pedagogika specjalna - Jest nauką szczegółową pedagogiki a jej przedmiotem jest opieka, terapia, kształcenie, wychowanie osób z odchyleniami od normy, najczęściej jednostek mniej sprawnych lub niepełnosprawnych, bez względu na rodzaj, stopień, i złożoność objawów oraz przyczyn zaistniałych w anomalii, zaburzeń, trudności lub ograniczeń.

Głównym celem jest: Rewalidcja-przywrócenie człowiekowi pewnych sprawności w przystosowaniu do życia w społeczeństwie.

Normy normalności-utożsamienie z pojęciem zdrowia posiada szerszy zakres pojęciowy, może być rozpatrywany wg różnych kryteriów np. statystycznych, rozwojowych, społ. kulturowych. Normalne - trzy odmiany:

1. Kiedy oznacza powszechność, masowość.

2. Kiedy oznacza zgodność z przyjętymi normami

3. Kiedy jest synonimem wyrażenia „zdrowy psychicznie"

NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ - obejmuje różne ograniczenia funkcjonalne jednostek ludzkich w każdym społ. Wynikające z uszkodzenia jakiejś czynności w sposób uważany za normalny, typowy.

1. Ogólne definicje pojęcia osoby niepełnosprawnej

2. Definicje dla określonych celów

3. Definicje poszczególnych grup niepełnosprawnych

Osoba niepełnosprawna to taka, u której uszkodzenie i obniżony stan sprawności organizmu spowodował utrudnienie, ograniczenie lub niemożność wykonywania zadań życiowych, zawodowych oraz wypełniania ról społ. Biorąc pod uwagę jej płeć, wiek oraz czynniki środowiskowe społ. i kulturowe.

Kryteria:

I, Rodzaj niepełnosprawności: 3 grupy

1) Osoby z niepełnosprawnością sensoryczną

1. Niewidome, słabowidzące

2. Niesłyszące, słabosłyszące

2) Z niepełnosprawnością fizyczną

1. Osoby z niepełnosprawnością motoryczną

2. Osoby z przewlekłymi schorzeniami narządów wewnętrznych

3) Osoby z niepełnosprawnością psychiczną

1. Osoby umysłowo upośledzone z niepełnosprawnością intelektualną

2. Osoby psychicznie chore z zaburzeniami osobowości i zachowania

3. Osoby cierpiące na epilepsję z zaburzeniami świadomości

4. Osoby z niepełnosprawnością złożoną

II. Okres życia

1. Osoby z niepełnosprawnością od urodzenia lub b. wczesnego dzieciństwa

2. Osoby z niepełnosprawnością nabytą w różnych okresach życia

1. Osoby niepełnosprawne z powodu różnych chorób

2. Osoby niepełnosprawne z powodu chorób zawodowych i wypadków przy pracy.

3. Osoby niepełnosprawne z powodu wypadków poza zawodowych.

4. Osoby niepełnosprawne z powodu działań wojennych.

5. Osoby niepełnosprawne z powodu zmian spowodowanych starzeniem się organizmu i schorzeń wieku starczego

WSPÓLNE CECHY REWALIDACJI

1. Wspólne cechy etiologiczne

2. Wzrost trudności adaptacyjnych

3. Wspólne zasady rewalidacji i resocjalizacji

4. Zaburzone kontakty ze środowiskiem

NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ- może być postrzegana jako uszkodzenia, dysfunkcja, upośledzenia

USZKODZENIA - oznacza wszelką stratę lub wadę psychicznej, fizjologicznej lub anatomicznej struktury albo czynności.

Mogą być okresowe lub trwałe:

OKRESOWE- paraliż mięśni

TRWAŁE- defekt występuje aż do śmierci

WADA WRODZONA uszkodzenie od urodzenia

USZKODZENIA:

A. Ustabilizowane- są na tym samym poziomie

B. Progresywne- pogłębiają się np. słabowzroczność

C. Regresywne
PRZYCZYNY USZKODZEŃ:

1. Wewnętrzne - czynniki dziedziczne i wrodzone np. choroby nerek, niewłaściwe odżywianie- brak witamin

2. Zewnętrzne - urazy:

• Mechaniczne- uderzenia

• Termiczne-oparzenia, odmrożenia

• Elektryczne-porażenia prądem

UPOŚLEDZENIA - utrata lub ograniczenie możliwości pełnego uczestnictwa danej osoby w życiu społecznym

DYSFUNKCONALNOŚĆ - dotyczy uszkodzenia narządu ruchu lub zdrowia fizycznego (uwzględnia się czas trwania i zakres)

INWALIDZTWO - inwalida jest jednostka, u której istnieje naruszenie sprawności i funkcji w stopniu wyraźnie utrudniającym pobieranie nauki w normalnej szkole, wykonywanie czynności życia codziennego, pracę zawodową, zajęciach w czasie wolnym od pracy.

WYRÓWNYWANIE SZANS - proces niesienia pomocy osobom niepełnosprawnym, aby mogły choćby nawet w odległej przyszłości wziąć za siebie na siebie odpowiedzialność za swoje życie jako pełnoprawni członkowie społeczeństwa. Jest to zespół świadczeń, które mogą stać się dostępne także dla osób niepełnosprawnych

ZADANIA PS - Pomimo stanów depresyjnych, obniżonej samooceny, lęków, obaw jednostkę należy zaktywizować do uczestnictwa w procesie dydaktycznym.

Różnice pedagogik

• Metody kształcenia i wychowania

• Treści programowe

• Kadra pedagogiczna (nauczyciela, wychowawcy, kadra specjalistyczna, medyczna-logopeda, terapeuta, psycholog)

• Zaplecze dydaktyczne (sale, odpowiednie kolory, ławki, oświetlenie bogatsze, urozmaicone)

Zależności pedagogik

- Od nauk podstawowych nieukierunkowanych Np. nauki prawne, sądownictwo opieka dla nieletnich, sytuacje prawna dziecka, zapewnia odpowiednie warunki bytowe

- Od nauk podstawowych ukierunkowanych Np. nauki społeczne: socjologia, organizacje społ. Spółdzielcze

- Od nauk stosowanych i weryfikowanych Np. psychiatria, Psychologia-metody postępowania, Medycyna-diagnoza i przyczyny upośledzenia

PPRZEDMIOTEM PS jest jednostka upośledzona i jej predyspozycje.

UPOŚLEDZENIE

• wg PRAWA OPIEKUŃCZEGO - jednostka jest uznawana za osobę upośledzoną, gdy ma ograniczone możliwości samodzielnego utrzymania się.

• Wg PRAWA KARNEGO — jednostka upośledzona umysłowo uznawana jest za osobę niezależnie od wieku jeżeli nie osiągnęła rozwoju umysłowego moralnego w takim stopniu, aby mogła rozpoznać znaczenie czynu i kierować swoim
  postępowaniem

Wg USTAWODAWSTWA SZKOLNEGO - osoba uznawana jest za upośledzoną umysłowo jeżeli nie może samodzielnie z pożytkiem dla siebie korzystać ze szkoły normalnej.

Wg PEDAGOKI SPECJALNEJ - jest jednostka z odchyleniami od normy , u której występują trudności w rozwoju w poznawaniu świata otaczającego i przystosowaniu do środowiska

WSZYSTKIE DEFINICJE - jest to jednostka, która bez pomocy specjalnej nie może osiągnąć celów kształcenia i należytego stopnia samodzielności społecznej. W konsekwencji oddziaływań metod i środków stosowanych w odniesieniu do jednostek .

KLASYFIKACJA UPOŚLEDZEŃ

Ze względu na sferę, które dotyczą odchylenia

• Upośledzenia aparatury percepcji

• U. umysłowe

• U. charakterologiczne (zachowanie)

• U. ruchu

Pedagogika specjalna obejmuje 4 rodzaje problematyki

1. etiologia (przyczyny obniżenia psych-fiz)

2. fenomenologia (objawy zjawiska)

3. profilaktyka (zapobieganie)

4. terapia wychowawcza (wychowanie korygujące)

Dla potrzeb kształcenia uwzględnia się klasyfikację za kryterium klasyfikacji jest kryterium wyleczalności i wychowalności:

1. Grupa dzieci wyleczalne i wychowalne w normalnym zakresie przy zastosowaniu odpowiednich metod (dzieci niewidome, ociemniałe, niedowidzące, głuche, kalekie, przewlekle chore)

2. Grupa dzieci wychowalne i wyleczalne w ograniczonym zakresie (dzieci upośledzone w stopniu lekkim, umiarkowanym, niewidome, niesłyszące z upośledzeniem umysłowym)

W Pedagogice specjalne wyróżniamy 3 kierunki:

1. Kompensacyjna

2. Resocjalizacyjna

3. Lecznicza

Odpowiednio 3 grupy szkolnictwa specjalnego

l)Nauczanie wychowanie dzieci niewidomych, słabosłyszących, słabowidzących - kompensacja braków, zredukowanie występującej przeszkody i doprowadzenie do rehabilitacji

II) Dzieci z zaburzeniami zachowania - cel wygaszenie tych szkodliwych odruchów ich miejsce wytworzenie nowych społecznie użytecznych

3. Dzieci w szpitalach, sanatoriach

Pedagogika specjalna jest nauką teoretyczną bo analizuje, porównuje wnioski. Jest nauką o charakterze normatywnym bo wskazuje cele, metody wychowania dzieci niepełnosprawnych. Celem pedagogiki specjalnej jest budowanie i systematyzowanie wiedzy o wychowaniu specjalnym tak, aby stała się użyteczna dla osób wychowujących.

4 SZCZEGÓŁOWE CELE PEDAGOGIKI SPECJALNEJ

1. Gromadzenie wiedzy o zjawiskach występujących w procesie wychowania

2. Uogólnianie tej wiedzy, ustalanie, wyjaśnianie związków pomiędzy zjawiskami

3. Weryfikacja ustalonych prawidłowości

4. Dostarczanie praktyk wychowawczych, odpowiednich dyrektyw w zakresie nauczania i wychowania specjalnego

• CEL HUMANITARNY

• DYDAKTYCZNO - WYCHOWAWCZY
  . UTYLITARNY (EKONOMICZNY)

Nauczanie i wychowanie dzieci niepełnosprawnych dokonuje się poprzez:

• Mat. Uaktywnianie

• Rozbudowanie potrzeb i aspiracji

• Systematyczną korekturę wad i funkcji organizmu

• Usprawnienie zachowanych funkcji

• Kompensowanie braków organicznych funkcjonalnych

SYSTEMATYKA PEDAGOGIKI SPECJALNEJ

Pedagogika specjalna układzie pionowym obejmuje okres życia jednostki od wczesnego dzieciństwa, aż do śmierci. Od głębokiego upośledzenia, aż do pogranicza normy. W układzie poziomym obejmuje wielorakie upośledzenia fizyczne, psychiczne, charakterologiczne.

W historii ewolucji systemów możemy wyróżnić 3, które odegrały najważniejszą rolę.

• Pierwszy system szwajcarskiego teoretyka H. Hauselmanna.

• Drugi system U. Weidicka.

• Trzeci system M. Grzegorzewskiej.

Klasyfikacja wg. potrzeb praktycznych w szkolnictwie. Punktem wyjścia jest stopień upośledzenia.

1. Grupa upośledzeni umysłowo

2. Grupa głusi, słuch cząstkowy, niedosłyszący, głusi z upośledzeniem umysłowym,

3. Grupa niewidomi, wzrok cząstkowy, niedowidzący, ociemniali, niewidomi z upośledzeniem umysłowym,

4. Grupa społecznie niedostosowani bez zaburzeń czynności nerwowych, jednostki zaniedbane,

5. Grupa kalecy w zakresie narządu ruchu z niedowładami, uszkodzeniami.

6. Grupa przewlekle chorzy.

DZIAŁY PEDAGOGIKI SPECJALNEJ

- OLIGOFRENOPEDAGOGIKA

-SURDOPEDAGOGIKA-upośledzenia słuchu

- TYFLOPEDAGOGIKA - upośledzenia wzroku

-PEDAGOGIKA RESOCJALIZACYJNA Z ZABURZENIAMI ZACHOWANIA NA TLE CZYNNIKÓW
ORGANICZNYCH I ŚRODOWISKOWYCH

- PEDAGOGIKA TERAPEUTYCZNA - jednostki kalekie przewlekle chore

PODZIAŁ II

• pedagogika rewalidacyjna, rehabilitacyjna, np. oligofrenopedagogika, surdopedagogika, tyflopedagogika,

• Pedagogika lecznicza lub inaczej pedagogika terapeutyczna,

• Pedagogika zdolnych i uzdolnionych

• Pedagogika korekcyjna

• Pedagogika resocjalizacyjna.

SZKOŁA SPECJALNA-jest to taka szkoła, w której najpełniej realizowane są zadania pedagogiki specjalnej. Obejmuje ona wszystkie szczeble edukacji specjalnej - przedszkola specjalne, szkoły podstawowe specjalne, gimnazja specjalne, szkoły zawodowe specjalne oraz różne formy rehabilitacji dorosłych w placówkach - Specjalistyczne Ośrodki Rehabilitacji Zawodowej.

CELE SZKOŁY SPECJALNEJ

• Umożliwienie dzieciom upośledzonym wypełniania obowiązku szkolnego

• Kształtowanie wychowania dziecka upośledzonego, które z tego tytułu nie może być w szkole masowej

Nauczanie i wychowanie w specjalnej szkole podstawowej ma za zadanie osiągniecie wszechstronnego rozwoju uczniów i ich rewalidacja i wychowanie w dostępnym im zakresie. W szczególności szkoła powinna:

1. wyrabiać przygotowanie i zamiłowanie do pracy

2. wychowanie w duchu patriotyzmu, praworządności i humanistycznych zasad współżycia.

3. rozbudzić i utrwalić poczucie obowiązku i dyscypliny społecznej

4. zapewnienie uczniom w dostępnym dla nich zakresie wiedzę o dziejach kultury ludzkości, o procesach kulturalno-społecznych, zdobycie kwalifikacji

5. wykonywać swoje zadania przez realizację programu nauczania i zajęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych

6. wyrabiać nawyki higieniczne oraz wpajać zasady przestrzegania higieny w życiu osobistym
Kształceniem specjalnym objęte są dzieci upośledzone w stopniu lekkim, umiarkowanym, znacznym, niesłyszące i słabosłyszące, niewidome i słabowidzace. przewlekle chore, kalekie, niedostosowane społecznie z upośledzeniem umysłowym i upośledzeniem sprzężonym.

Zadaniem szkoły specjalnej jest przejęcie ze szkoły masowej dzieci i młodzieży, które nie są w stanie sprostać wymaganiom, przez co dezorganizują prace dydaktyczną.

Podstawową funkcją działalności szkoły specjalnej jest realizowanie specyficznych celów i zadań, które ułatwiają jednostce upośledzonej maksymalny rozwój możliwy do osiągnięcia w jej upośledzeniu.

Przedszkola specjalne - celem pracy dydaktyczno - wychowawczej jest wszechstronny rozwój ich rewalidacje oraz przygotowanie do podjęcia nauki w szkole. Rodzaje przedszkoli:

• dla niewidomych z wadami wzroku

• dla niesłyszacych i slabosłyszących

• kalekich i przewlekle chorych

• z upośledzeniem umiarkowanym i znacznym

• z upośledzeniem sprzężonym.

Przedszkola specjalne mogą być organizowane z internatami w:

• specjalnej szkole podstawowej

• zakładach leczniczo-wychowawczych

• przedszkolach i szkołach powszechnych

Dzieci głuche, upośledzone umysłowo w stopniu umiarkowanym i znacznym oraz upośledzeniem sprzężonym realizują odrębne programy wychowawcze. Przedszkola specjalne - dzieci zdrowe do 7 r. Ż, dzieci z upośledzeniem do 10 r.ż.

Formy postępowania terapeutyczno - wychowawczego..

1. forma - wczesna rozwinięta diagnoza i interwencja

2. forma -jednostronna stymulacja i uaktywnianie - są niezbędne, gdy jednostka wykazuje obniżony poziom aktywności indywidualnej i społecznej; kiedy jednostka nie spełnia oczekiwań związanych ze standardami. Proces socjalizacji w trakcie edukacji. Następuje stymulacja i wzmocnienie - Fortioryzacja

STYMULOWANIE - zewnętrzne oddziaływania, które polegają na przyspieszaniu rozwoju oraz zachęcaniu do autorewalidacji i samorewalidacji.

USPRAWNIANIE - jest to postępowanie maksymalnie rozwijające zadatki i siły organizmu, które są najmniej uszkodzone, jego celem jest poprawa lub utrzymanie na zadowalającym poziomie przede wszystkim sprawności fizycznej a szczególności na wydolności i tolerancji wysiłku.

KOREKTURA - korekcja, korygowanie, odnosi się dog jakiegoś niesprawnego lub nieprawidłowego działania określonych narządów układów ł zmysłów.

KOMPENSACJA -jest to złożony proces uzupełniania, wyrównywania braków oraz zastępowania tzw. Substytucji; deficytów rozwojowych narządów i przystosowania się i przystosowania się na innej możliwej drodze; polega na odtworzeniu czynności całego narządu ruchu, zmysłu lub poszczególnych jego części za pomocą środków zastępczych organizmu ludzkiego. Polega na rozwijaniu mocnych stron osobowości dziecka. Np. kompensowanie wzroku za pomocą słuchu, dotyku.

Bezpośrednia - gdy zastępujemy innymi narządami.

Pośrednia - wyznaczanie innych zadań np. szukanie innych celów i wartości.

Zależy od:

• Wieku

• Przyczyn

• Metod leczenia
  Kompensacja:

• Emocjonalna

• Percepcyjna

• Sensoryczna

INDYWIDUALIZACJA-uwzględnianie procesach rozwojowo-edukacyjnych jednostkowych właściwości człowieka wynikających z fizycznych i psychicznych dyspozycji oraz sytuacji społ- wych. W każdej fazie jego osobowej egzystencji. Polega na pomocy.

PROFILAKTYKA-jest działaniem zmierzającym do stwarzania odpowiednich warunków rozwojowych i edukacyjnych szczególnie dla dzieci i młodzieży oraz zapobieganiu różnym zjawiskom, chorobom i urazom, które mogą prowadzić w konsekwencji do niepełnej sprawności organizmu lub dysfunkcji jego narządów.

3 podstawowe formy profilaktyki:

• Powstrzymująca - uprzedzająca przed pojawieniem się problemu

• Objawowo - Przyczynowa, - kiedy pojawia się problem.

• Eliminująca - zwalczająca

PREWENCJA-obejmuje różnego rodzaju działania prozdrowotne np. szczepienia; opiekuńcze - związane przed i po urodzeniu dziecka; edukacyjne - dotyczące przepisów BHP, odpowiedniego żywienia. Prewencja zapobieganie uszkodzeń fizycznych, psychicznych narządów zmysłu, tzn. Prewencja podstawowa obejmuje działania zapobiegające trwałym uszkodzeniom fizycznym tzw. Prewencja wtórna.

WSPIERANIE - odnosi się do warunków okoliczności człowieka, w jakich występuje rozwój człowieka jago postawi zachowań.

WSPOMAGANIE - obejmuje dynamizowanie, wzmacnianie czynników sprzyjających lub utrwalanie korzystnych sil, mechanizmów i tendencji w odróżnieniu od dokonanych zmian i przekształcania w psychiczne, które należą do psychoterapii.

INTEGRACJA (wg słow.) jest to proces tworzenia się całości z drobnych cząstek, polega na scalaniu. W znaczeniu społeczno - pedagogicznym INTEGRACJA jest rozumiana jako umiejętność harmonijnego współżycia i współdziałania osób niepełnosprawnych z pełnosprawnymi we wszystkich przejawach życia społecznego tzn. w domu, w pracy, w czasie wolnym. W pedagogice specjalnej INTEGRACJĘ rozumie się jako interdyscyplinarne zintegrowane działanie mające na celu rewalidacje jednostek odbiegających od normy. W pedagogice specjalnej używany jest termin SYSTEM INTEGRACYJNY polega on na nauce i wychowaniu dzieci oraz osób dorosłych z odchyleniami od normy w zwykłych szkołach i placówkach oświatowych przy uwzględnieniu ich odrębnych potrzeb i możliwości zaspokajania.

Celem integracji jest umożliwienie poszkodowanym na zdrowiu osobom prowadzenia normalnego życia i na tych samych warunkach jak innym członkom określonych grup społecznych.

Integracja (A. Hulek) w najszerszym tego słowa znaczeniu wyraża się w takim wzajemnym stosunku pełno i niepełnosprawnych, w którym respektowane są te same prawa, liczą się te same wartości i w których stwarzane są dla obu grup identyczne warunki maksymalnego i wszechstronnego rozwoju. Integracja pozwala być osobom niepełnosprawnym sobą wśród innych, dążenia te wspierane są ideami humanitarnymi, rehabilitacją, pragnieniami osób niepełnosprawnych rodziców dzieci z odchyleniami od normy możliwościami stwarzania przez współczesną naukę, służby socjalne, technikę itp. Integracja może mieć zastosowanie do wszystkich sfer życia jednostki niepełnosprawnej. Życia rodzinnego, kształcenia ogólnego i zawodowego pracy, czasu wolego, aktywności społecznej, politycznej itp.

System kształcenia integracyjnego wg Hulka wyróżnia następujące formy i stopnie integracji:

• Włączenie dzieci i młodzieży upośledzonej do zwykłych klas w zwykłych szkołach.

• Specjalne klasy w zwykłych szkołach

• Sąsiedzkie szkoły lub ośrodki pomocy.

• Specjalne szkoły, do których dzieci uczęszczają w domu rodzinnym.

• Specjalne szkoły, w których dzieci mieszkają w internacie

• Nauczanie w domu.
  Możemy wyróżnić dwa rodzaje integracji:

• Poprzez zastosowanie odpowiednich urządzeń, która polega na włączaniu do normalnych systemów w otoczeniu fizycznym, środowiskowym i społecznym tych urządzeń, które zapewniają osoba niepełnosprawnym jak najlepsze funkcjonowanie.

• Integracja funkcjonalna - osoby upośledzone mieszkają, pracują i spędzają czas wolny w takich samych warunkach jak osoby pełnosprawne

Ze względu na ilość osób:

• Indywidualna

• Grupowa - klasa specjalna

• Najwyższa forma integracja społeczna, która polega na spontanicznym uczestnictwie, w każdej grupie społecznej na zasadzie pełnosprawnego jej członka wymagającą psychologicznego przygotowania obu stron.

Podstawa integracji dwie zasady:

1) Jednostka upośledzona jest jednostką normalna, ponieważ prowadzi normalne życie w zmodyfikowany sposób.

2) Pomimo, że jednostka upośledzona posiada diagnozę lekarską, nie zawsze koresponduje z poziomem funkcji tej jednostki.

Warunki kształcenia integracyjnego:

• Wielkość i charakter grup integracyjnych - warunkiem założenia im mniejsza liczba uczniów tym integracja jest łatwiejsza

• Im starsze są jednostki upośledzone tym integracja jest wolniejsza

• Im większe są różnice odmienne między osobami integrowanymi a grupą to sprzyja wzajemnej integracji

• Im więcej dzieci z odchyleniami od normy tym liczna klasa

• Właściwa informacja o dzieciach upośledzonych i o grupach.

System kształcenia integracyjnego w Polsce.

MEN w 1993 wydało zarządzenie, które określa zasady funkcjonowania klas i szkół integracyjnych.

• Jeżeli w szkole masowej w klasie jest 3 dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych - klasa integracyjna.

• Klasa liczy od 15 - 20 dzieci w tym od 3 - 5 dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych.

• W tych klasach dodatkowo zostaje zatrudniony pedagog specjalny, osoba współpracująca z nauczycielem wiodącym.

• Jeżeli w szkole wszystkie klasy lub oddziały są integracyjne jest to szkoła lub przedszkole integracyjne. Klasy i oddziały integracyjne pracują na podstawie programów autorskich.

• Integracja ze społeczeństwem:

- propagowanie wiedzy na temat niepełnosprawnych.

- komunikacja, środki transportu, mieszkania odpowiednio przygotowane dla osób niepełnosprawnych.

- kino, teatr dostosowane do osób niepełnosprawnych.
Kultura społeczna związana ze świadomością.

1. METODA OŚRODKÓW PRACY- METODA OŚRODKÓW ZAINTERESOWAŃ, twórcą tej metody jest M. Grzegorzewska. Opracowała tą metodę na podstawie zainteresowań O. Decroly .Opracowała teorie nauczania dla klas najniższych szkół specjalnych. O. Decroly w 1901r. Założył instytut nauczania specjalnego, a następnie szkoły dla dzieci upośledzonych umysłowo. Głównym hasłem nauczania było nauczanie życia przez życie. Czyli treść nauczania dobierał zgodnie z zainteresowaniami dzieci i potrzebami, były ułożone w określone grupy tematyczne tzw. Ośrodki zainteresowań. Decroly wyróżnił cztery potrzeby dziecka:

1. Potrzeba wyżywienia

2. Obrona przed przeciwnościami klimatycznymi (umiejętne ubieranie się)

3. Przeciwdziałanie niebezpieczeństwom

4. Działania współpracy, wypoczynku

W Polsce ta metoda została zmodyfikowana i zamiast jednego ośrodka opracowuje się wszystkie cztery ośrodki związane z najbliższym otoczeniem dziecka na tle pór roku. Istotą tej metody jest taki układ treści nauczania, które pozwalają dzieciom upośledzonym poznawać coraz szersze kręgi środowiska przyrodniczego. Poznanie najbliższego życia dziecka.

• prowadzenie rozmów o klasie, szkole

• rozszerzenie wiedzy o najbliższe otoczenie.

Wszystkie te zagadnienia rozkładane są na różne pory roku.

Wg M. Grzewgorzewskiej lekcja jednego dnia całość tzw., jednostkę metodyczną. W tej metodzie zostały uwzględnione etapy:

1. zajęcia wstępne

2. obserwacja

3. kojarzenie

4. ekspresja

2. METODA C. FREINETA - TECHNIKA FREINETA. Jest to metoda przeznaczona od trzeciej klasy. Została stworzona dla dzieci zdrowych, później zaadoptowana dla dzieci z odchyleniami od normy. Podstawy tej metody Freinet ujął w szereg punktów, które nazwał pewnikami, w których określił zasady postępowania nauczyciela z uczniami.

PEWNIKI:

1. rozumieć dziecko - znać przyczyny jego reakcji,

2. dominacja fizyczna i psychiczna nad dzieckiem jest dla niego szkodliwa,

3. w złej pracy lub złym zachowaniu się dziecka należy szukać przyczyn tego zachowania,

4. nie narzucać dziecku autorytatywnie własnej woli,

5. nie narzucać dzieciom nieuzasadnionych poleceń, w których będą musiały biernie poddawać się,

6. umożliwiać dzieciom dowolna wybrana pracę, którą będą wykonywać bez przymusu,

7. umotywować każdą pracę by stała się ona dla nich umiłowana,

8. niepowodzenia szkolne są czynnikiem hamującym, dlatego trzeba dawać dziecku możliwość osiągnięć,

9. normalną drogą uczenia się dziecka jest doświadczenie a nie wykład,

10. dziecko nie męczy się taka pracą, która związana jest z jego życiem,

11. ani dziecko, ani dorosły nie lubi być nadmiernie kontrolowany,

12. dziecko nie lub pracy w dużej grupie, lubi pracę indywidualną,

13. dotyczy poszanowania godności uczniów,

14) realizacji regulaminu szkolnego.

OGÓLNIE W 6 PUNKTACH:

1. Nie ma podziału na dydaktykę i wychowanie.

2. Szkoła nie może selekcjonować na dzieci lepsze i gorsze, powinna pracować z dziećmi o różnych wymaganiach.

3. W pracy pedagogicznej najważniejszy jest rozwój każdego dziecka.

4. W rozwoju zawodowym nauczyciela ważna jest wymiana doświadczeń.

5. Założenia pedagogiczne realizowane są za pomocą technik:

1. Technika swobodnego tekstu (kształtowanie umiejętności wypowiadania myśli).

2. Korespondencja międzyszkolna

3. Gazetka szkolna,

4. Fiszki autokratywne, są to kartoniki z zadaniami dla uczniów

5. Swobodna ekspresja plastyczna, muzyczna i teatralna

Arteterapia - Termin ten po raz pierwszy pojawił się w latach 40 XX w. psychoterapii i psychiatrii, a potem a pedagogice i psychologii jako narzędzie korekcji i psychorozwoju. Pod pojęcie arteterapia rozumie się spontaniczną twórczość chorych poddanych opiece terapeutów lub działania korekcyjne, plastyczne podejmowane w sytuacji terapeutycznej przez osoby uprzednio nietwórcze w zakresie plastyki. Wg Kulczyckiego arteterapię można sprowadzić do 5 funkcji:

1. Rekreacyjna - stworzenie odpowiednich warunków wypoczynku. Ma ona sprzyjać w nabraniu nowych sił w przezwyciężaniu problemów życiowych jednostki.

2. Edukacyjna - dostarczanie uczestnikowi terapii dodatkowych wiadomości przydatnych do reinterpretacji sensu i celu życia.

3. Korekcyjna - przekształcanie szkodliwych mechanizmów na bardziej wartościowe.

4. Diagnostyczna - na podstawie wytworów artystycznych

5. Terapeutyczna - działanie za pomocą sztuki w sposób zbliżony do właściwości leku.:

wg innych autorów funkcjonuje:

1. ekspresyjna - pomaga w ujawnianiu tłumionych emocji, pomaga rozładować i przekształcić niekorzystne dla zdrowia stany frustracji i napięcia

2. kompensacyjna - ma na celu zaspokojenie nierealizowanych potrzeb jednostki

3. poznawcza - uczy nazywania, wyrażania i rozpoznawania uczuć

4. regulacyjna - umożliwia zaspokajanie potrzeb samorealizacji

5. relaksacyjna - odprężająca, pozytywnie wpływa na samopoczucie, wywołuje pozytywne emocje.

Arteterapia obejmuje następujące obszary działań:

• muzykoterapię

• choreoterapię

• teatroterapię

• terapie przez sztuki plastyczne

• biblioteraapię

MUZYKOTERAPIA - obejmuje oddziaływania za pomocą muzyki i jej elementów, dzieli się na kilka rodzajów:

1. Kliniczno-diagnostyczna -w zakres, której wchodzą działania specjalistów

2. Naturalna - naturalne dźwięki np. szum morza, śpiew ptaków

3. Spontaniczna -jest wyrazem przeżywanych emocji

4. Adoptowana - muzyka z radia - relaks

5. Profilaktyczna - stosowana w celu zapobiegawczym, może aktywizować lub uspokajać

6. Socjoterapeutyczna - sprowadza do eliminowania nieprawidłowych wzorów zachowań i do nauki zachowań społecznie akceptowanych.

4 cele muzykoterapii:

• Terapeutyczny - służy do wytworzenia za pomocą muzyki równowagi pomiędzy emocjami a procesami fizjologicznymi.

• Ogólnorozwojowy - umożliwi poznanie doświadczeń

• Umuzykalniając - wrażenia estetyczne

• Cel, który ma uświadomić pacjentowi przeżyć wypartych do podświadomości

CHOTREOTERAPIA - TANIEC LECZNICZY - tzn. Terapeutyczne wykorzystanie ruchu jako procesu, poprzez które wspomagana zostaje emocjonalna i fizyczna integracja.

FUNKCJE:

• Diagnostyczna - w trakcie wykonywania ruchów odzwierciedla się osobowość.

• Profilaktyczny - ma poprawić ogólna kondycję i sprawność fizyczną.

• Terapeutyczna - pobudzić, uwalniać uczucia za pomocą ruchów ciała.

TEATROTERAPIA - spontaniczne przedstawienie teatralne stosowanie w celach terapeutycznych przy udziale dzieci i dorosłych z zaburzeniami charakteru. RODZAJE:

• Psychodrama

• Drama

• Pantomima

PSYCHODRAMA - metoda rozpoznawania i leczenia zaburzeń psychicznych polegająca na wyrażaniu przeżyć i konfliktów w formie improwizowanych scen. PODSTAWOWE TECHNIKI W PSYCHODRAMIE:

• Gra ról - która ma za zadanie ujawnianie możliwości do zaspokajania potrzeb jednostki.

• Improwizacja -ma charakter swobodny nie podlega kierowaniu.

• Trening roli - wyćwiczenie gry roli

• Zmiana ról - osoby zmieniają się rolami

• Dublowanie — os. Terapeuta pomaga zwerbalizować myśli i uczucia

• Lustro - możliwość popatrzenia siebie z boku.

• Puste krzesło - na krześle sadza się osobę, z która jest się w konflikcie.

DRAMA -jest metodą pedagogiczną, która ułatwia i przyśpiesza naukę, oraz dojrzewanie dziecka do społ.i twórczego życia.

TECHNIKI:

• Stop klatka - zatrzymanie akcji w znaczącym momencie i przeanalizowanie.

• Informacja zwrotna -

• Rola maska - bezpośrednie doświadczenia zmieniające zachowanie.

BIBLIOTERAPIA - polega na oddziaływaniu książki w różnych środowiskach społecznych poprzez odpowiedni dobór lektur. Podstawową funkcją jest kształtowanie postaw społecznie oczekiwanych.

FUNKCJE:

• wychowawcza

• utylitarna - pomaga w rozwiązywaniu problemów życiowych

• informacyjna - dostarcza wiedzy o zdrowiu pacjenta.

Oligofrenopedagogika (grec.: "oligos" - pomniejszenie, "phren" - umysł; pomniejszona, obniżona sprawność umysłowa) dział pedagogiki specjalnej zajmujący się wychowaniem i nauczaniem osób upośledzonych umysłowo. Przedmiotem jest jednostka upośledzona umysłowo i proces jej rehabilitacji obejmujący wszechstronny rozwój i przystosowanie do życia w społeczeństwie ludzi pełnosprawnych.

Dla osób upośledzonych ustala się taki metodyczny tok działalności wychowującej, aby osiągały one wszechstronny rozwój, do szczytu swoich indywidualnych możliwości, i aby równocześnie zdobywały umiejętności w zakresie adaptacji społecznej (Wyczesany, 1998). W myśl poglądów współczesnych uczonych i wychowawców celem procesu rehabilitacji upośledzonych umysłowo powinno być przyswojenie m. in. następujących umiejętności społecznych:

• współżycia z innymi ludźmi

• przystosowania się do wymogów pracy zawodowej

• gospodarowania środkami finansowymi

• obchodzenie się z urządzeniami użyteczności publicznej i racjonalnego korzystania z nich

• właściwego wykorzystania czasu wolnego

Surdopedagogika to dział pedagogiki specjalnej. Zajmuje się nauczaniem i wychowaniem osób z wadami słuchu, a także ich rodzinami i otoczeniem. Ponadto obejmuje też profilaktykę, diagnostykę i poradnictwo osobom z grupy ryzyka.

Klasyfikacja dzieci z wadą słuchu - rodzaje niedosłuchów:

ze względu na lokalizację uszkodzenia

niedosłuch typu obwodowego (uszkodzony narząd słuchu):

przewodzeniowy - uszkodzenie ucha wewnętrznego lub środkowego (max. 60 dB ubytku)

odbiorczy - uszkodzenie ucha wewnętrznego, nerwu słuchowego (powyżej 60 dB ubytku)

mieszany - przewodzeniowo-odbiorczy

niedosłuch typu centralnego (uszkodzone ośrodki w mózgu)

ze względu na czas wystąpienia wady słuchu

prelingwalny - powstały przed opanowaniem języka (do ok. 3 roku życia)

perylingwalny (interlingwalny) - powstały w czasie gdy dziecko zna już podstawy języka, ale nie opanowało jeszcze systemu gramatycznego (ok. 3-5 roku życia)

postlingwalny - powstały po opanowaniu przez dziecko języka (ok. 5-7 roku życia i później).

ze względu na etiologię

wrodzony - przyczyny dziedziczne, genetyczne, choroby matki podczas ciąży, środki farmakologiczne, konflikt serologiczny, promieniowanie rentgenowskie

nabyty - powstały po urodzeniu na skutek chorób, urazów mechanicznych w obrębie głowy, urazów akustycznych, środków farmakologicznych,

ze względu na głębokość - klasyfikacja wg BIAP (Międzynarodowego Biura Audiofonologii)

lekki - 20 - 40 dB

umiarkowany - 40 - 70 dB

znaczny - 70 - 90 dB

głęboki - powyżej 90 dB

Tyflopedagogika (z gr. typhlos - niewidomy) - dział pedagogiki specjalnej zajmujący się wychowaniem, edukacją, terapią i rehabilitacją osób niewidomych i niedowidzących w placówkach oświatowych (w tym integracyjnych) oraz poradniach specjalistycznych.

Opisuje proces rozwoju dzieci i młodzieży z inwalidztwem wzroku, wykrywa prawidłowości i specyfikę, ustala jakie czynniki mają wpływ na jego przebieg. Zadaniem tyflopedagogiki jest ustalenie metod badań i terminologii naukowej.

Pedagogika terapeutyczna jest to pedagogika osób przewlekle chorych i kalekich, przebywających w placówkach leczniczych oraz placówkach integracyjnych dla dzieci i młodzieży, a także w specjalistycznych ośrodkach rehabilitacyjnych i opieki paliatywnej.

Cele i zadania pedagogiki terapeutycznej

-zajmuje się jednostkami wyizolowanymi z naturalnego środowiska

-ochrona jednostki przed ujemnymi skutkami psychicznymi spowodowanymi długotrwałym pobytem w zakładzie leczniczym

-współdziałanie w terapii medycznej

-udzielanie pomocy jednostce w akceptowaniu sytuacji, w jakiej się znalazła

-współdziałanie w zapewnieniu jednostce podstawowych potrzeb psycho-społecznych i biologicznych

-organizowanie procesu szkolenia (rewalidacja i rehabilitacja)

-udzielanie pomocy po opuszczeniu zakładu leczniczego

Teoria ped. w procesie rehabilitacji w szpitalu

Odciążająca - spoczynkowa - dostarczenie choremu warunków do jak najmniejszego wydatkowania wysiłku związanego ze środowiskiem zew. w celu gromadzenia energii do walki z przyczyną choroby

Uczynniająca - czynnościowa - organizownie wszelkich form aktywności mających na celu zdynamizowanie usprawniania procesów psychomotorycznych (funkcja ruchowa, zabawowa, ergoterapia).

Resocjalizacja - proces modyfikacji osobowości jednostki społecznej w celu przystosowania jej do życia w danej zbiorowości, a w węższym rozumieniu w społeczeństwie polegający na tym, iż poprzez odpowiednie zabiegi kształtuje się jej normy społeczne i wartości, których nie miała ona możliwości przyswoić wcześniej w trakcie socjalizacji jednocześnie powodując, iż rezygnuje ona z przyswojonych do tej pory reguł działania będących sprzecznymi z systemem aksjonormatywnym tej zbiorowości/społeczeństwa.

W każdym społeczeństwie istnieją odpowiednie instytucje, dzięki którym może odbywać się resocjalizacja. Funkcję osób dokonujących resocjalizacji mogą pełnić zarówno księża, pedagodzy jak i psychologowie w zależności od typu zbiorowości do której należy jednostka. Sama resocjalizacja może odbywać się na terenie więzienia, w zakładach poprawczych czy w kościele, lecz także w szkole, rodzinie czy w zakładzie pracy.

Ortodydaktyka - dział dydaktyki ogólnej zajmujący się ustaleniem zasad, celów i przebiegu procesów kształcenia osób upośledzonych umysłowo.

Zasady ortodydaktyki(wg Lipkowskiego)

- zasada życzliwej pomocy,

- zasada kształtowania pozytywnej atmosfery pracy,

- zasada aktywności w nauce,

- zasada dominacji wychowania,

- zasada indywidualizacji,

- zasada treści kształcących (dostosowanie treści kształcących do typu psychicznego dziecka).

---