa miejscowego czy aktem wewnętrznym ? Zob. Wyrok WSA w Opolu z dnia 13 września 2011r., II S.A./Op 324/11.
Nie jest aktem prawa miejscowego, ponieważ nie zawiera norm generalnych i abstrakcyjnych, nie nakłada obowiązków, ani nie przyznaje praw.
Statut jednostki budżetowej jest aktem wewnętrznym.
Czy można uznać udostępnianie danego aktu normatywnego w Biuletynie Informacji Publicznej za jego urzędowe ogłoszenie, o którym mówi art. 88 Konstytucji RP ?
NIE, akt normatywny musi zostać ogłoszony w dzienniku ogłoszeniowym.
BIP nie jest dziennikiem promulgacyjnym.
Czy indywidualna interpretacja przepisów prawa podatkowego może być uznana za źródło prawa powszechnie obowiązujące z dziedziny prawa podatkowego ?
NIE, interpretacja przepisów podatkowych nie może być źródłem prawa.
ROZDZIAŁ III => Prawo unijne i prawo międzynarodowe jako źródła prawa finansowego
PYTANIA SPRAWDZAJĄCE
Jaki jest zakres uregulowania prawa finansowego w Traktacie o funkcjonowaniu UE ?
Tabela z książki s.63-64
M.in.:
Unia celna, taryfa celna
Postanowienia podatkowe
Koordynacja polityk gospodarczych UE
Zakres derogacji w ramach Unii Gospodarczej i Walutowej
Rada Ogólna oraz zadania EBC
Współpraca celna
EBI
Zasady działania budżetu UE
Wieloletnie ramy finansowe UE
Jaki jest zakres uregulowania prawa finansowego w TEWEA ?
Tabela 5 na s.65
Podstawowe zasady tworzenia składnika budżetu dot. EWEA
Klucz rozdziału wkładów finansowych w finansowaniu budżetowym EWEA
Organizacja pozycji wydatkowych w budżecie operacyjnym i badawczo-inwestycyjnym
Włączenie niektórych kredytów do kategorii dotacji
Reguły operacyjne płatności budżetowych EWEA
Jaka jest różnica między prawem pierwotnym a prawem pochodnym Unii ?
Prawo unijne dzieli się na prawo traktatowe (pierwotne) i prawo pochodne (wtórne).
Prawo pierwotne jest ustanawiane bezpośrednio przez państwa członkowskie konstytuujące Unię.
Prawo traktatowe (pierwotne):
Traktaty założycielskie
Traktat z Lizbony
Traktaty zmieniające postanowienia traktatów założycielskich
Protokoły i oświadczenia przyjęte przez państwa członkowskie i załączniki do traktatów
Traktaty akcesyjne zawierane z nowymi państwami członkowski
Traktaty budżetowe i reformujące zasady finansowanie UE
Prawo wtórne jest stanowione przez poszczególne instytucje i organy UE na podstawie kompetencji udzielonych im w prawi pierwotnym.
Prawo pochodne (wtórne):
Akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy, decyzje)
Akty pozaustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy, decyzje)
Akty delegowane
Akty wykonawcze
Inne akty (zalecenia, opinie, porozumienia międzyinstytucjonalne, deklaracje, programy)
Jaka jest różnica pomiędzy rozporządzeniem UE a dyrektywą UE ?
Rozporządzenie UE:
ma charakter generalny i abstrakcyjny
podstawowy instrument ujednolicenia prawa unijnego,
wiąże wszystkich adresatów w całości państw członkowskich UE
Dyrektywa UE:
służy harmonizacji systemów prawnych państw członkowskich
adresatami są państwa członkowskie
wiąże co do celów pozostawiając wybór formy i metody realizacji tych celów
nie może zmieniać rozporządzenia UE, ani pozostawiać z nim w sprzeczności
należy implementować do porządku wewnętrznego
Jakie skutki prawne mogą wywoływać instrumenty niewiążące prawnie - tzw. soft law ?
Soft law nie ma mocy wiążącej. Prawo to ma znaczenie dla wykładni prawa krajowego.
Czy decyzja jest w prawie Unii środkiem indywidualno - konkretnym ?
TAK
Jakie jest znaczenie nowego podziału aktów na akty ustawodawcze, pozaustawodawcze oraz delegowane i wykonawcze UE ?
Art. 288 traktatu o funkcjonowaniu UE - Moc wiążąca rozporządzeń, dyrektyw, decyzji, zleceń i opinii
„W celu wykonania kompetencji Unii instytucje przyjmują rozporządzenia, dyrektywy, decyzje, zalecenia i opinie.
Rozporządzenie ma zasięg ogólny. Wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich Państwach Członkowskich.
Dyrektywa wiąże każde Państwo Członkowskie, do którego jest kierowana, w odniesieniu do rezultatu, który ma być osiągnięty, pozostawia jednak organom krajowym swobodę wyboru formy i środków.
Decyzja wiąże w całości. Decyzja, która wskazuje adresatów, wiąże tylko tych adresatów.
Zalecenia i opinie nie mają mocy wiążącej.”
Jaki jest zakres i istota problematyki umów międzynarodowych ?
wzajemne popieranie i ochrony inwestycji
unikanie międzynarodowego podwójnego opodatkowania
systemu pieniężnego i instytucji finansowych
STUDIUM PRZYPADKÓW
Wskaż podstawę normatywną oraz cele „Fiscalis 2020”.
Postawa normatywna - Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady Nr 1286/2013z dnia 11 grudnia 2013r. ustanawiające program działań na rzecz poprawy skuteczności systemów podatkowych w Unii Europejskiej na okres 2014-2020 (Fiscalis 2020) i uchylające decyzję nr 1482/2007/WE (Dz.U.UE L z dnia 20 grudnia 2013 r.)
Wieloletni program działania w celu usprawnienia funkcjonowania systemów podatkowych na rynku wewnętrznym (UE) oraz wsparcie współpracy w tym zakresie.
Program obejmuje okres od 1 stycznia 2014 i potrwa do 31 grudnia 2020r.
Cele:
usprawnienie systemów podatkowych na rynku wewnętrznym poprzez wzmocnienie współpracy między państwami uczestniczącymi, ich organami i ich urzędnikami podatkowymi
wspieranie walki z oszustami podatkowymi
wspieranie walki z uchylaniem się od opodatkowania
wspieranie walki z agresywnym planowaniem podatkowym
wspieranie wdrażania unijnego prawa w dziedzinie podatków
Naczelnik Urzędu Skarbowego w ...... wskazał, że użyte w przepisie sformułowanie „czynności dokonywane sporadycznie” nie jest zdefiniowane w ustawie o podatku od towarów i usług. Również VI dyrektywa, posługuje się w art. 19(2) pojęciem „transakcje sporadyczne”, nie definiuje go. W związku z tym, czy przy interpretacji przedmiotowego pojęcia należy posiłkowo odwołać się do orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości ? Czy orzecznictwo ETS może być wykorzystywane jako uzupełnienie treści przepisów krajowego i unijnego prawa podatkowego ?
TAK, należy posiłkowo odwołać się do orzecznictwa ETS. Europejski Trybunał Sprawiedliwości odgrywa kluczową rolę w interpretacji prawa podatkowego w UE.
TAK, orzecznictwo ETS niejednokrotnie służy także uzupełnieniu przepisów podatkowych w obszarach niedoprecyzowanych przez prawodawcę unijnego.
Jeżeli obywatel Australii pozostanie w Polsce jako lektor jeżyka obcego, a jego pobyt przekroczy okres dwóch lat, i jakim mowa w art. 221 umowy z dnia 7 maja 1991r. zawartej między RP a Australią w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobieganiu uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków id dochodu (Dz.U. z 1992r., Nr 41, poz. 177), czy będzie mógł skorzystać ze zwolnienia podatkowego przewidzianego w tym przepisie ? Zob. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 21 lipca 2011r. II FSK 258/10.
NIE, ponieważ czas jego pobytu przekroczył 2 lata.
Ze zwolnienia podatkowego przewidzianego w tym przepisie mógłby skorzystać, gdyby czas jego pobytu wynosił do 2 lat.
Czy osoba fizyczna otrzymująca należności z Luksemburga z tytułu umorzenia udziałów w tamtejszej firmie lub jej całkowitej likwidacji musi zapłacić podatek dochodowy od osób fizycznych w Polsce ? Zob. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 7 lutego 2011r. III S.A./Wa 1383/10.
NIE, na podstawie art. 10 oraz art.24 Konwencji między RP a Luksemburgiem w sprawie unikanie podwójnego opodatkowania z roku 1995r (a także późniejszej zmianie treści tych artykułów w Protokole z 2012r.) dochód ten może być opodatkowany podatkiem w Luksemburgu.
Jakie obowiązują zasady opodatkowania dywidendy podatkiem dochodowym od osób fizycznych otrzymanej przez osobę fizyczną mającą nieograniczony obowiązek podatkowy w Polsce od spółki mającej siedzibę i zarząd na terytorium kraju wpisanego na listę krajów stosujących szkodliwą konkurencję podatkową (Brytyjskie Wyspy Dziewicze) ? Zob. Pismo z dnia 5 maja 2009r. Izba Skarbowa w Warszawie IPPB2/415-100/09-2/MG.
Wykaz krajów uprawiających szkodliwą konkurencją podatkową (Raje podatkowe = Oaza podatkowa) na tej liście znajdują się Brytyjskie Wyspy Dziewicze.
Polska nie zawarła umowy z Brytyjskimi Wyspami Dziewiczymi o unikaniu podwójnego opodatkowania.
Wnioskodawca, jako osoba mająca nieograniczony obowiązek podatkowy na terytorium Polski w sytuacji otrzymania dywidendy od spółki mającej osobowość prawną z siedzibą i zarządem na terytorium Brytyjskich Wysp Dziewiczych nie będzie mógł dokonać odliczenia podatku zapłaconego za granicą od podatku, jaki zobowiązany będzie zapłacić w Polsce. W konsekwencji Wnioskodawca w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym otrzyma wypłatę przedmiotowej dywidendy, winien wykazać uzyskany z tego tytułu przychód, natomiast zryczałtowanego podatku dochodowego obliczonego z zastosowaniem stawki 19 % Wnioskodawca nie będzie mógł pomniejszyć o podatek zapłacony za granicą.