CECHY I WYZNACZNIKI CHODU
Chód - jest sposobem przemieszczania w przestrzeni. Jest on osobniczo różny, ale ma też szereg wspólnych cech, obserwowanych u wszystkich osób. Każdy człowiek dysponuje bowiem sobie tylko właściwym, charakterystycznym chodem. Ta indywidualność chodu jest wynikiem wytworzonego w dzieciństwie, a później utrwalonego, stereotypu ruchowego. Zależy ona także od wieku i temperamentu człowieka oraz od wielu innych czynników.
Pomimo powyższych różnic, w chodzie każdego człowieka można wyodrębnić pewne wspólne cechy, pozwalające na określenie chodu jako fizjologiczny.
Cechy prawidłowego chodu:
dwunożność
naprzemienność
przedsiębierzność
symetryczność ( symetryczny, izochroniczny - czas podporu taki sam po obu stronach, izotoniczny - stałe napięcie mięśni) i harmonijność.
Chód składa się z dwóch rytmicznie następujących po sobie faz:
Fazy podporu - która dzieli się na trzy okresy: oparcia pięty, pełnego obciążenia i odbicia), stanowi 60% czasu pełnego cyklu,
Fazy wykroku - stopa nie ma kontaktu z podłożem, stanowi 40% czasu cyklu.
Istota chodu polega na przekształceniu obrotowych ruchów stawów na linijne przemieszczenie ciała. Podczas kolejnych kroków środek ciężkości ciała wykonuje ruchy po krzywej sinusoidalnej, biegnącej po wypadkowej dwóch płaszczyzn - strzałkowej i horyzontalnej. Wiąże się to z unoszeniem ciała podczas odbicia i przenoszeniem ciężaru ciała na kolejne nogi podporowe.
Jednakże, aby chód był ekonomiczny pod względem wydatku energetycznego , przebieg środka ciężkości powinien być możliwie zbliżony do lini prostej. Celowi temu służy udział różnych segmentów ciała w mechanizmie chodu, a udział ten kkreślają tzn. determinanty chodu.
Wyznaczniki (determinanty) chodu
Wyróżniamy 6 determinantów chodu:
- trzy z nich dotyczą zmiany położenia miednicy i stawów biodrowych,
- dwa zakresu ruchu w stawach kolanowych,
- jeden stawów skokowo-goleniowych,
Są to wyznaczniki kinematyczne, dotyczą chodu po gładkiej poziomej płaszczyźnie.
Skręty miednicy w płaszczyźnie poziomej:
określenie prawidłowego ustawienia miednicy i stawów biodrowych w płaszczyźnie poprzecznej w fazie podwójnego podparcia (faza w której z podłożem jednocześnie stykają się palce jednej nogi i pięta drugiej),
w chwili wysunięcia nogi wykrocznej do przodu miednica podąża za ruchem i wysuwa swą wykroczna stronę nieco do przodu,
wykazuje ona skręt w płaszczyźnie poziomej około 4° do przodu i 4° do tyłu,
ruch odbywa się w obu biodrach,
na skutek ruchów miednicy udo nogi wykrocznej znajduje się w rotacji zewnętrznej, udo nogi podpierającej - w rotacji wewnętrznej,
skręcanie się miednicy wydłuża krok.
Pochylenie miednicy w płaszczyźnie czołowej:
- określa ustawienie miednicy i stawów biodrowych w płaszczyźnie czołowej,
- podczas chodu miednica (w warunkach prawidłowych) ustawia się lekko ukośnie, opadając w stronę kończyny przenoszonej,
- staw biodrowy kończyny dolnej podporowej - ustawiony w przywiedzeniu,
- staw biodrowy kończyny dolnej przenoszonej - ustawiony w odwiedzeniu,
- miednicę przed większym opadaniem w kierunku kończyny przenoszonej zabezpiecza napięcie mięśnia pośladkowego średniego po stronie przeciwnej.
3. Pierwsze zgięcie kolana:
- zgięcie do kąta 15°,
- następuje zaraz po zetknięciu pięty z podłożem,
- trwa tak długo, aż stopa nie przyłoży się do podłoża.
4. Ruchy stopy i stawu skokowo-goleniowego:
- gdy pięta nogi wykrocznej styka się z podłożem, stopa jest uniesiona grzbietowo,
- zaraz potem zgina się podeszwowo, przykłada do podłoża i ustala,
- goleń wraz z kostkami zataczają łuk ponad piętą. Następuje moment pełnego obciążenia stopy, pod koniec którego zaczyna unosić się pięta.
5. Drugie zgięcie kolana:
- następuje w momencie gdy pięta zaczyna się podnosić na początku odbicia.
Przesuwanie miednicy w płaszczyźnie czołowej:
- określa konieczność bocznych przemieszczeń miednicy w czasie chodu, wynikających z naprzemianstronnego obciążania kończyn dolnych,
- miednica podąża w kierunku nogi podporowej,
- ruchu boczne miednicy najbardziej widoczne są podczas wolnego chodu,
- podczas biegu zostają całkowicie zniwelowane,
- wykonywane są w odcinku lędźwiowym kręgosłupa i obu stawach biodrowych,
- wielkość wychyleń bocznych miednicy jest osobniczo różna.