Egzamin z hydrologii

1)Który z greckich filozofów, żyjący w VII - VI wieku p.n.e. uważał że „wszystko z owdy pochodzi i do niej powraca”

Tales z Miletu

2) Kto sformułował tzw. „kondensacyjną teorię obiegu wody”

-Arystoteles

3) Nauki o wodzie można podzielić na następujące działy:

-hydrometeorologia;

-potamologia;

-hydrogeologia;

-pedohydrologia;

-paludologia;

-limnologia;

-glacjologia;

-oceanografia.

4)Dorzecze albo zlewnia jest to:

Zlewnia jest to obszar z którego wody spływają do jednego wspólnego odbiornika (rzeki, jeziora, bagna). W zależności od formy dopływu rozróżnia się zlewnie powierzchniową (topograficzną) i podziemną. W przypadku gdy zlewnia obejmuje cały system rzeczny, tj. system rzeki głównej i jej dopływów, pojęcie zlewni jest równoznaczne z pojęciem dorzecza.

Dorzecze jest to zatem obszar, z którego wody spływają do jednego systemu rzecznego.

5)Wymień układy sieci rzecznej rozwinięte w zależności od odmiennych warunków środowiska geograficznego:

•Układ pierzasty - powstaje w długich wąskich dolinach, jednocześnie sieć symetryczna;

•Układ widlasty - jest charakterystyczny dla jednostronnych zrębów o asymetrycznych stokach jest to więc sieć asymetryczna;

•Układ kratowy - występuje w : górach o budowie rusztowej (Bieszczady, G. Świętokrzyskie); w obrębie drumlinów; na obszarze objętym zlodowaceniem - w odcinkach pradolin (łamany bieg Odry i Warty);

•Układ dendryczny czyli drzewiasty - silnie rozwinięta sieć rzeczna w górnym biegu w obrębie gór, a słabiej rozwinięta w dolnym biegu w obrębie pogórzy i kotlin, jest to sieć cieków insekwentnych;

•Układ wachlarzowy - tworzy się najczęściej na stożkach napływowych u podnóży gór;

•Układ koncentryczny - tworzy się w obrębie zagłębień bezodpływowych i kotlin (wygasłe stożki wulkaniczne, zagłębienia polodowcowe, zagłębienia w kotlinach erozyjnych, deflacyjnych lub tektonicznych);

•Układ decentryczny albo rozbieżny lub odśrodkowy - tworzy się na izolowanych wzniesieniach

6)Bieg rzeki w stosunku do powierzchni inicjalnej dzielimy na nastepujące typy:

•Konsekwentna - spływające zgodnie z nachyleniem powierzchni pierwotnej, są to rzeki i doliny najstarsze.

•Subsekwentne - dopływające mniej więcej prostopadle do konsekwentnych. Doliny tych rzek wyerodowane są zazwyczaj w mniej odpornych skałach.

•Resekwentne - dopływające do subsekwentnych i płynące zgodnie z nachyleniem powierzchni pierwotnej.

•Obsekwentne - również dopływające do subsekwentnych ale płynące niezgodnie z nachyleniem powierzchni pierwotnej.

•Insekwentne - rzeki dopływające skośnie do rzeki konsekwentnej.

7)Kiedy w obrębie zlewni kształtowany jest reżim autochtoniczny, a kiedy allochtoniczny:

•Autochtoniczny -jeżeli reżim rzeki na danym odcinku jej biegu jest wynikiem oddziaływania środowiska geograficznego regionu przez który przepływa

•Allochtoniczny - jeżeli reżim rzeki na danym odcinku jej biegu nie jest uwarunkowany środowiskiem geograficznym tego regionu, lecz oddziaływaniem środowiska w źródłowej jej części.

8)Obszary egzoreiczne są to:

Obszary egzoreiczne - obejmują takie dorzecza, których rzeki główne wpadają do morza a więc tworzą zlewiska. Jest to możliwe w obszarach gdzie dostawa wody w postaci opadów lub lodowców przewyższa straty na parowanie.

9)Obszary endoreiczne są to:

Obszary endoreiczne - obejmują takie dorzecza których rzeka główna kończy się w obrębie obszaru bezodpływowego - jezioro lub bagno, którego woda intensywnie paruje. W obrębie tych obszarów znaczna część rzek okresowo wysycha.

10) Obszary areiczne są to:

Obszary areiczne - to tereny zupełnie pozbawione stałej sieci rzecznej; cechujące się występowaniem strug tylko epizodycznie płynących.

11)Długość rzeki wynosi 600 km; oblicz jej krętość i rozwinięcie jeżeli długość linii łączącej ujście tej rzeki z jej źródłem wynosi 220 km, a długość doliny tej rzeki 330 km.

Rozwinięcie rzeki - jest to stosunek długości rzeki do linii prostej łączącej źródło z ujściem; jest tym mniejsze im krótszą, możliwie prostolinijną drogą zmierza do ujścia.

R=600/220=2,72

Krętość rzeki - jest to stosunek długości rzeki do długości jej doliny; jest mała gdy długość koryta jest zbliżona do długości doliny i zwiększa się gdy rzeka w obrębie swojej doliny meandruje.

K=600/330=1,81

12)Terminata erozyjna jest to:

Terminata erozyjna - jest to krzywa przy której rzeka już by nie erodowała ani nie akumulowała a jedynie odbywałby się transport materiału - jest ona hipotetyczna i nie osiągalna.

13)Narysuj przekrój poprzeczny koryta rzeki w obrębie zakola:

14)Obliczyć średni spadek rzeki wiedząc, że wysokość jej źródeł (Hźr) wynosi 1000 m n.p.m., wysokość ujścia rzeki wynosi 200 m n.p.m., a długość rzeki wynosi 400km.

Nachylenie rzeki (spadek podłużny) [i] to stosunek różnicy wysokości w dwóch profilach rzeki [h] do odległości między tymi profilami [d].

h 1000 - 200

i = ▬ = ▬▬▬▬▬ = 2m/km

d 400

15)W jakim celu sporządza się mapę ekwidystant

Ekwidystanty to linie jednakowej odległości od wody. Ich mapę sporządza się w celu kartograficznego przedstawienia i obliczenia gęstości sieci rzecznej na badanym obszarze.

16) Paludologia jest to nauka o:

Paludologia (hydrologię bagien), nauka zajmująca się badaniami zjawisk fizycznych, procesów ruchu wilgoci w bagnach i procesów wymiany wody między bagnem a otaczającym środowiskiem; głównymi problemami są: badanie bilansu wodnego bagien, a w szczególności procesów kształtowania się odpływu z kompleksów bagiennych, filtracji wody w bagnach, parowania i ustroju cieplnego, a także prawidłowości kształtowania się bagiennej sieci hydrograficznej.

17) Którą część doliny nazywamy łożyskiem a którą korytem rzeki:

Koryto jest to najniższa część dna doliny wyżłobiona przez rzekę, którą płynie woda przez większą część roku. Lambor (1971) wyróżnia także koryto małej wody, czyli tę część koryta , którą woda płynie stale.

Łożysko stanowi koryto łącznie z tarasem zalewowym - czyli częścią doliny zalewaną podczas wysokich stanów wód.

18)Bifurkacja rzeki jest to:

Bifurkacja to zjawisko mające miejsce kiedy rzeka rozdziela się na dwa ramiona, które z kolei uchodzą do rzeki sąsiednich dorzeczy.

19)Jaki system sieci rzecznej rozwija się w górach o budowie rusztowej i w obrębie drumlinów:

Układ kratowy - występuje w : górach o budowie rusztowej (Bieszczady, G. Świętokrzyskie); w obrębie drumlinów; na obszarze objętym zlodowaceniem - w odcinkach pradolin (łamany bieg Odry i Warty);

20)Obieg wody w przyrodzie składa się z fazy atmosferycznej i kontynentalnej

Faza atmosferyczna obejmuje: parowanie wody, , przenoszenie pary wodnej w atmosferze i jej kondensację

Faza kontynentalna (lądowa) obejmuje: opad atmosferyczny, odpływ powierzchniowy, wsiąkanie, odpływ podziemny i różne formy retencji wody.

21)Jaka jest różnica między ciekiem okresowym a epizodycznym:

okresowe (periodyczne), okresowo, ale regularnie prowadzące wodę w porze wilgotnej; są zasilane głównie spływem powierzchniowym, częściowo także płytkimi wodami podziemnymi. Występują na obszarach o klimacie suchym z dwoma porami roku;

epizodyczne, sporadycznie i nieregularnie prowadzące wodę przez krótki czas; występują w strefie suchej, gdzie opady spadają rzadko. Przykładem mogą być doliny pustynne — wadi; są one przez wiele lat całkowicie suche, aby po jednym silnym deszczu na kilka godzin zmienić się w rwącą rzekę.

22)Przepływ rzeki w profilu zamykającym zlewnię o powierzchni 400km² wynosi 5m/s. Oblicz odpływ jednostkowy z tej zlewni.

Odpływ jednostkowy - informuje ile wody odpłynęło średnio z jednego metra kwadratowego zlewni w ciągu jednej sekundy. Obliczamy go dzieląc objętość wody która odpłynęła w ciągu roku przez ilość sekund w ciągu roku (31 536 000) - otrzymujemy w ten sposób przepływ sekundowy. Odpływ jednostkowy q obliczamy ze wzoru:

średni przepływ sekundowy 5 m/s

q = ▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬ = ▬▬▬ = 0,0125 m/s km²

powierzchnia zlewni 400 km²

23)Jakie znasz rodzaje wodowskazów:

Najczęściej spotykane są wodowskazy łatowe z podziałem dwucentymetrowym, oraz limnigrafy - urządzenia samopiszące

•pionowe

•pochyłe

•złożone

•palowe

•precyzyjne - pływakowe

24)Naszkicuj w układzie współrzędnych krzywe sum czasu trwania przepływów dla:

a) rzeki o zmiennym przepływie;

b) rzeki o stałych przepływach

25)wymień bezpośrednie metody pomiaru przepływu:

•Metoda wolumetryczna - pomiar polega na podstawieniu wycechowanego naczynia pod strumień wypływającej wody i zmierzeniu czasu napełnienia się naczynia. Przepływ wynosi:

V → objętość naczynia [l]

Q = ▬ [l/s]

t → czas wypełniania się naczynia [s]; najczęściej metodę tą stosuje się do pomiarów wydajności źródeł

•Metoda korytka wywrotowego - dwie bliźniacze komory trójkątów połączone z licznikiem obrotów; znając objętość wody w komorach, liczbę obrotów oraz czas dopływu można określić ilość przepływającej wody

•Metoda za pomocą przelewów - polega na przegrodzeniu koryta potoku ścianką, powodującą spiętrzenie wody i jej przelewanie się przez górną krawędź lub wycięcie przegrody. Najczęściej spotykane są przelewy z wycięciem:

• Prostokątnym na całej szerokości koryta tzw. Bazina

• Prostokątnym ze zwężeniem bocznym tzw. Ponceleta

• Trójkątnym tzw. Thomsona

Warstwę wody należy mierzyć w pewnej odległości w górę od korony przelewu, ponieważ bezpośrednio nad koroną zwierciadło wody się obniża.

•Metoda chemiczne i fizyczne

• Chemiczna - polega na wprowadzeniu do cieku jakiegoś roztworu chemicznego najczęściej soli kuchennej;

• Kolorymetryczna - polega na wprowadzeniu do cieku barwnika;

• Termometryczna - wykorzystuje się różnice temperatury wody cieku głównego i dopływu ze źródła.

Wszystkie te trzy metody oparte są na tej samej zasadzie polegającej na wprowadzeniu do cieku pewnej substancji wskaźnikowej i ustalenia przepływu ze stopnia jaj rozcieńczenia lub zmiany temperatury. Mogą być one stosowane zarówno przy ciągłym bądź jednorazowym dozowaniu substancji wskaźnikowej.

26)wymień pośrednie metody pomiaru przepływu:

•Metoda punktowa (młynek hydrometryczny) - dokonuje się pomiaru szybkości w różnych punktach: w kilku pionach hydrometrycznych przekroju poprzecznego koryta, a w każdym pionie kilku pomiarów na różnych głębokościach od dna. Na podstawie tych pomiarów rysujemy tachoidę - krzywą przedstawiającą rozkład prędkości w pionie hydrometrycznym; na osi odciętych zaznacza się prędkość płynięcia wody (w [m/s]) a na osi rzędnych głębokość (w [m]). Na podstawie pomiarów młynkiem hydrometrycznym można obliczyc przepływ wieloma metodami, a których najczęściej stosuje się:

• Metodę Culmanna;

• Metodę Harlachera;

• Metodę rachunkową byłego PIHM-u.

•Metoda odcinkowa (pływakowa) - pomiar polega na ustaleniu: powierzchni profilu poprzecznego w co najmniej 3 przekrojach oraz szybkości płynięcia wody na wybranym odcinku biegu potoku (za pomocą pływaka). Przepływ ustala się ze wzoru: Q = F • v • a gdzie: Q - przepływ w m³/s; F - powierzchnia przekroju poprzecznego obliczona ze średniej z trzech przekrojów w m²; v - szybkość płynięcia na powierzchni m/s; a - współczynnik redukcyjny (od około 0,50 do 0,90 - im większe jest tarcie o dno i brzegi, tym niższy współczynnik należy wprowadzić do wzoru).

27)Naszkicuj tachoidę dla rzeki o zarastającym dnie, oraz dla rzeki zlodzonej:

b1 i c

28) Jaką cechę ma stała Harlachera

29)Jakie znasz statystyczne miary zmienności przepływu

•dobowe;

•średnie miesięczne;

•średnie roczne.

30)Odpływ jednostkowy jest to:

Odpływ jednostkowy jest to ilość wody która odpływa średnio z jednego metra kwadratowego zlewni w ciągu 1s. Jednostką tej miary jest l/s/km².

31)Współczynnik odpływu jest to:

Współczynnik odpływu (α) jest to iloraz warstwy odpływu (H) i opadu (P) wyrażony w % lub jako liczba niemianowana; informuje jaka część wody opadowej odpłynęła z danego obszaru.

32)Na jakich kryteriach oparł klasyfikacje reżimów rzecznych Wojejkow:

Wydzielił on 9 typów rzek różniących się pochodzeniem wód zasilających i rocznym przebiegiem stanów wody; klasyfikacja ta nawiązywała do podziałów klimatycznych. Wojejkow wyróżnił:

rzeki klimatów zimnych; źródłem wody zasilającej rzeki jest topnienie śniegu; wysokie stany wód występują podczas roztopów wiosennych, w zimie przepływ prawie ustaje;

rzeki typu wschodnioeuropejskiego; źródłem wody zasilającej rzeki są roztopy wiosenne, które wywołują wysokie wezbrania w tej porze roku;

rzeki typu górskiego; stany wody w rzece zależą od opadów i retencji śnieżnej ;

rzeki klimatu umiarkowanego oceanicznego; wezbrania są wywołane wyłącznie opadami deszczu, a najwyższe stany wody występują w chłodnej porze roku;

rzeki typu śródziemnomorskiego; są zasilane przez obfite opady w po­rze zimowej, latem ze względu na brak opadów często wysychają;

rzeki klimatów podzwrotnikowych; mają rytm wezbrań nawiązujący do na przemian występujących pór suchych i deszczowych;

rzeki klimatów suchych

rzeki typu pustynnego; nie tworzą systemów rzecznych, są zasilane epizodycznymi opadami oraz wodami podziemnymi spływającymi do dolin typu wadi;

rzeki typu mieszanego.

33) Na jakich kryteriach oparł klasyfikacje reżimów rzecznych Parde

Klasyfikacja Pardego jest stosunkowo prosta i bardzo przejrzysta. Podstawą jej jest rodzaj zasilania rzek i liczba okresów o ekstremalnych (maksymalnych i minimalnych) przepływach. Parde wyróżnia trzy rodzaje zasilania rzek:

•śnieżny;

•deszczowy i

•lodowcowy

34) Na jakich kryteriach oparł klasyfikacje reżimów rzecznych Lwowicz

Podstawą klasyfikacji ustrojów rzecznych Lwowicza są dwie cechy: rodzaj zasilania rzek (wyróżnił zasilanie śnieżne, deszczowe, lodowcowe, podziemne) i sezonowy rozkład odpływu z podziałem na wiosenny, letni, jesienny i zimowy.

35)Jakie znasz rodzaje rumowiska rzecznego

Rodzaje rumowiska:

•Toczyny - gruby rumosz skalny przesuwany lub toczony po dnie tylko podczas dużych wezbrań w potokach i rzekach górskich;

•Wleczyny - materiał wleczony po dnie o różnej frakcji od żwirowej do piaszczystej, charakteryzujący się tym, że w czasie ruchu rumowisko nie traci kontaktu z dnem;

•Unosiny - materiał unoszony o drobnej frakcji do 0,01 mm, jego ciężar właściwy jest większy od ciężaru właściwego wody i wskutek tego opadający na dno w wodzie stojącej, dostają się do rzek przez zmywy powierzchniowe, powodują mętność wody;

•Zawiesiny - materiał zawieszony o bardzo drobnej frakcji, przeważnie pochodzenia organicznego, o ciężarze właściwym mniejszym od wody i wskutek tego nie opadający na dno w wodzie stojącej.

•Roztwory - materiał rozpuszczony w wodzie w postaci różnych jonów, głównie związki wyługowane ze skał, dostają się głównie z wodą gruntową, najwyższe stężenia podczas niskich stanów wód → zasilanie głównie z wód gruntowych. Ilość i skład ustala się za pomocą analiz chemicznych i podaje w mg/l.

36)Z jaką dokładnością mierzymy stan wody i co ile centymetrów na łatach wodowskazowych zaznaczono podziałkę pomiarową:

Stan wody odczytuje się zawsze w pełnych centymetrach. Podziałkę za łatach wodowskazowych zaznaczono co 2 cm.

37)Na czym polega pomiar przepływu metodą pływakową:

Metoda odcinkowa (pływakowa) - pomiar polega na ustaleniu: powierzchni profilu poprzecznego w co najmniej 3 przekrojach oraz szybkości płynięcia wody na wybranym odcinku biegu potoku (za pomocą pływaka). Przepływ ustala się ze wzoru: Q = F • v • a gdzie: Q - przepływ w m³/s; F - powierzchnia przekroju poprzecznego obliczona ze średniej z trzech przekrojów w m²; v - szybkość płynięcia na powierzchni m/s; a - współczynnik redukcyjny (od około 0,50 do 0,90 - im większe jest tarcie o dno i brzegi, tym niższy współczynnik należy wprowadzić do wzoru).

38)Co to jest miesięczny współczynnik zmienności przepływów:

Jest to stosunek średniego miesięcznego przepływu do średniego rocznego przepływu z wielolecia.

39)Tachoida jest to:

Tachoida - krzywą przedstawiającą rozkład prędkości wody wraz z głębokością rzeki (inaczej przebieg prędkości wody w pionie hydrometrycznym); na osi odciętych zaznacza się prędkość płynięcia wody w [m/s] a na osi rzędnych głębokość w [m].

40)Wymień rodzaje zasilania rzek przez wodę:

•Zasilanie ze spływu powierzchniowego - część wody z opadów deszczowych spływa do rzek po powierzchni terenu w czasie trwania deszczu bezpośrednio przez pewien czas po jego ustaniu, jest to stosunkowo krótkotrwałe zasilanie. Jest ono szczególnie intensywne w obszarach odznaczających się: krótkotrwałymi nawalnymi deszczami, znacznymi deniwelacjami i dużym rozczłonkowaniem rzeźby, nieprzepuszczalnym podłożem;

•Zasilanie ze śniegu - topnienie pokrywy śnieżnej zgromadzonej zimą, zachodzi szczególnie intensywnie na nizinach, gdzie duże obszary są jednocześnie objęte ociepleniem, następnie w kotlinach przedgórskich, na pogórzu i najpóźniej w szczytowych partiach gór;

•Zasilanie z lodowców - lodowce górskie ulęgają topnieniu, wskutek czego z bramy lodowcowej znajdującej się na końcu jęzora, wypływa woda dająca początek rzece;

•Zasilanie wodami podziemnymi - woda która nie spłynęła powierzchniowo ani nie wyparowała wsiąka w podłoże, najpierw w glebę a później głębiej zasilając zbiorniki wód podziemnych. Zasilanie jest efektem krążenia wód w glebie i w skale.

41)Wymień rodzaje wezbrań:

•Z deszczów - (występuje głównie w górach na płd. Polski w okresie letnim) rozlewnych - narastają powoli i obejmują duży obszar dlatego powodują duże szkody gospodarcze; nawalnych - są bardzo gwałtowne ale ograniczają się do niewielkich na ogół obszarów.

•Roztopowe - występują w okresie wiosennym, głównie na nizinach, zależą głównie od: grubości pokrywy śnieżnej, intensywności topnienia;

•Zimowe - spowodowane spiętrzeniem zwierciadła wody w korycie rzecznym wskutek wytworzenia bariery z lodu lub ze śryżu, dzielimy je na zatorowe i śryżowe.

•Sztormowe - występują na wybrzeżu, przyczyną są wiatry, które z północy pędzą masy wód morskich niszczących wały, zalewając obszary depresyjne.

42)Krzywa regresji albo recesji jest to:

Krzywa recesji lub regresji przedstawia malejące przepływy w okresie posusznym (zasilanie pochodzi wówczas wyłącznie z zasilania gruntowego, a przepływ zmniejsza się w każdym następnym dniu trwania niżówki, tworząc malejący postęp geometryczny) układające się na wykresie w postaci stale opadającej krzywej zbliżając się asymptotycznie do odpływu zerowego.

43)Wskaźnik odpływu jest to:

warstwa wody pochodząca z odpływu, czyli:

44)Od jakich czynników zależą wezbrania roztopowe:

•grubości szaty śnieżnej i zawartości wody w śniegu;

•intensywności topnienia śniegu, zależnej bezpośrednio od temp. powietrza oraz od tego, czy w czasie odwilży padają ciepłe deszcze;

•głębokości przemarznięcia gruntu w obrębie zlewni;

•kierunku biegu rzeki i ukształtowania jej dorzecza.

45)Jakie rodzaje wód występują w strefie aeracji:

•wody higroskopijne;

•wody błonkowate;

•wody kapilarne;

•woda kapilarna zawieszona

•woda wolna (grawitacyjna)

46)Wody występujące na dużych głębokościach i nie biorące udziału w krążeniu są to:

wody reliktowe.

47)Do pomiaru ilości i szybkości wsiąkania wody w glebę służy:

Lizymetr Wollnego

48)Ze względu na wymiary próżni między cząsteczkami gleby możemy wyróżnić pory:

•pory nadkapilarne - o średnicy większej niż 0,5 mm, woda porusza się w nich pod wpływem ciężkości;

•pory subkapilarne - o średnicy mniejszej niż 0,0002 mm w których woda występuje w postaci związanej (jako woda higroskopijna i błonkowata)

49)Zdolność skał do przewodzenia wody nazywamy:

Przepuszczalnością

50)Zdolność skał do oddawania wody pod wpływem siły ciężkości nazywamy:

Odsączalnością

51)W zależności od rodaju i ukształtowania podłoża wyróżniamy cztery rodzaje wód podziemnych. Są to:

•zbiorniki;

•strumienie;

•soczewki wód podziemnych;

•żyły wodne;

•rzeki podziemne.

52)Nachylenie zwierciadła wody podziemnej nazywamy:

Spadkiem hydraulicznym - jest to stosunek różnicy wysokości zwierciadła wody w dwóch punktach do odległości między nimi.

53)Hydroizohipsy są to:

Są to linie łączące punkty o jednakowej wysokości zalegania swobodnego zwierciadła wody podziemnej względem poziomu morza.

54)Dział hydrologii zajmujący się badaniem źródeł to:

Krenologia

55)Biorąc pod uwagę rodzaj przewodów wyprowadzających na powierzchnię wodę podziemną wyróżniamy następujące typy źródeł:

•warstwowe;

•szczelinowe;

•uskokowe;

•krasowe.

56)Jaka ilość substancji mineralnych rozpuszczonych stanowi granicę między wodami słodkimi a mineralnymi

•wody słodkie (naturalne) o mineralizacji do 0,5g/l

•akratopegi - wody o podwyższonej mineralizacji od 0,5 dp 1 g/l

•wody mineralne - o mineralizacji wyższej niż 1 g/l !!!

57)Wysięki możemy podzielić na trzy typy. Są to:

•infiltracyjne - cała wysączająca się na powierzchnię woda ponownie wsiąka w grunt;

•ewaporacyjne - całość wysączającej się wody zostaje wyparowana;

•infiltracyjno - ewaporacyjne - część wydobywającej się wody wsiąka, a część paruje.

58)Wody które w wyniku procesów sejsmicznych pojawiają się po raz pierwszy w skorupie ziemskiej lub na jej powierzchni to wody:

juwenilne

59)ze względu na pochodzenie wyróżniamy trzy typy wód podziemnych. Są to:

•wody infiltracyjne - czyli meteoryczne pochodzą z opadów atmosferycznych;

•wody kondensacyjne - z kondensacji pary wodnej powstają w glebie i podłożu skalnym;

•wody juwenilne - pochodzą ze skroplenia pary wodnej z magmy;

•wody reliktowe - uważa się je za wody z dawnych epok geologicznych pozostałe po morzach lub jeziorach, bądź tez za stare wody infiltracyjne.

60)Od jakich czynników zależy przepuszczalność skał:

•wielkości i kształtu próżni;

•struktury i tekstury skały;

•składu granulometrycznego skał;

•lepkości;

•ciśnienia hydrostatycznego

61)Najważniejsze właściwości hydrogeologiczne skał to:

•porowatość;

•szczelinowatość;

•krasowatość

62)Zdolność skał do gromadzenia wody to:

Wodochłonność

63)Jakie poziomy wód wyróżniamy w strefie saturacji (wg Z. Pazdry):

•zaskórne;

•gruntowe;

•wgłębne;

•głębinowe.

64)Jaka jest zasadnicza różnica między wodami artezyjskimi, a subartezyjskimi:

Jeżeli po nawierceniu warstwy wodonośnej wznios zwierciadła sięga powierzchni terenu mówimy że są to wody artezyjskie, jeżeli jej nie osiąga, to wody subartezyjskie.

65)Co to są hydroizobaty:

Są to linie łączące punkty odpowiadające jednakowym głębokościom od powierzchni terenu do swobodnego zwierciadła wody podziemnej.

66)Jakie znasz rodzaje naturalnych wypływów wody podziemnej na powierzchnię:

•skoncentrowane - źródła;

•nieskoncentrowane - młaki, wycieki, wysięki.

67)Ze względu na rodzaj siły powodującej wypływ wody na powierzchnię, wyróżniamy tzry typy źródeł:

•descenzyjne (grawitacyjne, zstępujące, spływowe) w których ruch wody odbywa się pod wpływem ciężkości z góry na dół;

•ascenzyjne (wstępujące, artezyjskie, podpływowe) - w których ruch wody odbywa się w górę pod wpływem ciśnienia hydrostatycznego;

•intermitujące (lewarowe) - woda wypływa okresowo przy istnieniu kanału lewarowego na zasadzie ssania wody.

68)Ze względu na położenie geomorfologiczne wyróżniamy następujące typy źródeł:

•grzbietowe;

•stokowe;

•zboczowe;

•podzboczowe;

•terasowe;

•przykorytowe;

•korytowe.

69)Ze względu na reżim młak, dzielimy je na:

•odpływowe - cechujące się stałym wypływem wody w jednym lub kilku miejscach, z którycz część wody stale odpływa, a część ulega ewapotranspiracji;

•ewapotranspiracyjno odpływowe - z których prawie całość wody paruje, a odpływ następuje jedynie w okresach zwiększonego zasilania oraz w czasie małego parowania;

•ewapotranspiracyjne - z których woda w całości paruje.

70)Ze względu na relację rzeka - jezioro wyróżnić można:

•j. wypływowe - gdy z jeziora wypływa rzeka;

•j. przepływowe - gdy przez jezioro przepływa rzeka

•j. bezodpływowe - gdy do jeziora uchodzi rzeka, oraz gdy jezioro nie ma ani dopływu, ani odpływu.

71)Krzywa batygraficzna jeziora jest to:

Krzywa ilustrująca tylko strukturę głębokościową (poniżej poziomu morza lub jeziora) nosi nazwę krzywej batymetrycznej

72)Wymień typy jezior endogenicznych:

•j. tektoniczne (poligenetyczne lub w synklinach);

•j. wulkaniczne

73)Wymień typy jezior egzogenicznych:

•polodowcowe (związane z działalnością lądolodu: rynnowe, moreny dennej, moreny czołowej, oczka polodowcowe, kotły, jeziora przyozowe i przydrumlinowe; jeziora zwiazane z działalnością lodowców górskich: cyrkowe lub karowe, fiordowe, morenowe)

•zaporowe;

•krasowe;

•wydmowe;

•zakolowe;

•wody gruntowej;

•w obszarach wiecznej marzłoci;

•przybrzeżne;

•jeziora pochodzenia roślinnego i zwierzęcego.

74)Opisując misę jeziora wyróżniamy cztery zasadnicze jej elementy:

•brzeg;

•przybrzeże;

•stoki;

•dno.

75)Uwarstwienie normalne, czyli anotermia wód jeziornych jest to:

Uwarstwienie wód jeziornych występujące latem, gdy na powierzchni jeziora występują wody cieplejsze (lżejsze), a głębiej - wody chłodniejsze (cięższe).

76)Uwarstwienie odwrócone, czyli katotermia wód jeziornych jest to:

Uwarstwienie występujące zimą gdy woda nadal się oziębia, lecz nie opada na dno, ponieważ woda o temperaturze poniżej 4°C jest lżejsza. Zatem głębiej jest woda cieplejsza i ma temp do 4°C, natomiast na powierzchni ma temperaturę zbliżoną do 0°C.

77)Wymień zasadnicze cechy jezior oligotroficznych:

•ubogie w substancje organiczne i sole mineralne;

•woda w dużym stopniu nasycona tlenem;

•na ogół głębokie;

•słaby rozwój roślinności;

•woda przeźroczysta

•osady typugytii

78) Wymień zasadnicze cechy jezior eutroficznych:

•bogate w substancje organiczne i sole mineralne

•intensywny rozwój roślinności

•na ogół płytkie

•szybko przekształcają się w torfowiska

•woda niezbyt przeźroczysta

•barwa wody od żółtawej do brunatno zielonej

•osady typu sapropelu

79) Wymień zasadnicze cechy jezior dystroficznych:

•ubogie w substancję organiczną;

•woda zawiera dużo humusu

•woda słabo przeźroczysta

•zabarwienie wody jest brązowe

•rozwija się tylko pewien określony typ roślinności na skutek przewagi obecności w wodzie pewnej substancji

•osady typu dy.

80)W jakim typie jezior (wg kryterium żyzności) tworzą się osady:

•gytia - oligotroficzne;

•sapropel - eutroficzne;

•dy - dystroficzne.

81)”Sejsze” - jest bto zjawisko:

Kołysania się zwierciadła wody, na skutek spiętrzenia wody z jednej strony jeziora przez gwałtownie wiejący wiatr. Wyróżniamy sejsze: unodalne - wokół jednego węzła, oraz binodalne - wokół dwóch lub więcej węzłów.

82)Bilans wodny charakteryzujący naturalny układ opadu, strat i retencji nazywa się:

naturalny bilans wodny

83)Wymień metody obliczania opadu w zlewni:

•metoda izohiet

•metoda wieloboków równego zadeszczenia

•metoda regionów opadowych

•metoda hipsometryczna

84)Zdefiniuj termin retencja i wymień zasadnicze typy retencji w zlewni:

Retencja jest to chwilowe zatrzymanie wody. W bilansie wodnym stanowi różnicę w ilości wody na początku i na końcu okresu bilansowego.

Rozróżnia się retencję:

•powierzchniowa polega na zatrzymaniu wody w jeziorach, stawach, w zbiornikach zaporowych i in., w śniegu, w lodowcach;

•podziemna - polega na zatrzymaniu wody w glebach, w skałach.

85)Krzywa wysychania jest to:

wykres codziennych przepływów ukazujący zmniejszające się z dnia na dzień przepływy w okresie posusznym.

86)Wymień najważniejsze właściwości fizyczne wody:

•temperatura;

•przewodność elektryczna;

•ciężar właściwy

•lepkość;

•radoczynność;

•barwa, przeźroczystość i mętność

•zapach

•smak

87)Od czego zależy mineralizacja wód podziemnych:

•rodzaju skał w których jest nagromadzona;

•wielkości powierzchni styku wody z materiałem skalnym;

•szybkości ruchu wody w skale;

•czasu przebywania wody w skale;

•głębokości występowania wody;

•komunikowania się wód z różnych poziomów skalnych

•przesiąkania do wód podziemnych wód rzecznych, jeziornych i morskich.

88)Od czego zależy mineralizacja wód rzecznych:

•reżimu cieku (występowanie wezbrań i niżówek)

•sposobu zasilania cieku (podziemne, deszczowe, śnieżne, lodowcowe)

•występowania podmokłości w zlewni

•użytkowania zlewni (rolnicze, leśne)

89)wymień typy mórz w zależności od ich głębokości i położenia:

•przybrzeżne;

•śródziemne (kontynentalne, międzykontynentalne i wewnątrzkontynentalne)

90)W obrębie dna oceanu wyróżniamy formy duże i małe. Wymień te formy, przypisując formy małe do określonych form dużych:

Formy duże	Formy małe
Szelf kontynentalny	Podwodne fiordy i doliny, ławice, rafy, mielizny
Stok kontynentalny	Wzniesienia i rozdzielające je podwodne kaniony
Właściwe dno	Baseny oceaniczne, rowy oceaniczne, grzbiety podwodne, góry podwodne, wzniesienia, podwodne przesmyki

91)Jakie jest przeciętne zasolenie wody morskiej.

Przeciętne zasolenie wody morskiej wynosi 35%_o, przy czym w morzach przyjmuje różne wartości od 3%_o - Bałtyk do 40%_o - Morze Czerwone

92)Jakie czynniki wywołują falowe wahania (falowanie) wody:

•wiatr - wiatrowe

•przyciąganie Księżyca i Słońca - pływowe

•zmiany ciśnienia atmosferycznego na powierzchni morza -baryczne

• przez trzęsienia dna morskiego i wybuchy wulkanów - sejsmiczne

93)Istota falowania polega na ruchu

Obrotowym cząsteczek wody. Każda cząsteczka krąży po orbicie zaczynając swój ruch w różnym czasie, dlatego wynikiem tego są grzbiety i doliny fal.

---