Korporacje międzynarodowe.
Korporacja transnarodowa - organizacja, która koordynuje działalność produkcyjną i handlową różnych jednostek w różnych krajach z jednego ośrodka podejmującego strategiczne decyzje.
Cechy korporacji wielonarodowych:
• Suwerenność, niezależność od interesów państw, w których są i działają,
• Złożoność, prowadzą swoja działalność zarówno na majątku produkcyjnym, ale również prowadzą działalność z niezależnymi przedsiębiorstwami, z którymi zawierają porozumienia.
• Rozproszenie geograficzne, skrajny przypadek cały świat,
• Specjalizacja, w ściśle określonej działalności,
• Zdolność arbitrowania, dokonywania różnych transakcji w ramach własnych struktur organizacyjnych,
• Zdolność integrowania, ścisłe powiązania i koordynacja jednostek koordynacyjnych,
• Elastyczność organizowania, możliwość przesuwania zasobów, zadań w ramach filii,
• Globalna efektywność, dopuszcza się, że niektóre filie nie muszą być efektywne w danym czasie liczy się efektywność całego koncernu.
Jednostki struktury organizacyjnej:
- centrala macierzysta, mieści się w jednym kraju Zachodniej Europy, USA,
- filie zagraniczne,
- wspólne przedsięwzięcia, oraz strategiczne jednostki regionalne lub branżowe.

KORPORACJA TRANSNARODOWA - głównymi BIZ są przedsiębiorstwa dokładniej korporacje transnarodowe , czyli BIZ to element strategii danych przedsiębiorstw w rozwoju międzynarodowym
Od połowy XX w lata 50-te to gwałtowny rozwój przedsiębiorstw mówi się o wyodrębnionych przedsiębiorstwach korporacji transnarodowych. Korporacje transnarodowe to przedsiębiorstwa, które posiadają udziały w firmach zlokalizowanych w więcej niż w jednym kraju . BIZ to największy poziom umiędzynarodowienia firmy.

FORMY ORGANIZACYJNE KORPORACJI TRANSANRODOWYCH:

1. FILIA: (łac. córka) - dział, oddział, siedziba firmy, przedsiębiorstwa, uczelni, urzędu, banku, itp., mająca swoją lokalizację poza miejscem funkcjonowania głównej, nadrzędnej jednostki. Przeważnie filia jest powiązana organizacyjnie i statutowo z głównym podmiotem i zależna od niego. Wykonuje zadania powierzone przez macierzystą jednostkę, pod jej nadzorem i kontrolą. Filie mogą być tworzone zarówno na terenie tego samego miasta, regionu czy kraju, jak i poza granicami państwa, w którym znajduje się jednostka nadrzędna (najczęściej w przypadku dużych, międzynarodowych przedsiębiorstw).

2. ODDZIAŁY

3. JOINT VENTURE: przedsiębiorstwo z udziałem kapitału zagranicznego.

4. HOLDING: (od angielskiego słowa hold oznaczającego trzymać) organizacja grupująca różne samodzielne pod względem prawnym podmioty gospodarcze w sposób mniej lub bardziej wyraźny powiązane ze sobą, przy czym jeden z podmiotów ma w tym powiązaniu pozycję dominującą i podporządkowuje sobie pozostałe. Istotą holdingu jest zarządzanie przez jedną organizację innymi podmiotami oraz kontrolowanie działalności dzięki zależnościom kapitałowym lub personalnym. Holding jest zatem formą kumulacji kapitału. Koncentracja może następować przez przejmowanie słabszych przedsiębiorstw, najpierw w swoich branżach i pokrewnych, a później także w innych obszarach gospodarki. W późniejszym okresie holdingi powstawały także poprzez celowe wyodrębnienie z przedsiębiorstwa „matki” samodzielnych pod względem prawa, lecz uzależnionych ekonomicznie przedsiębiorstw „córek” (filii). Np. spółka "matka" posiada większość udziałów w kilku spółkach "córkach", które z kolei posiadają udziały większościowe w spółkach najniższego piętra zarządzania. Często holdingi nie posiadają struktury drzewiastej, lecz składają się na nie bardziej złożone sieci powiązań kapitałowych.

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA DECYZJĘ O INTERNACJONALIZACJI PRODUKCJI PRZEDSIĘBIORSTW:
Elektryczna teoria - produkcji międzynarodowej - DUNNING twórca teorii , 3 podstawowe grupy czynników:
1. walory przedsiębiorstwa - wielkość, silna pozycja, marka, unikalne technologie, potencjał badawczy, wykwalifikowany personel
2. wynika z możliwości internacjonalizacji procesu gospodarowania, wiąże się z możliwością obniżenia k-ów w wyniku rozłożenia niektórych k-ów na produkcję. Wraz ze wzrostem wielkości firmy maleją k-ty transakcyjne
3. związane są z lokalizacją przedsiębiorstwa - ceny czynników produkcji zagranicznych, niż w kraju, wyższa jakość, większe kwalifikacje pracowników, rozwój infrastruktury, korzystna polityka handlowa.

BIZ to jeden z głównych czynników napędzających proces globalizacji. W latach 1985-90 BIZ w skalo światowej zwiększyły się 34% rocznie 90-95r. 19,6% rocznie 98r osiągnęły przyrost o 39%
Czynnik globalizacji BIZ : czynnik techniczny, wzrost komunikacji, integracja gospodarcza, procesy polityki ekonomicznej związane z prywatyzacją i deregulacja gałęzi gospodarki znajdujących się w rękach państwa
Skąd pochodzą BIZ : 2/3 pochodzi z USA 20%, 18% Wlk Brytania, 13% Niemcy, 6% Francja, 4% Japonia
W sumie wpłynęło 95% BIZ z kraju wysokorozwiniętych
Polska 2001r, BIZ - 52 mld $

Wskaźnik ponadnarodowości korporacji ponadnarodowych, kraje gościnne

Światowy Raport Inwestycyjny 2001 przedstawia wskaźnik ponadnarodowości (ang. transnationality index -TNI) dla każdej korporacji o takim charakterze. Wskaźnik ten, na który składają się stosunki zagranicznych aktywów, sprzedaży i zatrudnienia do ich wielkości ogółem, ukazuje zagraniczny wymiar ogólnej działalności firmy. Chociaż wskaźnik obniżył się w 1999 roku, oczekuje się, iż ponownie wzrośnie. Uwidacznia on także kilka tendencji:

• Ponadnarodowość mierzona w różnych branżach nie daje jednorodnych wyników: wskaźnik osiąga największą wartość w przypadku mass mediów, a najniższą w przypadku wymiany handlowej. Najwięcej korzyści odnosi branża spożywcza (produkty żywnościowe i napoje), najmniej - chemiczna. Wszystkie gałęzie przemysłu, z wyjątkiem motoryzacyjnej, odnotowały ponad 50% wzrost wartości wskaźnika ponadnarodowości właściwego dla ich branży. Globalna tendencja do konsolidacji, widoczna w przemyśle samochodowym, sprawia, że sektor ten jest potencjalnym kandydatem do zwiększenia ponadnarodowego charakteru. Wzrost wartości wskaźnika dla krajów rozwijających się odzwierciedla dążenie tychże państw do uczestnictwa w procesie umiędzynarodowiania nawet w latach kryzysu.

• Stopniowo pojawiają się także wielkie ponadnarodowe przedsiębiorstwa telekomunikacyjne, użyteczności publicznej oraz handlu detalicznego. Tego typu firmy, tradycyjnie już posiadające ogromne portfolia aktywów krajowych, przyczyniły się do spadku średniej wartości TNI 100 najlepszych korporacji. Biorąc pod uwagę fakt, że w otoczeniu, w którym te firmy funkcjonują, prowadzona jest coraz bardziej liberalna polityka, można oczekiwać, że ich ponadnarodowy charakter stanie się bardziej wyrazisty w ciągu najbliższych dziesięciu lat.

Korporacje transnarodowe w procesie globalizacji

Obecnie na całym świecie działa około 63 tysięcy korporacji transnarodowych posiadających ponad 820 tysięcy zagranicznych filii. Łączna wartość produktu brutto korporacji stanowi około 25% światowego PKB, a dochody największych korporacji przewyższają krajowe produkty wielu średniej wielkości krajów, również Polski.
W światowym eksporcie dostawy wewnątrzkorporacyjne stanowią w przybliżeniu 35 %, dalsze 40% przypada na dostawy niezależnych odbiorców współpracujących z korporacjami.

Ważne znaczenie korporacji transnarodowych jest związane z ich potęgą ekonomiczną. Działalność korporacji spełnia bowiem w gospodarce światowej wiele ważnych funkcji, które służą rozwojowi i przemianom w skali globalnej, regionalnej i krajowej. Realizując swą politykę ekspansji (inwestycyjna, kooperacyjna, handlowa) korporacje dokonują przemieszczania zasobów i zdolności wytwórczych, pobudzają wzrost i efektywność gospodarczą. Ponadto przyczyniają się do restrukturalizacji sektorów i przedsiębiorstw, aktywizują konkurencję i lokalną przedsiębiorczość, transmitują nowe metody i wzorce gospodarowania oraz umacniają międzynarodowe powiązania i współzależności.

Niekiedy jednak można zauważyć, że działalność korporacji transnarodowych może mieć również niekorzystne oddziaływanie na gospodarki krajów goszczących. Działalność korporacji może, bowiem doprowadzić do np. praktyk restrykcyjnych, „podcinania” krajowych przedsiębiorstw, drenażu rynków i zaawansowanych zasobów wytwórczych, oligopolizacji rynków branżowych czy też utrwalania tradycyjnej struktury eksportu.

Korporacje transnarodowe w swojej działalności wykorzystują różnice w geograficznym rozmieszczeniu czynników produkcji oraz różnice w polityce ekonomicznej poszczególnych krajów. Przykładem takiego wykorzystywania różnic jest zróżnicowanie poziomu podatków i subsydiów. Pierwotnie głównym motywem zaangażowania się korporacji w danym kraju lub regionie były zasoby bogactw naturalnych oraz zasoby w postaci taniej siły roboczej. Współcześnie te pierwotne motywy stały się mniej istotne na rzecz kwalifikacji, mocy badawczych i wytwórczych czy technologii. Takie argumenty tłumaczą koncentrację działalności korporacji w krajach wysoko rozwiniętych. O lokalizacji inwestycji obecnie decydują takie czynniki jak: komplementarne umiejętności, infrastruktura czy też dostawcy potrafiący sprawnie i elastycznie wykorzystywać nowoczesne technologie.

W niektórych gałęziach przemysłu korporacje transnarodowe założyły zintegrowane międzynarodowe systemy produkcyjne z podziałem pracy pomiędzy regionami (tak jest w przypadku np. przemysłu motoryzacyjnego) lub między kontynenty (np. produkcja półprzewodników). Wewnątrz takiej całości nastepuje transfer różnych funkcji do poszczególnych regionów. Regiony, które posiadające niższy stopień technologiczny otrzymują do wykonania proste zadania (montaż, pakowanie), natomiast regiony wysoko rozwinięte, znajdujące się w regionach uprzemysłowionych otrzymują do realizacji zdania wymagające nie tylko wysokich kwalifikacji, ale i technologii.

Korporacje transnarodowe poprzez rozmieszczenie przedsiębiorstw w krajach goszczących, wpływają w znacznej mierze na zatrudnienie w tych krajach. Siła robocza jest postrzegana praktycznie poprzez pryzmat kosztów, a ograniczenie zatrudnienia stałego jest kluczowym determinantem osiągania i utrzymywania konkurencyjności na rynku. W przypadku korporacji wzrasta zapotrzebowanie na pracowników o wysokich kwalifikacjach, spada natomiast na pracowników o niskich kwalifikacjach i wąskich specjalnościach. Uzasadnienie takiego stanu rzeczy ma swoje odbicie w zmianach w metodach wytwarzania produktów oraz w strukturze zapotrzebowania na wartości oferowane przez gospodarkę. Ponadto zmniejszający się popyt na pracowników o niskich kwalifikacjach jest wynikiem coraz to mniejszego zapotrzebowania na tradycyjne dobra materialne oraz wzrostu popytu na dobra przetworzone, będące rezultatem zastosowania w procesach produkcji wysokiej technologii.

Na zmianę wielkości zatrudnienia mogą wpływać również inne specyficzne cechy kraju goszczącego np. duże różnice kulturowe między krajem inwestującym a goszczącym mogą być przyczyną powstawania oporu w społecznościach lokalnych.
Korporacje transnarodowe poprzez tworzenie nowych przedsiębiorstw w kraju goszczącym wpływają także w sposób pośredni na strukturę zatrudnienia w innych sektorach gospodarczych poprzez np. dokonywanie zakupów oraz zamawianie dostaw potrzebnych firmom należącym do tych korporacji komponentów i części zamiennych w przedsiębiorstwach wchodzących w skład gospodarki lokalnej.

Korporacje transnarodowe mogą wejść na rynek w formie budowy nowego przedsiębiorstwa bądź przejęcia części lub całości już istniejącego. W pierwszym przypadku skutkuje to wzrostem zatrudnienia, natomiast w drugim wzrost zatrudnienia możliwy jest tylko na początku, a w okresie funkcjonowania firma może zredukować wiele miejsc pracy, a także eliminować swoich konkurentów.

Działalność największych, globalnie ze sobą konkurujących korporacji przyczyniła się do zmian w funkcjonowaniu gospodarki światowej, przede wszystkim w zakresie umiędzynarodowienia działalności gospodarczej, rozszerzenia rynku i jego liberalizacji jak również regionalizacji, oligopolizacji i instytucjonalizacji. Dominujący udział korporacji transnarodowych w światowych przepływach towarów i zagranicznych inwestycji bezpośrednich oraz w procesach globalizacji warunkuje rosnący wpływ korporacji na umiędzynarodowienie działalności gospodarczej.

Definicja globalizacji - znaczenia i przejawy

Globalizacja to termin, który w ostatnich latach wywołuje żywe reakcje prawie we wszystkich krajach i w różnych warstwach społecznych. Wzbudza nadzieje, ale wywołuje też gwałtowne sprzeciwy. Jako ogólnoświatowy proces ma wielu zwolenników upatrujących w tym etapie rozwoju globalnej gospodarki nową szansę, jednak ma też wielu bardzo aktywnych przeciwników dostrzegających przede wszystkim zagrożenia.
Globalizacja to słowo-klucz próbujące opisać wieloaspektowe zmiany zachodzące w obecnym świecie. Marian Osadnik twierdzi, że jej zalety to:
1. odniesienie bezpośrednio do malejącej roli państwa narodowego jako podstawy działań ludzkich
2. objęcie swoim znaczeniem ogółu zjawisk społecznych spowodowanych globalizacją. Można odnieść ją nie tylko do wymiaru ekonomicznego, ale również politycznego, kulturowego czy nawet psychologicznego.

Globalizacja jest nowym etapem w historii światowej gospodarki. Jest procesem trudnym dziś do ogarnięcia umysłem, trudnym do zrozumienia praw nim rządzących i trudnym do prognozowania przyszłości. I być może, dlatego eksperci uważają globalizację za fakt gospodarczy, z którym się nie dyskutuje. Pozostali, nie rozumiejący istoty współczesnej gospodarki, nie potrafiący znaleźć sobie miejsca w nowej, szybko zmieniającej się rzeczywistości odczuwają zagrożenie i w różny sposób reagują na nie. Jedno jest pewne: dziś, w poważnej części współczesnych społeczeństw procesy globalizacyjne wywołują duży niepokój o swoją przyszłość.

W gospodarce światowej dominują dzisiaj korporacje, które decydują o wielu sprawach, szeroko wykraczając w swoim oddziaływaniu poza sprawy gospodarcze. Bez specjalnego ryzyka można powiedzieć, że to one w decydującym stopniu wyrokują o losach świata. Na światowej arenie liczą się przede wszystkim zwycięzcy w globalnej rywalizacji gospodarczej i coraz częściej można odnieść wrażenie, że los biednych tego świata nie interesuje już chyba prawie nikogo. Liczy się rozwój gospodarczy, zysk, perspektywy rozwojowe i wpływ na władzę, która może stworzyć jeszcze lepsze warunki dla działalności gospodarczej.

Już dzisiaj widać, że globalizacja przyczyniła się do likwidacji szeregu ograniczeń, które dawniej utrudniały pełne wykorzystanie możliwości zawartych w ideach produktowych i w możliwościach produkcyjnych firm. Coraz częściej powstają produkty traktowane jako standardy globalne, rozwija się też globalna konkurencja i powstają nowe przemysły traktowane jako ogólnoświatowe. Korporacje wykorzystują i wdrażają do praktyki gospodarczej najnowsze, światowe rezultaty prac badawczych i rozwojowych. Doskonalone są możliwości szybkiego, poziomego transferu nowych technologii, nawet do bardzo odległych dziedzin. Zacieśniają się związki zachodzące między handlem zagranicznym, inwestycjami, przepływem kapitału oraz możliwościami wykorzystania nowoczesnych technologii, których użycie często było ograniczone embargiem lub ciasno pojętym interesem grupowym.

Według Komisji Europejskiej globalizację można zdefiniować jako proces, w którym rynki i produkcja w różnych krajach staja się coraz bardziej współzależne w związku z dynamiką wymiany towarów i usług, przepływem kapitału i technologii . Globalizacja oznacza zmniejszenie barier między krajami i wzmocnienie ściślejszych powiązań ekonomicznych, politycznych i społecznych.

Przykład definicji globalizacji z tekstu „Globalization” firmowanego przez National Labour Organization określają jako proces rosnącej, wzajemnej zależności między wszystkimi ludźmi tej planety. Ludzie SA razem powiązani gospodarczo i społecznie przez handel, inwestycje i zarządzanie. Związki te są pobudzane przez liberalizację rynku oraz techniki informacji, porozumiewania się i komunikacji. Gospodarka globalna jest zjawiskiem bez precedensu, którego nie należy mylić z gospodarczą internacjonalizacją. Istotnie, gospodarka światowa istnieje od XVI w., opierając się na rozwoju handlu międzynarodowego, bezpośrednich inwestycjach zagranicznych i migracji. Siłą napędową gospodarki światowej jest państw narodowe. Gospodarka globalna ma zdolność funkcjonowania jako jeden układ, w czasie realnym, na skalę planetarną . Globalizację napędzają cztery pierwotne, powiązane wzajemnie czynniki:
- Rosnący handel międzynarodowy
- Rozwój wielonarodowych korporacji
- Internacjonalizacja finansów, także to, że we wszystkich tych operacjach stosuje się nowe technologie, zwłaszcza komputerowe, jak i inne z dziedziny informacji.

Niektórzy stasują pojęcie globalizacji zamiennie z takimi pojęciami jak internacjonalizacja, międzynarodowa integracja gospodarcza, transnacjonalizacja gospodarki. Te pojęcia maja jednak nieco odmienne znaczenia .
Internacjonalizacja gospodarki oznacza rozwój stosunków międzynarodowych między względnie niezależnymi gospodarkami oraz przedsiębiorstwami narodowymi. Jest to proces ilościowy dotyczący wzrostu handlu zagranicznego oraz przepływu kapitału. Globalizacja natomiast jest procesem jakościowym i zawiera poza poszerzeniem geograficznym międzynarodowych stosunków gospodarczych, także funkcjonalna integrację rozproszonych po całym świecie działań, co prowadzi do wzrostu współzależności oraz przechodzenia od pośrednich do bezpośrednich form powiązań.
Międzynarodowa integracja gospodarcza jest elementem globalizacji, dlatego dziś mówimy, że mamy do czynienia z jej poszerzeniem i pogłębieniem. Integruje się wiele działań, procesów, podmiotów gospodarczych, rynków i gospodarek.. Prowadzi to do globalnej sieci powiązań. Globalizacja jest więc procesem pogłębionej międzynarodowej integracji, w której następuje scalanie się rynków w taki sposób, że zacierają się granice między rynkami krajowymi i globalnymi.

Transnacjonalizacja gospodarki oznacza stopień powiązań gospodarki z gospodarka światową głownie poprzez działania korporacji transnarodowych. Proces taki dokonuje się drogą transferu i alokacji zasobów, w tym kapitału, technologii, przepływu personelu zarządzającego, metod organizacji z jednej gospodarki do drugiej.

Uznano, że istotę procesu globalizacji najlepiej oddaje definicja następująca: globalizacja gospodarki światowej jest procesem poszerzenia i pogłębienia się współzależności między krajami i regionami w skutek rosnących przepływów międzynarodowych oraz działalności korporacji transnarodowych, co prowadzi do jakościowo nowych powiązań między firmami, rynkami i gospodarkami. Procesy globalizacji dokonują się z różnym natężeniem w wielu obszarach gospodarki światowej i w gospodarkach poszczególnych krajów. Wszystkie one występują równocześnie ( w skali mikro- i makro) i są ze sobą powiązane, co prowadzi do rosnącej współzależności gospodarek narodowych. Globalizacja jest dynamicznym procesem, a nie stanem, dlatego przebieg i stopień globalizacji może się zmieniać w różnych dziedzinach.

Cechy globalizacji

 Bez wątpienia główną cechą globalizacji - cechą, którą można jednocześnie traktować jako przyczynę globalizacji - jest brak barier lub małe bariery dla takich przepływów jak:
• przepływy towarowe
• przepływy usługowe
• przepływy kapitałowe
• przepływy ludzkie
• przepływy informacyjne w tym również wiedzy

Taki stan rzeczy jest ukoronowaniem procesu, który rozpoczął się po drugiej wojnie światowej i który jest z jednej strony wynikiem liberalizacji, a z drugiej wynikiem kolejnej rewolucji technologicznej. Zmniejszanie się barier w przepływach nie jest jednak cechą specyficzną globalizacji. W literaturze mówi się także o kompresji czasu i przestrzeni oraz dialektycznym charakterze globalizacji jako o cechach tego procesu.
Kompresja czasu wynika w oczywisty sposób z postępu naukowo-technologicznego, natomiast dialektyka globalizacji wyraża się w jednoczesnym występowaniu zjawisk lub procesów o przeciwstawnym charakterze. Zestawia się je w następujące pary:
• globalizacja - fragmentyzacja
• integracja - dezintegracja
• globalizacja - regionalizacja
• homogenizacja - dyferencjacja
• globalność - lokalność

Jednak obie te cechy (kompresja czasu i dialektyczność) nie są dystynktywne dla globalizacji. Aby skompresować czas i przestrzeń, ludzie podejmują wysiłki od zarania dziejów, zaś o dialektyce mówi się przynajmniej od czasów Sokratesa.

Wśród dystynktywnych cech globalizacji można wymienić następujące zjawiska:
1. powstanie globalnego rynku finansowego
2. zinstytucjonalizowanie handlu międzynarodowego
3. macdonaldyzacja
4. gwałtowny wzrost przepływów zagranicznych inwestycji bezpośrednich
5. zdominowanie ekonomii globalnej przez korporacje trans narodowe
6. geograficzna dysjunkcja łańcucha wartości dodanej w skali globalnej
7. powstanie ekonomii opartej na wiedzy
8. wykształcenie się czwartego sektora ekonomii
9. redefinicja znaczenie państwa

Historia globalizacji - od Forda do II wojny światowej

Za początki globalizacji powszechnie przyjmuje się lata dziewięćdziesiąte XIX wieku. Związane było to z faktem, iż podczas intensywnego rozwoju kapitalizmu, kapitał nie natrafiał na spore ograniczenia. Ludzie mogli wtedy inwestować praktycznie na całym świecie, co wykorzystywali chcąc osiągnąć najwyższy poziom produkcji, przy minimalnych kosztach.

Pionierami globalizacji są takie firmy jak: Ford, Singer, Gilette, National Cash Register. Pierwsza faza globalizacji wynikała z potrzeby wzrostu korzyści skali w związku z zaistniałym w ówczesnym czasie postępem technologicznym. W owych czasach kwitł także handel międzynarodowy, który odgrywał coraz ważniejszą rolę w ekonomii światowej. Postępujące procesy globalizacji zostały jednak zahamowane konsekwencjami wielkiego kryzysu z lat trzydziestych XX wieku.

Państwa chcąc przeciwdziałać społecznym skutkom kryzysu zaczęły ingerować w gospodarkę. Również duże straty, które przyniosła II wojna światowa skłoniła rządy do ingerencji w gospodarkę i jej sterowania, czyli etatyzmu. Państwa znacjonalizowały część przedsiębiorstw, np. banki, kopalnie, koleje i same zaczęły prowadzić politykę gospodarczą na większą skalę. Na spowolnienie globalizacji wpływ miały również narastające w latach 1920 - 1950 tendencje nacjonalistyczne.

Tendencje te charakteryzowały się tak znacznym nasileniem, że nawet funkcjonujące wówczas przedsiębiorstwa trans narodowe ograniczały swoją działalność do regionów bliższych firmom macierzystym. Wzrost gospodarczy w okresie powojennym opierał się głównie na popycie wewnętrznym, czyli między innymi na konsumpcyjnych zapędach obywateli. Poważnymi barierami w rozwoju globalizacji była również rosnąca liczba karteli oraz innych tego typu porozumień, które uniemożliwiały ekspansję geograficzną wielu firm.

Gospodarka rozwijała się w sposób poprawny zarówno w Europie, jak i w Stanach Zjednoczonych. Jednak niezdrowe podstawy tego rozwoju unaocznił kryzys naftowy w latach siedemdziesiątych. Wtedy też z powodów politycznych szejkowie arabscy podnieśli kilkakrotnie ceny ropy co spowodowało olbrzymie perturbacje gospodarcze w świecie zachodnim. Nie wolno jednak zapominać, iż to właśnie po zakończeniu II wojny światowej pojawiły się korzystne warunki dla rozwoju globalizacja.

Główne wymiary globalizacji

Obecnie można wyróżnić trzy główne obszary globalizacji: gospodarczy, kulturowy i polityczny.

Wymiar gospodarczy

Globalizacja w wymiarze gospodarczym polega w głównej mierze na ujednoliceniu rynków i obracanych na nich różnorodnych towarów. Pozwala to znieść większość barier występujących w handlu międzynarodowym, dzięki czemu firmy z Azji czy Ameryki Południowej mogą konkurować swoimi towarami na rynkach europejskich, czy amerykańskich.

Wymiar społeczno-kulturowy

Globalizacja w wymiarze kulturowym jest rezultatem rozwoju masowej turystyki, wzmożonych migracji, komercjalizacji produktów kulturowych oraz rozprzestrzeniania się ideologii konsumeryzmu. Do jej rozwoju przyczyniają się również działania marketingowe międzynarodowych korporacji oraz rozwój masowych środków komunikacji. W tym kontekście często wspomina się również o makdonaldyzacji społeczeństwa. Przeciwwagą dla takich zachowań jest spowodowany globalizacją powrót do korzeni kultury. Globalizacja powoduje również głębokie zmiany w stylu życia i strukturach społecznych. Do najczęściej wymienianych zjawisk należą: amerykanizacja życia, konsumpcjonizm oraz pogłębianie różnic pomiędzy krajami wysoko, a słabo rozwiniętymi gospodarczo.

Wymiar polityczny

W wyniku procesu globalizacji politycznej powstały takie organizacje międzynarodowe jak: Bank Światowy, Międzynarodowy Fundusz Walutowy czy Światowa Organizacja Handlu. Organizacje te wpływają na gospodarkę światową, a przez to ograniczają niezależność państw narodowych. W tym kontekście często wymienia się również Unię Europejską. Kiedyś ubogie państwa stają sie podmiotami znaczącymi coraz wiecej na arenie międzynarodowej. Radykalni politolodzy dostrzegają w tym wymiarze również proces powstawania nowej międzynarodowej burżuazji, ale kwestia ta pozostaje sporna....

Globalizacja gospodarki jest to tworzenie gospodarki światowej, czyli możliwości swobodnego przepływu produktów oraz czynników pomiędzy wszystkimi krajami świata.

Proces globalizacji gospodarki przejawia się w postaci struktur integracji gospodarczej, rozwoju międzynarodowych przedsiębiorstw i instytucji, oraz w tworzeniu i umacnianiu organizacji tworzących ład gospodarczy w skali światowej.

Podstawowymi cechami procesu globalizacji w sferze ekonomicznej są:

• Integrowanie

• Międzynarodowa współzależność

• Związek z postępem naukowym, technicznym i organizacyjnym

• Szybki przepływ informacji i towarów

Do podstawowych czynników, pod wpływem których proces globalizacji będzie się kreował, należy zaliczyć:

• postęp naukowo-techniczny

• międzynarodową konkurencję

• politykę ekonomiczną państw

POZYTYWNE STRONY GLOBALIZACJI:
 Rozpowszechnianie
 Postęp naukowo-techniczny (np. rozwój Internetu, nowoczesnych środków transportu, telefonii)
 Handel międzynarodowy (wymiana dóbr i usług- np. przynależność państw do Światowej Organizacji Handlu)
 Rozwój technologii
 Osłabia konflikty zbrojne
 Większa tolerancja narodowa
 Łatwość komunikowania się
 Powiększenie rynków zbytu
 Regionalna integracja gospodarcza (np.Unia Europejska czy Północnoamerykański Układ Wolnego Handlu - NAFTA)

NEGATYWNE STRONY GLOBALIZACJI:
 Zagrażanie tożsamości narodowej
 Upadek małych przedsiębiorstw
 Wzrost bezrobocia w krajach słabiej rozwiniętych gosp
 Przyrost ludności
 Zagrożenie środowiska naturalnego (efekt cieplarniany, dziura ozonowa, wycinanie lasów, erozja gleby oraz brak wody
 Monotonność
 Brak oryginalności
 Niszczenie środowiska (budując wciąż nowe fabryki i wytwórnie)
 Wzrost ilości śmierci
 Rozwój motoryzacji
Negatywny wpływ na gospodarki krajów słabszych ekonomicznie, dla których globalizacja może ozn. dominację na ich rynkach ponadnarodowych korporacji z krajów wysokorozwiniętych, i ekonomiczną zależność od zagranicznych central tych przedsiębiorstw.
Pieniądze zarobione przez daną placówkę są przekazywane na konto koncernu; jedynie mała część tych funduszy to pensje dla pracowników, oraz podatki odprowadzane za możliwość działania placówki w danym kraju.

PRZYCZYNY GLOBALIZACJI:
¬ Postęp technologiczny
* elastyczność produkcji
* zróżnicowanie odmian produktów
* innowacje produktowi
* skracanie cyklu życia produktów
* możliwość poszerzenia kręgu potencjalnych klientów
* wzrost kosztów w sferze badań i rozwoju
* konieczność szybkiego wprowadzania produktów na rynek
* wzrost sprzedaży
¬ Postęp telekomunikacyjny
* łatwość dostępu do informacji
* poszerzenie zbioru informacji
* skrócenie czasu wymiany inf.
* skrócenie czasu i obniżenie kosztów transportu
* poszerzenie kryteriów decyzji strategicznych
* przyśpieszenie procesów decyzyjnych
* zmniejszenie znaczenia lokalizacji źródeł transportu
* mobilność zasobów i kontrahentów.
¬ Procesy integracji politycznej
* redukcja barier międzynarodowej wymiany handlowej
* standaryzacja technologiczna
* standaryzacja prawna
* instytucje ponadnarodowe
* zmniejszenie kosztów wymiany handlowej
* jednolite standardy techniczne
* jednolite normy prawne
* możliwość uczestniczenia w ponadnarodowych projektach.

GLOBALIZACJA A STOSUNKI MIĘDZYNARODOWE:
Globalizacja jest procesem międzynarodowym, który nie przebiega linearnie. Pozytywne nastawienie z dekady lat dziewięćdziesiątych, zastąpione zostało bardziej wyważonymi, czy wręcz krytycznymi sądami odnośnie tego zjawiska we współczesnych stosunkach międzynarodowych. Dzisiaj pojawiają się powody, które mogą być przyczyną perturbacji i utrudnień w procesach globalizacji. Najważniejsze 3 przyczyny to:
1) stosunki między cywilizacjami,
2) suwerenność państw,
3) ubóstwo i marginalizacja części krajów czy regionów.
To są poważne powody, które nie mają nic wspólnego z nacjonalizmem czy parafiańszczyzną w oglądzie świata i podejściu społeczeństw do ich własnego rozwoju. Kryją się w nich podstawowe interesy narodów, społeczeństw i państw.

CZYNNIKAMI WPŁYWAJĄCYMI NA PROCES GLOBALIZACJI SĄ MIĘDZY INNYMI:
Polityczny nacisk na wzrost poziomu życia, szczególnie przez rosnące aspiracje :globalnej klasy średniej” liczącej już obecnie ponad 2 mld ludzi;
 Intensyfikacja przepływu informacji oraz dalsze upowszechnienie demokracji;
 Poprawa jakości polityki makroekonomicznej;
Wzrost handlu i inwestycji w skali światowej, a sprzeciwy wobec dalszej liberalizacji handlu ze strony grup interesów i niektórych rządów nie podważą zasadniczo podstawowej tendencji do wzrostu handlu światowego;
Upowszechnienie technologii informacyjnej w krajach rozwiniętych gospodarczo, chociaż związane z tym korzyści zaczną odczuwać, choć w zróżnicowanej mierze inne kraje, przy czym wiele z nich nie zdoła jednak spełnić warunków skutecznego spożytkowania technologii informacyjnej: wysokiego poziomu edukacji, odpowiednio rozwiniętej infrastruktury i właściwej polityki regulacyjnej;
Wzrost dynamiki sektora prywatnego, szczególnie w wielu krajach „wschodzących rynków”, stymulowanej deregulacją i prywatyzacją w Europie i Japonii, wzrost konkurencji, upowszechnienie „najlepszych praktyk w gospodarce” dzięki rewolucji informacyjnej.

---