4. Istota rachunkowości prowadzonej w postaci ksiąg rachunkowych, Licencjat UE, rachunkowość, wyk


Istota rachunkowości prowadzonej w postaci ksiąg rachunkowych

I. Normy rachunkowości obowiązujące w Polsce

Kryterium

Rodzaje norm

znaczenie

  • podstawowe

  • pozostałe

  • inne

przedmiot

  • zasady rachunkowości

  • zasady sprawozdawczości

  • inne zagadnienia

zakres przestrzenny

  • krajowe

  • ponad krajowe

zakres podmiotowo-przedmiotowy

  • uniwersalne

  • specyficzne podmiotowo lub przedmiotowo

specyfika rachunkowości

  • regulujące rachunkowość pełną, prowadzoną w postaci ksiąg rachunkowych

  • regulujące rachunkowość uproszczoną, prowadzoną w postaci podatkowej księgi przychodów i rozchodów oraz w postaci ewidencji przychodów

  • regulujące rachunkowość podmiotów sporządzających sprawozdania finansowe według norm krajowych

  • regulujące rachunkowość podmiotów sporządzających sprawozdania finansowe według norm ponad krajowych

  • regulujące rachunkowość bankową

  • regulujące rachunkowość spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych (SKOK-ów)

  • regulujące rachunkowość ubezpieczeniową

  • regulujące rachunkowość funduszy emerytalnych

  • regulujące rachunkowość funduszy inwestycyjnych

  • regulujące rachunkowość domów maklerskich

  • regulujące rachunkowość krajowych instytucji płatniczych

  • regulujące rachunkowość jednostek sektora finansów publicznych

  • regulujące rachunkowość jednostek nieprowadzących działalności gospodarczej

  • regulujące rachunkowość jednostek (pojedynczych podmiotów)

  • regulujące rachunkowość grup kapitałowych (grup podmiotów powiązanych kapitałowo)

specyfika sprawozdawczości finansowej

  • regulujące sprawozdawczość finansową na zasadach ogólnych

  • regulujące sprawozdawczość finansową na zasadach szczególnych (np. jednostki sektora finansów publicznych, emitenci papierów wartościowych)

PODSTAWOWE NORMY RACHUNKOWOŚCI OBOWIĄZUJĄCE W POLSCE

POZOSTAŁE NORMY RACHUNKOWOŚCI OBOWIĄZUJĄCE W POLSCE

INNE NORMY RACHUNKOWOŚCI OBOWIĄZUJĄCE W POLSCE

przepisy odnoszące się do rachunkowości, ale niebędące aktami wykonawczymi ani do ustawy z 29.09.1994 r. o rachunkowości, ani też do ustawy z 07.05.2009 r. o biegłych rewidentach ich samorządzie, podmiotach uprawnionych do badania sprawozdań finansowych oraz o nadzorze publicznym ,

np.

- rozporządzenie Ministra finansów z 05. 07. 2010 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (DzU z 2010 r. Nr 128, poz. 861), wydane na podstawie art. 40 ust. 4 pkt 1 lit. a ustawy z 27.08.2009 r. o finansach publicznych (DzU z 2009 r. Nr 157, poz. 1240, ze zm.)

- Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 25.10.2010 r. w sprawie zasad rachunkowości oraz planów kont dla organów podatkowych jednostek samorządu terytorialnego wydane (DzU z 2010 r. Nr 208, poz. 1375 ) wydane na podstawie art. 40 ust. 4 pkt 1 lit. b ustawy z 27.08.2009 r. o finansach publicznych (DzU z 2009 r. Nr 157, poz. 1240, ze zm.)

PODSTAWOWE NORMY RACHUNKOWOŚCI OBOWIĄZUJĄCE W POLSCE

Ustawa z 29.09.1994 r. o rachunkowości

Ogólna charakterystyka ustawy z 29.09.1994 r. o rachunkowości

Zakres przedmiotowy ustawy z 29.09.1994 r. o rachunkowości

Ustawa określa:

Ustawa składa się z:

  1. trzynastu (11 + 2) rozdziałów (łącznie 116 artykułów = 86 + 34 - 4):

  1. Przepisy ogólne

  2. Prowadzenie ksiąg rachunkowych

  3. Inwentaryzacja

  4. Wycena aktywów i pasywów oraz ustalanie wyniku finansowego

4a. Łączenie się spółek

  1. Sprawozdania finansowe jednostki

  2. Skonsolidowane sprawozdania finansowe grupy kapitałowej

  3. Badanie i ogłaszanie sprawozdań finansowych

  4. Ochrona danych

8a. Usługowe prowadzenie ksiąg rachunkowych

  1. Odpowiedzialność karna

  2. Przepisy szczególne i przejściowe

  3. Zmiany w przepisach obowiązujących, przepisy końcowe

  1. trzech (3) załączników zawierających wzory sprawozdań finansowych jednostek:

  1. innych niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji

  2. banków

  3. zakładów ubezpieczeń i zakładów reasekuracji

Zawartość ustawy z 29.09.1994 r. o rachunkowości

Rozdział

Artykuł

Zawartość

Rozdział 1 Przepisy ogólne

Art. 4a

Obowiązki i odpowiedzialność kierownika oraz członków rady nadzorczej lub innego organu nadzorującego jednostki w odniesieniu do zgodności sprawozdania finansowego z ustawą

Rozdział 2 Prowadzenie ksiąg rachunkowych

Prowadzenie ksiąg rachunkowych poza siedzibą jednostki/miejscem sprawowania zarządu

Zestawienie obrotów i sald kont księgi głównej oraz zestawienie sald kont ksiąg pomocniczych

Rozdział 3 Inwentaryzacja

Rozdział 4 Wycena aktywów i pasywów oraz ustalenie wyniku finansowego

Rozdział 4a Łączenie się spółek

Rozszerzenie zakresu stosowania metody nabycia i metody łączenia udziałów

Rozdział 5 Sprawozdania finansowe jednostki

Rozdział 6 Skonsolidowane sprawozdania finansowe grupy kapitałowej

Rozdział 7 Badanie i ogłaszanie sprawozdań finansowych

Badanie sprawozdań finansowych - wybór podmiotu, umowa, przypadki nieważności badania

Rozdział 8 Ochrona danych

Rozdział 8a Usługowe prowadzenie ksiąg rachunkowych

Pojęcie i zakres usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych oraz podmiotu do tego uprawnione

Certyfikat księgowy

Egzamin sprawdzający kwalifikacje osób ubiegających się o certyfikat księgowy - zakres i forma

Kwalifikacja do egzaminu sprawdzającego kwalifikacje osób ubiegających się o certyfikat księgowy

Komisja egzaminacyjna - zadania

Komisja egzaminacyjna - skład, prawa i obowiązki członków

Wykaz osób, które uzyskały certyfikat księgowy

Obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone w związku z prowadzoną działalnością w zakresie usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych

Zobowiązanie Ministra Finansów do wydania stosownych rozporządzeń w związku z usługowym prowadzeniem ksiąg rachunkowych

Rozdział 9 Odpowiedzialność karna

Rozdział 10 Przepisy szczególne i przejściowe

Zakres uprawnień Ministra Finansów do wydania przepisów wykonawczych do ustawy (rozporządzeń)

Rozdział 11 Zmiany w przepisach obowiązujących, przepisy końcowe

Załącznik nr 1

Zakres informacji wykazywanych w sprawozdaniu finansowym, o którym mowa w art. 45 ustawy, dla innych jednostek niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji

Załącznik nr 2

Zakres informacji wykazywanych w sprawozdaniu finansowym, o którym mowa w art. 45 ustawy, dla banków

Załącznik nr 3

Zakres informacji wykazywanych w sprawozdaniu finansowym, o którym mowa w art. 45 ustawy, dla zakładów ubezpieczeń i zakładów reasekuracji

Zakres podmiotowy ustawy z 29.09.1994 r. o rachunkowości

Obowiązek prowadzenia rachunkowości zgodnie z Ustawą o rachunkowości:

Ustawą o rachunkowości objęto wszystkie jednostki mające siedzibę (jednostki krajowe) lub miejsce sprawowania zarządu (jednostki zagraniczne) na terenie Rzeczypospolitej Polskiej:

  1. spółki handlowe (osobowe i kapitałowe, w tym również w organizacji), spółki cywilne (z zastrzeżeniem - patrz pkt 2), inne osoby prawne z wyjątkiem Skarbu Państwa i Narodowego Banku Polskiego

  2. osoby fizyczne oraz spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych, spółki partnerskie, jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej równowartość w walucie polskiej 1 200 000 euro

  3. jednostki organizacyjne działające na podstawie:

(bez względu na wartość przychodów)

  1. gminy, powiaty, województwa i ich związki; państwowe, wojewódzkie, powiatowe, gminne jednostki budżetowe; wojewódzkie, powiatowe, gminne zakłady budżetowe; państwowe fundusze celowe

  2. jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, z wyjątkiem spółek niemających osobowości prawnej (wymienionych w punktach 1 i 2)

  3. osoby zagraniczne, oddziały i przedstawicielstwa przedsiębiorców zagranicznych, w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej

  4. inne jednostki, jeżeli otrzymują na realizację zadań zleconych dotacje lub subwencje z budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego lub funduszów celowych (od początku roku obrotowego, w którym dotacje/subwencje zostały im przyznane)

Możliwość prowadzenia rachunkowości zgodnie z Ustawą o rachunkowości:

Osoby fizyczne oraz spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych, spółki partnerskie mogą stosować zasady rachunkowości określone Ustawą, jeżeli:

Ustawą o rachunkowości objęto wszystkie jednostki (także jednostki powiązane) spełniające jednocześnie trzy warunki:

  1. mające siedzibę (jednostki krajowe) lub miejsce sprawowania zarządu (jednostki zagraniczne) na terenie Polski

  2. prowadzące jakąkolwiek, ale zgodną z prawem działalność (także w organizacji), względnie realizujące zadania zlecone przez budżet państwa, budżety jednostek samorządu terytorialnego lub fundusze celowe ze środków zleceniodawcy (bez względu na ich formę organizacyjno-prawną)

  3. nie zostały objęte wykazem wyjątków (wykluczeniami).

Wykluczenia podmiotowe i przedmiotowe z obowiązku przestrzegania Ustawy o rachunkowości

Wykluczenia

Całkowite (dotyczą całej Ustawy)

Częściowe (dotyczą poszczególnych przepisów Ustawy)

Bezwzględne (są aktualne bez konieczności spełniania jakichkolwiek warunków)

Skarb Państwa

Narodowy Bank Polski

  • gminy, powiaty, województwa i ich związki,

  • państwowe, wojewódzkie, powiatowe, gminne jednostki budżetowe,

  • wojewódzkie, powiatowe, gminne zakłady budżetowe,

  • państwowe fundusze celowe

(rozdziały 5, 6 i 7*)

Względne

(są aktualne po spełnieniu określonych warunków)

osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych, spółki partnerskie, jeżeli:

  • w poprzednim roku obrotowym ich przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i operacji finansowych nie osiągnęły równowartości w walucie polskiej 1 1 200 000 tys. euro

  • nie wyraziły w odpowiednim trybie woli prowadzenia ksiąg rachunkowych

1) jednostki spełniające jednocześnie dwa warunki:

    • niebędące spółkami prawa handlowego

    • nieprowadzące działalności gospodarczej

(np. fundacje, partie polityczne)

(rozdziały 6 i 7)

2) jednostki sporządzające sprawozdania finansowe zgodnie z MSR (MSR, MSSF, związanymi z nimi interpretacjami ogłoszonymi w formie rozporządzeń Komisji Europejskiej)** - stosują przepisy Ustawy i aktów wykonawczych do niej w zakresie nieuregulowanym w MSR

* Minister właściwy do spraw finansów publicznych może w drodze rozporządzenia wprowadzić obowiązek badania sprawozdań finansowych.

** Skonsolidowane sprawozdania finansowe muszą być sporządzane zgodnie z MSR w przypadku:

Skonsolidowane sprawozdania finansowe mogą być sporządzane zgodnie z MSR, jeżeli spełnione są jednocześnie dwa warunki:

Sprawozdania finansowe jednostek mogą być sporządzane zgodnie z MSR, jeżeli spełnione są jednocześnie dwa warunki:

Akty wykonawcze do ustawy z 29.09.1994 r. o rachunkowości

  1. są wydawane wyłącznie na mocy Ustawy (art.: 76h ust. 2, 76i, 80 ust. 2, 81, 82)

  2. mogą być wydawane jedynie przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych oraz ministra właściwego do spraw instytucji finansowych - tylko w jednym przypadku (obie funkcje łączy obecnie Minister Finansów)

  3. mogą być wydawane wyłącznie w postaci rozporządzeń

  4. są publikowane w Dzienniku Ustaw

  5. można je podzielić na:

Obligatoryjne akty wykonawcze do Ustawy:

Fakultatywne akty wykonawcze do Ustawy:

Tabela 4. Akty wykonawcze do ustawy z 29.09.1994 r. o rachunkowości (14 - stan na 27.20.2011)

Lp.

Rozporządzenia Ministra Finansów

Data wydania

Tytuł

Źródło

Obligatoryjne Rozporządzenia Ministra Finansów

1

z 21.11.2001 r.

w sprawie szczególnych zasad rachunkowości spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych

DzU z 2001 r. Nr 138, poz. 1550

2

z 28.11.2001 r.

w sprawie zakresu działania i sposobu organizacji Komitetu Standardów Rachunkowości

DzU z 2001 r. Nr 140, poz. 1580 ze zm.

3

z 12.12.2001 r.

w sprawie szczególnych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych

DzU z 2001 r. Nr 149, poz. 1674 ze zm.

4

z 24.12.2007 r.

w sprawie szczególnych zasad rachunkowości funduszy emerytalnych

DzU z 2007 r. Nr 248 poz. 1847

5

z 24.12.2007 r.

w sprawie szczególnych zasad rachunkowości funduszy inwestycyjnych

DzU z 2007 r. Nr 249, poz. 1859

6

z 16.12.2008 r.

w sprawie zasad tworzenia rezerw na ryzyko związane z działalnością banków

DzU z 2008 r. Nr 235 poz. 1589 ze zm.

7

z 16.12.2008 r.

w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej podmiotów uprawnionych do wykonywania działalności usługowej w zakresie prowadzenia ksiąg rachunkowych

DzU z 2008 r. Nr 234, poz. 1576

8

08.04.2009 r.

w sprawie uprawnień do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych

DzU z 2009 r. Nr 62, poz. 508

9

z 25.09. 2009 r.

w sprawie szczegółowych zasad sporządzania przez jednostki inne niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji skonsolidowanych sprawozdań finansowych grup kapitałowych

DzU z 2009 r. Nr 169, poz. 1327

10

z 28.12.2009 r.

w sprawie szczegółowych zasad rachunkowości domów maklerskich

DzU z 2009 r. Nr 226, poz. 1824

11

z 28.12.2009 r.

w sprawie szczególnych zasad rachunkowości zakładów ubezpieczeń i zakładów reasekuracji

DzU z 2009 r. Nr 226, poz. 1825

12

z 01.10.2010 r.

w sprawie szczególnych zasad rachunkowości banków

DzU z 2010 r. Nr 191, poz. 1297

Fakultatywne Rozporządzenia Ministra Finansów

1

z 15.11.2001 r.

w sprawie szczególnych zasad rachunkowości dla niektórych jednostek niebędących spółkami handlowymi, nieprowadzących działalności gospodarczej

DzU z 2001 r. Nr 137, poz. 1539 ze zm.

2

z 11.08.2011 r.

w sprawie określenia wzorcowego planu kont dla banków

DzU z 2011 r. Nr 181, poz. 1082

Krajowe Standardy Rachunkowości

  1. są wydawane:

  1. są publikowane w Dzienniku Urzędowym Ministra Finansów

Tabela 5. Wykaz Krajowych Standardów Rachunkowości

Numer KSR

Nazwa KSR

Źródło

KSR l

Rachunek przepływów pieniężnych

Uchwała Komitetu Standardów Rachunkowości nr 5/03 z 22.07.2003 r. w sprawie przyjęcia krajowego standardu rachunkowości nr 1 „Rachunek przepływów pieniężnych” ” (nowelizacja - uchwała nr .../10 z ......2010 r., zmiana - uchwała nr …/11 z 10.05.2011 r.)

DzUrz MF z 2003 r. nr 12, poz. 69, zm.: DzUrz MF z 2010 r. nr 6, poz. 25;

DzUrz MF z 2011 r. nr 6, poz. 26

KSR 2

Podatek dochodowy

Uchwała Komitetu Standardów Rachunkowości nr 5/04 z 14.09.2004 r. w sprawie przyjęcia krajowego standardu rachunkowości nr 2 „Podatek dochodowy” (nowelizacja - uchwała nr 7/10 z 20.04.2010 r.)

DzUrz MF z 2004 r. nr 13, poz. 132, zm.: DzUrz MF z 2010 r. nr 7, poz. 31

KSR 3

Niezakończone usługi budowlane

Uchwała Komitetu Standardów Rachunkowości nr 9/06 z 18.09.2006 r. w sprawie przyjęcia krajowego standardu rachunkowości nr 3 „Niezakończone usługi budowlane” (nowelizacja - uchwała nr 9/09 z 26.10.2009 r.)

DzUrz MF z 2006 r. nr 13, poz. 93, zm.: DzUrz MF z 2009 r. nr 16, poz. 88

KSR 4

Utrata wartości aktywów

Uchwała Komitetu Standardów Rachunkowości nr 6/07 z 26.06.2007 r. w sprawie przyjęcia krajowego standardu rachunkowości nr 4 „Utrata wartości aktywów

DzUrz MF z 2007 r. nr 8, poz. 46

KSR 5

Leasing, najem, dzierżawa

Uchwała Komitetu Standardów Rachunkowości nr 2/08 z 11.03.2008 r. w sprawie przyjęcia krajowego standardu rachunkowości nr 5 „Leasing, najem, dzierżawa

DzUrz MF z 2008 r. nr 4, poz. 35

KSR 6

Rezerwy, bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów, zobowiązania warunkowe

Uchwała Komitetu Standardów Rachunkowości nr 7/08 z 14.10.2008 r. w sprawie przyjęcia krajowego standardu rachunkowości nr 6 „Rezerwy, bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów, zobowiązania warunkowe”

DzUrz MF z 2008 r. nr 12, poz. 90

PROJEKTY KSR

Dyskusje na posiedzeniach Komitetu w 2011 roku

1. Dyskusja nad projektem standardu pod roboczym tytułem „Zmiany zasad (polityki) rachunkowości, zmiany wartości szacunkowych, korekty błędów poprzednich okresów oraz ujmowanie zdarzeń po dniu bilansowym”

- doprecyzowanie pojęcia zasad (polityki) rachunkowości

- rodzaje zakłóceń porównywalności danych wykazywanych w sprawozdaniu finansowym

- wyjaśnienie zagadnienia danych porównawczych

- określenia przypadków, kiedy dane porównawcze wymagają przeliczenia

2. Dyskusja nad projektem nowelizacji KSR nr 5 „Leasing, najem, dzierżawa

- rozszerzenie części definicyjnej i merytorycznej o zapisy dotyczące najmu i dzierżawy,

- uzupełnienie regulacji standardu o zagadnienie opłat leasingowych uiszczanych w walucie obcej

- uzupełnienia regulacji o wyjaśnienia dotyczące wykupu przedmiotów leasingu operacyjnego po zakończeniu leasingu, które są przeznaczane do używania na własne potrzeby lub do dalszej odsprzedaży

- zmiana klasyfikacji umów leasingu przy spełnieniu przez jednostkę warunków obligujących do badania i ogłaszania sprawozdań finansowych

3. Dyskusja na temat projektu stanowiska (ewentualnego przyszłego projektu standardu) w sprawie umów deweloperskich (m.in. ustalanie przychodów i kosztów z niezakończonych umów).

- wstępna dyskusja na temat działalności deweloperskiej

- dyskusja na temat potrzeby opracowania i zawartości standardu

4. Wstępna dyskusja nad potrzebą nowelizacji stanowiska w sprawie księgowego ujęcia praw (uprawnień) do emisji zanieczyszczeń do powietrza

Dyskusje na posiedzeniach Komitetu w latach 2009-2010

Punkty 1-4 j.w.

Wstępna dyskusja nad ewentualnym projektem układu standardu w sprawie sprawozdania z działalności.

- konieczność powstania dokumentu z uwagi na dużą liczbę jednostek zobowiązanych do sporządzania sprawozdania z działalności oraz ogólne przepisy określające zasady jego sporządzania.

Opracowanie tematu w przedmiocie zwiększenia wartości informacyjnej sprawozdania finansowego poprzez próbę oszacowania wartości niektórych zasobów niematerialnych i prawnych.

Dyskusja nad kwestiami:

- ustalenia wartości godziwej instrumentów finansowych,

- ustalenia zasad aktywnego rynku

- ujawnienia zasad wyceny w sprawozdaniu finansowym.

Budowa KSR:

  1. Cel KSR

  2. Zakres KSR

  3. Definicje

  4. Treść

  5. Postanowienia końcowe

  6. Załączniki, Aneksy i/lub Przykłady

Procedura przygotowywania KSR (uproszczony schemat)

Międzynarodowe Standardy Rachunkowości obowiązujące w Polsce

Pojęcie standardów rachunkowości

Pod pojęciem „standardy rachunkowości” należy rozumieć opis sposobu prawidłowego rozwiązania konkretnych problemów rachunkowości w określonych warunkach.

„Standardy rachunkowości”, niezależnie od ich zasięgu terytorialnego, dotyczą wyłącznie informacji z zakresu „rachunkowości finansowej” - opisują sposoby ujmowania informacji w obligatoryjnych sprawozdaniach finansowych.

Pojęcia „standardy rachunkowości” nie należy utożsamiać z pojęciem „zasady rachunkowości”, które oznacza kanony postępowania (prawidłowości podstawowe, fundamentalne) w rachunkowości o ponadczasowym charakterze, niezależne od zmieniających się warunków gospodarczych.

Tabela 6. Zakres pojęcia międzynarodowe standardy rachunkowości

Wydawca międzynarodowych standardów rachunkowości

Pojęcie międzynarodowych standardów rachunkowości

Rada WE (przed 07.021992 r. EWG)

- dyrektywy Rady WE z zakresu rachunkowości, (7)

1. wszelkie normy rachunkowości o zasięgu ponad krajowym

-

-

Rada Standardów Rachunkowości Sprawozdawczości Finansowej (Financial Accounting Standards Board - FASB)

- amerykańskie ogólnie akceptowane zasady rachunkowości (Generalny Accepted Accounting Principles - GAAP), wydawane w postaci Komunikatów w sprawie Standardów Rachunkowości Finansowej (Statements of Financial Accounting Standards - SFAS), (około 160)

2. normy rachunkowości powszechnie w świecie akceptowane i uznawane za standardy międzynarodowe

Rada Międzynarodowych Standardów Rachunkowości (International Accounting Standards Board - IASB)

- MSR

3. normy rachunkowości wydawane przez RMSR

Zakres MSR obowiązujących w Polsce

Międzynarodowe Standardy Rachunkowości obowiązujące w Polsce obejmują swoim zakresem:

które, na podstawie rozporządzenia (WE) nr 1606/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z 19.07.2002 r. w sprawie stosowania międzynarodowych standardów rachunkowości, zostały ogłoszone w formie rozporządzeń Komisji Europejskiej (w Dzienniku Urzędowym WE L, w języku polskim).

Według stanu na 27.10.2011 r. obowiązują w Polsce:

Rozporządzenia Komisji Europejskiej przyjmujące określone MSR

Aktualnie w mocy pozostaje Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1126/2008 z dnia 03.11.2008 r. przyjmujące określone międzynarodowe standardy rachunkowości zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 1606/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady (wprowadza tekst jednolity zawierający wszystkie międzynarodowe standardy rachunkowości przyjęte do porządku prawnego Wspólnoty do dnia 15.10. 2008 r. i uchyla rozporządzenie Komisji (WE) nr 1725/2003 wraz z jego późniejszymi 18 zmianami). Rozporządzenie było już wielokrotnie nowelizowane.

 Tabela 7. Wykaz obowiązujących w Polsce MSR/MSSF oraz interpretacji MSR/MSSF (stan na 28.10.2011 r.)

MSR (IAS)

MSSF (IFRS)

Interpretacje SKI (SIC) / KIMSF (IFRIC)

Nr

Nazwa

Nr

Nazwa

Nr

Nazwa

IAS 1

Prezentacja sprawozdań finansowych

IFRS 1

Zastosowanie MSSF po raz pierwszy

SIC 7

Wprowadzenie waluty euro

IAS 2

Zapasy

IFRS 2

Płatności w formie akcji

SIC 10

Pomoc rządową - brak konkretnego powiązania z działalnością operacyjną

IAS 7

Sprawozdanie z przepływów pieniężnych

IFRS 3

Połączenia jednostek

SIC 12

Konsolidacja - jednostki specjalnego przeznaczenia (od 01.2013 r. IFRS 10) w UE brak decyzji

IAS 8

Zasady (polityka) rachunkowości, zmiany wartości szacunkowych i korygowanie błędów

IFRS 4

Umowy ubezpieczeniowe

SIC 13

Wspólnie kontrolowane jednostki - niepieniężny wkład wspólników (od 01.2013 r. IFRS 11) w UE brak decyzji

IAS 10

Zdarzenia po zakończeniu okresu sprawozdawczego

IFRS 5

Aktywa trwałe przeznaczone do sprzedaży oraz działalność zaniechana

SIC 15

Leasing operacyjny - specjalne oferty promocyjne

IAS 11

Umowy o usługi budowlane

IFRS 6

Poszukiwanie i ocena zasobów mineralnych

SIC 21

Podatek dochodowy-realizacja wartości przeszacowanych aktywów, które nie podlegają. amortyzacji (traci moc 01.2012 r.) w UE brak decyzji

IAS 12

Podatek dochodowy

IFRS 7

Instrumenty finansowe: ujawnianie informacji

SIC 25

Podatek dochodowy - zmiana statusu podatkowego jednostki gospodarczej lub jej udziałowców

IAS 16

Rzeczowe aktywa trwałe

IFRS 8

Segmenty operacyjne

SIC 27

Ocena istoty transakcji wykorzystujących formę leasingu

IAS 17

Leasing

IFRS 9

Instrumenty finansowe: klasyfikacja i wycena

*opublikowany przez IASB w 11. 2009 r., ma obowiązywać po 01.2013 r

w UE jeszcze nie określono terminu przyjęcia.

SIC 29

Umowy na usługi koncesjonowane - ujawnianie informacji

IAS 18

Przychody

SIC 31

Przychody - transakcje barterowe obejmujące usługi reklamowe

IAS 19

Świadczenia pracownicze

SIC 32

Wartości niematerialne - koszt witryny internetowej

IAS 20

Dotacje rządowe oraz ujawnianie informacji na temat pomocy rządowej

IFRS

for SMEs

MSSF dla małych i średnich przedsiębiorstw (MSP)

*opublikowany przez IASB i obowiązuje od 2009 r.

w UE jeszcze nie określono terminu przyjęcia

IFRIC 1

Zmiany istniejących zobowiązań z tytułu wycofania z eksploatacji, rekultywacji i zobowiązań o podobnym charakterze

IAS 21

Skutki zmian kursów wymiany walut obcych

IFRIC 2

Udziały członkowskie w spółdzielniach i podobne instrumenty

IFRIC 3

Prawa emisji * wycofany w 0.6.2005 r.

IAS 23

Koszty finansowania zewnętrznego

IFRIC 4

Ustalenie, czy umowa zawiera leasing

IAS 24

Ujawnianie informacji na temat podmiotów powiązanych

IFRS10

Skonsolidowane sprawozdania finansowe

*opublikowany w 05. 2011 r., ma obowiązywać po 01.2013 r., w UE brak decyzji

IFRIC 5

Prawa do udziałów wynikające z uczestnictwa w funduszach likwidacyjnych, rekultywacyjnych oraz funduszach ona naprawę środowiska

IAS 26

Rachunkowość

i sprawozdawczość programów

świadczeń emerytalnych

IFRIC 6

Zobowiązania wynikające z uczestnictwa w specyficznym rynku - zużyty, sprzęt elektryczny i elektroniczny

IAS 27

Jednostkowe sprawozdania finansowe (nowa nazwa od 01.2013 r.)

IFRS 11

Wspólne przedsięwzięcia

*opublikowany w 05. 2011 r., ma obowiązywać po 01.2013 r., w UE brak decyzji

IFRIC 7

Zastosowanie metody przekształcenia w ramach MSR 29

IAS 28

Inwestycje w jednostkach stowarzyszonych

IFRIC 8

Zakres MSSF 2 *wycofany w marcu 2010 r.

IAS 29

Sprawozdawczość finansowa w warunkach hiperinflacji

IFRS 12

Informacje o udziałach w innych jednostkach

*opublikowany w 05. 2011 r., ma obowiązywać po 01.2013 r., w UE brak decyzji

IFRIC 9

Ponowna ocena wbudowanych instrumentów pochodnych

IAS 31

Udziały we wspólnych przedsięwzięciach (od 01.2013 r. IFRS 11) w UE brak decyzji

IFRIC 10

Śródroczna sprawozdawczość finansowa a utrata wartości

IAS 32

Instrumenty finansowe: prezentacja

IFRS 13

Wycena według wartości godziwej *opublikowany w 05. 2011 r., ma obowiązywać po 01.2013 r., w UE brak decyzji

IFRIC 11

MSSF 2 Wydanie akcji w ramach grupy i transakcje w nabytych akcjach własnych *j.w.

IAS 33

Zysk przypadający na jedną akcję

IFRIC 12

Umowy na usługi koncesjonowane

IAS 34

Śródroczna sprawozdawczość finansowa

IFRIC 13

Programy lojalnościowe

IAS 36

Utrata wartości aktywów

IFRIC 14

MSR 19 - Limit wyceny aktywów z tytułu określonych świadczeń,

minimalne wymogi finansowania oraz ich wzajemne zależności

IAS 37

Rezerwy, zobowiązania warunkowe i aktywa warunkowe

IFRIC 15

Umowy dotyczące budowy nieruchomości

IAS 38

Wartości niematerialne

IFRIC 16

Rachunkowość zabezpieczeń inwestycji netto w jednostce zagranicznej

IAS 39

Instrumenty finansowe: ujmowanie i wycena

IFRIC 17

Przekazanie aktywów niegotówkowych właścicielom

IAS 40

Nieruchomości inwestycyjne

IFRIC 18

Przekazanie aktywów przez klientów

IAS 41

Rolnictwo

IFRIC 19

Regulowanie zobowiązań finansowych przy pomocy instrumentów kapitałowych

IFRIC 20

Stripping Costs in the Production Phase of a Surface Mine 19.10.2011/01.01.2013 r. w UE brak decyzji

Źródło: opracowanie własne na podstawie: www.iasb.org/standards/summaries.asp

Procedura przyjmowania MSR w UE (tzw. „endorsement procedure”):

MSR mogą być przyjęte przez Komisję Europejską, jeżeli spełniają jednocześnie trzy warunki:

Hierarchia ważności podstawowych norm rachunkowości obowiązujących w Polsce

Stopień ważności

Jednostki sporządzające sprawozdania finansowe zgodnie z MSR

Pozostałe jednostki prowadzące księgi rachunkowe

1

ustawa z 29.09.1994 r. o rachunkowości

2

ustawa z 29.09.1994 r. o rachunkowości

akty wykonawcze

do ustawy z 29.09.1994 r. o rachunkowości

3

akty wykonawcze

do ustawy z 29.09.1994 r. o rachunkowości

uchwały Komitetu Standardów Rachunkowości w sprawie przyjęcia krajowych standardów rachunkowości

4

-

II Zakres rachunkowości

Zakres rzeczowy (przedmiotowy, merytoryczny) jednostkowej rachunkowości finansowej prowadzonej w postaci ksiąg rachunkowych

Zgodnie z art. 4 ust. 3 Ustawy jednostkowa rachunkowość finansowa prowadzona w postaci ksiąg rachunkowych obejmuje swoim zakresem:

  1. przyjęte przez jednostkę zasady (politykę) rachunkowości

  2. prowadzenie ksiąg rachunkowych

  3. inwentaryzację aktywów i pasywów

  4. wycenę aktywów i pasywów oraz ustalanie wyniku finansowego

  5. sprawozdawczość finansową

  6. gromadzenie i przechowywanie dokumentacji księgowej

  7. poddanie badaniu i ogłoszenie sprawozdań finansowych w określonych przepisami Ustawy przypadkach.

Elementy wymienione w punktach od 1 do 6 są obligatoryjne dla wszystkich jednostek prowadzących rachunkowość w postaci ksiąg rachunkowych, natomiast element wymieniony jako ostatni - tylko dla niektórych (największych) spośród nich.

III ZASADY RACHUNKOWOŚCI

Pojęcie zasad rachunkowości

Zasada:

Pojęcie „zasady (prawidłowej) rachunkowości” nie jest rozumiane jednoznacznie.

Pod pojęciem zasad rachunkowości rozumie się:

Jak z powyższego wynika, za pojęcia jednoznaczne lub bliskoznaczne do pojęcia „zasady rachunkowości” uznaje się takie pojęcia, jak: metody (postulaty, koncepcje, konwencje, założenia, rozwiązania, sposoby postępowania, reguły, wymagania, prawidła, praktyki, wytyczne) rachunkowości (księgowości, sprawozdawczości).

Klasyfikacja zasad rachunkowości

Zasady rachunkowości są w literaturze przedmiotu klasyfikowane według wielu bardzo różnych kryteriów (nie zawsze rozłącznych, często zazębiających się), w związku z czym liczba zasad i ich nazwy podawane w różnych źródłach nie są identyczne. Z reguły, im autor wymienia więcej zasad, tym są one bardziej szczegółowe.

Najczęściej zasady rachunkowości poddawane są hierarchizacji według określonego kryterium, ale zdarzają się też przypadki wyodrębniania równorzędnych zasad lub grup zasad.

Kryteria klasyfikacji zasad rachunkowości i ich rodzaje

Kryteria klasyfikacji

Grupy zasad

Charakterystyka grup zasad

szczegółowość

ogólne

nadrzędne, fundamentalne zasady (koncepcje) charakteryzujące się pewną stabilnością i ograniczonymi możliwościami wyboru; tworzą ogólne ramy rachunkowości finansowej, wyznaczają metodologię dokonywanych w jej ramach pomiarów; często dzielone są na poziomy (stopnie, np. I i II); np. koncepcja rzetelnego i wiernego obrazu

według szkoły harwardzkiej (11):

  • mierzalność w jednostkach pieniężnych

  • podmiotowość rachunkowości

  • kontynuacji

  • kosztu historycznego

  • dualizmu

  • okresu rachunkowego

  • konserwatyzmu

  • realizacji

  • współmierności

  • zgodności

  • prawdy materialnej

szczegółowe

dotyczą konkretnych kwestii, pozycji sprawozdań finansowych, zwykle są wariantowe, powinny być zgodne z zasadami nadrzędnymi; np. zasady amortyzacji

obowiązek stosowania (respektowania)

obligatoryjne

przepisy narzucają bezwzględny obowiązek ich stosowania; np. zasada memoriałowa

wariantowe (opcjonalne)

określone w przepisach prawa w sposób wariantowy, pozostawione do wyboru jednostki; np. zasady wyceny rozchodu zapasów

sposób unormowania

skodyfikowane (normatywne)

uregulowane i zdefiniowane w przepisami prawa; np. zasada ostrożności

nieskodyfikowane (zwyczajowe)

nieuregulowane (nieopisane) w przepisach prawa; np. zasada powtarzanego zapisu

charakter

merytoryczne

regulują określone kwestie w sposób zasadniczy

techniczne

zależą od poprawności działań ludzkich; stanowią rozwinięcie angielskiej koncepcji prawdziwego i wiernego obrazu (true and fair view):

  • zasada rzetelności

  • zasada przejrzystości

  • zasada periodyzacji

  • zasada kompletności

przedmiot regulacji (zainteresowania)

prezentacji informacji

stanowią cechy jakościowe sprawozdania finansowego, determinują użyteczność informacji dla odbiorców, np. zrozumiałość

wyceny bilansowej i pomiaru wyniku finansowego

determinują wartość merytoryczną informacji, np. zasada ostrożności

pojęcie i zakres rachunkowości

sensu largo

zasady poszczególnych elementów składających się na rachunkowość jako kompleksowy system informacyjny; są wkomponowane w poszczególne elementy składające się na system rachunkowości:

  • zasady prowadzenia ksiąg rachunkowych, np. zasada chronologii

  • zasady wyceny bilansowej i pomiaru wyniku finansowego, np. zasada kosztu historycznego

  • zasady sprawozdawczości finansowej, np. zasada terminowości

sensu stricto

stanowią odrębny człon systemu rachunkowości, np. zasada rzetelnego i wiernego obrazu

Klasyfikacja zasad rachunkowości według U. Leffsona

Zasady dokumentacji

(cechy szczególne rachunkowości)

Zasady sprawozdania

regulują proces ewidencjonowania, opracowania i przechowywania danych

regulują treść ewidencji dokumentów i przechowywania

obejmują liczne reguły ogólne i szczegółowe - służące zagwarantowaniu pełnego i niedającego się sfałszować ujęcia operacji gospodarczych, które podlegają obowiązkowi księgowania - a zwłaszcza:

  • zasadę dowodów (podstawę każdego zapisu w księgach rachunkowych stanowi odpowiedni dowód)

  • zasadę zamkniętego systemu kont (zapisy mogą być dokonywane tylko na tych kontach, które są ujęte w ZPK)

  • zasadę zaznaczania korekt księgowania

obejmują trzy główne grupy:

    • zasady ramowe:

  • dobrowolności (wskazuje na granicę między samowolą a rozsądną kupiecką oceną)

  • przejrzystości (żąda jednoznacznego określenia operacji gospodarczych wykazywanych sprawozdaniach finansowych)

  • kompletności (zakaz nieujmowania operacji gospodarczych podlegających obowiązkowi księgowania)

    • zasady rozgraniczania okresów obrachunkowych:

  • realizacji (podstawy memoriałowej) (wskazuje, że koszty i przychody należy zaliczać do tych okresów sprawozdawczych, których one dotyczą, tj. w których powstały)

  • nierówności (wymaga aby do kosztów okresu sprawozdawczego zaliczać wszystkie koszty, w tym także prawdopodobne, a do przychodów okresu sprawozdawczego - tylko przychody pewne)

    • zasady uzupełniające:

  • niezmienności (wymaga stosowania w kolejnych okresach sprawozdawczych tych samych metod ewidencji, wyceny i ujawniania)

  • ostrożnej wyceny (wymaga ostrożnego szacowania wyniku finansowego)

Klasyfikacja zasad rachunkowości według A.R. Belkaoui'ego

0x08 graphic
0x01 graphic

Klasyfikacja zasad rachunkowości według D. Myddeltona

Podstawowe koncepcje

Konwencje

Wymagania prawne i inne

decydują o danych zawartych w sprawozdaniach

procedury powszechnie akceptowane i uznawane przez księgowych za oczywiste

odnoszą się zarówno do rachunkowości finansowej (w tym podatkowej), jak i do rachunkowości zarządczej

odnoszą się jedynie do rachunkowości finansowej

  • koncepcja ciągłości działania

  • koncepcja memoriałowa

  • koncepcja spójności

  • koncepcja ostrożności

  • podmiotowość

  • podwójny zapis

  • pomiar pieniężny

  • koszt historyczny

  • prawo regulujące funkcjonowanie jednostki

  • standardy rachunkowości

  • wymagania ze strony giełdy

Klasyfikacja zasad rachunkowości według T. Kiziukiewicz

0x08 graphic
0x01 graphic

Klasyfikacja zasad rachunkowości według M. Gmytrasiewicz i A. Karmańskiej

0x08 graphic
0x01 graphic

Klasyfikacja zasad rachunkowości według D. Misińskiej:

0x08 graphic
0x01 graphic

Klasyfikacja zasad rachunkowości według T. Cebrowskiej

0x01 graphic

Klasyfikacja zasad rachunkowości według „Założeń koncepcyjnych sporządzania i prezentacji sprawozdań finansowych” (MSR)

0x08 graphic
0x01 graphic

Nadrzędne zasady rachunkowości w świetle ustawy z 29.09.1994 r. o rachunkowości:

  1. Zasada true and fair view

  2. Zasada wyższości treści nad formą

  3. Zasada ciągłości

  4. Zasada kontynuacji

  5. Zasada memoriału

  6. Zasada współmierności

  7. Zasada kosztu historycznego

  8. Zasada ostrożności

  9. Zasada odrębności

  10. Zasada istotności

  1. Zasada true and fair view (prawdziwego i wiernego obrazu, rzetelnego i wiernego obrazu); art. 4 ust. 1: „Jednostki obowiązane są stosować przyjęte zasady (politykę) rachunkowości, rzetelnie i jasno przedstawiając sytuację majątkową i finansową oraz wynik finansowy”.

Realizacja tej zasady w praktyce wymaga ujawnienia możliwie szerokiej i wszechstronnej informacji o sytuacji majątkowej i finansowej jednostki w sposób:

  1. Zasada wyższości treści nad formą; art. 4 ust. 2: „Zdarzenia, w tym operacje gospodarcze, ujmuje się w księgach rachunkowych i wykazuje w sprawozdaniu finansowym zgodnie z ich treścią ekonomiczną”.

Zasada wskazuje, że w rachunkowości większą rolę należy przypisywać prawidłowemu odzwierciedleniu treści ekonomicznej operacji gospodarczych, a tym samym rzeczywistości gospodarczej niż zewnętrznej formy prawnej stanów i zjawisk będących przedmiotem rachunkowości, np.

  1. Zasada ciągłości (porównywalności); art. 5 ust. 1 oraz art. 8 ust. 2: „Przyjęte zasady (politykę) rachunkowości należy stosować w sposób ciągły, dokonując w kolejnych latach obrotowych

tak, aby za kolejne lata informacje z nich wynikające były porównywalne. Wykazane w księgach rachunkowych na dzień ich zamknięcia stany aktywów i pasywów należy ująć w tej samej wysokości, w otwartych na następny rok księgach rachunkowych.”; „W celu rzetelnego i jasnego przedstawienia sytuacji jednostka może, ze skutkiem od pierwszego dnia roku obrotowego, bez względu na datę podjęcia decyzji, zmienić dotychczas stosowane rozwiązania na inne, przewidziane ustawą. Zmiana dotychczas stosowanych rozwiązań wymaga również określenia w informacji dodatkowej wpływu tych zmian na sprawozdania finansowe wymagane innymi przepisami prawa, jeżeli zostały one sporządzone za okres, w którym powyższe rozwiązania uległy zmianie. W przypadku takim należy w sprawozdaniu finansowym jednostki za rok obrotowy, w którym zmiany te nastąpiły, podać

  1. Zasada kontynuacji; art. 5 ust. 2 oraz art. 29: „Przy stosowaniu przyjętych zasad (polityki) rachunkowości przyjmuje się założenie, że jednostka będzie kontynuowała w dającej się przewidzieć przyszłości działalność w nie zmniejszonym istotnie zakresie, bez postawienia jej w stan likwidacji lub upadłości, chyba, że jest to niezgodne ze stanem faktycznym, lub prawnym. Uznając zdolność jednostki do kontynuowania działalności, kierownik jednostki uwzględnia wszystkie informacje dostępne na dzień sporządzenia sprawozdania finansowego, dotyczące dającej się przewidzieć przyszłości, obejmującej okres nie krótszy niż jeden rok od dnia bilansowego.”;

„1. Jeżeli założenie kontynuacji działalności, o którym mowa w art. 5 ust. 2, nie jest zasadne, to wycena aktywów jednostki następuje po cenach sprzedaży netto możliwych do uzyskania, nie wyższych od cen ich nabycia albo kosztów wytworzenia, pomniejszonych o dotychczasowe odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe, a także odpisy z tytułu trwałej utraty wartości. W takim przypadku jednostka jest również obowiązana utworzyć rezerwę na przewidywane dodatkowe koszty i straty spowodowane zaniechaniem lub utratą zdolności do kontynuowania działalności.

2. Wycena po cenach sprzedaży netto i utworzenie rezerwy następują w szczególności

2a. Różnica powstała w wyniku wyceny oraz utworzenia rezerwy, o których mowa w ust. 1, wpływa na kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny.

3. Wszczęcie postępowania naprawczego albo upadłościowego z możliwością zawarcia układu lub zmiana formy prawnej jednostki nie stanowi przeszkody do uznania, że działalność będzie kontynuowana.”

Przyjęcie tej zasady w praktyce umożliwia zastosowanie do wyceny aktywów i pasywów kosztów (cen) historycznych, a przy pomiarze wyniku finansowego zasady memoriału. Jeżeli jej przyjęcie nie jest zasadne, to wówczas należy zastosować inne reguły wyceny aktywów i pasywów oraz ustalania wyniku finansowego, określone w stosownych przepisach oraz utworzyć stosowne rezerwy.

O niemożności przyjęcia omawianej zasady decyduje kierownik jednostki kierując się dostępną wiedzą o horyzoncie nie krótszym niż jeden rok obrotowy.

  1. Zasada memoriału; art. 6 ust. 1: „W księgach rachunkowych jednostki należy ująć wszystkie osiągnięte, przypadające na jej rzecz przychody i obciążające ją koszty związane z tymi przychodami dotyczące danego roku obrotowego, niezależnie od terminu ich zapłaty”.

Stosowanie tej zasady oznacza, że:

Przestrzeganie omawianej zasady pozwala uniknąć subiektywizmu w decyzjach dotyczących momentu wystąpienia zmian w majątku i /lub wyniku finansowym jednostki.

Przeciwieństwem zasady memoriału jest starsza od niej zasada kasowa, która polega na ujmowaniu w księgach rachunkowych wyłącznie operacji gospodarczych odzwierciedlających wpływy i wydatki środków pieniężnych. Jej przestrzeganie oznacza postrzeganie zmian w majątku jednostki przez pryzmat zmian w stanie kasy (środków pieniężnych).

Porównanie zasad memoriałowej i kasowej (przykład ewidencji transakcji sprzedaży towarów u sprzedawcy)

Lp.

Treść operacji gospodarczej

Zasada memoriałowa

Zasada kasowa

Wydanie sprzedanych towarów odbiorcy

księguje się

nie księguje się

Wystawienie dla odbiorcy faktury za sprzedane towary

księguje się

nie księguje się

Wpływ środków z tytułu zapłaty przez odbiorcę za sprzedane mu towary

księguje się

księguje się

Ostateczna zmiana sytuacji majątkowej sprzedawcy w obu przypadkach jest taka sama - zmniejsza się stan towarów w magazynie, a zwiększa stan środków pieniężnych w wyniku zrealizowania przychodu ze sprzedaży towarów, jednak przebieg transakcji sprzedaży towarów jest odzwierciedlony według jej etapów jedynie przy zastosowaniu zasady memoriałowej. Gdybyśmy założyli, że po drugiej operacji gospodarczej ma miejsce koniec roku obrotowego, to:

  1. Zasada współmierności (przychodów i kosztów); art. 6 ust. 2: „Dla zapewnienia współmierności przychodów i związanych z nimi kosztów do aktywów lub pasywów danego okresu sprawozdawczego zaliczane będą koszty lub przychody dotyczące przyszłych okresów oraz przypadające na ten okres sprawozdawczy koszty, które jeszcze nie zostały poniesione”.

Zasada ta jest ściśle powiązana z zasadą memoriału - odpowiada na pytanie, jak należy potraktować koszty i przychody, które zostały zrealizowane w danym okresie, ale dotyczą okresów innych (czynne i bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów i przychodów). Zakłada merytoryczną i czasową zgodność kosztów z przychodami.

Zgodnie z omawianą zasadą wynik finansowy danego okresu jest kształtowany przez zrealizowane i przypadające na dany okres przychody oraz przez nieodzowne dla ich uzyskania (współmierne do przychodów) koszty. Doprowadzenie kosztów i przychodów do współmierności (porównywalności), a co za tym idzie prawidłowe ustalenie wyniku finansowego danego okresu wymaga rozliczania w czasie przychodów i kosztów (rozliczenia międzyokresowe) oraz podziału i przyporządkowania kosztów i przychodów do właściwych okresów (np. odpisy amortyzacyjne).

Pomiar wyniku finansowego przy zastosowaniu zasady współmierności oraz bez niej.

Lp.

Treść i kwota

operacji gospodarczej

Wynik finansowy za okres x

zasada współmierności obowiązuje

zasada współmierności nie obowiązuje

Faktura za wyroby sprzedane w okresie x - wartość netto 1000

przychody okresu x

przychody okresu x

Otrzymana zaliczka na usługi, które będą wytworzone w okresie x+1 - 300

przychody przyszłych okresów (bierne rozliczenia międzyokresowe przychodów) - pasywa

przychody okresu x

Koszty poniesione na wytworzenie wyrobów w okresie x - 800

zmniejszenie wartości zużytych aktywów i przyrost wartości wyrobów

koszty okresu x

Opłacony z góry czynsz za okres x+1 - 100

koszty przyszłych okresów (czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów) - aktywa

koszty okresu x

Koszty poniesione na wytworzenie wyrobów sprzedanych w okresie x - 700

koszty okresu x

-

Wartość wyniku finansowego

1000 - 700 = 300

(1000+300) - (800+100) = 400

  1. Zasada kosztu historycznego; art. 7 ust. 1: „Poszczególne składniki aktywów i pasywów wycenia się stosując rzeczywiście poniesione na ich nabycie (wytworzenie) ceny (koszty)...”.

Zgodnie z tą zasadą prawidłowa wycena powinna się opierać na rzeczywiście poniesionych nakładach, chyba, że ustawodawca wyraźnie nakaże odstępstwo od tej reguły (np. wycenę w wartości godziwej).

Z omawianą zasadą ściśle wiąże się zasada ostrożności.

  1. Zasada ostrożności; art. 7 ust. 1 i 2: „Poszczególne składniki aktywów i pasywów wycenia się z zachowaniem zasady ostrożności. W szczególności należy w tym celu w wyniku finansowym, bez względu na jego wysokość, uwzględnić:

Zdarzenia, o których mowa w ust. 1, należy uwzględnić także wtedy, gdy zostaną one ujawnione między dniem bilansowym a dniem, w którym rzeczywiście następuje zamknięcie ksiąg rachunkowych”.

Zasada nakazuje zachować ostrożność, która wynika z pesymistycznego postrzegania rzeczywistości gospodarczej i uznania niepewności działania jednostki w zmiennym otoczeniu, w którym narażona jest na ryzyko gospodarcze (niewypłacalność dłużników, spadek popytu na wyroby).

Wymaga:

Zabrania uwzględniania niepewnych, wątpliwych przychodów i zysków nadzwyczajnych (dotyczących danego okresu sprawozdawczego, które nie zostały jeszcze zrealizowane).

  1. Zasada odrębności (indywidualnej wyceny, zakazu kompensaty); art. 7 ust. 3: „Wartość poszczególnych składników aktywów i pasywów, przychodów i związanych z nimi kosztów, jak też zysków i strat nadzwyczajnych ustala się oddzielnie. Nie można kompensować ze sobą wartości różnych co do rodzaju aktywów i pasywów, przychodów i kosztów związanych z nimi oraz zysków i strat nadzwyczajnych”.

Np. ustalanie jednego salda dla należności od kontrahenta X i zobowiązań wobec kontrahenta Y jest niedopuszczalne, gdyż informacja uzyskana w ten sposób nie odzwierciadlałaby rzeczywistości, czyli stanu faktycznego.

  1. Zasada istotności; art. 8 ust. 1 oraz art. 4 ust. 4: „Określając zasady (politykę) rachunkowości, należy zapewnić wyodrębnienie w rachunkowości wszystkich zdarzeń istotnych do oceny sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego jednostki, przy zachowaniu zasady ostrożności, o której mowa w art. 7.”; „Jednostka może w ramach przyjętych zasad (polityki) rachunkowości stosować uproszczenia, jeżeli nie wywiera to istotnie ujemnego wpływu na realizację obowiązku określonego w ust. 1” (rzetelne i jasne przedstawienie sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego).

Za informacje istotne uznaje się takie informacje, których pominięcie lub zniekształcenie może wpłynąć na decyzje gospodarcze podejmowane przez użytkowników na podstawie sprawozdań finansowych (np. zaokrąglenie bardzo dużych wartości do pełnych tysięcy złotych jest dopuszczalne, natomiast małych wartości - nie).

Metody rachunkowości

Rachunkowość jako specyficzny system identyfikacji i pomiaru charakteryzuje się określonym sposobem postrzegania przedmiotu rachunkowości, czyli aktywów i pasywów oraz operacji gospodarczych. Charakterystyczną cechą rachunkowości, nierozerwalnie związaną z pełnionymi przez nią funkcjami i realizowanymi celami, jest zbiór metod poznawczych (obiektywnych, ponadczasowych i świadomie lub nieświadomie powszechnie stosowanych), który tworzą:

  1. metoda podmiotowa

  2. metoda momentów i okresów sprawozdawczych

  3. metoda bilansowa

  4. metoda grupowania

  5. metoda wyceny.

Metoda podmiotowa

Decyduje o jednostkowym charakterze rachunkowości; nakazuje interpretację aktywów i pasywów oraz operacji gospodarczych z punktu widzenia jednego podmiotu rachunkowości - wszystkie obserwacje dokonywane są w rachunkowości z punktu widzenia i w obrębie określonej jednostki.

Metoda momentów i okresów sprawozdawczych

Polega na tym, że w rachunkowości:

Pozwala, mimo dynamicznego charakteru działalności gospodarczej, na ścisłe określenie w dowolnym momencie wartości aktywów i pasywów oraz wartości operacji gospodarczych zachodzących w kolejno po sobie następujących momentach.

Metoda bilansowa

Decyduje o specyficznym postrzeganiu istoty rachunkowości.

Pozwala na dualne spojrzenie na majątek podmiotu rachunkowości oraz na operacje gospodarcze, które powodują w nim zmiany - majątek i operacje gospodarcze ujmowane są w rachunkowości zawsze dwustronnie i równoważnie.

Majątek rozpatruje się :

Operacje gospodarcze ujmuje się w przekroju dwustronnych zmian, które wywołują w majątku.

Metoda grupowania

Polega na tworzeniu określonych zbiorów informacji według pewnych kryteriów.

Umożliwia - dzięki oparciu się na selekcji i logicznej klasyfikacji zjawisk - tworzenie zbiorowości w zakresie przedmiotu rachunkowości. Kryterium klasyfikacji stanowi wyróżnienie elementów wspólnych lub różnicujących określone grupy zjawisk.

Metoda wyceny

Polega na ustalaniu wartości pieniężnej aktywów i pasywów oraz operacji gospodarczych - w rachunkowości uwzględnia się tylko te zjawiska gospodarcze, które można zmierzyć w mierniku pieniężnym, tzn. określić ich wartość.

16

28

Cele sprawozdawczości finansowej

Postulaty i koncepcje teoretyczne rachunkowości -

wynikające z celów sprawozdawczości finansowej fundamentalne postulaty i koncepcje związane z charakterem jednostki oraz z założeniami niezbędnymi do osadzenia jej w otoczeniu gospodarczym

Zasady rachunkowości -

zbiór podstawowych zasad rachunkowości opartych na postulatach i koncepcjach

Techniki (metody) rachunkowości -

stworzone i funkcjonujące na podstawie fundamentalnych zasad rachunkowości

nadrzędna zasada rachunkowości

- zasada prawdziwego i wiernego obrazu „true and fair view”

podstawowe zasady rachunkowości:

inne zasady rachunkowości:

naczelna cecha informacji księgowych - koncepcja:

wiernego i rzetelnego obrazu (ang. true and fair view presentatin) lub

przewagi treści nad formą (am. substancje over form)

nadrzędne zasady rachunkowości (normy metodologiczne języka opisu rachunkowości)

zasady = cechy, standardy informacji

istotność

sprawdzalność

rzetelność

wierność

ZASADY RACHUNKOWOŚCI

Cechy jakościowe

sprawozdania finansowego

(właściwości sprawozdania finansowego, które sprawiają, że informacje w nim zawarte są użyteczne dla użytkowników)

- determinują użyteczność informacji

Zasady wyceny bilansowej

(wycena bilansowa proces zmierzający do ustalenia kwot pieniężnych, w jakich składniki sprawozdania finansowego mają zostać ujęte i wykazane w bilansie oraz rachunku zysków i strat)

- determinują wartość merytoryczną informacji

Założenia podstawowe

Zasady ujmowania kosztów

- determinują wartość merytoryczną informacji

Zasada prawdziwego i rzetelnego obrazu/rzetelnej prezentacji informacji

Właściwe standardy uwzględnione przy sporządzaniu sprawozdania finansowego



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Istota rachunkowosci prowadzonej w postaci ksiag rachunkowych Word, rachunkowość
1b. Istota rachunkowości mikroekonomicznej, Licencjat UE, rachunkowość, wyk
5a. Wykrywanie i poprawianie błędów na kontach - zadania, Licencjat UE, rachunkowość, ćw
7a. Ewidencja kosztów wytwarzania produktów na kontach zespołu 4 - zadania, Licencjat UE, rachunkowo
Rachunek przepływów pieniężnych - przykład - materiały, Licencjat UE, sprawozdawczość finansowa
Materiały - zadania, Licencjat UE, rachunkowość finansowa, ćw
AKTYWA PIENIĘŻNE - ZADANIA, Licencjat UE, rachunkowość finansowa, ćw
Wzór rachunku zysków i strat - wariant kalkulacyjny, Licencjat UE, sprawozdawczość finansowa
Rachunek przepływów pieniężnych- metoda bezpośrednia - przykład, Licencjat UE, sprawozdawczość finan
OPINIA Z ZASTRZEŻENIEM - ODSTĘPSTWO OD ZASAD RACHUNKOWOŚCI, Licencjat UE, kontrola i rewizja finanso
9a. Inwentaryzacja - zadania, Licencjat UE, rachunkowość, ćw
Rachunek zysków i strat, Licencjat UE, sprawozdawczość finansowa
3. Księgi rachunkowe - zarządzanie, Licencjat UE, rachunkowość, wyk
4a. Konto - zadania, Licencjat UE, rachunkowość, ćw
8a. Ustalanie i podział WF - zadania, Licencjat UE, rachunkowość, ćw
3a. Operacje gospodarcze - zadania, Licencjat UE, rachunkowość, ćw
2a. Bilans - zadania, Licencjat UE, rachunkowość, ćw

więcej podobnych podstron