INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY PRZY SPAWANIU I CIĘCIU PALNIKIEM ACETYLENOWO-TLENOWYM

(spawanie gazowe)

1. OBOWIĄZUJĄCY PRZEPIS

Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 27 kwietnia 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa

i higieny pracy przy pracach spawalniczych (Dz. U. Nr 40, poz. 470).

2. WYMAGANE UPRAWNIENIA

• spawanie i cięcie metali za pomocą palnika acetylenowo-tlenowego (gazowego) może być wykonywane tylko przez osoby dobrze zaznajomione teoretycznie i praktycznie z tą pracą, które przeszły należyte wyszkolenie w tej dziedzinie i zdały odpowiedni egzamin z uwzględnieniem znajomości przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,

• ukończona Zasadnicza Szkoła zawodowa lub inne przeszkolenie zawodowe,

• posiadanie „książeczki spawacza” z rodzajem uprawnień,

• dobry stan zdrowia, potwierdzony zaświadczeniem lekarskim stwierdzającym, brak przeciwwskazań do wykonywania pracy na danym stanowisku,

• ukończony 18-ty rok życia.

3. CHARAKTERYSTYKA ZAGROŻEŃ

• brak odpowiedniej wentylacji,

• samowolna zmiana procesu technologicznego,

• odstępstwo od założeń technologicznych,

• działanie promieniowania świetlnego i cieplnego,

• odpryski płynnego metalu,

• cofnięcie się płomienia z palnika do węża,

• rozerwanie się węża gazowego i jego zapalenie,

• wybuch na instalacji gazowej,

• zapalenie się odzieży roboczej na spawaczu,

• uderzenie przedmiotem upalanym,

• działanie gazów i dymów spawalniczych,

• nie stosowanie odpowiedniej odzieży roboczej i ochronnej oraz indywidualnych ochron osobistych,

• nie przestrzeganie ustaleń zawartych w przepisach bhp oraz karcie charakterystyki gazów technicznych : tlen sprężony ; acetylen (rozpuszczony).

4. SPRZĘT OCHRONY OSOBISTEJ SPAWACZA GAZOWEGO ORAZ PRZEPALACZA

• okulary ochronne spawalnicze,

• ubranie robocze z podnoskiem stalowym,

• fartuch spawalniczy (długi0 skórzany,

• nagolenniki z nastopnikami,

• rękawice ochronne spawalnicze,

• rękaw ochronny skórzany (w razie potrzeby),

• nakrycie głowy (beret lub czapka).

(powyższe dotyczy także pomocnika spawacza).

5. CZYNNOŚCI SPAWACZA GAZOWEGO PRZED ROZPOCZĘCIEM PRACY

Spawacz powinien :

• zapoznać się z dokumentacja wykonawczą warsztatową,

• wysłuchać poleceń i instruktażu zawodowego przełożonego dotyczących bezpiecznego i prawidłowego wykonania powierzonych zadań,

• przemyśleć, przeanalizować bezpieczny przebieg pracy przy realizacji zadań,

• przygotować stanowisko do spawania (lub palenia) oraz niezbędne pomoce warsztatowe, narzędzia itp.,

• przygotować indywidualne ochrony osobiste i sprawdzić czy nie są uszkodzone,

• być prawidłowo ubranym w odzież roboczą i ochronną,

• sprawdzić sprawność techniczno-eksploatacyjną reduktorów i palnika acetylenowo-tlenowego,

• sprawdzić stan techniczny węży gazowych (tlenowy i acetylenowy),

• uprzątnąć miejsce spawania z wszelkich materiałów łatwopalnych,

• zabezpieczyć stanowisko spawalnicze w podręczny sprzęt gaśniczy oraz pojemnik z wodą,

• zapoznać się z instrukcją bhp i stosować się do jej ustaleń.

6. ZASADNICZE CZYNNOŚCI SPAWACZA PODCZAS WYKONYWANIA PRAC SPAWALNICZYCH

Spawacz powinien :

• butle używane do spawania (cięcia) ustawić w pozycji pionowej i zabezpieczyć je przed upadkiem (stojaki lub wózki z zabezpieczeniem),

• przetaczać butle ręcznie tylko na niewielką odległość,

• przestrzegać zasadę umiejscawiania butli w odległości co najmniej 1 m od źródeł ciepła ( kaloryfery, grzejniki, pice itp.),

• w przypadku spawania i cięcia metali jednocześnie przy pomocy płomienia gazowego i łuku elektrycznego, butle zabezpieczyć przed zetknięciem się z urządzeniami będącymi pod napięciem elektrycznym,

• zawór redukcyjny do butli przekręcać lub odkręcać tylko za pomocą specjalnego klucza,

• utrzymywać w stałej sprawności technicznej zawory redukcyjne oraz ich manometry,

• przed przyłączeniem zaworu redukcyjnego do butli należy przedmuchać wylot zaworu butlowego strumieniem gazu (tlenu) poprzez delikatne odkręcenie zaworu butli,

• po przyłączeniu zaworu redukcyjnego i po zluzowaniu śruby nastawnej należy powoli odkręcać zawór butli; przekręcić śrubę nastawną w celu uzyskania odpowiedniego ciśnienia roboczego. Podczas wykonywania tych czynności pracownik (spawacz lub przepalacz) powinien stać z boku śruby nastawnej zaworu redukcyjnego,

• natychmiast zakręcić zawór butlowy w przypadku zapalenia się zaworu redukcyjnego lub butlowego (butli acetylenowej).

Spawacz powinien :

• dbać o sprawność techniczną węży do gazu oraz chronić je przed uszkodzeniami mechanicznymi,

• w razie uszkodzenia węże do gazów należy wymienić na nowe, ewentualnie można uszkodzone miejsca węży wyciąć i połączyć za pomocą złączki i zacisków śrubowych (łączenie za pomocą drutu jest zabronione),

• posiadać węże gazowe do palnika minimalnej długości 5 m, a maksymalnej do 20 m. Długość łączonych odcinków węży powinna wynosić co najmniej 4 m,

• do spawania i cięcia używać palnika dostosowanego pod względem rodzaju i budowy do danej pracy,

• utrzymywać w stałej sprawności techniczno-eksploatacyjnej palniki do cięcia i spawania. Wszelkie naprawy osprzętu spawalniczego powinny być wykonywane przez osoby o odpowiednich kwalifikacjach,

• przy montowaniu (składaniu) palnika, jego poszczególne elementy i części dokręcać powoli i dokładnie,

• obchodzić się z palnikiem należycie i ostrożnie, unikając jego zanieczyszczenia smarami, tłuszczami itp. Lub uszkodzenia mechanicznego,

• zadbać aby wylot palnika miał prawidłowy przekrój i gładką powierzchnię wolną od skaz, rys i spiłowań zmieniających przekrój wylotu,

• uszkodzona nasadkę wylotu palnika niezwłocznie zastąpić inną, sprawna technicznie,

• przed przystąpieniem do pracy palnikiem niskiego ciśnienia (inżektorowym) należy : otworzyć kurek tlenowy, a następnie po upewnieniu się, że tlen wypływa, otworzyć kurek acetylenowy i zapalić płomień,

• w razie cofnięcia się płomienia natychmiast zamknąć oba kurki palnika, jeżeli palnik jest rozgrzany należy go włożyć do pojemnika z wodą po uprzednim otwarciu kurka tlenowego.

7. CZYNNOŚCI ZAKAZANE SPAWACZOWI (PRZEPALACZOWI)

Spawaczowi (przepalaczowi) zabrania się :

• pracowania w zatłuszczonej odzieży roboczej i ochronnej,

• dotykać ręką gorących detali lub odpadów poprodukcyjnych,

• wykonywać jakiekolwiek operacje spawania lub cięcia gazowego, uszkodzonym lub niesprawnym sprzętem spawalniczym, a w szczególności niesprawnym palnikiem,

• wykonywania operacji spawania lub cięcia na zbiornikach, które nie zostały dokładnie oczyszczone z przechowywanych w nich wcześniej cieczy łatwopalnych, trujących itp.,

• stawiania butli z gazami przy grzejnikach centralnego ogrzewania lub mocowania ich do grzejników,

• stosowania drutu do mocowania butli,

• odmrażania zaworów redukcyjnych płomieniem palnika,

• stosowania węży do gazów innych niż przeznaczonych do tego celu,

• mocowania węży do zaworów redukcyjnych, złączek, palnika za pomocą drutu,

• smarowania części palnika smarem lub oliwą,

• dokonywania napraw palnika, wymiany dysz (podgrzewającej i tnącej),

• wypuszczać z rąk palący się palnik, odkładać go w przypadkowych miejscach (palnik odkładać tylko wygaszony),

• ciąć lub spawać bez okularów ochronnych i bez pozostałych odpowiednich ochron osobistych,

• palenia tytoniu podczas pracy,

• opuszczać stanowisko pracy bez ważnych przyczyn,

• dopuszczać do prac spawalniczych osoby nie posiadające stosownych uprawnień,

• stosować niebezpieczne metody pracy stwarzające zagrożenie dla życia lub zdrowia.

8. CZYNNOŚCI SPAWACZA (PRZEPALACZA) PO ZAKOŃCZENIU PRACY

Spawacz (przepalacz) powinien :

• zamknąć zawory butlowe (tlenowy i acetylenowy), po czym zwolnić śrubę nastawną reduktorów. Po wykonaniu tej czynności sprawdzić czy wskazówki manometrów znajdują się w pozycji zerowej,

• węże gazowe zwinąć w krążek i odłożyć do szafki narzędziowej wraz z palnikiem i reduktorami,

• odłożyć elementy spawane na wyznaczone miejsce odkładcze,

• odpady poprodukcyjne zebrać do pojemników przeznaczonych do tego celu,

• posprzątać stanowisko pracy lub miejsce, na którym odbywało się spawanie lub przepalanie,

• ochrony osobiste wyczyścić i odłożyć do szafki,

• nie opuszczać stanowiska pracy przed zakończeniem zmiany roboczej.

9. INNE INFORMACJE

Tlen sprężony :

• należy upewnić się, że przestrzegane są wszystkie przepisy państwowe i lokalne,

• substancja utleniająca. Kontakt z materiałami palnymi może spowodować pożar,

• przechowywać w zamknięciu,

• pojemnik przechowywać w dobrze wentylowanym miejscu,

• nie przechowywać razem z materiałami łatwopalnymi (nie stosować olejów i smarów),

• nie palić tytoniu w czasie stosowania substancji,

• upewnić się, że personel obsługujący zna i rozumie zagrożenie, jakie stanowi atmosfera wzbogacona w tlen,

• nie wolno używać tlenu jako substytutu powietrza, azotu lub innego gazu,

• przed zastosowaniem tego gazu w jakimkolwiek nowym doświadczeniu lub procesie technologicznym powinny zostać przeprowadzone gruntowne badania kompatybilności materiałów oraz bezpieczeństwa,

• po odbiorze i przed użyciem butli należy zawsze sprawdzić, czy nie ma żadnego wycieku, przy pomocy odpowiedniego środka do badania szczelności.

Acetylen (rozpuszczony) :

• należy upewnić się, że przestrzegane są wszystkie przepisy państwowe i lokalne,

• upewnić się, że ci, którzy mają kontakt z gazem są świadomi, że jest on łatwopalny,

• często pomija się zagrożenie uduszenia i należy je podkreślić w trakcie szkolenia obsługi,

• przed zastosowaniem tego gazu w jakimkolwiek nowym doświadczeniu lub procesie technologicznym powinny zostać przeprowadzone gruntowne badania kompatybilności materiałów oraz bezpieczeństwa,

• po odbiorze i przed użyciem butli z acetylenem należy zawsze sprawdzić, czy nie ma żadnego wycieku, przy pomocy odpowiedniego środka do badania szczelności.

10. INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZEPISÓW PRAWNYCH

Numer w załączniku do Rozporządzenia Ministra Zdrowia z 2 września 2003 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy (Dz. U. nr 199, poz. 1948 z 2003 r. wraz z późniejszymi zmianami)

008 - 001 - 00 - 8 (tlen).

Klasyfikacja :

• zwroty R O substancja utleniająca

• zwroty S R 8 kontakt z materiałami palnymi może spowodować pożar

S 17 nie przechowywać z materiałami łatwopalnymi

Numer w załączniku do Rozporządzenia Ministra Zdrowia z 2 września 2003 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy (Dz. U. nr 199, poz. 1948 z 2003 r. wraz z późn. zm.)

601 - 015 - 00 - 0 (acetylen)

Klasyfikacja :

• zwroty R F+ substancja skrajnie łatwopalna

• zwroty S R 5 ogrzanie grozi wybuchem

R 6 substancja wybuchowa z dostępem i bez dostępu powietrza

R 12 substancja skrajnie łatwopalna

S 9 przechowywać pojemnik w dobrze wentylowanym miejscu

S 16 nie przechowywać w pobliżu źródeł ognia - nie palić tytoniu

S 33 zastosować środki ostrożności - uwaga na wyładowania elektrostatyczne

11. POSTANOWIENIA KOŃCOWE

• wycinanie uszkodzonych miejsc węży gazowych dopuszczalne jest tylko w tych przypadkach, gdy końce węży łączy się metalowymi łącznikami o przekroju wewnętrznym odpowiadającym prześwitowi tych węży,

• węże do tlenu i acetylenu powinny różnić się między sobą barwą, przekrojem i innymi łatwo dostrzegalnymi cechami,

• przy nakładaniu końca węża na nasadkę zaworu redukcyjnego lub palnika należy wąż mocować za pomocą zacisku śrubowego,

• przedłużanie węży może być dokonane jedynie przy użyciu odpowiednich łączników metalowych o średnicach odpowiadających przekrojowi wewnętrznemu danego węża,

• każdy zaistniały wypadek przy pracy natychmiast zgłosić swojemu przełożonemu,

• w razie zaistnienia wypadku stanowisko pracy pozostawić w takim stanie, w jakim nastąpił wypadek aż do momentu przybycia zespołu powypadkowego,

• zawsze dbać o higienę osobistą i schludny wygląd oraz czystość stanowiska pracy. Odzież nasyconą tlenem należy przewietrzyć na świeżym powietrzu przez co najmniej 2 minuty,

• szanować i dbać o powierzone stanowisko i jego wyposażenie,

• przestrzegać zasad ujętych w niniejszej instrukcji, gdyż za ich nieprzestrzeganie mogą być wyciągnięte konsekwencje służbowe (kary porządkowe zgodne z Kodeksem pracy),

• w razie zaistnienia sytuacji nie wymienionej w niniejszej instrukcji należy niezwłocznie zwrócić się do swego bezpośredniego przeł9ożonego o wytyczne co do dalszego postępowania.

UWAGA :

Ustalone terminy badań lekarskich (badania okresowe) muszą być bezwzględnie przez pracownika przestrzegane.

Opracował : Zatwierdził :

Tarnowskie Góry , czerwiec 2005 r.