Rozdział 2.

SZKOLENIE STRZELECKIE

PODSTAWY NAUKI O BRONI.

Opis i użytkowanie etatowej broni strzeleckiej.

Broń to narzędzie walki służące do niszczenia siły żywej, sprzętu i umocnień przeciwnika. Broń strzelecka w zależności od przyjętej zasady podziału jest klasyfikowana w różny sposób.

Broń piechoty - broń palna, którą posługuje się piechota na polu walki. Będzie to więc broń strzelecka, a także granatniki przeciwpancerne, granaty nasadkowe i granaty ręczne.

Broń strzelecka - broń palna o kalibrze do 20 mm strzelająca z zasady pociskami nie wypełnionymi ładunkiem kruszącym. Będą to pistolety, karabinki, karabiny, pistolety maszynowe, karabiny maszynowe, rusznice przeciwpancerne.

Broń odprzodowa - broń palna ładowana od przodu, np. granatniki przeciwpancerne.

Broń odtylcowa - broń palna ładowana od tyłu, jest nią nowoczesna broń palna, z wyjątkiem granatników przeciwpancernych.

Broń powtarzalna - broń palna, w której kolejne przeładowywanie wykonuje strzelający.

Broń samoczynna - „sama czyni” przeładowanie. Samo przeładowywanie uzyskuje się dzięki odrzutowemu działaniu gazów prochowych na części ruchome (lufa, zamek, suwadło z tokiem gazowym). Broń samoczynna z kolei dzieli się na: samopowtarzalną (półautomatyczną) i maszynową (automatyczną).

Broń samopowtarzalna - (półautomatyczna) broń, w której podczas strzału część energii gazów prochowych zostaje zużyta do przeładowania - przygotowania następnego strzału; strzelający musi jedynie ponownie nacisnąć na język spustowy (pistolety, karabiny samopowtarzalne oraz karabinek - kbk AK, gdy przełącznik rodzaju ognia nastawiony jest na ogień pojedynczy).

Broń maszynowa - (automatyczna) broń, w której podczas strzału część energii gazów prochowych zostaje zużyta do przygotowania i dania następnego strzału. Ładowanie i odpalanie wykonują mechanizmy. Praca strzelającego ogranicza się do naciśnięcia spustu i trzymania go w tym położeniu tak długo, jak długo chce strzelać. Z broni tej prowadzi się ogień ciągły lub seriami (pistolety maszynowe, karabiny maszynowe, kbk AK, gdy przełącznik rodzaju ognia nastawiony jest na ogień ciągły).

Broń indywidualna - broń obsługiwana przez jednego żołnierza.

Broń zespołowa - broń obsługiwana przez dwóch lub więcej żołnierzy.

Broń odrzutowa - broń, w której zjawisko strzału towarzyszy odrzut broni, czyli ruch broni w kierunku przeciwnym do kierunku lotu pocisku. W broni tej lufa jest zamknięta od tyłu zamkiem.

Broń bezodrzutowa - broń, w której zjawisku strzału nie towarzyszy odrzut broni. Otwarta dysza lufy umożliwia swobodne ujście części gazów prochowych do tyłu, np. ręczny granatnik przeciwpancerny.

Broń strzelecka przeznaczona jest do samoobrony i zwalczania nieprzyjaciela, a także do obezwładniania jego środków ogniowych, które mogą występować na polu walki jako cele pojedyncze lub grupowe, ruchome lub nieruchome, ukazujące się, odkryte lub zamaskowane. Broń strzelecka służy również do zwalczania celów powietrznych znajdujących się na niskich pułapach (do 500 m.) i przelatujących z niewielkimi prędkościami oraz spadochroniarzy.

7,62 mm karabinki AKM (AKMŁ), AKMS (AKMSN) i AK (rys. 1 - 3) są indywidualną bronią automatyczną przeznaczoną do zwalczania siły żywej przeciwnika. Po nałożeniu bagnetów można karabinków używać również do walki wręcz (nie dotyczy to karabinka AK z kolbą metalową). Karabinek AK występuje w dwóch wersjach: z kolba drewnianą i kolbą metalową składaną. Karabinki AKM i AKMS są ulepszoną pod względem technologicznym i konstrukcyjnym wersją karabinków AK.

Rys. 1 7,62 mm karabinki AKM i AKMS:

a - karabinek AKM; b - karabinek AKMS.

Karabinek AKMS różni się od karabinka AKM tym, że ma zamiast kolby drewnianej - kolbę metalową składaną. Karabinki AKMŁ i AKMSN są to odpowiednio karabinki AKM i AKMS, mające na bocznych ściankach komory zamkowej dodatkowo wsporniki do mocowania celowników noktowizyjnych.

Karabinki wymienionych wyżej wersji konstrukcyjnych - wyposażone w podświetlane przyrządy celownicze - są oznaczone odpowiednio AKP, AKMP, AKMSP, AKMŁP i AKMSNP.

Rys. 2

1. 7,62 mm karabinek AKMŁ z założonym celownikiem noktowizyjnym;

2. 7,62 mm karabinek AKMSN z założonym celownikiem noktowizyjnym.

Rys. 3 7,62 mm karabinek AK:

a - z kolbą drewnianą; b - z kolbą metalową.

Dane taktyczno - techniczne.

Z karabinków można prowadzić ogień ciągły i pojedynczy. Ogniem zasadniczym jest ogień ciągły; prowadzi się go seriami krótkimi (do 5 strzałów), długimi (do 10 strzałów) lub bez przerwy jedną ciągłą serią. Naboje podczas strzelania są dosyłane z magazynka łukowego o pojemności 30 nabojów.

Wyszczególnienie	AKM z kolbą drewnianą	AKMS z kolbą metalową
Kaliber Odległość skutecznego rażenia Maksymalna donośność pocisku Odległość celowania Szybkostrzelność teoretyczna praktyczna seriami praktyczna ogniem pojedynczym Prędkość początkowa pocisku Długość karabinka bez bagnetu z kolbą drewnianą z kolbą metalową rozłożoną złożoną Długość z nałożonym bagnetem Długość lufy Długość linii celowania Masa karabinka z magazynkiem nie załadowanym i przyborami z magazynkiem załadowanym, przyborami i nałożonym bagnetem Pojemność magazynka Masa magazynka bez nabojów z nabojami Masa bagnetu bez pochwy Odległość strzału bezwzględnego	7,62 mm do 1500 m. 3000 m. do 1000 m. 600 strz/min do 100 strz/min do 40 strz/min 715 m/s 870 mm 1020 mm 415 mm 378 mm 3,45 kg (3,80 kg) 4,02 kg (4,37 kg) 30 szt. 0,33 kg 0,83 kg 0,290 kg 350 m	7,62 mm do 1500 m. 3000 m. do 1000 m. 600 strz/min do 100 strz/min do 40 strz/min 715 m/s 878 mm 645 mm 1027 mm 415 mm 378 mm 3,42 kg (3,77 kg) 4,08 kg (4,43 kg) 30 szt. 0,33 kg 0,83 kg 0,320 kg 350 m

Ogólna budowa oraz współdziałanie części.

Podstawowymi zespołami i mechanizmami karabinka są:

• lufa;

• komora zamkowa z przełącznikiem rodzaju ognia i pokrywą;

• łoże;

• rura gazowa z nakładką;

• komora gazowa;

• suwadło z tłokiem gazowym;

• zamek;

• urządzenie powrotne;

• mechanizm spustowy;

• przyrządy celownicze: celownik i muszka;

• 
  kolba (drewniana lub metalowa składana);

• rękojeść.

Rys. 4 Zasadnicze zespoły i części karabinka:

1 - bagnet; 2 - urządzenie powrotne; 3 - pokrywa komory zamkowej; 4 - suwadło z tłokiem gazowym; 5 - przybornik z przyborami; 6 - przyrządy celownicze (muszka i celownik); 7 - lufa; 8 - komora gazowa; 9 - rura gazowa z nakładką; 10 - komora zamkowa z mechanizmem spustowym i przełącznikiem rodzaju ognia; 11 - zamek; 12 - wycior; 13 - łoże; 14 - magazynek; 15 - rękojeść; 16 - kolba; w - wspornik do mocowania celowników noktowizyjnych ( dodatkowo w karabinkach AKMŁ i AKMSN)

Ponadto każdy karabinek ma wyposażenie indywidualne, w skład którego wchodzą:

• magazynek długi 4 szt;

• przybory;

• pas do broni strzeleckiej;

• bagnet z pochwą;

• torba na trzy magazynki.

Rys. 5 Wyposażenie indywidualne karabinków:

1 - magazynek; 2 - torba na 3 magazynki; 4 - pas do broni strzeleckiej; 5 - przybornik; 6 - wycior; 7 - olejarka (starego i nowego typu)

Mechanizm spustowy karabinka ma przełącznik do nastawienia rodzaju ognia (ogień ciągły - „C” lub pojedynczy „P”) oraz do zabezpieczenia karabinka przed daniem przypadkowego strzału podczas przerw w prowadzeniu ognia.

Działanie automatyki karabinka opiera się na odprowadzeniu podczas strzału części gazów prochowych z przewodu lufy przez otwór skośny do komory gazowej (główna część gazów prze w kierunku wylotu lufy i wyrzuca pocisk) i wykorzystaniu ich energii do odrzucania do tyłu tłoka gazowego z suwadłem i zamkiem po strzale. Po strzale podczas ruchu suwadła do tyłu zamek odruglowuje przewód lufy, wyciąga łuskę z komory nabojowej i wyrzuca ją na zewnątrz, a suwadło ściska sprężynę powrotną i napina kurek zatrzymując go na zaczepie kurka.

Po zakończeniu ruchu suwadła z zamkiem do tyły rozpoczyna się jego powrót do położenia przedniego pod działaniem rozprężającej się sprężyny urządzenia powrotnego. Podczas ruchu powrotnego zamek wysuwa z magazynka podajnikiem kolejny nabój, wprowadzając go do komory nabojowej, zamyka i zaryglowuje przewód lufy. Ryglowanie przewodu lufy karabinka zamkiem następuje w wyniku obrotu zamka w prawo; rygle zamka zachodzą wtedy za opory ryglowe komory zamkowej.

Rys. 6 Położenie części mechanizmu spustowego karabinka przed załadowaniem (karabinek zabezpieczony)

1 - dzwignia przełącznika; 2 - zaczep ognia pojedynczego; 3 - kurek; 4 - zamek; 5 - suwadło; 6 - spust samoczynny; 7 - sprężyna spustu samoczynnego; 8 - sprężyna kurka; 9 - spust; 10 - sprężyna zaczepu ognia pojedynczego; a - wycięcie; b - ząb; c - zaczep kurkowy; d - ząb do prowadzenia ognia pojedynczego; e - ząb kurka; f - występ; g - dźwignia; h - zaczep; j - ząb do spustu samoczynnego; k - język spustowy; l - ramiona tylne.

Dalsze działanie części i mechanizmów karabinka zależy od położenia ramienia przełącznika rodzaju ognia i języka spustowego.

Jeżeli przełącznik rodzaju ognia był nastawiony na ogień pojedynczy (P), to nastąpi tylko jeden strzał, a suwadło z zamkiem zatrzyma się w przednim skrajnym położeniu; w celu oddania następnego strzału należy zwolnić język spustowy, po czym ponownie go nacisnąć. Jeżeli przełącznik rodzaju ognia jest nastawiony na ogień ciągły, to ogień będzie trwał tak długo, jak długo będzie naciśnięty język spustowy lub do chwili, gdy zabraknie nabojów w magazynku, przy czym opisany wyżej cykl działania automatyki karabinka powtarza się po każdym strzale.

Mechanizm spustowy karabinka ma elementy zabezpieczające przed daniem strzału wtedy, gdy przewód lufy nie jest zamknięty i zaryglowany.

Przyrządy celownicze.

Przyrządy celownicze umożliwiają wycelowanie karabinka podczas strzelania na różne odległości do 1000 m. Składają się z celownika i muszki. Przyrządy celownicze mogą być wykonane w wersji tradycyjnej (rys. 7, 8) lub z zastosowaniem gazowych trytowych źródeł światła.

Celownik (rys. 7)składa się z:

• podstawy celownika;

• ramienia celownika;

• sprężyny ramienia celownika;

• suwaka z zatrzaskiem i sprężyną.

Rys. 7 Celownik:

a - widok ogólny; b - ramię z suwakiem; c - suwak (przekrój); 1 - kołek; 2 - podstawa celownika; 3 - łącznik rury gazowej; 4 - ramię celownika; 5 - suwak; 6 - sprężyna ramienia celownika; 7 - zatrzask suwaka; 8 - sprężyna zatrzasku suwaka d - oś łącznika rury gazowej; e - otwory do czopów ramienia celownika; f - ucha; g - występ ustalający; h - ramię łącznika rury gazowej; j - krawędź tylna; k - szczerbinka; l - krzywka; ł - ucho; m. - nacięcie do zębów s zatrzasku suwaka 7; n - czopy; p - rowek wzdłużny; r - krawędzie nastawcze; s - zęby zatrzasku.

Cyfry podziałki oznaczają odległości strzelania w setkach metrów, litera „S” - stałą nastawę celownika, odpowiadającą celownikowi „3” (wtedy suwak celownika znajduje się w skrajnym tylnym położeniu); cyfry parzyste podziałki są naniesione wzdłuż lewej krawędzi ramienia celownika, cyfry nieparzyste wzdłuż prawej; rozgraniczenie cyfr parzystych i nieparzystych stanowi rowek p.

Muszka (rys. 8) jest wkręcona w obsadę 3 muszki osadzoną ciasno w otworze poziomym podstawy muszki. Ma ona część gwintowaną z przecięciem wzdłużnym k, które zabezpiecza muszkę przed samoodkręceniem się. W części górnej muszka ma dwa płaski c do klucza. Obsada 3 muszki ma otwór gwintowany do wkręcenia muszki 1 i rysę ustawczą d, nacinaną fabrycznie (razem z ryską j na płasku h podstawy) po pierwszym przestrzelaniu karabinka. Obsada jest osadzona w podstawie muszki tak, że jest możliwe, w razie konieczności podczas kolejnego przestrzeliwania karabinka, jej poziome przesuwanie za pomocą specjalnego przyrządu.

Rys. 8 Muszka:

a - widok ogólny; b - przekrój; 1 - muszka; 2 - podstawa muszki; 3 - obsada muszki; c - płask do klucza; d - rysa ustawcza na obsadzie muszki; e - osłona muszki; f - część gwintowana; g - wycięcie; h - płask; j - rysa ustawcza; k - przecięcie.

ZASADY OBCHODZENIA SIĘ Z BRONIĄ.

Sposoby przenoszenia.

Podczas zajęć i w czasie marszu karabinek należy przenosić na pasie w położeniu „na pas”, „przez pierś” albo „przez plecy”. Pas powinien być tak dopasowany, aby karabinek nie uderzał o przedmioty oporządzenia. Karabinek przenosi się z przyłączonym magazynkiem. Pozostałe magazynki znajdują się w torbie do magazynków.

Rys. 9 Żołnierz z karabinkiem w położeniu „na pas” oraz „przez pierś”

a - z kolbą drewnianą; b - z kolbą składaną.

Podczas przerw w zajęciach, jak również na biwakach karabinek trzyma się na pasie lub w rękach. W czasie jazdy na samochodach karabinek należy trzymać pionowo miedzy kolanami, a na czołgach - w rękach chroniąc go przed uderzaniem. Na czas przewożenia pociągiem lub statkiem karabinki ustawia się w specjalnych stojakach. Jeżeli wagon lub statek nie są wyposażone w takie stojaki, karabinek należy trzymać w rękach lub położyć na półce, tak aby nie upadł i nie uszkodził się.

Rys. 10 Żołnierz z karabinkiem w położeniu „przez plecy”

a - z kolbą drewnianą; b - z kolbą składaną.

Częściowe rozkładanie i składanie.

W celu częściowego rozłożenia karabinka należy:

1. 
   Odłączyć magazynek, (rys. 11) (UWAGA ! Sprawdzić czy w komorze nabojowej nie ma naboju. W tym celu przesunąć ramię bezpiecznika do dołu, odciągnąć suwadło do tyłu i sprawdzić komorę nabojową, puścić suwadło i nacisnąć język spustowy).

Rys. 11

2. Wyjąć przybornik z przyborami (w karabinkach z kolbą drewnianą)

3. 
   Odłączyć wycior. (rys. 12)

Rys. 12

4. 
   Odłączyć pokrywę komory zamkowej. (rys. 13)

Rys. 13

5. Odłączyć mechanizm powrotny.

6. 
   Odłączyć suwadło z zamkiem.

7. Odłączyć zamek od suwadła. (rys. 14)

Rys. 14

8. Odłączyć rurę gazową z nakładką.

W celu złożenia karabinka po częściowym rozłożeniu należy:

1. Przyłączyć rurę gazową z nakładką.

2. Połączyć zamek z suwadłem.

3. Wsunąć suwadło z zamkiem do komory zamkowej.

4. Przyłączyć mechanizm powrotny.

5. Założyć pokrywę komory zamkowej.

6. Zwolnić kurek z zęba do prowadzenia ognia pojedynczego i zabezpieczyć karabinek.

7. Przyłączyć wycior.

8. Włożyć przybornik do gniazda kolby (w karabinkach z kolbą drewnianą).

9. Przyłączyć magazynek do karabinka.

Przygotowanie broni do strzelania.

Przygotowanie karabinków do strzelania ma na celu zapewnienie niezawodnego działania ich części i mechanizmów podczas strzelania. Wykonuje się je pod nadzorem dowódcy drużyny.

W celu przygotowania karabinka do strzelania należy:

• oczyścić karabinek, przejrzeć w stanie rozłożonym, lekko nasmarować zwracając uwagę, aby nie smarować nadmiernie wnętrza magazynków, po czym złożyć;

• przejrzeć karabinek w stanie złożonym;

• bezpośrednio przed strzelaniem oczyścić na sucho przewód lufy (część gwintowaną komorę nabojową) przejrzeć naboje i załadować nimi magazynki;

• zabezpieczyć karabinek.

Jeżeli karabinek znajdował się przez dłuższy czas na mrozie, to przed jego załadowaniem należy energicznie odciągnąć kilka razy suwadło do tyłu i zwolnić. Magazynki ładować (rys. 15) w następujący sposób: ująć magazynek lewą ręką donośnikiem do góry i zewnętrzną częścią łuku w lewo, a prawą trzymać naboje 4 - 5 sztuk) zwrócone kryzami w stronę magazynka. Obrócić magazynek częścią wklęsłą nieco do siebie, odchylić donośnikiem nieznacznie od siebie, następnie wkładając naboje pojedynczo do włazu nabojowego magazynka, naciskając każdy kciukiem prawej ręki aż do wciśnięcia go do wnętrza magazynka.

Rys. 15 Ładowanie magazynka nabojami.

1, 2, 3 - kolejność wkładanych nabojów.

Zasady czyszczenia i konserwacji.

Karabinki czyścić, zachowując następującą kolejność czynności:

1. Przygotować materiały do czyszczenia i konserwacji.

2. Rozłożyć karabinki.

3. Przejrzeć przybory i przygotować wycior do czyszczenia.

4. 
   Oczyścić przewód lufy (używając do tego celu pakuł nasyconych nieznaczną ilością ANTYKOLU - N (płyn PKB).

Rys. 16 Wycior przygotowany do czyszczenia.

1 - kadłub przybornika; 2 - klucz - wkrętak; 3 - główka wycioru z otworem;

4 - wycior; 5 - pokrywa przybornika (ochraniacz wylotu lufy);

6 - przecieracz.

5. Oczyścić komorę gazową karabinka.

6. Oczyścić rurę gazową za pomocą wycioru z pakułami nasyconymi ANTYKOLEM - N (płynem PKB).

7. Oczyścić komorę zamkową, zamek i tłok gazowy (czyścić szmatką nasyconą ANTYKOLEM - N (płynem PKB).

8. Wytrzeć pozostałe części metalowe do sucha szmatką lub pakułami.

9. Wytrzeć drewniane części suchą szmatką.

O zakończeniu czyszczenia karabinka żołnierz melduje dowódcy drużyny, po czym - po otrzymaniu pozwolenia dowódcy drużyny - przystępuje do smarowania i składania karabinka.

UWAGA !

1. Nadmierna ilość ANTYKOLU - N (płynu PKB) sprzyja zanieczyszczeniu części i może być powodem zacięć podczas strzelania.

2. Części drewnianych nie należy smarować.

3. Zabrania się nadmiernego smarowania wnętrza magazynków.

4. Karabinek wniesiony z mrozu do ciepłego pomieszczenia należy czyścić po upływie 10 - 20 minut od chwili jego wniesienia.

Po zakończeniu smarowania złożyć karabinek. Zwracając przy tym uwagę na numery znajdujące się na częściach, aby nie zamienić ich z częściami innych karabinków.

Po złożeniu karabinka sprawdzić działanie jego części i mechanizmów, oczyścić i zakonserwować magazynki a następnie przedstawić karabinek do przeglądu dowódcy drużyny.

Zasady przestrzeliwania broni.

Wszystkie karabinki znajdujące się w pododdziale powinny być sprawdzone na celność, a w razie stwierdzenia jej braku - przestrzelane w celu doprowadzenia ich do normalnej celności. Karabinki sprawdza się na celność i gdy to konieczne, przestrzeliwuje się w następujących wypadkach

• po przyjęciu karabinków do pododdziału;

• po naprawie lub wymianie części, które mogą wpłynąć na ich celność;

• w Dniu techniki (15% karabinków znajdujących się w pododdziale);

• po zaobserwowaniu w czasie strzelania odchylenia średniego punktu trafienia (ŚPT) lub rozrzutu pocisków nie spełniających warunków skupienia.

W warunkach bojowych celność karabinków należy sprawdzać przy każdej nadarzającej się okazji. Sprawdzenie celności karabinków i ich przestrzeliwanie przeprowadza się pod nadzorem dowódcy pododdziału.

W celu sprawdzenia skupienia i celności karabinków należy dać 4 pojedyncze strzały, celując dokładnie i jednolicie w środek dolnej krawędzi czarnego pola tarczy do przestrzeliwania nr 1.

Rys. 17 tarcza uniwersalna do przestrzeliwania

broni strzeleckiej (nr 1):

PK - punkt kontrolny; PC - punkt celowania.

Rys. 18 Tarcza zastępcza do przestrzeliwania karabinków

PK - punkt kontrolny; PC - punkt celowania; 1 - okrąg o promieniu 50 mm.

Naboje powinny być z jednej partii, odległość strzelania 100 m., celownik 3, postawa - leżąca z podpórką (karabinek bez bagnetu). Strzela się ogniem pojedynczym do tarczy nr 1 lub do tarczy wykonanej w pododdziale wg rys. 18.

W celu określenia średniego punktu trafienia według czterech przestrzelin (rys. 19a) należy:

• połączyć linią prostą dwie najbliższe przestrzeliny (1 i 2 ) i podzielić odległość między nimi na połowę (punkt A);

• połączyć linią otrzymany punkt podziału odcinka z przestrzeliną 3 i otrzymaną odległość między punktem podziału A a trzecią przestrzeliną podzielić na trzy równe części;

• 
  punkt podziału znajdujący się najbliżej dwu pierwszych przestrzelin (punkt B) połączyć z czwartą przestrzeliną, a powstały po połączeniu odcinek podzielić na cztery równe części. Punkt podziału znajdujący na odcinku najbliżej trzech pierwszych przestrzelin jest średnim punktem trafienia (ŚPT).

Rys. 19 Określanie średniego punktu trafienia (ŚPT):

a, b - według czterech przestrzelin; c - według trzech przestrzelin; d - określanie przestrzeliny,

która wyraźnie się odchyliła; 1, 2, 3, 4 - numery kolejnych przestrzelin;

A, B - punkty podziału odcinków.

Położenie średniego punktu trafienia można określić również w następujący sposób: połączyć parami przestrzeliny (rys. 19b), następnie połączyć środki odcinków łączących pary przestrzelin (punkty A i B) i powstały w ten sposób odcinek AB podzielić na połowę. Punkt podziału jest średnim punktem trafienia (ŚPT).

Jeżeli wszystkie cztery przestrzeliny nie mieszczą się w okręgu o średnicy 15 cm, to średni punkt trafienia można określić według trzech najbardziej skupionych przestrzelin pod warunkiem, że czwarta przestrzelina znajduje się w odległości większej niż 2,5 promienia okręgu obejmującego trzy przestrzeliny (rys. 19d) - od średniego punktu trafienia określonego z trzech przestrzelin w sposób podany niżej.

W celu określenia średniego punktu trafienia z trzech przestrzelin (rys. 19c) należy;

• połączyć linią prostą dwie najbliższe przestrzeliny (1 i 2) i podzielić odległość między nimi na połowę (punkt A);

• połączyć otrzymany punkt podziału odcinka z przestrzeliną 3 i otrzymaną odległość między punktem podziału A a trzecią przestrzeliną podzielić na trzy równe części. Punkt podziału znajdujący się najbliżej dwóch pierwszych przestrzelin jest średnim punktem trafienia (ŚPT).

Skupienie karabinków uznaje się za prawidłowe, gdy wszystkie cztery (lub trzy, jeżeli czwarta jest znacznie oddalona) mieszczą się w okręgu o średnicy 15 cm. Jeżeli rozmieszczenie przestrzelin jest inne niż podane, to strzelanie należy powtórzyć. Jeżeli wynik powtórnego strzelania jest również niezadowalający, to karabinek należy oddać do naprawy.

Celność karabinków uznaje się za zadawalającą, jeżeli odchylenie średniego punktu trafienia (ŚPT) w dowolną stronę od punktu kontrolnego (PK) nie jest większe niż 5 cm. Jeżeli odchylenie jest większe, to karabinek należy przestrzelać w sposób podany niżej.

Jeżeli średni punkt trafienia (ŚPT) odchylił się od punktu kontrolnego (PK) więcej niż 5 cm, to zmierzyć jego odchylenie i w zależności od jego kierunku zmienić odpowiednio położenie muszki lub obsady muszki (lub obu jednocześnie).

Jeżeli (ŚPT) znajduje się powyżej PK, to muszkę wkręcić, a jeżeli powyżej - wkręcić o wartość proporcjonalną do wielkości odchylenia.

UWAGA ! Wkręcanie (wykręcanie) muszki o jeden pełny obrót powoduje przesunięcie ŚPT w wysokości o 20 cm na odległości 100 m.

Jeżeli ŚPT znajduje się z lewej strony PK, to obsadę muszki przesunąć w lewo, a jeżeli z prawej strony, to w prawo o wartość proporcjonalną do wielkości odchylenia.

UWAGA ! Przesunięcie obsady muszki w lewo lub w prawo (wprowadzić je wg podziałki przyrządu do przesuwania obsady muszki) o 1 mm powoduje przesunięcie ŚPT (na odległości 100 m.) o 26 cm.

Prawidłowość przesunięcia muszki (obsady muszki) sprawdzić przez powtórne strzelanie. Po przystrzelaniu karabinka, wynik przystrzelania wpisać do metryki karabinka.

ZASADY STRZELANIA.

Tor lotu pocisku.

Wyrzucony pocisk z przewodu lufy z określoną prędkością początkową leci dalej siłą bezwładności. Podczas lotu pocisku w powietrzu działają na niego - siła ciężkości (przyciąganie ziemi) i siła oporu powietrza. Na wskutek działania tych dwóch sił pocisk nie leci po linii prostej, lecz zatacza środkiem ciężkości linię krzywą. Linia krzywa zakreślona w powietrzu środkiem ciężkości pocisku nazywa się torem pocisku (rys. 20).

Rys. 20 Powstawanie toru pocisku

Siła ciężkości powoduje stałe opuszczanie się pocisku w dół, a opór powietrza zmniejszenie prędkości pocisku, a tym samym donośności. Aby siła oporu powietrza nie przewróciła pocisku do tyłu, w przewodzie lufy znajdują się gwinty, które mu nadają szybki ruch obrotowy wokół osi.

Pod wpływem obrotowego ruchu pocisku, działania na pocisk siły oporu powietrza i siły ciężkości następuje odchylenie pocisku od płaszczyzny strzału w kierunku jego ruchu obrotowego: w lufie z gwintem prawoskrętnym - w prawo, w lufie z gwintem lewoskrętnym - w lewo. Odchylenie pocisku od płaszczyzny strzału w kierunku jego ruchu obrotowego nazywa się zboczeniem pocisku (rys. 21).

Rys. 21 Zboczenie pocisku.

W praktyce strzeleckiej zboczenie pocisku na bliższych odległościach (do 600 m.) nie ma praktycznie wpływu na trafienie celu. Natomiast podczas strzelania na odległość około 1000 m. należy uwzględnić poprawkę na zboczenie.

W celu lepszego zrozumienia zjawisk towarzyszących celnemu strzelaniu niezbędne jest zapoznanie się z zasadniczymi elementami toru pocisku (rys. 22).

Rozróżnia się następujące elementy toru pocisku:

Środek wylotu lufy nazywa się punktem wylotu. Punkt wylotu jest początkiem toru pocisku.

Płaszczyzna pozioma przechodząca przez punkt wylotu nazywa się poziomem wylotu.

Linia prosta stanowiąca przedłużenie osi przewodu lufy wycelowanej broni (przed strzałem) nazywa się linią strzału.

Linia prosta stanowiąca przedłużenie osi przewodu lufy w momencie strzału nazywa się linią rzutu.

Kąt zawarty między linią strzału a poziomem wylotu nazywa się kątem podniesienia.

Kąt zawarty między linią rzutu a poziomem wylotu nazywa się kątem rzutu.

Kąt zawarty między linią strzału a linią rzutu nazywa się katem wylotu.

Kąt zawarty między styczną do toru pocisku w punkcie upadku a poziomem wylotu nazywa się kątem upadku.

Rys. 22 Elementy toru pocisku.

Punkt przecięcia się toru pocisku z poziomem wylotu nazywa się punktem upadku.

Odległość od punktu wylotu do punktu upadku nazywa się odległością poziomą.

Najwyższy punkt toru pocisku nazywa się wierzchołkiem toru pocisku.

Część toru pocisku od punktu wylotu do wierzchołka toru nazywa się częścią wznoszącą, a część toru od wierzchołka do punktu upadku nazywa się częścią opadającą.

Wysokość toru pocisku nazywa się odległość każdego punktu toru od poziomu wylotu, mierzona w pionie.

Punkt przecięcia się toru pocisku z powierzchnią celu (ziemi, przeszkody) nazywa się punktem uderzenia.

Kąt między styczną do toru pocisku i styczną do powierzchni celu (ziemi, przeszkody) w punkcie uderzenia nazywa się kątem uderzenia.

Pocisk o dużej energii, uderzając w ziemię lub twardą przeszkodę pod małym kątem, odbija się od powierzchni przeszkody. Taki strzał nazywa się strzałem odbitkowym.

Odbity pocisk (rykoszet) leci dalej po nowym torze. Ma on dość dużą zdolność przebijania (rażenia), może również razić cel.

Punkt do którego wycelowuje się broń, nazywa się punktem celowania.

Linia prosta przechodząca od oka strzelającego przez środek szczerbiny celownika, równo z krawędziami szczerbiny i wierzchołkiem muszki, do punktu celowania, nazywa się linią celowania.

Kąt zawarty między linią strzału a linią celowania nazywa się kątem celownika.

Kąt zawarty między linią celowania a poziomem wylotu nazywa się kątem położenia celu. Kąt ten jest dodatni (+), jeżeli cel znajduje się nad poziomem wylotu, a ujemny (-), jeżeli cel znajduje się poniżej poziomu wylotu.

Odległość od punktu wylotu do przecięcia się toru pocisku z linią celowania nazywa się odległością celowania.

Odległość pionowa od dowolnego punktu toru pocisku do linii celowania nazywa się przewyższeniem toru pocisku nad linią celowania.

Tor pocisku ma następujące właściwości:

• jest niesymetryczny - część opadająca toru pocisku jest krótsza i bardziej stroma niż część wznosząca;

• kąt upadku jest większy od kąta rzutu;

• prędkość pocisku w punkcie upadku jest mniejsza od prędkości początkowej;

• część wznoszącą toru pocisk przebywa szybciej niż część opadającą;

• tor obracającego się pocisku przedstawia linię o dwojakiej krzywiźnie (niesymetrycznie opadającą w dół i odchylającą się w prawo).

Strzał bezwzględny i pole rażenia.

Strzał, w którym wierzchołek toru pocisku nie przewyższa celu na całej odległości celowania, nazywa się strzałem bezwzględnym (rys. 23).

W granicach odległości strzału bezwzględnego cele mogą być rażone bez zmiany nastawy celownika, przy czym punkt celowania w pionie powinien być wybrany na dolnym skraju celu. Odległość strzału bezwzględnego zależy od wysokości celu i płaskości toru pocisku. Im wyższy jest cel i bardziej płaski tor pocisku, tym większa jest odległość strzału bezwzględnego, a tym samym na większej przestrzeni cel może być rażony przy jednakowej nastawie celownika.

Rys. 23 Strzał bezwzględny:

a - z kbk AK do leżącego; b - z km do stojącego.

Przestrzeń wzdłuż linii celowania, na której tor pocisku nie przewyższa wysokości celu, nazywa się polem rażenia.

Odległość wzdłuż linii celowania, na której część opadająca toru pocisku nie przewyższa wysokości celu nazywa się głębokością pola rażenia.

Głębokość pola rażenia (rys. 24) zależy od wysokości celu (im cel jest wyższy, tym pole rażenia jest większe) i od krzywizny toru pocisku (im tor jest bardziej płaski, tym większe jest pole rażenia).

Przestrzeń za ukryciem (którego pocisk nie może przebić) od wierzchołka toru do punktu uderzenia nazywa się polem zakrytym (rys. 25).

Rys. 24 Odległość strzału bezwzględnego i zależność głębokości pola rażenia od wysokości celu.

Pole zakryte jest tym większe, im większa jest wysokość przeszkody i im bardziej płaski jest tor pocisku. Część pola zakrytego, na którym cel nie może być rażony przy danej krzywiźnie toru pocisku, nazywa się polem martwym (rys. 25).

Pole martwe jest tym większe, im większa jest wysokość ukrycia, mniejsza wysokość celu i bardziej płaski tor pocisku. Drugą część pola zakrytego stanowi pole rażenia (rys. 25).

Rys. 25 Pole rażenia, pole zakryte i pole martwe.

Znajomość istoty pola zakrytego i martwego pozwala prawidłowo wykorzystać ukrycie stanowiące osłonę przed ogniem przeciwnika, jak również zastosować środki w celu zmniejszenia pól martwych przez właściwe wybieranie stanowisk ogniowych.

Dobór punktu celowania i błędy w celowaniu.

Celność strzelania jest wynikiem wielu czynności, którymi kieruje mózg za pośrednictwem zmysłów, mięśni i nerwów.

Nadanie lufie broni takiego położenia w płaszczyźnie pionowej i poziomej, która zapewnia przejście toru pocisku przez cel (punkt w celu) nazywa się celowaniem. Nadanie lufie potrzebnego położenia w płaszczyźnie poziomej nazywamy celowaniem poziomym, a w płaszczyźnie pionowej - celowaniem pionowym.

Pionowe i poziome celowanie może odbywać się jednocześnie lub kolejno. Celowanie oraz nadanie lufie odpowiedniego kąta odbywa się za pomocą przyrządów celowniczych (mechanicznych lub optycznych). Wycelować, to znaczy naprowadzić zgrane przyrządy celownicze na punkt celowania.

Sposób celowania za pomocą mechanicznych przyrządów celowniczych oraz skutki wynikające z błędnego celowania są pokazane na rys. 26.

Rys. 26 Skutki wynikające z błędnego celowania.

Oddanie strzału, odrzut broni.

Strzał jest to wyrzucenie pocisku z przewodu lufy, spowodowane ciśnieniem gazów powstających podczas spalania się ładunku prochowego. Po wzroście ciśnienia do odpowiedniej wielkości pociskowi zostaje nadany ruch, którego prędkość stale wzrasta.

Zjawisko strzału charakteryzuje się:

• bardzo dużym ciśnieniem gazów prochowych (2 - 3 tysiące atmosfer i więcej);

• wysoką temperaturą gazów prochowych (2500 - 3500°C);

• krótkim czasem trwania (0,001 - 0,06 sekundy);

• szybko zmieniającą się objętością palącego się ładunku prochowego.

W celu dania (spowodowania) strzału należy wprowadzić nabój do komory nabojowej, zaryglować przewód lufy zamkiem i nacisnąć na język spustowy. Naciśnięcie na język spustowy uruchamia mechanizm spustowy, wskutek czego iglica grotem iglicznym zbija spłonkę naboju. Pod wpływem tego uderzenia w spłonce zapala się materiał pobudzający, a jego płomień przez otwory zapłonowe przenika do łuski, zapalając ziarna prochu; ładunek prochowy zapala się wydzielając dużą ilość sprężonych silnie nagrzanych gazów prochowych.

W czasie palenia się ładunku prochowego ilość gazów wzrasta a tym samym zwiększa się ciśnienie. Gazy rozprzestrzeniają się (cisną) na wszystkie strony z jednakową siłą i chcąc znaleźć ujście wywierają nacisk również na ścianki łuski oraz na pocisk.

Gazy prochowe rozprzestrzeniają się natrafiając na miejsce stanowiące najmniejszy opór - jest to pocisk. Pocisk wskutek silnego ciśnienia rozpoczyna ruch do przodu i wrzynając się w gwinty lufy zostaje wprawiony w ruch wirowy oraz wyrzucony z jej przewodu w kierunku przedłużenia osi przewodu lufy.

Zjawisko strzału dzieli się na następujące okresy (rys. 27).

• okres wstępny - cechuje go ciśnienie forsujące (250 - 500 kG/cm²). Występuje on od chwili zapalenia się ładunku prochowego do chwili werżnięcia się pocisku w gwinty lufy;

• 
  okres pierwszy lub główny - cechuje go ciśnienie maksymalne (3000 kG/cm² i większe). Występuje w czasie od momentu werżnięcia się pocisku w gwinty lufy do momentu całkowitego spalenia się ładunku prochowego.

Rys. 27 Zjawisko strzału - okresy strzału, krzywe ciśnienia i prędkości pocisku w przewodzie lufy:

Po - ciśnienie forsujące; Pm - ciśnienie maksymalne; Pk - ciśnienie w końcowym momencie palenia się prochu; Pw - ciśnienie w momencie wylotu pocisku z przewodu lufy; vk - prędkość pocisku w końcowym momencie palenia się prochu; vw - prędkość pocisku w momencie wylotu pocisku z przewodu lufy; vm - maksymalna prędkość pocisku.

• okres drugi - cechuje go ciśnienie wylotowe (600 - 200 kG/cm²). Występuje on od chwili całkowitego spalenia się ładunku prochowego do momentu, w którym pocisk opuści lufę;

• okres trzeci - cechuje go wtórne działanie gazów prochowych. Występuje on od momentu wylotu pocisku z lufy do momentu ustania działania gazów na dno pocisku (zrównania się ciśnienia gazów prochowych z ciśnieniem otaczającej atmosfery). W broni strzeleckiej odbywa się to na odcinku 5 - 50 cm od wylotu lufy.

Ruch broni do tyłu w czasie strzelania (spowodowany ciśnieniem gazów na dno łuski i zamek) nazywa się odrzutem broni. Odrzut odczuwa się jako uderzenie w ramię. Na wskutek odrzutu broń nie tylko wykonuje ruch do tyłu, ale również wylotowa część lufy odchyla się do góry, zmieniając swoje położenie w momencie strzału.

Wielkość odchylenia wylotowej części lufy jest tym większa, im większa jest odległość między osią przewodu lufy a miejscem oparcia kolby.

W momencie wylotu pocisk opuszcza lufę po linii rzutu, a nie po linii strzału.

Linia rzutu jest to prosta stanowiąca przedłużenie osi przewodu lufy w momencie strzału.

Linia strzału jest to prosta stanowiąca przedłużenie osi przewodu lufy przed wystrzałem, po wycelowaniu.

Podrzut lufy w górę następuje jeszcze w czasie, gdy pocisk znajduje się w przewodzie lufy. A więc oś przewodu lufy w momencie strzału przemieszcza się o pewien kąt. Kąt ten, który powstaje między linią strzału a linią rzutu, nazywa się kątem wylotu. Należy dążyć do tego, by kąt ten był podczas każdego strzału jednakowy.

Rys. 28 Zjawisko odrzutu.

Sposoby poprawiania ognia.

W czasie strzelania należy uważnie obserwować wyniki własnego ognia i poprawiać go przez wnoszenie niezbędnych poprawek do nastaw celownika lub do położenia punktu celowania. Wyniki własnego ognia ocenia się według rykoszetów, smug pocisków i na podstawie zachowania się przeciwnika.

Do poprawiania ognia według smug należy stosować naboje z pociskami zwykłymi i smugowymi w stosunku 3 : 1 (na trzy pociski zwykłe jeden pocisk smugowy).

Ogień w czasie walki poprawia się w zasadzie przez zmianę położenia punktu celowania w pionie (tylko przy niewielkich odchyleniach w donośności) i w poziomie w stosunku do przyjętego punktu celowania.

Punkt celowania przesuwa się wtedy o wielkość odchylenia pocisków w kierunku przeciwnym do ich odchylenia od środka celu (rys. 29).

Rys. 29 Przesunięcie położenia punktu celowania.

Jeżeli odchylenie pocisków od celu w donośności jest większe niż 100 m., to zmienić nastawę celownika. Jeżeli nastąpi odchylenie pocisku od celu w kierunku i w donośności, to poprawić kierunek i donośność jednocześnie.

Wpływ warunków atmosferycznych na prowadzenie ognia.

Znaczne odchylenie rzeczywistych warunków strzelania od warunków tabelarycznych (normalnych0 zmienia odległość lotu pocisku lub odchyla go w bok od płaszczyzny strzelania. Eliminuje się to, wprowadzając odpowiednie poprawki do nastaw celownika i punktu celowania.

Jako warunki tabelaryczne przyjmuje się:

• temperaturę powietrza +15°C;

• prędkość wiatru - 0 m/s;

• wysokość terenu - 0 m. npm;

• kąt położenia celu - do 15°.

Odchylenie rzeczywistej wartości temperatury powietrza od wartości tabelarycznej powoduje zmianę donośności, zwiększając ją w warunkach letnich, a zmniejszając zimą.

Podczas strzelania na wszystkie odległości w lecie i na odległości do 400m. w zimie zmiana donośności wywołana odchyłką rzeczywistej wartości temperatury od warunków tabelarycznych jest nieznaczna i nie uwzględnia się jej.

Podczas strzelania w zimie na odległość powyżej 400 m. donośność pocisku znacznie się zmniejsza (50 - 100 m.); dlatego należy przy temperaturze do - 25°C wybierać punkt celowania w górnym skraju celu, a w temperaturze poniżej -25°C zwiększać celownik o jedną działkę.

Poprawkę nastawy celownika związaną z przewyższeniem terenu nad poziomem morza i z kątem położenia celu uwzględnia się tylko podczas strzelania w górach na odległość powyżej 400 m.

Poprawkę na wiatr boczny wprowadza się przesuwając punkt celowania odchylając go w stronę, w którą wieje. Poprawkę wprowadza się, przesuwając punkt celowania w płaszczyźnie poziomej od środka celu o odpowiednią liczbę sylwetek celu lub odpowiednią liczbę metrów w stronę, z której wieje wiatr.

W dni słoneczne cele są dobrze widoczne, lecz promienie słoneczne, padające na szczerbinkę (gdyż muszka jest osłonięta), mogą spowodować odchylenie linii celowania i zwiększenie rozrzutu o około 15%. Doświadczenia wykazują, że w wyniku oświetlenia szczerbinki powstają na jej powierzchni plamy świetlne, które zatracają wyraźne zarysy szczerbinki i powodują, że jej krawędzie wydają się jak gdyby zamglone. Utrudnia to kontrolę utrzymania „równej” muszki w szczerbince celownika.

Rys. 30 Wpływ promieni słonecznych na odchylenie się pocisków:

a - słońce z prawej; b - słońce z lewej;

c - słońce z przodu i tyłu.

W celu zwiększenia celności strzelania w dni słoneczne stosuje się okopcenie przyrządów celowniczych. Należy jednak pamiętać o tym, aby warstwa „kopcia” była bardzo cienka i równomierna, nie zniekształcała muszki i szczerbinki. Ponadto wskazane jest zajmować stanowiska ogniowe w cieniu drzew, krzewów itp.

ĆWICZENIA OGNIOWE W WYKONYWANIU ŁĄCZNYCH CZYNNOŚCI DO STRZELANIA.

Zasady zachowania bezpieczeństwa i porządku na strzelnicy podczas organizacji i prowadzenia zajęć.

Przed rozpoczęciem każdych zajęć należy:

• przejrzeć broń, tj. sprawdzić, czy nie ma uszkodzeń mechanicznych oraz czy nie jest załadowana;

• sprawdzić liczbę naboi bojowych, ćwiczebnych, szkolnych, treningowych i ślepych oraz środków pozorowania, jeśli mają być użyte w ćwiczeniach;

• sprawdzić zabezpieczenie naboi bojowych, ćwiczebnych i ślepych oraz środków pozorowania, w czasie przenoszenia (przewożenia) powinny być zabezpieczone - zgodnie z przepisami.

W czasie zajęć należy:

• naboje bojowe wydawać żołnierzom - tylko na rubieży wyjściowej lub rubieży otwarcia ognia - na rozkaz kierownika strzelania; naboje ćwiczebne i ślepe oraz środki pozorowania wydaje się bezpośrednio przed rozpoczęciem ćwiczeń;

• ładować broń tylko na rozkaz dowódcy (kierownika ćwiczeń lub instruktora);

• broń załadowaną w czasie strzelań i ćwiczeń przenosić zabezpieczoną i skierowaną wylotem lufy w kierunku celu;

• przyrządy (tłumiki, regulatory, celowniki itp.) do strzelania nabojami ślepymi łączyć z bronią bezpośrednio przed strzelaniem, odłączyć natychmiast po jego zakończeniu;

• strzelanie nabojami ślepymi w kierunku ludzi dopuszczać wówczas, gdy odległość do nich nie jest mniejsza niż 50 m.;

• petardy rzucać tak, aby wybuchały nie bliżej niż 25 m. od ludzi, materiałów łatwopalnych, urządzeń itp.;

• podczas użytkowania urządzeń i mechanizmów zasilanych prądem z sieci elektrycznej - przed włączeniem zasilania sprawdzić stan każdego urządzenia;

• wszystkie czynności wykonywać zgodnie z instrukcją o jego użytkowaniu;

• przed uruchomieniem każdego urządzenia sprawdzić, czy nie stwarza się zagrożenia osobom będącym w pobliżu, a czynności powinno się wykonywać w kolejności ustalonej w instrukcji o jego użytkowaniu.

Przed zakończeniem zajęć należy:

• rozładować i przejrzeć broń w miejscu prowadzenia zajęć, zebrać nie zużyte naboje i środki pozorowania, sprawdzić ich liczbę oraz odpowiednio zabezpieczyć;

• unieruchomić urządzenia i właściwie je zabezpieczyć;

• sprawdzić stan broni, wyposażenia, naboi, środków pozorowania i urządzeń;

Kategorycznie zabrania się:

• przynoszenia do sal, gabinetów, parków wozów bojowych - nabojów bojowych, ślepych oraz środków pozorowania w celu wykonania pokazów, opisów itp.;

• kierowania broni w ludzi, nawet gdyby nie była załadowana;

• przenoszenia załadowanej broni poza strzelnicę lub placem ćwiczeń bez wyraźnego rozkazu dowódcy;

• wydawania żołnierzom nabojów bojowych, ślepych i ćwiczebnych oraz środków pozorowania do przenoszenia ich bez odpowiedniego zabezpieczenia;

• wydawania nieprzygotowanym żołnierzom nabojów bojowych, ćwiczebnych i środków pozorowania;

• rozpalania ognisk w miejscu używania nabojów bojowych, ślepych i środków pozorowania bez dokładnego sprawdzenia tego miejsca;

• rzucania treningowymi i ćwiczebnymi granatami ręcznymi w kierunku ludzi oraz odrzucania ich;

• podczas strzelania nabojami ślepymi wkładania przedmiotów do lufy broni oraz przystawiania wylotu lufy do nich;

• trzymania załadowanej broni strzeleckiej w wozie bojowym;

• wykorzystywania do strzelania uszkodzonych nabojów i środków pozorowania;

• usuwania zacięć bez uprzedniego rozładowania broni (odłączenia magazynka lub taśmy oraz wyjęcia naboju z komory);

• pozostawiania broni załadowanej;

• pozostawiania nie zabezpieczonych środków pozorowania i nabojów;

• pozostawiania nie wyłączonych urządzeń.

Przekazując broń, należy zawsze poinformować przyjmującego o jej stanie. Na przykład „karabinek załadowany”, „zabezpieczony” lub „karabinek nie załadowany, zabezpieczony”.

Podczas prowadzenia strzelań i ćwiczeń z wykorzystaniem urządzeń oraz sprzętu bojowego trzeba kierować się zaleceniami programu strzelań, a także instrukcji o użytkowaniu tych urządzeń i sprzętu.

Określenie „oka dominującego”.

Celowanie jest jednym z głównych elementów celnego strzału. W procesie szkolenia szczególną uwagę zwraca się na dobre opanowanie tego zagadnienia. W czasie strzelania celuje się jednym okiem, zwykle prawym. Zdarzają się jednak przypadki, że człowiek nie widzi jednakowo ostro oboma oczami. Zachodzi zatem potrzeba ustalenia „oka dominującego”. W warunkach polowych, można to wykonać w sposób następujący: trzymając w wyciągniętej ręce jakikolwiek przedmiot, np. nabój szkolny, patrząc obydwoma oczami, pokrywa się trzymany przedmiot z oddalonym punktem w terenie, następnie zamykając na przemian prawe i lewe oko, należy śledzić położenie trzymanego przedmiotu. „Okiem dominującym” jest to, którym widzi się w linii prostej przedmiot trzymany i przedmiot w terenie.

Wykorzystanie trójkąta jednolitości celowania.

Zestaw przyborów do trójkąta jednolitego celowania wykorzystuje się podczas nauczania i kontroli jednolitego celowania na odległościach rzeczywistych lub zmniejszonych. Zestaw składa się z ekranu, wskaźników z celami odpowiednio zmniejszonymi (do ćwiczeń w nocy wskaźnik podświetla się), linijki o podstawie milimetrowej (sprawdzianów ze skalą ocen). Nauczanie jednolitego celowania na odległościach zmniejszonych można prowadzić w następujący sposób: ustawia się stojak i umocowuje w nim broń. W odległości 10, 15 lub 20 m. od stojaka ustawia się ekran, do którego przepina się czysty arkusz papieru. Środek arkusza powinien znajdować się na poziomie osi lufy broni. Ekran umocowany jest na ruchomej ramce, dzięki czemu można go przemieszczać w płaszczyźnie pionowej. Ułatwia to ustawienie go na wymaganej wysokości. Żołnierz obsługujący ekran ustawia wskaźnik z celem w środku kartki. Następnie, broń wycelowuje się w cel nieruchomy i unieruchamia mechanizmy stojaka. Przez otwór we wskaźniku zaznacza się na arkuszu punkt kontrolny „K”. Celując z unieruchomionej broni, szkolony trzykrotnie naprowadza wskaźnik. Po każdym wycelowaniu zaznacza się punkt. Na podstawie tych trzech punktów ustalonych z odległości celowania, a równych 100 mm, wykreśla się średni punkt celowania „Spc” który ocenia się na:

• „bardzo dobrze” - jeśli średni punkt celowania jest odchylony od punktu kontrolnego (K) nie więcej niż 5 mm (jedną dwutysięczną odległości celowania), a uzyskane przez szkolonego trzy punkty znajdują się wewnątrz okręgu o średnicy 3 mm;

• „dobrze” - wewnątrz okręgu o średnicy 5 mm;

• „dostatecznie” - wewnątrz okręgu o średnicy 10 mm.

Przy odległości celowania równej 15 m., podane wartości mnoży się przez 1,5 (4,5; 7,5; 15 mm), a przy odległości 20 m. przez 2 (6; 10; 20 mm). Oceniając wynik jednolitego celowania, należy pamiętać, że na ekranie powstaje obraz odwrócony. W celu odczytania prawidłowego wyniku należy arkusz papieru zdjąć i obrócić o 180°.

Ćwiczenie na odległości rzeczywistej różni się nieco od opisanego. Polega ono na podwójnym celowaniu. Zarówno instruktor jak i szkolony najpierw wycelowuje broń w cel, umieszczony na rzeczywistej odległości przy otwartej ramce ekranu. Po czym unieruchamia się broń w stojaku i zamyka ramkę. Następnie instruktor naprowadza wskaźnik w sposób opisany poprzednio. Szkolony postępuje identycznie. Sposób ten jest stosunkowo pracochłonny i niezbyt dokładny.

Przyjmowanie postaw strzeleckich.

Postawę strzelecką przyjmuje się w celu zapewnienia korzystnych warunków do strzelania i ukrycia się przed ogniem przeciwnika. Powinna ona ułatwić prowadzenie ognia w pozycji nieruchomej przez dłuższy czas, nie powodując zmęczenia. Postawę strzelecką przyjmuje się samodzielnie lub na komendę dowódcy.

Postawę leżącą (rys. 31a) jest najbardziej statyczna, najmniej męcząca i najbardziej osłania przed ogniem przeciwnika. Ułatwia prowadzenia celnego ognia, zwłaszcza przy umiejętnym wykorzystaniu podpórki. Stosuje się ją zarówno podczas strzelania zza ukrycia, jak i w innych przypadkach, a ćwiczy na komendę: „Leżącą postawę strzelecką - ćwicz” lub „Leżącą postawę strzelecką, na tempa - ćwicz”, a niekiedy krótko na komendę „Padnij”.

Rys. 31 Postawy strzeleckie:

a - leżąca (1 - bez wykorzystania podpórki; 2 - z wykorzystaniem podpórki; 3 - za ukryciem); b - klęcząca (1 - widok z boku; 2 - widok z tyłu; 3 - widok z przodu); c - stojąca (1 - postawa strzelecka z kbk AK; 2 - postawa strzelecka w czasie złożenia się do strzału zkbk AK).

Klęcząca postawę strzelecką (rys. 31b) stosuje się podczas strzelania w wysokiej trawie, w zaroślach, zza płotu itp. Postawa ta szybko męczy żołnierza, dlatego stosuje się ją tylko w przypadku krótkiego zatrzymania się na jednym stanowisku ogniowym. Wykonuje się ją na komendę „Postawa klęcząca” lub „Klęcząc - ładuj broń”, a także samodzielnie podczas strzelań.

Stojąca postawa strzelecka (rys. 31c) najłatwiejsza do przyjęcia, lecz strzelanie z niej bez wykorzystania podpórki jest trudniejsze. Jest ona mniej statyczna, a więc też celność strzelania jest mniejsza. Oparcie tułowia o stały przedmiot lub wykorzystanie podpórki (na przykład transzei zapewnia lepsze warunki i zwiększa celność strzelania. Ze stojącej postawy strzeleckiej można prowadzić ogień z miejsca, w czasie krótkich zatrzymań i w ruchu.

1

53

Szkolenie strzeleckie

---