• Instytucje Ochrony Prawnej- prof. T. Mołdawia

Notatki: Kinga Gajewska

14.02.2012r

Instytucje ochrony prawnej powinny być apolityczne jednak w większości przypadków na ich czele stają osoby o określonej proweniencji politycznej → Patrz prezes NIK.

O czym będziemy mówić. Zasadnicze trzy grupy(będą 4 wymienione).

1. Instytucje władzy sądowniczej- te które rozstrzygają władczo o naszych sprawach.

2. Instytucje kontroli przestrzegania prawa- nie mają charakteru władczego- występują z wnioskami. Od Prokuratury po NIK

3. Instytucję obsługi i pomocy prawnej- Prokuratoria Generalna np.

4. Instytucje wykonawcze?- nie będzie to przedmiotem oddzielnych zajęć.

Zaliczenie na ocenę- Koniec maja.

Literatura- na programie. Akty normatywne. Trzecia pomoc to WYKŁAD.

DEFINICJE

Pojęcia Instytucje ochrony prawnej i pomocy prawnej używamy w odniesieniu do pewnej działalności państwa lub przez państwo określonej.

Ochrona prawna to ochrona sprawowana przez Państwo lub przez Państwo ściśle określona. Jest to ochrona za pomocą prawa- chronimy określone dobra i wartości istotnych dla poszczególnych jednostek, grup społecznych, społeczeństwa i dla państwa.

Skąd wiemy jakie dobra i wartości są prawnie chronione.- odnajdujemy to w PRAWIE MATERIALNYM- opisującym stosunki prawne między dwoma podmiotami tego stosunku i relacji z przedmiotem tego stosunku.

Co oznacza za pomocą prawa?

Po pierwsze prawo musi nas poinformować jakie instytucje zapewniają nam ochronę prawną. Może być sąd jak i inne instytucje.

Po drugie trzeba określić procedurę- odmienną przecież w każdej gałęzi prawa- inaczej w karnym inaczej w cywilnym czy w rodzinnym.

Po trzecie musi być określona przez środki prawnie ustalone i dopuszczelne. Nie można przenosić własności nieruchomości na drodze umowy pisemnej- tylko AKT NOTARIALNY.

System ochrony prawnej- Jest to system instytucji, procedur, i środków służących ochronie prawnej.

Najważniejsze są podmioty jurysdykcyjne- Władza sądownicza. Jednak nie jest możliwe, ąby każdą sprawę mógł rozstrzygać sąd- w sprawach drobniejszych - uproszczone procedury. Patrz procedura MANDATOWA. Wyręczane za pośrednictwem innych instytucji- straż, inspekcje etc. Zawsze jednak w ostatecznym rozrachunku sąd może się jednak zająć sprawą..

Instytucje Ochrony Prawnej

1. Instytucje Jurysdykcyjne- inst. Sądownicza

• Sądy

• SN

• Sądy Powszechne

• Sądy Wojskowe

• Obok tego jest NSA

• Woj.SA

• Trybunały- TK i TS

Zatem mamy do czynienia z 4 „Sądami najwyższymi”- najwyższe instytucje sądownicze- TK, TS, SN i NSA. Nie jest to dobre ponieważ może być problem z wykładnią prawa- TK, SN, NSA- Dwie możliwości- dać TK uprawnienia wykładni lub zaskarżanie wyroków sądowych do TK- jak w RFN czy Hiszpanii.

• Są jeszcze poza sądowe i quasi-sądowe instytucje orzekające- policjant, izba morska

2. Instytucje zapewniające wykonanie orzeczeń- Karne- Zakłady karne, kurator, zakłady poprawcze. Cywilne- Komornik, Administracyjne- różne instytucje

3. Instytucje kontroli przestrzegania prawa- chodzi o instytucję monitorujące przestrzeganie prawa- Prokuratura(działa jeśli udowodniono popełnienie przestępstwa), NIK(w Polsce ma szerokie uprawnienia nie koniecznie związanych z poszanowaniem prawa- nie tylko instytucje państwowe ale także pozapaństwowe korzystające z majątku państwa), Rzecznicy(RPO, RPDz itp.), GIODO, KRRiT i inne np. PIP z Głównym Inspektorem Pracy.

4. Instytucję Pomocy i Obsługi Prawnej- Notariat, Adwokatura, Radcowie Prawni, Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa- Pod PRM i Min. Skarbu Państwa.

21.02.2012r

• Ochrona konstytucyjności

Należy przypomnieć sobie jeszcze wiedzę z pierwszego roku- wstęp do prawoznawstwa. Trzeba przyjąć założenie, że prawo jest stanowione po to aby było przestrzegane.

Prawo jest zjawiskiem złożonym- ustanawiane jest w specjalnej procedurze. Nawet jeśli chodzi o zwyczaje prawne. Jest dużo podmiotów tworzących prawo, różne jest znaczenie aktów prawnych, różna jest też ich moc prawna- nie myl z mocą obowiązującą, czyli relacją między normą a adresatem, którą ma każda norma- czyli określającej relację między normami. Norma B musi być zgodna z normą A nadrzędna nad nią, aby prawo było spójne. Musi być czynnik, który ten ład kontroluje. Dlaczego normy są zróżnicowane? Bo są stanowione przez różne podmioty i dotyczą różnych spraw. Stanowiąc prawo trzeba brać pod uwagę tą hierarchię aktów normatywnych. Akty prawa wewnętrznego są obowiązujące dla organów organizacyjnie podległych.

Konstytucja- z tymi aktami powinno być zgodne całe ustawodawstwo- jest aktem najwyższym. Francuska doktryna- Ustawa należycie ogłoszona jest nietykalna- nie może być podważana przez sądy i trybunały. Nasz kraj przyjął w tym względzie rozwiązania z kręgu niemieckiego. Powinny być zgodne z Konstytucją, ponieważ obejmuje ona podstawowe kwestie państwowe, jest specjalnie uchwalana. Koronny argument stanowi jednak kwestia praw człowieka- nie mogą być one rozstrzygane przez zmieniające się większości parlamentarne. Konstytucją jest to co parlament uzna za konstytucję. Parlament jako wyraziciel woli powszechnej działa zgodnie z konstytucją. Nie ma zatem potrzeby tworzenia pozaparlamentarnej kontroli konstytucyjnej. Jednak założenie to nie zupełnie się sprawdziło. Vide casus III i IV Republiki Franc- W IV rep. Powstał Komitet Konstytucyjny.

Drugi system to system Amerykański. Stworzono konstytucję- ustanowioną przez specjalny podmiot, dotyczy podstawowych wartości. Mimo że nie ma w niej żadnego przepisu dot. badania zgodności prawa z konstytucją. Jednak już przed jej powstaniem w niektórych stanach takich procedur. Pierwsze orzeczenie sądu- 1803r. Drugi raz przed wojną secesyjną. Najważniejsza jest opinia Federalnego Sądu Najwyższego. W USA wszystko może być przedmiotem oceny pod względem konstytucyjności. Po drugie- Ustawa nie może naruszyć umowy cywilno- prawnej. Jeżeli umowa została zawarta na mocy dobrze uchwalonej ustawy to nie można jej ustawą zmieniać.

System Europejski- Prawnik Austryjacki - Jan Kerzen- musi obowiązywać zasada o niekwestionowaniu aktu ustawodawczego poprawnie ustalonego. Nie oznacza to jednak braku kontroli- musi być specjalny sąd, trybunał konstytucyjny. Zakres działania TK- musi być określony w samej konstytucji. Żaden Akt nie może obniżyć ochrony, która daje konstytucja sama w sobie. Wykluczona jest zaskarżenie do TK samego aktu UE. Orzeczenie TK- obowiązuje Erga omnes- wyklucza rozwiązanie ze źródeł prawa- wyrzucamy ustawę do kosza. Są ostateczne, wiążące.

Zagadnienia/System	Amerykański	Europejski Kontynentalny.	Francuski
Zakres kontroli konstytucyjnej.	Uniwersalny	Określony w konstytucji.	Określony w konstytucji.
Podmiot dokonujący kontroli konstytucyjnej.	Każdy Sąd	TK lub Sąd Konstytucyjny	Rada Konstytucyjna
System kontroli	Rozproszony	Skoncentrowany i Scentralizowany	Skoncentrowany i Scentralizowany
Czas kontroli	Zawsze Następczy- już obowiązujące akty.	Dominuje kontrola następcza ale w niektórych krajach dozwolona jest kontrola prewencyjna.	Zasadnicza jest kontrola prewencyjna a w niektórych wypadkach jest kontrola następcza.
Charakter kontroli	Zawsze charakter konkretny- incydentalny. Zawsze w toku postępowania sądowego.	Kontrola abstrakcyjna(następcza i wstępna) i konkretna (zawsze kontrola następcza- po pierwsze pytanie prawne(przed orzeczeniem sądu na przykład) a po drugie skarga konstytucyjna- pozostaje w gestii podmiotów niepublicznych).	Prewencyjna jest zawsze abstrakcyjna. Następcza jest w drodze specyficznego pytania prawnego. Ustawa uchwalona nie podlega weryfikacji. Chodzi o to, że przed sądem wszczyna się postępowanie, gdzie jednostka zaskarża akt na podstawie którego ma orzec sąd nie gwarantuje jego praw konstytucyjnych- nowość- 23 lipca 2008r.
Trwałość orzeczenia	Orzeczenie podlega kontroli instancyjnej- kontrola przez sąd apelacyjny czy sąd najwyższy- to jest wtedy decyzja ostateczna	Decyzje mają charakter ostateczny	Decyzje mają charakter ostateczny.
Moc wiążąca orzeczenia	Ma moc wiążącą inter partes- wiąże strony uczestniczące w postępowaniu	Orzeczenie ma moc erga omnes- dotyczy wszystkich jest powszechnie obowiązujące	Orzeczenie ma moc erga omnes- dotyczy wszystkich jest powszechnie obowiązujące
Skutki prawne orzeczenia	Nie zastosowanie danego przepisu w toczącym się procesie. SN- uśpienie przepisu	Kontrola prewencyjna- zapobieżenie wejścia w życie przepisu Następcza- eliminacja przepisu z systemu prawa.	Kontrola prewencyjna- zapobieżenie wejścia w życie przepisu Następcza- eliminacja przepisu z systemu prawa.

6.03.2012r

• Zajęcia 4

Nowa sytuacja w 1980- zaczęło kształtować się nowe widzenie kwestii prawnych i prawa jako takiego. Zaczęto postrzegać je jako narzędzie do realizacji stosunków na linii państwo- sądy- obywatel. Widać to na przykład w powołaniu NSA. Później „demokratyczny” zjazd PZPR-Sformułowano potrzebę sądowej kontroli konstytucyjnej. Sytuacja zmienia się po wprowadzeniu stanu wojennego.

Od 1989r Trybunał konstytucyjny sam kreuje swoją pozycję poprzez interpretację w swoich orzeczeniach. Dokonuje też wykładni o TK . Trybunał urealnił moc swoich orzeczeń.

Nie można negować samej idei- jest zgodna z zasadą demokratycznego państwa prawnego, ale to było nadużycie- dopisanie przepisów do ustawy o TK. W 1995r- kolejna uchwała TK- Trybunał uznał orzeczenia wydawane w trybie kontroli prewencyjnej za orzeczenia wiążące i ostateczne- nie była sformułowana lege artis, co budzi wątpliwości u parlamentarzystów, ale nie dokonano dezawułacji orzeczenia TK.

Trzy grupy zmian odnośnie TK

1. Ustrojowe

• Konstytucja rozstrzyga charakter TK- to ma być władza sądownicza- apolityczna- nie do końca to wyszło, niezawisłość- konstytucja mówi jednoznacznie o sędziach TK- ma gwarancje niezależności- tylko kontrola biura Trybunału przez NIK.

• Skład i kadencja- Liczba sędziów wzrosła- z 12 do 15. Do 1997 można mówić o kadencji trybunału- 8lat i co 4 lata wymiana połowy składu. W przypadku wygaśnięcia mandatu- wybór na dokończenie kadencji. Jeżeli sędzia wybrany na mniej niż 4 lata to ma prawo do II kadencji. Mankamenty- rządzący wymieniają połowę składu. OBECNIE: Trybunał Konstytucyjny działa w permanencji- kadencja indywidualna sędziów trybunału- 9lat kadencji- zawsze pełne dziewięć lat. Sędzia trybunału może być powołany po ukończeniu 70 lat. Po pierwsze nie zakłóca to prac TK. Kategorycznie przestrzegana jest jednorazowość zasiadania w trybunale. W polskim prawie nie ma wystarczających uregulowań apolityczności sędziów. Prawo zgłaszania kandydatów ma: 50 posłów, prezydium sejmu. Trudno powiedzieć, zatem, że sędziowie są apolityczni w momencie wyboru.

• Prezes TK- do 1997 powoływany przez Sejm. Po 1997- powoływany jest spośród sędziów TK. Obecnie sam Trybunał wybiera kandydatów- głosowanie tajne i indykacyjne- Przedstawia się później do wyboru prezydentowi- bez kontrasygnaty- prerogatywa.

• Odpowiedzialność dyscyplinarna, utrata stanowiska- o niemożności pełnienia funkcji orzeka prezes lub sam TK- istnieje możliwość postępowania dyscyplinarnego.

• Właściwości TK

• Pewne uprawnienia pozostały- badanie praw i wolności zgodnie z konstytucją. NOWE są kwestia badania konstytucyjności umów międzynarodowych- ratyfikowanych- zarówno prewencyjna jak i następcza. Jeśli stwierdzi niekonstytucyjność to władza ma problem :P

• art 91 pkt 2 i art 188 Konstytucji.

• TK ma prawo do rozstrzygania sporów konstytucyjnych- między organami władzy centralnej- dotychczas jedna taka sytuacja- konflikt kompetencji między Prezydentem- L. Kaczyńskim, a Premierem- D. Tuskiem.

• Utracił prawo do ustalania powszechnie obowiązującej wykładni USTAW- nie zostało na nikogo przeniesione- nie ma organu do wykładni USTAW w Polsce.

• Proceduralne

13.03.2012r

• Zajęcia 5

Do trybunału mogą docierać akty bez względu kiedy zostały uchwalone- czas jest nieograniczony.
Pytanie prawne kiedy dotyczy to zgodności z konstytucją, może dotyczyć interpretacji aktu prawnego.
Niektóre wyroki trybunały powodują skutki finansowe, wtedy trybunał kieruje pytanie do rady ministrów jak ona widzi to, czy w budżecie są
środki na realizację ustawy wydanej przez trybunału.
Skład personalny:
Zgromadzenie ogólne( 2/3-10 sędziów, ciało prawodawcze, akcentuje
samorządność tej części władzy sądowniczej, )
Pełny skład ( 9 osób- 3/5)
Postępowanie przez TK.
• Kontrola konstytucyjności umów międzynarodowych
• Zgodność ustawy z umowami międzynarodowymi, zgoda na ratyfikację
wyrażona w ustawie. Art. 91 ust. 2
• Spory konstytucyjne
• Stwierdzanie czasowej niezdolności prezydenta do wykonywania prac
Jakie środki prawne uruchamiają działalność TK?
0 nie może działać sam
o z urzędu - na wniosek, opłacony
o wniosek - art. 191
o pytanie prawne - art. 193
o skarga konstytucyjna - art. 79
orzeka w jednym z 3 składów:
o pełen - ocena kontroli prewencyjnej zgodności prawa z konstytucją,
tylko prezydent ma takie uprawnienie - 2 rodzaje aktów normatywnych
ustaw i umów międzynarodowych; szczególna zawiłość sprawy;
konstytucyjność celów i działalność partii politycznych; orzeka o
sporach kompetencyjnych; o czasowej niezdolności prezydenta do
niesprawowania urzędu
o 5 sędziów - o konstytucyjności aktów ustawodawczych, umów
międzynarodowych (nieratyfikowanych),
o 3 sędziów - zgodność z konstytucją innych aktów ustanowionych przez
władze centralne
Skarga konstytucyjna
 Art. 79
 Ostateczna decyzja czy wyrok, narusza nasze konstytucyjne prawa lub wolności(Każdy kogo prawa i wolności konstytucyjne zostały naruszone)
 Oparł swój wyrok na ustawie, która jest sprzeczna z konstytucją.
 Prawnik, zgłoszona wciągu 3 miesięcy od wydania wyroku

20.03.2012r




• Zajęcia 6

Inaczej niż w przypadku skargi na akt prawa wewnętrznego w przypadku prawa Unijnego wyrok nie uchyla przepisów UE. Może nie działać na terenie Rzeczypospolitej.

Odpowiedzialność konstytucyjna - Trybunał Stanu- Dzisiaj punktem wyjścia jest konstytucja- art. 198 Konstytucji.

Art 145- mówi o odpowiedzialności konstytucyjnej prezydenta

Art. 156- Odpowiedzialność karna Członków Rady Ministrów.

Tylko powyżsi przed TS.

Dalsze akty: Ustawa o TS- 1982r- z późniejszymi zmianami.

Co to jest odpowiedzialność konstytucyjna?

1. Odpowiedzialność polityczna- odwołanie ze stanowiska- jeden podmiot przez drugi. Nie jest zobiektywizowana. Jest w pierwszym rzędzie polityczna i tworzona przez organy polityczne- stronnicza.

2. Odpowiedzialność konstytucyjna- Polega na naruszeniu konstytucji lub ustawy kiedy nie jest ono naruszeniem prawa- delikt konstytucyjny- Wiąże się zarówno z odpowiedzialnościom polityczną- utrata stanowiska, jak i napiętnowuje daną osobę- np. w Konstytucji 3 maja- Jeśli skazany przez Sąd Sejmowy to utrata ministerstwa i stanowiska senatora.

3. Odpowiedzialność karna- w szczególności dwie podstawy- Przestępstwo pospolite(każdy może je popełnić), przestępstwo polityczne- musi być silnie skonstruowana odpowiedzialność. To niekiedy b. drastycznie wkracza w sferę życia politycznego.

W Anglii procedura impeachmentu- Odpowiedzialność konstytucyjna ze stosowaniem kary. Inicjatywa skierowana przeciw zausznikom królewskim- ministrom. W Polsce to na ogół monarcha składa wniosek o postępowanie przed sądem sejmowym- przed Senatem pod przewodnictwem króla lub Marszałka Wielkiego Koronnego.

Jeśli idzie o odpowiedzialność konstytucyjną jest ona zawsze odpowiedzialnościom indywidualną, polityczna może być kolektywna- vide KRRiT. Po drugie może być jedynie przeprowadzona tylko w konkretnej procedurze. W skład TS musi wchodzić większość(przynajmniej połowę z 15 członków) prawnicy z uprawnieniami sędziowskimi- w ten sposób zapewnia się profesjonalizm w postępowaniu- poza tym przewodniczącym jest I Prezes SN. Podobna do politycznej bo inicjatywa jest polityczna, postępowanie przed komisją odpowiedzialności konstytucyjnej. Aby ograniczyć polityczność- 3/5 ustawowej liczby posłów- 276 posłów jeśli chodzi o ministra.

Jak to wygląda w naszym kraju?

Kto ponosi odpowiedzialność- mówi o tym konstytucja a precyzuje to jeszcze Ustawa o TS. Konstytucja dziali zakres odpowiedzialności ministrów(odpowiedzialność karna przed TS) i innych urzędników(Brak tejże ale odpowiedzialności karna przed sądami powszechnymi). Inna jest też procedura- Minister- 276 posłów, wysoki urzędnik- większość bezwzględna- większość głosujących- przy połowie ustawowej liczby posłów(Quorum). Traktuje się tak samo tymczasowych kierowników ministerstwa jak innych urzędników- jednak nie ma to zastosowania- ustawowe rozwiązanie- ministra zastępuje inny członek RM lub Prezes Rady Ministrów.

Główne grupy ponoszące odpowiedzialność- 4 grupy:

Przedmiot	Prezydent i p.o. Prezydenta	Członkowie RM	Inni wysocy funkcjonariusze- tymczasowi kierownicy ministerstw	Posłowie i senatorowie
Zakres odpowiedzialności	Pełny	Pełny	Pełny	Ograniczony- Art 107 Konstytucji
Ponoszenie odpowiedzialności karnej przed TS	Tak Odpowiedzialność zupełna Odpowiedzialność wyłączna	Tak tylko za przestępstwa związane z urzędem Odpowiedzialność towarzysząca	Nie	Nie
Wniosek wstępny- o uruchomienie procedury zmierzającej do oskarżenia- forma aktu oskarżenia	1/4 członków ZN	Prezydent RP, 1/4 Sejmu	Prezydent RP, 1/4 sejmu i Komisja śledcza większościom 2/3 członków	Marszałek odpowiedniej izby
Postępowanie wyjaśniające	Komisja Odpowiedzialności konstytucyjnej	Komisja Odpowiedzialności konstytucyjnej	Komisja Odpowiedzialności konstytucyjnej	Wobec posłów Komisja Odpowiedzialności konstytucyjnej, Wobec senatorów- odpowiednia komisja senacka
Podjęcie uchwały przez parlament-	Uchwała o postawieniu w stan oskarżenia- ZN większościom 2/3 ustawowego składu(374 członków ZN)	Uchwała Sejmu-3/5 Ustawowego składu	Sejm- Bezwzględna głosujących przy quorum 50% plus 1	Odpowiednia izba bezwzględną większościom głosujących quorum przynajmniej połowa izby
Kary	- Złożenie prezydenta z urzędu - Utrata biernego lub czynnego prawa wyborczego - Zakaz zajmowania stanowisk publicznych - Pozbawienie uprawnień dla byłych prezydentów- wszystkie lub niektóre Może to nie nastąpić jeśli jest to znikome naruszenie lub naruszenie w szczególnych okolicznościach.

3.04.2012r

• Charakterystyka Sądu Najwyższego

Władzę sądowniczą stanowią, zgodnie z Konstytucją, stanowią sądy i trybunały. Wymiar sprawiedliwości- rozstrzyganie sporów przez podmiot niezależny od stron. Jest charakterystyczny dla państwa.

4 Struktury:

1. Sąd Najwyższy:

2. Sądy powszechne

3. Sądy wojskowe

4. NSA i podlegające mu Woj. Sądy Administracyjne

Od 1 I 2004r- Odrębną gałęziom jest sądownictwo administracyjne. Art 175 ust.2 Konstytucji- Sąd wyjątkowy w żadnym innym przypadku poza stanem wyjątkowym lub wojennym nie istnieją. (Vide Casus sądu lustracyjnego- w praktyce- wydział w Sądzie apelacyjnym w Warszawie).

Tryb doraźny jedynie na czas wojny. Stan wojny ogłoszony przez Sejm jak i Prezydenta.

• SN

• 4 izby. Na czele stoi I prezes SN- 6 lat kadencji- wybierany z dwóch kandydatów przez prezydenta. Wybiera się podobnie jak w TK- z wielu w głosowaniu indykacyjnym. Na czele izby stoi Prezes SN- również powoływani przez Prezydenta na wniosek I Prezesa SN. SN wyjątkowo może orzekać w składzie 7 osobowym- kiedy niższy skład zwróci się do składu 7- osobowego a ten przejmie sprawę do rozpoznania we własnym zakresie- najszerszy skład SN, który może wydać wyrok- Szerszy skład podejmuje uchwały dokonujące wykładni

IZBY:

1. Karna

2. Wojskowa

3. Cywilna

4. Pracy, ubezpieczeń i spraw publicznych

Funkcje:

• Odwoławcza:

• SN jest przede wszystkim sądem kasacyjnym-w Kasacji chodzi o zgodność kwalifikacji prawnej czynu- Jest środkiem do kontroli prawomocnych orzeczeń sądu II instancji przeważnie. Prawo do kasacji mają Ci, którzy odwołali się od wyroku I instancji. Dwa szczególne podmioty mogące występować z kasacją- Prokurator Generalny i RPO- W sytuacji Cywilnej- Rzecznik ubezpieczonych- Mogą zaskarżyć każdy wyrok prawomocny nawet I instancji. Można odwołać kasację, uchylić wyrok, uchylić wyrok i uniewinnić osobę skazaną.

• Apelacja- wyjątkowa sytuacja. W postępowaniu przed sądami wojskowymi- II instancja w izbie wojskowej SN. Od Majora w górę- odpowiadają przed sądem okręgowym a nie garnizonowym- wtedy SN jest odwoławczy(Izba wojskowa). Sytuacja specyficzna- kiedy potrzeba autorytatywnej wykładni prawa: Trzy sytuacje: Oddala wniosek, Przyjmuje wniosek i dokonuje wykładni- obowiązuje w danej sprawie. Może również samemu wydać wyrok a nie tylko dokonać wykładni (3 osobowy, 5 osobowy- jeśli kara dożywocia, ale i poszerzony skład- 7 os. )

• Wykładnia

• Konkretna- w konkretnej sprawie- normalnie w składzie 3- os.- przyjąć wniosek, odrzucić wniosek, rozpatrzyć we własnym zakresie- ew. oddać do poszerzonego składu-takie same opcje. Uchwała SN obowiązuje wszystkie składy sądzące w danej sprawie.

• Abstrakcyjna- Chodzi o to, że w związku z niejasnościom przepisu prawa- problem z orzekaniem lub orzecznictwo rozbieżne. Kierowane przez I Prezesa do co najmniej 7 os. składu- która może przenieść to nawet na cały skład SN. Nie jest to wniosek sądu, który można odrzucić- dokonuje się wykładni. Wykładnia wiąże wszystkie składy orzekające SN.

• Kontrola ważność procedur wyborczych i referendalnych(Izba pracy, ubezpieczeń społecznych i spraw publicznych).

Sędzia- 10 lat doświadczenia w sądownictwie ale również jeśli prof. lub dr hab. nauk prawnych.

• Sądownictwo powszechne

Właściwość rzeczowa- zakres kompetencji sądów powszechnych:

• Określa konstytucja-”Wszystkie sprawy nie przekazane w drodze ustawy do innego sądu”. Czasem powstaje kwestia zakwalifikowania konkretnego przypadku. Jeżeli inny sąd uznał się za właściwy dla danej sprawy to jego orzeczenie jest wiążące dla sądownictwa powszechnego.

• W ramach sądownictwa powszechnego jeśli chodzi o sądy rejonowe- wszystkie sprawy, które nie zostały przekazane w ustawie do sądu wyższego, a należącą do właściwości sądownictwa powszechnego, lub każda sprawa nie przekazana w gestie innych sądów.

• Sądy apelacyjne- jest sądem drugiej instancji od orzeczeń sądu okręgowego.

• Sądy okręgowe- przede wszystkim sądy drugiej instancji- wobec sądów rejonowych. Po drugie: trzy zasady właściwości merytorycznej jako sądu I instancji- Po pierwsze- Waga przedmiotu sprawy- sprawy o zbrodnie(nie niżej niż 3 lata pozbawienia wolności) W sądzie cywilnym- wartość przedmiotu sporu- więcej niż 75 tys. zł- cywilno-prawne, 100 tys.- sprawy gospodarcze. Po drugie wskazane merytoryczne problemy- K- Sprawy o występki ściśle określone przez k.p.k. lub inne ustawy karne. Cywilne- Sprawy o prawa niematerialne- rozwód, autorskie prawa majątkowe i pokrewne, spory z zakresu prawa prasowego. Po trzecie do właściwości należą sprawy szczególnie złożone na przedmiot i problemy prawne do rozstrzygnięcia w związku z daną sprawą. K- sąd apelacyjny przekazuje sprawę pod jurysdykcje sądu okręgowego na wniosek sądu rejonowego i ten musi przejąć C- sąd rejonowy przekazuje i sąd okręgowy może ale nie musi rozpatrzeć sprawy- może odesłać wniosek.

• Uprawnienia sądu odwoławczego:

• Od każdej sprawy przysługuje odwołanie do sądów wyższej instancji.

• Rozpatrywane sprawy- Cywilne I- instancja- skład jednoosobowy. Podobnie w sądzie karnym(I instancja). W sądach okręgowych- „proste sprawy ” w składzie jednoosobowy. Sprawy gdy większy ciężar gatunkowy- 1 sędzia zawodowy i 2 ławników- jeśli dożywocie- 5 osobowy skład- 2 sędziów i 3 ławników.

• Sądy odwoławcze- zawsze w składzie zawodowym- bez ławników- zawsze 3 osobowy, chyba, że dożywocie to wtedy 5 sędziów zawodowych. SN- 3 osoby, 5 osób jeśli dożywocie, 7 jeśli jest taka potrzeba.

• Sytuacja oskarżonego- Cionis in peios- Sąd odwoławczy nie może pogorszyć sytuacji oskarżonego jeśli tylko jedna strona się odwołuje. Jeśli dwie strony- może pogorszyć sytuację- na tym samym materiale dowodowym. Jeśli trzeba przeprowadzić postępowanie dowodowe uzupełniające nie można zaostrzyć wyroku. Wszystkie wątpliwości rozstrzygane na korzyść oskarżonego. Nie można skazać w sądzie odwoławczym jeśli uniewinniony w sądzie niższej instancji. Nie może wymierzyć kary dożywotniego więzienia.

• 17.04.2012r

Sądownictwo wojskowe

1. S.W. to Sądy karne

2. Żołnierze służby czynnej podlegają sądownictwie wojskowemu.

3. Od 2008r w sposób zasadniczy ograniczono sądownictwo wojskowe- do 2008- każde przestępstwo wojskowego podlega s.w. Po 2008r jest to tylko część wojskowa k.k. Inna kwestia to odpowiedzialność cywilów- za wojskowy k.k. Również s.w. podlegają żołnierze armii sojuszniczych stacjonujący na terenie danego kraju.

4. Dwa szczeble- garnizonowe(7) i okręgowe(2- Poznań i Warszawa). Odpowiadają zdolnościami sądownictwa powszechnego- z wyjątkiem- za przestępstwa przed sądem okręgowym stają oficerowie starsi- od majora włącznie w górę.- Generałowie- ławnicy w stopniu generalskim- minimum generał broni.

S. Okręgowe są II instancją dla s. garnizonowych ale jeśli s. o I instancją to II jest Izba Wojskowa SN.

W ciągu ostatnich kilku lat nastąpiło ograniczenie właściwości sądownictwa wojskowego. Dawniej- lata dziewięćdziesiąte- przed SW stawał każdy oskarżony o przestępstwa przeciw RP- szpiegostwo, sabotaż, zdradę etc. Dziś jest to we właściwości sądów powszechnych.

Sądownictwo administracyjne.

Trzy kwestie:

1. Przyjęte rozwiązania w krajach Europejskich

2. Kształtowanie się sądownictwa administacyjnego

3. Właściwość rzeczowa sądownictwa administracyjnego.

Ad1

W Europie wykształciły się 3 modele w tej kwestii:

1. Model brytyjski- Nie ma S.A w rozumieniu Europejskim. Kontrolę administracyjną pełnią sądy powszechne. Od XX w. Zaczęły powstawać instytucję orzekające- Trybunały Administracyjne- Powoływane w ramach ustawy administracyjnej, nie mają właściwości rzeczowej ani pełnej zdolności sędziowskiej i prawnej w rozumieniu kompetencji osób wchodzących w skład tychże.- dziś ok 2000 takich Trybunałów. Walor to szybkość rozpatrywania spraw i fachowość w danej dziedzinie- rzeczowo powoływani są w ich skład eksperci.

2. Model francuski- wykształcił się ok 200 lat temu. Rzeczywistość- ustawa o sądach administracyjnych z 1800r. Instytucja Rady Stanu- fr. Conseil d'Etat. Celem RS- są głównymi ciałami doradczymi rządów- Przewodniczącym RS jest każdorazowy premier, pracami kieruje de facto wiceprezes powołany przez premiera. Niezależność pionu sądowego RS. I instancja- Rada Prefekturalna- przy prefekturze- organ społeczny. Ma się troszczyć o jakość pracy administracji i o zgodność aktów administracji z prawem. 1926- w miejsce rad prefekturalnych powołano rady międzydepartamentalne w liczbie 22. W 1953- w miejsce rad międzydepartamentalnych powołano Trybunały Administracyjne w takiej samej izbie. Za Mitteranda (1987)- powołano Odwoławcze Sądy Administracyjne- II instancja. Obecnie mamy RADĘ STANU → Apelacyjne SA → Trybunały Stanu. Dalej jednak została zachowana(mimo oddzialenia kontroli od rządu) właściwość troski o jakość administracji- sprawy obywatelskie są nadal troszkę na uboczu, ale jesli jednostka podda w wątpliwość konstytucyjność aktu na podstawie którego ma być podjęta decyzja- Zapytanie do RS lub do Sądów Apelacyjnych w przypadku sądów powszechnych.

3. Model niemiecki- początki w wieku XIX przybrał dwie postacie- północnoniemiecką- model pruski, lub południowoniemiecki- austryjacki. Specyfika polega na tym, że istnieje klasyczne sądownictwo administracyjne. Nakierowany jest na ochronę praw jednostki. Model pruski- sądownictow administracyjne jest wieloinstancyjne- praktycznie trójinstancyjne. Model Austryjacki- to Najwyższy Trybunał Administracyjny

Ad 2

W istocie przez ostatnie 200 lat stosowaliśmy wszystkie modele. 1939- Trybunał Ubezpieczeń Społecznych do 1965- potem w sądownictwie powszechnym. Po drugie w czasach Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego- Rada Stanu- również funkcja sądownicza- w latach 20 pozbawiona praw sądowniczych i do francuskiej RS już nie powrócono. W czasach najnowszych myśmy przyjęli (poza szczególnymi sprawami) przyjęto model niemiecki. Który? Konstytucja marcowa mówiła o modelu pruskim ale w praktyce przyjęto model austriacki- w województwach zachodnich(3 województwa- poznańskie, śląskie w części niemieckiej i pomorskie) był to model pruski.(Obywatelskie- Wojewódzkie S.A - Naczelny T.A). Konstytucja Kwietniowa dało Najwyższemu Trybunałowi Administracyjnemu Klasyczny tryb sądu. Nie zlikwidowano jednak odrębności w województwach zachodnich. W PRL- zapowiedziano utworzenie Sądów Administracyjnych- na zapowiedziach jednak się skończyło. W 1950r w Polsce dokonano zasadniczej reformy sądownictwa- prokuratura oderwana jest od sądów- osobny pion poza systemem sądownictwa niezależnego. Podległa była przed naczelnymi organami państwa- przetrwało to do roku 1989r. Prokuraturę wyposażono w tzw. nadzór ogólny prokuratury. Prokurator jednak nie mógł kontrolować naczelnych organów administracji. W stosunku do administracji terenowej- 2 wyjścia- sprzeciw, i wystąpienie(do instytucji mogącej zmienić ten akt, lub do organu wyższego, jeśli nie ma odzewu). Wadą tego jest to, że sprzeciw prokuratorskich jest pod gestią administracji. W 1967 nowa ustawa o prokuraturze- nie zmieniła poza nazwą zbytnio uprawnień prokuratorskich- Kontrola Prokuratorska przestrzegania prawa.. K.P.A. Uchwalony na ostatnim posiedzeniu sejmu II kadencji. Lata 70 kolejna próba wprowadzenia Sądownictwa Administracyjnego- Jednak w pierwszej połowie 72 roku kazano sprawę wyciszyć- zamarła na kilka kolejnych lat. Nadchodzący VIII Zjazd PZPR- W roku 1979 na jesieni I sekretarz daje zgodę na uchwalenie S. A 31 stycznia 1980r uchwalono ustawę o NSA i zmianach w systemie sądownictwa. Wchodzi w życie 1 września 1980.(Jeszcze dorobek Gierkowski a uchwalenie na tydzień przed VIII Zjazdem PZPR) 8 października 1980- ustawa- oddzielono NIK od rządu- Prof. Zawadzki zostaje ”Pierwszym” Prezesem NSA- za jego czasu orzeczenie o tym, że samoistne uchwały możliwe tylko w kwestiach administracyjnych.

24.04.2012r

Od początku sąd administracyjny sprawuje władzę nad cenzurą. W Lutym 1981 NSA podjął uchwałę, że samoistne uchwały rządu nie mogą regulować kwestii praw i wolności jednostki. Nie mogą one zastępować ustaw. W roku 1990 zmiana spojrzenia na właściwość rzeczową Sądów Administracyjnych. Dotychczas była to kwestia pozytywna. Od 1990 definiowane w sposób negatywny(Wszystko z zakresu administracji co nie zostało wyłączone z gestii NSA).W ten sposób poszerzono kompetencje rzeczowe S. A.

W 1995r- Nowa ustawa o NSA- przeorganizowane(drobne) NSA w oczekiwaniu na nową konstytucję- dwuinstancyjność Sądownictwa Administracyjnego. Przewidywano, że uchwali się nowe ustawy o S. A. w ciągu 5 lat od konstytucji. Uchwalono je w 2002 r. Weszły w życie 1.01.2004r. SN- Nowe przepisy od 1.01.2003r.- W miejsce izby administracyjnej- Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych. Stąd niesymetryczna struktura sądownictwa w Polsce- SN zwierzchnictwo nad dwoma gałęziami sądów, i odrębna gałąź sądownictwa administracyjnego z NSA jako jego częściom(SN nie jest częściom sądownictwa- w sensie instancji) NSA jest jedynie instytucją odwoławczą dla sądownictwa administracyjnego.

Sędziów NSA powołuje prezydent na wniosek krajowej rady sądownictwa. Jest sądem jak wszystkie inne. Prezes NSA- Spośród 2 kandydatów przedstawionych prezydentowi przez zgromadzenie ogólne sędziów NSA. Wiceprezesów- powołuje Prezydent na wniosek Prezesa NSA. Trzy Izby- finansowa, gospodarcza i ogólnoadministracyjna. Kadencja 6 lat tak jak I Prezes SN. Nie ma ograniczeń odnośnie reelekcji.

Przed sądem powszechnym musi być jeden skład dla danej sprawy- w sensie co najmniej obecności- inaczej cały proces od początku. W NSA może się zmieniać skład- wyrok jednak musi wydać ten skład, który rozpatrywał jako ostatni daną sprawę. Podobnie jak w sądownictwie powszechnym jest ograniczenie co do czasu wydania wyroku- jeśli przekroczy się termin to sprawa ponownie trafia na wokandę. Sąd Administracyjny może albo decyzję utrzymać w mocy albo przekazać ją po uchyleniu do ponownego rozpatrzenia.

Ad 3

Do właściwości Sądów Administracyjnych należy

1. kontrola legalności decyzji administracyjnych- na każdym szczeblu. Podobnie można zaskarżyć bezczynność organu administracyjnego.

2. Akty normatywne prawa miejscowego- akty normatywne ST i administracji rządowej(województwo)

3. Akty nadzoru Administracji rządowej nad samorządem terytorialnym.

4. Spory o właściwość i spory kompetencyjne.- tyczy to samorządu terytorialnego. Jeśli decyzję wydał wójt to odwoławczym organem jest SKO- w sporach o właściwość. Jeśli o spory o kompetencje chodzi to jest to spór między administracją rządową a j.s.t.

W kwestii rzeczowej. W I instancji- sprawy 1-3 należą do WSA.

NSA- Kompetencje.

1. Spory należą do NSA.

2. NSA jest również sądem kasacyjnym od wyroków WSA.

3. Trudne sprawy WSA → 3 osobowy skład NSA → jeśli nie da rady to 7 osobowy skład daje wykładnie → działa to podobnie jak w przypadku SN. → Organy są związane interpretacją NSA w danej sprawie. Abstrakcyjna wykładnia NSA wiąże nie tylko składy NSA ale również składy WSA.

Niezawisłość sędziowska- Nie polega na tym, że nie może być wyrzucony czyprzeniesiony. Niezawisłość- to orzekanie w zgodzie z własnym przekonaniem- na podstawie wiedzy, doświadczenia, oczywiście zgodnie z prawem i w granicach prawa. W gestii sędziowskiej jest ostateczne rozstrzygnięcie w procesie.

8.05.2012r

• Prokuratura

Generalnie instytucja taka czy podobna ma długą historię. Kiedy odstąpiono od zasady procesu sumarycznego- Sędzia prokurator i obrońca w jednej osobie- pojawiła się instytucja oskarżyciela państwowego. Po I WŚ odziedziczyliśmy prokuraturę po zaborcach. Przed wojną na czele prokuratury stoi minister sprawiedliwości, który jest prokuratorem generalnym Rzeczypospolitej. Przed wojną prokuratura na każdym szczeblu poza prokuraturami rejonowymi. Lipiec 1950- Prokuratura oddzielny pion władzy sądowniczej. Prokurator generalny podporządkowany Radzie Państwa- do 1952 z prezydentem na czele.

Podział władzy w PRL.

Organy władzy państwowej- Sejm, Rada Państwa, Rady Narodowe

Organy Władzy zarządzającej- RM, -, Przedstawicielstwa RM w terenie.

Organy Sądownictwa- Sądy

Prokuratura

Kontrola państwowa

W roku 1950 ustanowiono trójszczeblową strukturę- prokuratura generalna, wojewódzka i powiatowa. TO jest prokuratura do roku 1989- kiedy przekazano nadzór nad prokuraturą Prezydentowi RP. Minister Sprawiedliwości staje się Prokuratorem generalnym(od 31 marca 1990r). Powiązano prokuraturę z rządem. Szybko zorientowano się, że nie jest to połączenie udane. Równo 20 lat obowiązuje taka sytuacja- do 30 marca 2010r. Minister Sprawiedliwości → Prokurator Generalny (Obsługiwany przez MS). Później Prok. Krajowy i Prok. Powszechna oraz Prok wojskowa i Naczelny Prokurator wojskowy. Szczebel Terenowy → Prokuratury apelacyjne, okręgowe i rejonowe jeśli o sądownictwo powszechne. Wojskowe- Wojskowe Prokuratury Okręgowe(dziś jedynie dwie w Poznaniu i Warszawie), Wojskowe Prokuratury Garnizonowe. Prokuratorem Wojskowym musi być oficer, z uprawnieniami prokuratorskimi. Prokuratura na zasadzie centralizmu i hierarchicznego podporządkowania- każdy prok. Wyższego rzędu jest zwierzchnikiem prok. Niższego rzędu. Cechą prokuratury jest również zasada indyferencyjności- każdy prokurator reprezentuje prokuraturę jako całość- można przenosić postępowania np. z Warszawy do Łodzi. Zasada Legalizmu- działanie z urzędu- jeśli ma informację o popełnieniu lub podejrzeniu popełnienia przestępstwa. Prokurator wyższego rzędu może przejąć sprawę od niższego rzędu(dewolucja) i cedować swoje uprawnienia na niższego rzędu(Uzupełnij). W tym okresie prokuratura jest niezależna- w dwóch wymiarach- niezależni (prok.) od władzy terenowej, oraz w obrębie prokuratury- polecenia może wydawać tylko bezpośredni przełożony(w danej sprawie). Główna wadą tego systemu jest jego upolitycznienie- zmiana ministra wywierała zmiany na stanowiskach prokuratorskich- zwłaszcza gdy do władzy dochodzi nowa koalicja. Po drugie powstała sytuacja pełnej dyspozycyjności prokuratury → Mimo nowych przepisów nic się nie zmieniło.

Od 1998r pojawił się trzeci pion prokuratury- IPN i komisja ścigania zbrodni przeciw narodowi polskiemu. Mogą oskarżać oni przed sądami- vide casus stanu wojennego.

9 października 1999r- Nowa Ustawa o prokuraturze. Na czele prokuratury stoi niezależny od rządu Prokurator Generalny- ma być bezpartyjny, nie może prowadzić działalności politycznej. PG powoływany przez prezydenta spośród dwóch kandydatów → Jednego z Krajowej Rady Sądownictwa(patrz Seremet) lub z Krajowej Rady Prokuratury (od 2010r) na sześcioletnią kadencję → Bez możliwości reelekcji. PG może być:

1. Każdy prokurator czynny o dziesięcioletnim stażu

2. Sędziowie Izby Karnej i Wojskowej SN.

3. Sędziowie sądów powszechnych i wojskowych zajmujących się co najmniej 10 lat sprawami karnymi.

Formalnie może się wydawać, że PG jest powoływany podobnie do Prezesów SN, NSA czy sędziów TK nie jest tak do końca → Kandydatury przedstawia w wypadku Prezesów przedstawia zgromadzenie sędziowskie. Po drugie de facto decyzja należy w przypadku PG do PRM → Kontrasygnata → tylko tego kontrasygnuje.

PG ma swoich zastępców- Liczbę określa w rozporządzeniu Min. Sprawiedliwości w tym powinien być jeden I zastępca. Dziś mamy 1 I zastępcę, dwóch zastępców, i dwóch ex officio → Naczelny Prokurator Wojskowy i Dyrektor Głównej Komisji Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu → Obu powołuje prezydent na wniosek PG za zgodą MON lub Prezesa IPN. Wszystkie nominację na zastępców podlegają kontrasygnacie PRM.

PG kończy kadencję

1. Z jej upływem

2. Przez odwołanie → 3 przypadki → Odwołanie przez prezydenta → jeśli złoży rezygnecję, drugi przypadek to niezdolność do pełnienia urzędu → Krajowa Rada Prokuratury i PRM za opinią KRP, kolejny przypadek to skazanie PG za przestępstwo lub za złożenie nieprawidłowego oświadczenia lustracyjnego- na wniosek PRM, skazany na karę dyscyplinarną przez sąd dyscyplinarny- z wyłączeniem ustnego upomnienia.
   Drugi przypadek to Sejm → Roczne sprawozdanie PG, jeśli nie przyjęte to PRM może ale nie musi złożyć wniosek o odwołanie PG → 2/3 głosów głosujących.
   Trzecia sytuacja to odwołanie przez Sejm na wniosek PRM pod zarzutem sprzeniewierzenia się ślubowaniu prokuratorskiemu. Do podjęcia uchwały jest potrzebne 2/3 głosów głosujących.

3. W wypadku Śmierci PG

Pamiętajmy, że prok. Zorganizowana jest w trzech pionach → Powszechnej, Wojskowej i IPN. Powszechne to PA, PO, PR. Wojskowa: WP Okręgowe, WP Garnizonowe, IPN: Główna i Oddziałowe Komisje Ścigania Zbrodni przeciw narodowi polskiemu(W miastach z Sądami Apelacyjnymi).

15.05.2012r

Przegląd instytucji

Zasady w prokuraturze:

1. Hierarchiczność- Prokuratura jest organem hierarchicznym.- każdy prokurator wyższego szczebla jest przełożonym prokuratorów niższego szczebla- polecenia do konkretnych spraw- włączone do akt sprawy- co wymusza formę pisemną.

2. Zasada Centralizmu- podległości prokuratorowi generalnemu? Prokuratura jest jednak niezależna od innych władz państwowych. Do zmian z 2009 r prok. Mógł dawać wytyczne odnośnie czynności procesowych- dziś jest „suwerenna”a prokurator przełożony może jedynie uchylić decyzje prokuratora niższego rzędu.

3. Zasada Indeferentyzmu- sąd powszechny musi całą sprawę przeprowadzić w takim samym składzie- prokuratura niekoniecznie. W jednej sprawie postępowanie może się toczyć w różnych prokuraturach. Prokuratura działa z urzędu.

4. Zasada Substytucji → Przekazywanie spraw na przykład zastępcy.

NIK

Kwestią jest tutaj sama istota kontroli i jej kryteria. Drugie to kwestia zakresu kontroli państwowej- ewolucja kontroli państwowej, kolejny problem to kwestia organizacyjna- na jakich zasadach opiera się funkcjonowanie NIK(w szczególności kolegium NIK), Obowiązki NIK wobec Sejmu.

Kryteria kontroli nie są zapisane w ustawie. Kontrola to nie zwierzchnictwo, czy kierowanie ale uprawnienia kierownicze zawierają się w funkcji kontrolnej. Kontrola to proces polegający na:

1. Ustaleniu stanu faktycznego

2. Porównanie ze stanem pożądanym czy założonego

3. Ustalenie rozbieżności

4. Wyjaśnienie przyczyn rozbieżności

4 zasadnicze kryteria kontroli: Już w aktach Naczelnika Państwa

1. Kryterium Legalności → Chodzi o prawo organu do podejmowania konkretnych działań, czy miał przypisaną kompetencję ustawową, czy dane działania realizowane zgodnie z prawem, czy treść działania jest zgodna z ustawą.

2. Kryterium Rzetelności- podmiot wykonujący określone zadanie powinien być kompetentny, trzeba wykonywać te zadania z pełnym zaangażowaniem- najlepiej jak ktoś potrafi.

3. Kryterium Gospodarności → Chodzi o osiągnięcie celu przy najmniejszych nakładach kapitału etc

4. Kryterium Celowości → Płynne kryterium. Oznacza działanie zgodne z celem powołania danej Instytucji.

Ewolucja kontroli w Polsce

1. Istniały w księstwie warszawskim i kr. polskim

2. Dekret naczelnika państwa

3. Kontrola państwowa zawsze jest związana z parlamentem i pracuje ostatecznie na rzecz parlamentu

4. Kontrola państwowa jest niezależna od rządu.

W PRL korzystano z konstytucji marcowej → W I okresie. W marcu 1949- ustawa o NIK → Wzorowana na ustawie z 1923r. W 1952 → Wnioskodawca zniesienia NIK mówi o burżuazyjnych przeżytkach w ustawie(Art. 2 mówiący o niezależności NIK od rządu) NIK → Przekształcone w ministerstwo kontroli państwowej → nie kontroluje rządu(choć stawiano ludzi wysoko postawionych politycznie). → Później restytuowany → I prezes- 12 lat kadencji, potem epizod dygnitarza partyjnego, kolejny prezes 12 lat. W 1976r NIK pozostaje tylko z nazwy. Spotyka się z krytyką świata naukowego jak i politycznego. W 1980r → Październik- nowa ustawa o NIK. Powrót do starej koncepcji NIK → Do roku 1994 → Kształtuje(USTAWA 1994) nowe założenia dot. prezesa NIK → Kadencja(6 lat z możliwościom reelekcji) i przesłanki do odwołania → Nie można odwołać z powodów politycznych → jest niezależny od innych podmiotów. Jest tylko odpowiedzialny konstytucyjnie przed TS na wniosek Sejmu (Wojciechowski, Sekuła, Jezierski)

Obowiązki NIK wobec Sejmu(Art. 7 ustawy o NIK). Nie uwzględnia jednak pewnego obowiązku NIK zapisanego w Regulaminie Sejmowym a mianowicie → NIK formułuje uwagi do sprawozdania rządu z wykonania budżetu. 1981- po raz pierwszy powstała kwestia udzielenia absolutorium rządowi za rok 1980 (sprawozdanie przyjęto do wiadomości).1992- Absolutorium dla rządu J.K. Bieleckiego(sejm zdominowany przez prawicę solidarnościową- wniesiono o nie udzielenie absolutorium ale udzielono go zwykłą większościom głosów). 1993 → Olszewski i Suchocka → Komisja wnosi o nie udzielenie absolutorium dla rządu i tak się na forum sejmu stało → Jednak bez dalszych konsekwencji. Rada Kolegium NIK- od 18-20 członków.

NIK kontroluje → Konstytucja art. 203 → Rozwinięty w art. 2 ustawy o NIK.

22.05.2012r

• Instytucję ochrony prawnej.

Doczytaj nt. RPO, RPDz. Etc.

KRRiT

KRRiT jako IOP:

1. Wydaje koncesje

2. Dba o wolność słowa w mediach.

3. Kontrola: Sprawozdanie dla Sejmu, Prezydenta, Senatu, informacja o działalności PRM. Sejm i Senat musi się odnieść do sprawozdania KRRiT. W razie nie przyjęcia można pociągnąć Radę do odpowiedzialności politycznej. Jeśli potwierdzi prezydent(wygaśnięcie mandatów) w przeciągu 2 tygodni od decyzji ostatniej z izb- wtedy następuje wygaśnięcie mandatów. Ta decyzja musi być kontrasygnowana przez PRM. Jednak ta kontrasygnata nie „przeszkadza” Prezydentowi, przecież PRM jest szefem większości. Może zaniechać działania- przeciwstawiając się biernie decyzją izb.

4. Skład: Siedem lat temu zmiana składu- 5 osobowy i nie podlega rotacji na 6 letnią kadencję wcześniej 9 członków i 1/3 składu rotowała co 2 lata.

Ciągle jakieś konflikty związane z KRRiT. Nowa sytuacja w roku 2010 → Obowiązki prezydenta przejął Marszałek Komorowski → Senat odrzucił sprawozdanie, Sejm odrzucił sprawozdanie i powstało pytanie co dalej z KRRiT → Postanowił doprowadzić do upadku Rady → Potwierdził nieważność mandatów → działał lege artis- bo p.o. prezydenta ma wszystkie kompetencje prezydenta poza możliwościom skrócenia kadencji sejmu. Rok temu- odrzucono, a Komorowski nie zrobił nic.

Zawody zaufania publicznego i Instytucje ochrony interesów Skarbu Państwa.- Instytucje obsługi i ochrony prawnej.

Zawody zaufania publicznego:

1. Adwokatura- można dostrzec już w starożytności szczególnie w Rzymie- Zastępca procesowy. Autentycznie mógł wystąpić również jeśli ktoś jest w stanie uczestniczyć w procesie. W nowożytności oddzielono oskarżenie od sędziowskich i od obronnych. Polska odziedziczyła adwokaturę od zaborców. Inna w trzech zaborach. W 1932r- uregulowana rozporządzeniem prezydenta z mocą ustawy. W dzisiejszych czasach mamy do czynienia z najgorszym prawem w historii. I stąd wzrasta pozycja adwokatury. Jednostka nie jest w stanie po prostu dojść przed sądem swoich praw. W czasach PRL do 1951r obowiązywała ustawa z 1932r. Wszędzie przyjmowano zasadę → Adwokat nie może być w stosunku pracy → Otrzymuje honorarium. W 1951 → Nowa ustawa o adwokaturze → Podporządkowanie państwu → Tylko w zespołach adwokackich → Wynagrodzenie również w zespołach. Za Jaruzelskiego nowa ustawa- z 1982 → Przyznanie adwokatom większej swobody. Może mieć kancelarię, działać samodzielnie, lub w zespole adwokackim. Adwokatura na zasadzie samorządności. Nie może być w stosunku pracy. NIE MOŻE PROWADZIĆ RÓWNIEŻ DZIAŁALNOŚCI POLITYCZNEJ. Samorząd adwokacki → NRA(Naczelna Rada Adwokacka) → Okręgowe rady adwokackie ze stanowiskami dziekana.. Status prawny: Osoba nieskazitelna, dająca rękojmie dobrego wykonywania zawodu, niekaralność, Żąda się wykształcenia prawniczego, niekiedy dodatkowe kwalifikację- np. wyróżnianie się wiedzą na temat mediów, niekiedy wymaga się aby kandydat wyróżniał się wiedzą prawniczą, Powoływanie: Powinna gwarantować apolityczność danego zawodu, Zakaz działalności politycznej, „niegodnej” jego urzędu. Zadania adwokatury: Po pierwsze zajmuje się doradztwem prawnym, po drugie pełni funkcję pełnomocnika w postępowaniu procesowym, po trzecie może być obrońcom w procesach karnych. Od 2002r adwokatem w Polsce może być cudzoziemiec.

2. Radcy prawni. Ich głównym zadaniem była reprezentacja jednostek administracyjnych państwowych i sektora gospodarczego. W 1815 roku powołano już przecież organ ochrony SP (Prokuratoria Generalna)- skąd wykształcił się zawód wolny → Radcy prawnego. Druga funkcja → Reprezentanci prawni zakładów, przedsiębiorstw etc. W roku 1990- powstało zasadnicze pytanie- czy znieść Radców Prawnych i zastąpić ich adwokatami? Okazało się, że Adwokatura nie ma kompetencji- z zakresu prawa gospodarczego np. Od tego czasu radcy prawni występują w togach w sądach → kolor fioletowy. Warunki pełnienia funkcji- podobne jak w adwokaturze. Obecne funkcje: Obsługa interesów struktury organizacyjnej, gospodarczych, handlowych, prawa pracy i ubezpieczeń, prawa ubezpieczeniowego. Inaczej niż adwokaci mogą podlegać stosunkowi pracy. Po drugie mogą udzielać porad prawnych, Może być pełnomocnikiem procesowym z wyłączeniem prawa rodzinnego i opiekuńczego. Zarówno os. prawne jak i fizyczne. Oczywiste jest wyłączenie z zakresu obrony w procesie karnym. Podobnie jak w przypadku adwokatów mogą być nimi cudzoziemcy. Również zorganizowany w samorząd.

3. Notariat → Chyba najstarszy zawód prawniczy → odkąd pojawiła się instytucja państwa. Uwierzytelniają decyzje i dokumenty wydawane przez władcę. Funkcję: Po pierwsze uwierzytelnia wszystkie akty prawne → np. testamenty. Po drugie zapewniają właściwą formę ważnym czynnościom prawnym- np. przekazanie własności nieruchomości - tylko umową notarialną.(wtedy występuje z ramienia władzy państwowej) Tak jak inne zawody prawnicze muszą mieć określone cechy, i posiadać określone kwalifikacje zawodowe. Jak dotąd TRZEBA być obywatelem Polskim aby zostać notariuszem. Poza tymi funkcjami → Może być depozytariuszem → Złożenie dokumentów.

Prokuratoria Generalna

Instytucja z korzeniami przedwojennymi Reaktywowana w III RP - jest kilka podejść - I ustawa zawetowana przez prezydenta. II ustawa za rządów SLD i PSL a później SLD. Weszła w życie w połowie 2006r- po ponad 50 latach powróciła Prokuratoria. Jest instytucją państwową jest centralny urząd i 11 urzędów w miastach z sądami rejonowymi. Na czele stoi prezes- powoływany na 5 lat z możliwościom jednokrotniej reelekcji. Powoływany na wniosek ministra skarbu państwa przez PRM. Wiceprezesów powołuje Minister na wniosek Prezesa. Okręgowych powołuje sam prezes Prokuratorii. Skład: stanowią Radcowie i Starsi Radcowie Prokuratorii. Trzeba mieć wykształcenie prawnicze. Co najmniej 3 lata na stanowisku radcy, sędziego i prokuratora, 5 lat jako adwokat, notariusz.

Czym się zajmuje prokuratoria? Troska i obsługa praw i interesów skarbu państwa. SP to fikcyjna instytucja- państwo jako instytucja polityczna na rynku. Jakie zadania radców: Reprezentacja SP przed SN, czy NSA. Również reprezentacja RM przed Trybunałem Konstytucyjnym. Reprezentują SP w postępowaniach przed sądami powszechnymi, wojskowymi i administracyjnymi. Reprezentuje Interesy RP przed sądami międzynarodowymi(i instytucjami o takim charakterze). Jeśli przedmiot sporawy o wartości większej niż 1mln złotych to jest obowiązek reprezentacji SP przez radców PG. Radcowie PG są niezależni, nie mogą reprezentować interesów państwowych osób prawnych.

Organizowanie się w postaci samorządu zawodowego ma dwa cele:

1. Zapewnienie kompetencji

2. Zapewnienie najwyższego poziomu etycznego.

1

---