Oś podwzgórze-przysadka-nadnercza: stanowi przykład układu podwzgórze, przysadka mózgowa i gruczoły obwodowe. Tworzą one układ trójkątny, w którym dokonuje się stała wymiana informacji zgodnie z zasadą ujemnego sprzężenia zwrotnego. Bez dodatkowych wpływów zewnętrznych poziom hormonów produkowanych w obrębie danego trójkąta utrzymywałby się na stałym poziomie (homeostaza). Podwzgórze stanowi wierzchołek trójkąta, łączący bezpośrednio biochemiczny kanał łączności z kanałami nerwowymi. Tą drogą wszelkiego rodzaju procesy psychiczne mogą wpływać na zmianę funkcji biochemicznych organizmu żywego. Szczególną pozycję w łączności mózgu z narządami wewnętrznymi zajmują aminy katecholowe: adrenalina i noradrenalina.

Glukagon:

Glukagon - polipeptydowy hormon wytwarzany przez komórki A (α) wysp trzustkowych. Hormon ten ma znaczenie w gospodarce węglowodanowej, stymulując wzrost stężenia glukozy we krwi, co jest działaniem antagonistycznym w stosunku do insuliny. Wzmaga on procesy glukoneogenezy i glikogenolizy oraz utleniania kwasów tłuszczowych.

0x01 graphic

W komórkach A pierwotnie powstaje preproglukagon, który następnie przekształca się w magazynowany w tych komórkach proglukagon, który w procesie potranslacayjnym podlega zamianie w glukagon.

U osób zdrowych przyjmujących posiłki o zrównoważonym składzie, dobowe wydzielanie glukagonu wykazuje jedynie małe wahania, a jego stężenie w osoczu jest wtedy stabilne. Wzrost jego uwalniania zaznacza się w stresie („hormon stresu”), gdyż mobilizuje on dostawy substratów energetycznych (glukozy, wolnych kwasów tłuszczowych) na użytek tkanek i narządów reagujących na stres. Hormony takie jak kortyzol, wazopresyna i β-endorfina, (a także inne hormony stresowe, jak adrenalina i noradrenalina), zwiększają wydzielanie glukagonu przez komórki α. Wydzielanie to zwiększają także różne mechanizmy związane z autonomicznym układem nerwowym.

Czynniki regulujące wydzielanie glukagonu:

Czynniki pobudzające

Czynniki hamujące

Spadek stężenia glukozy

Aminokwasy (zwłaszcza glukogenne)

Cholecystokinina

Gastryna

Stres

Wysiłek fizyczny

Kortyzol

Wzrost stężenia glukozy

Wzrost stężenia wolnych kwasów tłuszczowych

Ketony

Sekretyna

Insulina

Somatotropina

Glukagon wpływa też na adipocyty, gdzie wzmaga rozkład trójglicerydów dzięki aktywacji hormonozależnej lipazy poprzez interakcję hormonu z receptorami błonowymi adipocytów i uruchomienie w nich układu cyklaza adenylanowa cAMP (→ kinaza białkowa A).

Efekty działania glukagonu:

Wątroba

Tkanka tłuszczowa

Inne

Zwiększenie glikogenolizy

Zwiększenie glukoneogenezy

Zwiększenie uwalniania glukozy z wątroby

Zwiększenie ketogenezy

Aktywacja lipazy hormonozależnej

→ ↑ lipolizy → ↑ uwalniania wolnych kwasów tłuszczowych i glicerolu

Zwiększenie wydzielania insuliny i somatostatyny