Prawne uwarunkowania funkcjonowania funduszy strukturalnych
Dr D. Łobos-Kotowska-wykłady 30 godzin.
Egzamin w formie pisemnej , opisowy- wykłady + ustawy + rozporządzenia unijne
Literatura: Fundusze strukturalne oraz fundusz spójności-, Kierzkowski, Knopik, Jankowska,
Prawo zarzadzania projektami finansowanymi z funduszy UE- M Perkowski.
Zagadnienia egzaminacyjne pod koniec października 2011.
Wykład nr 1 - 17.09.2011.
Perspektywa budżetowa 2007-2013;
Zasadnicza reforma funduszy strukturalnych nastąpiła w 2007 roku. Dyskusja nad reformą 2007-2013, w 2011 dyskusja nad reformą polityki spójności.
III reforma na temat, …2004 z której wynika rozporządzenie z 2006roku.
Główne założenia reformy.
1. Utrzymanie dotychczasowego budżetu na fundusz spójności w wysokości 1/3 całej UE.
2. Koncentracja działań na trzech podstawowych celach
3. Ograniczenie instrumentów finansowych- pozostały tylko dwa fundusze strukturalne( z 4 do 2.)
Europejski Fundusz Rozwoju regionalnego, (EFRR) i Europejski Fundusz Społeczny (EFS).
Europejski Fundusz Rolny na rzecz rozwoju obszarów wiejskich (EFRROW), Europejski Fundusz rybacki (EFR) zostały wyłączone poza politykę strukturalną, ale są z nią skorelowane.
Fundusz Spójności (FS) nie jest F. Strukturalnym, ale został włączony do głównego nurtu programowania i podlega takim samym regułom jak fundusze strukturalne.
EFRROW i EFR są skorelowane tematycznie z funduszami strukturalnymi tzn., że pomoc ma być tematycznie powiązana, ale nie mogą się dublować, mają się uzupełniać.
Od 2007 roku nastąpiła rezygnacja z inicjatyw wspólnotowych, były 4:I NTERREG, LEADER, URBAN, EDUAL, pozostało INTERREG III I …….
KE uznała,że pewne problemy są takie same w większości państw i że to ona będzie je tak samo rozwiązywać,
Inicjatywa wychodzi z KE , która wskazała tematy i sposób rozwiązania.
Equal- dotyczy dyskryminacji w pracy
Urban- uprzemysłowione strefy miejskie, które mają pewne problemy a co za tym idzie patologie.
Leader- pomoc dla obszarów wiejskich opóźnionych w rozwoju
Interreg- współpraca regionalna.
Obecnie obszary wsparcia tematyczne stały się jednym z trzech celów, albo do głównego nurtu programowania operacyjnego, Obecnie jest jedna procedura wdrażania.
Uproszczenie systemów wdrażania programu. Wprowadzono jednofunduszowe programowanie, wprowadzono alokację środków na poziomie priorytetów, wprowadzono elastyczne reguły kwalifikowalności kosztów.
Wycofano uzupełnienia programów czyli szczegółowy opis do programów zatwierdzany przez KE. Obecnie jest to szczegółowy opis osi priorytetowych ale nie musi być zatwierdzany przez KE, do UE idą tylko programy operacyjne (PO)albo regionalne programy operacyjne (RPO)
1 program = 1 fundusz. Zarządzanie ( alokacja ) następuje na poziomie priorytetów- planuje się ile środków potrzeba . Do tej pory planowanie odbywało się na każde działanie, a teraz jest na poziomie priorytetów i to jest uproszczenie ponieważ priorytet obejmuje kilka działań.
Zasady polityki strukturalnej - zachowano je w dotychczasowym kształcie . Uelastyczniono reguły kwalifikowalności kosztów.
Elastyczne reguły kwalifikowalności kosztów - to znaczy ,że trzeba je wydać na określone rzeczy, koszty be są kwalifikowalne. Które nie sa określane w umowie pomiędzy KE a beneficjentem. KE ustanowiła sztywne reguły odnośnie VAT, budownictwa mieszkaniowego, a reszta już jest elastyczna.
Polityka strukturalna - zasady. Zostały utrzymane dotychczasowe zasady polityki strukturalnej.
Podstawy prawne polityki strukturalnej
Podstawą polityki interwencji strukturalnej UE jest Traktat o Funkcjonowaniu UE (TFUE) rozdział o spójności społeczno gospodarczej i terytorialnej, art. Od 174-178.
Artykuł 174
(dawny artykuł 158 TWE)
W celu wspierania harmonijnego rozwoju całej Unii rozwija ona i prowadzi działania służące wzmocnieniu jej spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej.
W szczególności Unia zmierza do zmniejszenia dysproporcji w poziomach rozwoju różnych regionów oraz zacofania regionów najmniej uprzywilejowanych.
Wśród regionów, o których mowa, szczególną uwagę poświęca się obszarom wiejskim, obszarom podlegającym przemianom przemysłowym i regionom, które cierpią na skutek poważnych i trwałych niekorzystnych warunków przyrodniczych lub demograficznych, takim jak najbardziej na północ wysunięte regiony o bardzo niskiej gęstości zaludnienia oraz regiony wyspiarskie, transgraniczne i górskie.
Artykuł 175
(dawny artykuł 159 TWE)
Państwa Członkowskie prowadzą swoje polityki gospodarcze i koordynują je w taki sposób, aby
osiągnąć także cele określone w artykule 174. Przy formułowaniu i urzeczywistnianiu polityk i działań Unii oraz przy urzeczywistnianiu rynku wewnętrznego bierze się pod uwagę cele określone w artykule 174 i przyczynia się do ich realizacji. Unia wspiera także osiąganie tych celów przez działania, które podejmuje za pośrednictwem funduszy strukturalnych (Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej - Sekcja Orientacji, Europejskiego Funduszu Społecznego, Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego), Europejskiego Banku Inwestycyjnego oraz innych istniejących instrumentów finansowych.
Co trzy lata Komisja przedstawia Parlamentowi Europejskiemu, Radzie, Komitetowi Ekonomiczno- Społecznemu i Komitetowi Regionów sprawozdanie w sprawie postępów w urzeczywistnianiu spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej oraz w sprawie sposobu, w jaki różne środki przewidziane w niniejszym artykule przyczyniły się do tego. Sprawozdanie to zawiera, w odpowiednim przypadku, stosowne propozycje.
Jeśli działania szczególne okażą się niezbędne poza funduszami i bez uszczerbku dla środków przyjętych w ramach innych polityk Unii, działania takie mogą być przyjmowane przez Parlament
Europejski i Radę, stanowiące zgodnie ze zwykłą procedurą prawodawczą i po konsultacji z Komitetem Ekonomiczno-Społecznym oraz Komitetem Regionów.
Artykuł 176
(dawny artykuł 160 TWE)
Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego ma na celu przyczynianie się do korygowania podstawowych dysproporcji regionalnych w Unii poprzez udział w rozwoju i dostosowaniu strukturalnym regionów opóźnionych w rozwoju oraz w przekształcaniu upadających regionów przemysłowych.
Artykuł 177
(dawny artykuł 161 TWE)
Bez uszczerbku dla artykułu 178, Parlament Europejski i Rada, stanowiąc w drodze rozporządzeń zgodnie ze zwykłą procedurą prawodawczą i po konsultacji z Komitetem Ekonomiczno-Społecznym oraz Komitetem Regionów, określają zadania, cele priorytetowe oraz organizację funduszy strukturalnych, co może obejmować grupowanie funduszy. Według tej samej procedury określane są również ogólne zasady mające do nich zastosowanie, jak również przepisy niezbędne do zapewnienia ich skuteczności oraz koordynacji funduszy między sobą i z innymi istniejącymi instrumentami finansowymi.
Fundusz Spójności, utworzony zgodnie z tą samą procedurą, wspiera finansowo projekty w dziedzinach środowiska naturalnego i sieci transeuropejskich w zakresie infrastruktury transportowej.
Artykuł 178
(dawny artykuł 162 TWE)
Rozporządzenia wykonawcze dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego są podejmowane przez Parlament Europejski i Radę, stanowiące zgodnie ze zwykłą procedurą prawodawczą i po konsultacji z Komitetem Ekonomiczno-Społecznym oraz Komitetem Regionów.
W odniesieniu do Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej - Sekcja Orientacji oraz Europejskiego Funduszu Społecznego stosują się w dalszym ciągu odpowiednio artykuły 43 i 164.
Szczegółowe podstawy prawne:
• Rozporządzenie Rady nr 1083/2006 z 11.07.2006r. ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) , Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) oraz Funduszu Spójności (FS).
• Rozporządzenie Parlamentu i Rady nr 1080/2006 z 05.07.2006 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR)
• Rozporządzenie Parlamentu i Rady nr 1081/2006 z 05.07.2006 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS)
• Rozporządzenie Parlamentu i Rady nr 1082/2006 z 05.07.2006 r. w sprawie Europejskiego Ugrupowania Współpracy Terytorialnej
• Rozporządzenie Rady nr 1084/2006 z 11.07.2006 r. ustanawiające Fundusz Spójności (FS), który nie jest już Funduszem strukturalnym.
Z instrumentami polityki strukturalnej powinny zostać skoordynowane instrumenty wspólnej polityki rolnej oraz wspólnej polityki na rzecz rybołówstwa.
• Rozporządzenie Rady nr 1698/2005 z 20.09.2005 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz rozwoju obszarów wiejskich.(EFRROW)
• Rozporządzenie Rady 1290/2005 z 21.06.2005 roku w sprawie finansowania wspólnej polityki rolnej.(WPR)
• Rozporządzenie Rady nr 1198/2006 z 27.07.2006 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Rybackiego(EFR)
Źródła krajowe:
Ustawa z dnia 6.12.2006 o zasadach prowadzenia polityki regionalnej(określa właściwość organów, tryb przyznawania- ustawa kompetencyjna ale nie do końca.
Ustawa z 7 marca 2007 r. o zasadach wspierania rozwoju obszarów wiejskich ze środków EFRROW, ma czysto kompetencyjny charakter.
Zapewnienie wszechstronnego i harmonijnego rozwoju w całej Unii i zwiększenie stopnia spójności społeczno-gospodarczej. (podstawowe założenie przewija się w większości celów w programach)
Chodzi o wyrównanie szans i różnic pomiędzy zarówno regionami jak i państwami. Dysproporcje państw biorą się z ….. niekorzystnych warunków szans (peryferyjne położenie), niekorzystna struktura gospodarki (np. dominacja rolnictwa nad przemysłem), Niedostateczna infrastruktura, niski poziom kwalifikacji zawodowych.
U podstaw polityki strukturalnej należy zasada solidaryzmu społecznego jak i finansowego, polega to na tym, iż część wpłat dokonywanych przez państwa członkowskie na rzecz budżetu wspólnotowego przekazywana jest regionom w opóźnionym w rozwoju pod względem ekonomicznym i społecznym
Rozdział środków strukturalnych odbywa się w oparciu o 3 jasno określone, podstawowe cele:
1. Cel 1- cel priorytetowy najważniejszy wsparcie funduszy tj. konwergencja - ma charakter terytorialny, polega na wsparciu regionów oraz państw członkowskich opóźnionych w rozwoju społeczno gospodarczym i ekonomicznym.
Wyznaczono je zgodnie z klasyfikacją NUTS na podstawie produktu krajowego brutto, PKB w których PKB per capita nie przekracza 75% średniego poziomu dotowanego w UE. Dane do PKB to są dane z Eurostatu z okresu 2000-2002 dla UE-25 czyli dwudziestu państw członkowskich.
Wszystkie regiony Polski zaliczają się do wsparcia w ramach celu nr 1. To jest około 68% środków na politykę spójności.
Wsparcie Konwergencja jest przeznaczona dla regionów w krajach a nie dla państw.
Wsparcie Celu 1 finansowane jest z EFRR i EFS
Wsparcie przejściowe - może być udzielane do końca 2013 r. Będzie udzielane państwom, które zostały poszkodowane przez obniżenie średniej wspólnotowej po rozszerzeniu UE przez tzw. efekt statystyczny. PKB U-15 było wyższe niż PKB U-25. Wzrosło Kraje U-10 były objęte wsparciem a po rozszerzeniu ich PKB wzrosło, ponieważ średnia UE znacznie spadła.
Państwa członkowskie, których DNB per capito jest niższy niż 90% średniej UE, według danych z Eurostatu z 2001-2003, mogą korzystać z pomocy w ramach funduszu spójności. Wsparcie z celu 1 jest określone terytorialnie a nie tematycznie.
Konwergencja zmierza do poprawy warunków i wzrostu zatrudnienia poprzez rozwój zasobów ludzkich, rozwój innowacyjności i społeczeństwa opartego na wiedzy, poprawa zdolności adaptacyjnych do zmian gospodarczych i społecznych, ochrona środowiska naturalnego i zwiększenie wydajności administracji.
2. Cel2- konkurencyjność regionalna i zatrudnienie obejmuje terytorium wspólnoty poza obszarem objętym celem Konwergencja oraz obszarem który korzysta ze środków przejściowych ( albo z celu1 albo z celu2). Ukierunkowany na wspieranie obszarów najsłabiej rozwiniętych, zwiększenie konkurencyjności regionów, zwiększenie zatrudnienia poprzez zmiany społeczne i gospodarcze. Wsparcie jest przydzielane dla obszarów dotkniętych zmianami w sferze przemysłu usług, rybołówstwa obszarów wiejskich wysoko zurbanizowanych, które są dotknięte regresem społeczno ekonomicznym. To wsparcie finansują EFRR i EFS. Innymi słowy: to są te regiony bogatej UE które majaprzejsciowe kłopoty.
Wskaźniki do określenia opóźnienia w rozwoju są bardzo szczegółowe. Spadek zatrudnienia, PKP, DNB itp.
Cel nr 3- europejska współpraca terytorialna- obejmuje regiony położone przy granicach lądowych i morskich, obszary współpracy transnarodowej i współpracy międzyregionalnej i transgranicznej. Do finansowania kwalifikują się regiony poziomu NUTS III, położone wzdłuż wewnętrznych i niektórych zewnętrznych granic UE lądowych oraz wszystkich położonych wzdłuż granic morskich. Środki są pozyskiwane tylko z EFRR.
NUTS-to są kryteria wyznaczania obszarów, które się kwalifikują do otrzymania pomocy, oparte są na wspólnym systemie klasyfikacji regionów ustanowionych rozporządzeniem PE i Rady nr 1059/2003, które przewiduje jednolity schemat podziału terytorialnego krajów UE.
Przewiduje się III poziomy regionalne NUTS I-NUTS III i 2 poziomy lokalne NUTS IV-NUTSV.
W poszczególnych krajach podział ten opiera się np. w Polsce na rozporządzeniu RM z dnia 13.07.2000 w sprawie wprowadzania nomenklatury jednostek terytorialnych do celów statystycznych. Dz. U. Nr 58, poz. 685, zmienione rozporządzeniem z 8.02.2001r.
Nomenklatura Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych (NTS) dzieli Polskę na terytorialne, hierarchicznie powiązane jednostki na 5 poziomach, z czego trzy określono, jako poziomy regionalne, dwa określono, jako poziomy lokalne.
I poziom to kraj
II poziom - województwa
III - podregiony ( 44 szt) stare województwa
IV- powiaty
V- gminy
Europejska współpraca Terytorialna.
Polska uczestniczy w programach celu 3.
Współpraca transgraniczna( regiony położone na granicach wewnętrznych i zewnętrznych kraju.
Polska - Niemcy( polska =województwa zachodniopomorskie, Niemcy = Meklemburgia, pomorze wschodnie i Brandenburgia)
Wojew. Lubuskie- Brandenburgia.
Wojew. Lubelskie i Dolnośląskie - Saksonia
Polska - Czechy
Polska - Słowacja
Polska - Litwa
Państwa Bałtyku północnego( Polska, Szwecja, Dania, Litwa, Niemcy)
Współpraca transnarodowa.
PO regionu morza bałtyckiego-Celem strategicznym Programu jest: "Zwiększenie konkurencyjności Regionu Morza Bałtyckiego, jego terytorialnej spójności i zrównoważonego rozwoju poprzez połączenie potencjałów ponad granicami administracyjnymi".bszar Programu
W Programie Region Morza Bałtyckiego we współpracę zaangażowanych jest 11 krajów, przy czym obszar kwalifikowalny do wsparcia z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego obejmujeKraje:Dania ,Estonia, Finlandia, Łotwa, Litwa ,Polska, Szwecja Niemcy (wybrane regiony ),Białoruś (kraj partnerski) ,Norwegia (kraj partnerski).
PO europa środkowa-Obszar współpracy obejmuje terytorium, bądź części terytorium ośmiu państw członkowskich UE oraz przygraniczny obszar zachodniej Ukrainy, w szczególności: Austrię, Czechy, Niemcy, w tym: Badenię-Wirtembergię, Bawarię, Berlin, Brandenburgię, Meklemburgię-Pomorze Przednie, Saksonię, Saksonię-Anhalt, Turyngię, Węgry, Włochy, w tym: Piemont, Valle d'Aosta, Ligurię, Lombardię, Provincia Autonoma Bolzano/Bozen, Provincia Autonoma Trento, Veneto, Friuli-Wenecja Julijska, Emilia-Romagna, Polskę, Słowację, Słowenię, Ukrainę w tym: Wołyń, Lwów, Iwano-Frankowsk, obwód Zakarpacki i Czerniowieck
Współpraca międzyregionalna obejmuje całe trytorium UE.
W nowym okresie programowania 2007-2013 w ramach Europejskiej Współpracy Terytorialnej będzie realizowany tylko jeden Program Operacyjny Współpracy Międzyregionalnej - INTERREG IV C, który zastąpi INTERREG III C North, (5 województw północnych: zachodniopomorskie, pomorskie, kujawsko-pomorskie, warmińsko-mazurskie, podlaskie) oraz INTERREG III C East, (pozostałe województwa)
INTERREG IV C - swoim zasięgiem obejmie całe terytorium Unii Europejskiej. Będą w nim uczestniczyli partnerzy z 27 państw członkowskich Unii Europejskiej oraz z Norwegii i Szwajcarii.
Zasady realizowania projektów to w ramach współpracy transgranicznej i transnarodowej musza uczestniczyć partnerzy z co najmniej 2 krajów w tym co najmniej 1 musi być członkiem UE a w przypadku współpracy międzyregionalnej partnerzy tylko trzech regionów w trzech krajach członkowskich a w przypadku udziału beneficjenta z poza UE dwóch pozostałych musi być z krajów członkowskich.
Cel 3 posiada szeroki zasięg ,nie jest terytorialny.
Beneficjent - to jest podmiot gospodarczy, podmiot lub przedsiębiorstwo publiczne lub prywatne odpowiedzialne za inicjowanie lub inicjujące i realizujące operacje. Beneficjentami są przedsiębiorstwa publiczne lub prywatne realizujące indywidualny projekt i otrzymujące pomoc publiczna.
Są III kategorie beneficjentów.
Przedsiębiorstwa, które otrzymują środki na realizację projektu i ten projekt realizują.
Podmioty lub przedsiębiorstwa otrzymujące środki , które następnie dalej rozdysponowują. Np. fundacja, urząd pracy bank itp.
Beneficjentem jest również podmiot przyjmujący wnioski i rozdzielający środki.
Beneficjent końcowy i ostateczny odbiorca.- wcześniej taki podział istniał ale obecnie wszystkie grupy odbiorców są nazywane beneficjentami.
Wykład z dnia 1.10.2011.
Zasady polityki
Zasady w zależności od programowania są zmienne. W latach 2007-2013wystepują:
zasada subsydiarności (pomocniczości) - Rozumiana jako klasyczna pomocniczość tzn, że wspólnota podejmuje działania w dziedzinach, które nie należą do jej wyłącznej właściwości, jedynie wówczas kiedy cele nie mogą zostać zrealizowane w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, a mogą być zrealizowane lepiej na szczeblu wspólnotowym. Interwencja UE nie wykracza poza ramy tego co konieczne do osiągnięcia zakładanych celów.
zasada koncentracji - polega na koncentracji środków finansowych pochodzących z funduszy europejskich na realizację ograniczonej liczby priorytetowych celów. Przejawia się w trzech aspektach:
1 aspekt - rozdział środków z funduszy z przeznaczeniem na 3 konkretne cele,
2 aspekt - wyselekcjonowanie regionów, dotkniętych problemami na podstawie odpowiednio dobranych kryteriów.(które uzyskają wsparcie),
3 aspekt- koncentracja wsparcia na regionach opóźnionych w rozwoju wnaj mniej zamożnych państwach UE.
Zasada programowania wieloletniego - Zasada wieloletniego programowania polega na wypracowaniu wieloletnich programów rozwoju w trakcie partnerskiego programu decyzyjnego. Po zatwierdzeniu przez Komisję tych programów, są one wdrażane w poszczególnych państwach pod kierunkiem państw beneficjentów zgodnie z postanowieniami Rozporządzenia UE.. System programowania jest złożony, wieloetapowy
Ramy czasowe - 7 lat. Obecnie 2007-2013 są inne niż ramy 200-2006.
Partnerski program decyzyjny- państwo członkowskie opracowuje program a następnie KE w drodze negocjacji zatwierdza ten program. Co prawda państwo członkowskie ma swobodę w opracowywaniu programu, ale musi uwzględniać rozporządzenia KE. Państwo samo ustala, na co będzie potrzebowało środków w ramach określonych obszarów np. Transport.
1 etap - programowanie opiera się na tzw. strategicznych wytycznych wspólnoty (SWW), które przygotowuje KE i są to procedury programowania środków, które stanowią wytyczne dla państw członkowskich dla przygotowania dokumentów programowych. Te SWW są jednakowe dla wszystkich państw członkowskich wspólnoty, zostały przyjęte 6.10.2006 a opublikowane 21.10.2006r dla ram finansowych na la ta 2007-2013.
Państwa członkowskie zobowiązane są do złożenia do KE dokumentów krajowych w postaci Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia (NSRO) oraz Programów Operacyjnych (PO) w terminie 5 miesięcy od daty publikacji strategicznych wytycznych wspólnoty.
Krajowe dokumenty dwa rodzaje : narodowe strategiczne ramy odniesienia i programy operacyjne.
We wcześniejszym programowaniu był przygotowywany dokument o nazwie Narodowa Strategia Spójności(NSS) ale na lata 2007-2013 została zastąpiona NSRO.
Narodowe strategiczne ramy odniesienia - jest to średniookresowy dokument planistyczny uwzględniający wszystkie aspekty rozwoju państwa., które mogą uzyskać wsparcie z funduszy strukturalnych w tym okresie programowania 2007-2013.
Określa cele, priorytety i kierunki rozwoju Polski oraz system wdrażania funduszy strukturalnych w okresie programowania 2007-2013.
Nadrzędnym celem NSRO są priorytety:
Nadrzędnym celem NSRO jest tworzenie warunków dla wzrostu konkurencyjności gospodarki opartej na wiedzy i przedsiębiorczości, zapewniającej wzrost zatrudnienia oraz spójności gospodarczej, społecznej i przestrzennej w ramach unii i granicach kraju.
Cele NSRO będą realizowane za pośrednictwem Programów Operacyjnych (PO) zarządzanych przez Ministra Rozwoju regionalnego oraz Regionalnych Programów Operacyjnych (RPO) zarządzanych przez zarządy poszczególnych województw.
Programy operacyjne: jest 6 krajowych PO i 16 RPO.
infrastruktura i środowisko,(POIiŚ)- finansowany z EFR i FS
innowacyjna gospodarka,(POIG)- finansowany z EFR, program wsparcia dla przedsiębiorców oraz dla instytucji otoczenia biznesu (parki technologiczne)
kapitał ludzki(POKL)- finansowany jest z EF Społecznego, wsparcie na przedsiębiorców a dokładniej dla ich pracowników nie dla osób fizycznych
rozwój Polski wschodniej,(PORPW)- finansowany z EFR , (5 najbiedniejszych regionów)
pomoc techniczna,(POPT)- środki na wdrożenia a potem zarządzanie strategicznymi ramami odniesienia jak i poszczególnych programów operacyjnych (przygotowanie kadr, zakup sprzętu, szkolenia ludzi) ma służyć realizacji pozostałych programów
europejskiej współpracy terytorialnej(POEWT)
Programy regionalne - 16 regionalnych programów operacyjnych
Procedura:
Po akceptacji programów przez krajową Rade ministrów , podlega on zatwierdzeniu w drodze negocjacji przez Komisję Europejską - nie później niż 4 miesiące od formalnego złożenia PO.
Jako ostatni dokument dla potrzeb krajowych sporządza się szczegółowy opis osi priorytetowych programu operacyjnego albo uszczegółowienie PO. Jest to dokument krajowy i w obecnym programowaniu nie podlega zatwierdzeniu przez KE, (wcześniej podlegał)
Zasada partnerstwa - obowiązek uzgadniania wszelkich ustaleń w trakcie przechodzenia przez kolejne etapy procedury programowania. Partnerami powinni być przedstawiciele władz publicznych, środowisk społeczno-gospodarczych, inwestorów, instytucji bankowych, organizacji zawodowych, i wyższych uczelni. Państwo członkowskie ma pełną swobodę w doborze tych partnerów ale co się z tym wiąże ponosi pełną odpowiedzialność za ten wybór. Inną swobodę jaką przyznano państwom członkowskim w programowaniu 2007-2013 jest to, że niewykorzystane środki państwa mogą przesuwać pomiędzy priorytetami, bez zgody KE, wcześniej taka zgoda była niezbędna)
Zasada dodatkowości - polega na tym, że pomoc wspólnotowa jest uzupełnieniem środków wydatkowanych przez państwo członkowskie a zatem pomoc UE uzupełnia środki zgromadzone przez władze lokalne, regionalne lub krajowe.
Z wyjątkiem sytuacji szczególnych państwa członkowskie powinny utrzymać, w przypadku każdego celu, swoje wydatki publiczne realizowane w dziedzinach interwencji funduszy strukturalnych co najmniej na tym samym poziomie jak w ostatnim okresie programowania tj 2000-2006. Udział środków krajowych w stosunku do UE nie powinien spadać.
Zasada oceny -ewaluacji występuje na różnych stopniach/szczeblach, jest uregulowana odrębnie. Co do zasady nie jest zaliczana do zasad, ale została wprowadzona do rozporządzenia, 1083/2006 jako wymóg.
Ewaluacja- jest, to obiektywna ocena projektu, programu lub polityki, na wszystkich jego etapach tj. zarówno planowania, realizacji, i mierzenia rezultatów. Państwa są zobowiązane do jej przeprowadzenia w obecnym programowaniu na podstawie rozporz.1083/2006 a wcześniej na podstawie rozporządzenia wykonawczego komicji.
Powinna ona dostarczyć rzetelnych i przydatnych informacji, zarówno w bieżącym jak i przyszłym okresie.
Rodzaje Ewaluacji:
Jeżeli przyjąć za kryterium cel ewaluacji to wyróżnia się ewaluacje:
Strategiczną - ich celem jest analiza i ocena interwencji (NSRO i PO) oraz ogólnych kierunków. Ewentualnie weryfikacja przyjętej strategii na jej podstawie.
Operacyjną -ich celem jest wspieranie procesu monitorowania a zatem przygotowanie sprawozdań zarówno w SRMO jak i PO.
Jeżeli przyjąć za kryterium momentu przeprowadzania oceny to wyróżnia się ewaluacje:
Ex ante - przed rozpoczęciem realizacji NSRO jak i PO. Wykonuje się ją aby stwierdzić jakie działania w danym programie musza zostać podjęte i aby sformułować i dokonać oceny na przyszłość. Przepisy rozporz 1083/2006 dają państwu członkowskiemu swobodę przeprowadzenia oceny. W ramach celu 1 ewaluacja może dotyczyć każdego programu z osobna lub grupy programów.
W ramach celu2 może dotyczyć każdego programu lub grupy programów albo każdego z funduszy.
W ramach celu 3 może dotyczyć przeprowadzenia ewaluacji wraz z państwami uczestnikami projektu i obejmuje jeden lub kilka programów. Ta ocena jest wykonywana przez zewnętrznych oceniających i jest w kompetencji Ministra Rozwoju Regionalnego.
Bieżąca- z wiązana zmonitorowaniem realizacji PO, w szczególności, gdy monitorowanie to ujawnia znaczne odchylenia od chylenia efektów realizacji PO od założonych pierwotnie celów lub gdy zgłaszane są wnioski o przegląd PO. Oceny tej dokonuje Państwo członkowskie ewentualnie we współpracy z KE w przypadku, gdy te odchylenia są duże.
Ex-post, czyli po zakończeń realizacji wszystkich PO w państwach członkowskich w ramach każdego z trzech celów, dokonuje jej KE a dokładna data jej zakończenia, wskazana jest w rozporządzeniu i jest to 31.12.2015rok.
Kryteria Ewaluacji:
Są dwa kryteria tej oceny; kryterium skuteczności i efektywności.
Skuteczność interwencji funduszy strukturalnych rozumie się je ,jako ocena stopnia osiągnięcia celu programu, czy projektu zdefiniowanego na etapie programowania. W każdym programie, celom i priorytetom nadawana jest konkretna wartość przy uwzględnieniu konkretnych liczbowych wskaźników skuteczności.
Kryterium Skuteczności interwencji funduszy strukturalnych rozumiane, jako badanie stopnia osiągnięcia celów programu czy projektów zdefiniowanych na etapie programowania. W każdym PO celom i priorytetom nadawana jest konkretna wartość poprzez wskaźniki. Porównania celów z ich realizacją ( tych wskaźników) daje ocenę skuteczności.
Kryterium Efektywności, polega na porównaniu efektów PO z zaangażowanymi środkami. To jest ocena nie mierzalna lecz forma opisowa.
Instytucje zangażowane w zarządzanie, monitorowanie i kontrolę Polityki spójności.
Z rozporządzenia wynika ,że dla PO i RPO państwo członkowskie wproewadza trzy instytucje.
Instytucję zarządzającą
Instytucję certyfikującą
Instytucję audytową
Ta sma instytucja może zostać wyznaczona dla więcej niż jednego PO lub kilku PO.
Dla wykonania części zadań instytucji zarządzającej i certyfikującej państwo członkowskie może powołać instytucje pośredniczące, przy zachowaniu przez instytucje zarządzające i certyfikujące odpowiedzialności za działania delegowane do instytucji pośredniczącej.
Instytucja audytowa nie może powoływać instytucji pośredniczącej. Natomiast pośrednicząca dopiero w nowym programowaniu na lata 2007-2013.
Instytucja zarządzająca ponosi pełną odpowiedzialność za przygotowanie i realizację PO. W przypadku krajowych Po jest to minister rozwoju regionalnego a w przypadku RPO jest to zarząd województwa.
Zadania instytucji zarządzającej.
Przygotowanie opisów priorytetów
Przygotowanie kryteriów wyboru projektu
Wybór projektu w oparciu o kryteria wyboru.
Zawieranie umów z beneficjentami
Określenie kryteriów kwalifikowalności wydatków
Określenie poziomu dofinansowania projektu jako procentu wydatków objętych dofinansowaniem(max do 1001% projektu) może być zróżnicowany w zależności od rodzaju projektu lub rodzaju beneficjenta, np. na ochronę środowiska - 70%, np. beneficjent sfery publicznej lub prywatnej
Określenie typu projektów dla których konieczne jest zasięgnięcie opinii ekspertów.
Zarządzanie finansami na realizację PO.
Dokonywanie płatności na rzecz beneficjentów
Monitorowanie realizacji PO
Opracowywanie propozycji zmian w programie
Odzyskiwanie kwot nienależnie wypłaconych
Informacja i promocja PO
Jak wynika z powyższego tekstu Instytucja zarządzająca ma wiele zadań, zatem niezbędne jest powołanie instytucji pośredniczących? Może to być organ administracji publicznej, zatem nie stosuje się tu ustawy o zamówieniach publicznych. Katalog osób został doprecyzowany w ustawie z dnia 6.12.2006 rok o zasadach prowadzenia polityki rozwoju w Polsce.
Instytucja zarządzająca może, w drodze porozumienia, powierzyć instytucji pośredniczącej część zadań związanych z realizacją programu operacyjnego, a w szczególności:
przygotowanie i przekazanie Komitetowi Monitorującemu propozycji kryteriów wyboru projektu dokonywane, w oparciu o określone kryteria, wyboru projektów, które będą dofinansowane w ramach programu operacyjnego;
przygotowanie i przekazanie Komitetowi Monitorującemu propozycji kryteriów wyboru projektu;
dokonywanie, w oparciu o określone kryteria, wyboru projektów, które będą dofinansowane w ramach programu operacyjnego;
zawieranie umów z beneficjentami o dofinansowanie projektu;
kontrolę realizacji dofinansowanych projektów;
dokonywanie płatności ze środków programu operacyjnego na rzecz beneficjentów;
odzyskiwanie kwot nienależnie wypłaconych beneficjentom;
prowadzenie działań informacyjnych i promocyjnych.
Instytucja zarządzająca, zatwierdza procedury dokonywania czynności. W ramach powierzonych zadań opracowane przez instytucję pośredniczącą. Zarówno Instytucja zarządzająca jak i pośrednicząca za zgodą Instytucji zarządzającej mogą powierzyć realizację czynności technicznych na podstawie porozumienia lub umowy. Jeżeli podmiot pochodzi z sektora finansów to zawiera się porozumienie a gdy jest z poza sektora finansowego to umowę. Np. PARP może być Instytucja pośrednicząca.
Instytucja zarządzająca wykonując zadania, o których mowa w ust. 1, powinna uwzględniać zasadę równego dostępu do pomocy wszystkich kategorii beneficjentów w ramach programu oraz zapewniać przejrzystość reguł stosowanych przy ocenie projektów.
Instytucja certyfikująca(IC)-nie podlega MRR.
IC, w programowaniu 2004-2006 występowała jako instytucja płatnicza, odpowiada za certyfikacje płatności wobec UE. Rolę ta pełnia wyodrębnione departamenty w ministerstwie rozwoju regionalnego(MRR). Do zadań IC należy:
opracowywanie i przedkładanie Komisji Europejskiej poświadczonych deklaracji wydatków i wniosków o płatność;
poświadczenie że deklaracja wydatków jest dokładna, wynika z wiarygodnych systemów księgowych i jest oparta na dokumentacji a także poświadcza że zadeklarowane wydatki są zgodne z zasadami unijnymi i krajowymi.
Utrzymanie w formie elektronicznej zapisów księgowych wydatków zadeklarowanych do KE.
Prowadzenie ewidencji kwot podlegających procedurze odzyskiwania.
Instytucja audytowa(IA)
Dla wszystkich PO jest to generalny inspektor kontroli skarbowej (GIKS). Instytucja audytowa odpowiada w szczególności za:
zapewnienie prowadzenia audytów w celu weryfikacji skutecznego funkcjonowania systemu zarządzania i kontroli;
przedstawienie Komisji w terminie dziewięciu miesięcy od zatwierdzenia programu operacyjnego, strategii (metodologii) prowadzenia audytu, obejmującej podmioty, które będą przeprowadzać audyty systemów i audyty operacji, metodologię, która zostanie zastosowana, metody doboru próby operacji do kontroli oraz indykatywne rozplanowanie audytów;
co roczne przedłożenie Komisji rocznego sprawozdania audytowego,
wydawanie opinii, na podstawie kontroli i audytów,
przedkładanie w stosowanych przypadkach, deklaracji częściowego zamknięcia PO zawierającej ocenę zgodności z prawem i prawidłowości danych wydatków;
przedłożenie Komisji, nie później niż do dnia 31 marca 2017 r., deklaracji zamknięcia zawierającej ocenę zasadności wniosku o wypłatę salda końcowego oraz zgodność z prawem i prawidłowości operacji będących podstawą sporządzenia końcowej deklaracji wydatków