NIEWYDOLNOŚĆ KRĄŻENIA

NIEWYDOLNOŚĆ KRĄŻENIA - to patologiczne zmniejszenie się przepływu krwi przez tkanki i narządy organizmu, a tym samym niedostateczne pokrycie zapotrzebowania narządów i tkanek na tlen i substancje odżywcze, mimo uruchomienia mechanizmów kompensacyjnych.

RODZAJE I PRZYCZYNY NIEWYDOLNOŚCI SERCA

1. Niewydolność serca [niewydolność krążenia pochodzenia sercowego]:

• Ostra (ONS)

+ niewydolność lewej komory serca: nadciśnienie tętnicze (źle lub niesystematycznie leczone), wady serca, nowotwory serca, kardiomiopatie serca, zapalenie mięśnia sercowego, zaburzenia rytmu serca,

+ niewydolność prawej komory serca: zator tętnicy płucnej lub jej odgałęzień,stan astmatyczny, samorodna odma, tamponada serca lub szybko narastający wysięk opłucnej.

• Przewlekła (PNS)

+ niewydolność lewej komory serca: choroby mięśnia sercowego, nadciśnienie tętnicze, wady serca, wady zastawki serca, choroba niedokrwienna, (przebyty zawał).

Przyczyny pozasercowe i czynniki usposabiające do niewydolności serca

+ alkoholizm, cukrzyca, infekcje (grypa, zapalenie płuc), nadczynność lub niedoczynność tarczycy, zatorowość płucna, niewydolność nerek, niedokrwistość, depresja;

+ nadmierny wysiłek fizyczny, nadwaga i otyłość, nadmierne spożycie płynów, nieprawidłowe przyjmowanie leków.

Kryteria określające nasilenie niewydolności serca wg Nowojorskiego Towarzystwa Kardiologicznego (New York Association - NYHA)

\

Klasyfikacja NYHA:

Stopień I	Brak objawów niewydolności serca w spoczynku i przy zwykłym wysiłku, dolegliwości występują przy wysiłkach dużych lub długotrwałych.
Stopień II	Dolegliwości (zmęczenie, dusznośc) występują przy miernych wysiłkach fizycznych, jak marsz pod górę, wejście na II piętro, obciążenie 5 kg.
Stopień III	Dolegliwości występują już przy małych wysiłkach fizycznych (spacer po równym terenie, wejście poniżej II piętra, obciążenie do 2 kg.
Stopień IV	Dolegliwości pojawiają się w spoczynku i nasilają się przy każdym, a nawet bardzo małym wysiłku (ubieranie się, zabiegi higieniczne)

Rozpoznanie:

Badanie podmiotowe	Badanie przedmiotowe (fizykalne)
wywiad z pacjentem i/lub rodziną - objawy subiektywne,	obserwacja (sinica, obrzęki, przepełnienie żył), opukiwanie, osłuchiwanie;
objawy podmiotowe	objawy przedmiotowe
- duszność wysiłkowa, po zmianie pozycji, duszność napadowa, nocna, - kaszel (suchy, czasem z odksztuszaniem różowo podbarwionej wydzieliny, - nycturia, skąpomocz (PNS), - obrzęki (stopy, podudzia, u leżących w okolicy krzyżowo-lędźwiowej), - zmęczenie i osłabienie.	- tachykardia, - zmniejszenie amplitudy CTK, - niekiedy podwyższone ciśnienie rozkurczowe, - zmiany słuchowe nad polami płucnymi, - płyn w jamie opłucnowej, - wodobrzusze, - zastoinowa tkliwość i powiększenie wątroby, - nadmierne wypełnienie żył szyjnych, - bladość i ochłodzenie skóry kończyn, - wzmożona potliwość, - zaparcia (zastój żylny w błonie śluzowej żołądka i jelit)

Badania labolatoryjne	Badanie nieinwazyjne	Badania inwazyjne	Badania prognostyczne
-morfologia (niedokrwistość - PNS) - poziom elektrolitów, - poziom kreatyniny, - badanie moczu - bilirubina	- EKG (cechy przerostu i niedokrwienia, zaburzenia rytmu serca) , - Echokardiografia (ocena czynności komór serca, ich wielkości i grubości ścian), - RTG klatki piersiowej (powiększenie serca)	- koronarografia (wykluczenie lub potwierdzenie choroby wieńcowej), - biopsja endomiokardialna (celem wykluczenia zap. mięśnia sercowego), - wentrukulografia (ocena wielkości jamy serca i zaburzeń kurczliwości), - cewnikowanie serca - rezonans magnetyczny	- próba wysiłkowa - angiografia - badanie EKG metodą Holtera

Model opieki pielęgniarskiej nad chorym z przewlekłą niewydolnością serca

- niewydolność zastoinowa

Problem zdrowotny I

Duszność spoczynkowa z powodu niewydolności serca i towarzyszący jej lęk chorego o własne zdrowie.

Cel pielęgnowania:

Zmniejszenie, niwelowanie duszności spoczynkowej i lęku chorego (zmniejszenie obciążenia serca i wsparcie chorego);

Plan pielęgnowania

• Ograniczenie aktywności - położenie chorego do łóżka (leczenie spoczynkowe),

• Ułożenie chorego w pozycji półsiedzącej, siedzącej, rozluźnienie odzieży,

• Tlenoterapia - szybkość przepływu tlenu wg zleceń lekarskich:

♥ przez cewnik donosowy: 2-4 l/min,

♥ prostą maskę 5-10 l/min,

♥ kaniulę 4-8 l/min,

♥ zgodnie z obowiązującymi zasadami tlenoterapii,

• częsty pomiar tętna, CTK, oddechów, zabarwienia i wilgotności skóry, stanu świadomości, dokumentowanie wyników pomiarów i obserwacji,

• zapewnienie odpowiedniego mikroklimatu w sali chorych (wietrzenie Sali, wilgotność 60-70%, temp. 16-20^O C),

• prowadzenie bilansu płynów,

• udział w farmakoterapii wg zleceń lekarskich:

♥ Leki rozszerzające naczynia: azotany - np. Nitrogliceryna (ONLKS), Izosorbid (PNS), Hydralazyna (PNS),

♥ Leki moczopędne (Diuretyki) zmniejszające obciążenie wstępne serca: np. Furosemid (nie oszczędza potasu), Aldactone, Verospiron (oszczędzające potas),

♥ Glikozydy nasercowe (naparstnica) np. Digoksyna, Metylodigoksyna,

♥ Inhibitory konwertazy angiotensyny np.: Kaptopril, Enalapril

• prowadzenie obserwacji chorego w kierunku przenaparstnicowania,

• kontrola poziomu elektrolitów, ewentualne ich podaż,

• zaspokojenie potrzeb chorego (czystości, odżywiania, wydalania, zmiany pozycji i innych),

• aktywne towarzyszenie i wspieranie chorego, zapewnienie kontaktu z lekarzem, rodziną, osobami znaczącymi,

• bieżąca ocena efektów pielęgnowania i ewentualne modyfikowanie planu opieki.

Problem zdrowotny II

Obrzęki pochodzenie sercowego zlokalizowane zgodnie z siłami grawitacji w okolicach kończyn dolnych, okolicy krzyżowo-lędźwiowej i dyskomfort chorego.

Cel pielęgnowania:

Eliminacja obrzęków, zapobieganie przewodniemu, utrzymanie równowagi wodno-elektrolitowej i poprawa samopoczucia chorego.

Plan pielęgnowania:

• codzienna kontrola obrzęków (lokalizacja, wielkość obrzęków, wygląd skóry w okolicy obrzęków),

• codzienna kontrola masy ciała chorego,

• obserwacja chorego w kierunku powikłań - obrzęk płuc,

• prowadzenie bilansu płynów - ocena gospodarki wodnej organizmu,

• ochrona obrzękniętych tkanek przed urazami:

♥ delikatna toaleta z użyciem mydła natłuszczającego,

♥ osuszanie miękkim ręcznikiem,

♥ stosowanie luźnej, bawełnianej bielizny,

♥ zadbanie o wygodę chorego w łóżku,

• ułożenie obrzękniętych kończyn powyżej w stosunku do miednicy kostnej,

• zapobieganie odleżynom w okolicy krzyżowej,

• pomoc choremu w akceptacji zmienionego wyglądy ciała

• stosowanie zaleceń dietetycznych (ograniczenie soli do 2 g/dobę),

• pomoc choremu w zaspakajaniu codziennych potrzeb,

• zapewnienie spokoju i wsparcie chorego.

Problem zdrowotny III

Dyskomfort chorego spowodowany obniżeniem tolerancji na wysiłek na skutek niewydolności krążenia (szybkie męczenie się, zadyszka lub duszności).

Cel pielęgnowania:

Poprawa samopoczucia chorego, dostosowanie aktywności fizycznej do możliwości chorego, poprawa tolerancji wysiłku.

Plan pielęgnowania:

• okazywanie choremu życzliwości, zrozumienia i zainteresowania jego problemami,

• obserwacja reakcji chorego na wysiłek i ocena jego możliwości w zakresie podejmowania aktywności fizycznej (tętna,CTK, oddechów, zabarwienia i wilgotności skóry),

• wyjaśnienie choremu przyczyn obniżonej tolerancji wysiłku, zapewnienie o poprawie stanu zdrowia przy stosowaniu się do zaleceń lekarskich,

• gotowość do udzielania pomocy w zaspakajaniu wszystkich potrzeb bio-psych-społecznych,

• poprawienie kondycji poprzez odżywianie zgodne z zaleconą dietą (zahamowanie lub spowolnienie rozwoju miażdżycy),

• zachęcanie chorego do podejmowania aktywności na miarę jego możliwości,

• utrzymanie właściwej masy ciała, dążenie do jej obniżenia w przypadku nadwagi i otyłości,

• stosowanie farmakoterapii,

• bieżaca ocena efektów leczenia i pielęgnowania oraz modyfikowanie planu opieki w zależności od zmieniającego się stanu opieki.

Problem zdrowotny IV

Pogarszające się samopoczucie chorego spowodowane bólem w jamie brzusznej (w prawym podżebrzu) wywołanym zastoinowym powiększeniem wątroby i śledziony.

Cel pielęgnowania:

Poprawa samopoczucia chorego, zniesienie dolegliwości bólowych.

Plan pielęgnowania:

• ocena stopnia, lokalizacji i charakteru dolegliwości bólowych,

• wyjaśnienie choremu przyczyn złego samopoczucia i dolegliwości bólowych w jamie brzusznej,

• okazywanie choremu cierpliwości , życzliwości i zrozumienia,

• gotowość do udzielania pomocy,

• obserwacja ewentualnych objawów ze strony przewodu pokarmowego i podjęcie działań celem ich usunięcia (nudności, wymioty, zaburzenia łaknienia, dokumentowanie obserwacji),

• poinformowanie chorego o konieczności przestrzegania zaleconej diety, wykluczenie z niej posiłków ciężkostrawnych, wzdymających, napojów gazowanych,

• poprawa łaknienia chorego - zachowanie estetyki podawanych posiłków, urozmaicenie potraw,

• utrzymanie higieny jamy ustnej,

• prowadzenie bilansu płynów jw.

• kontrola poziomu elektrolitów.

• udział w farmakoterapii niewydolności krążenia i objawów ze strony przewodu pokarmowego i wątroby wg zleceń,

• bieżąca ocena efektów pielęgnowania i modyfikowanie opieki w zależności od zmieniającej się sytuacji zdrowotnej chorego.

Problem zdrowotny V

Dyskomfort chorego spowodowany częstszym oddawaniem moczu w nocy niż w dzień - nykturia ( w pozycji leżącej poprawia się przepływ krwi przez nerki, następuje wchłanianie się obrzęków).

Cel pielęgnowania:

Przywrócenie dobowego rytmu wydzielania moczu i zniesienie dyskomfortu chorego.

Plan pielęgnowania:

• wyjaśnienie choremu przyczyn nykturii, wsparcie chorego,

• prowadzenie bilansu wodnego i ocena gospodarki wodnej organizmu,

• codzienna obserwacja i ocena masy ciała (ważenie chorego)

• udział w leczeniu farmakologicznym (leki moczopędne),

• obserwacja chorego pod kątem niedoborów elektrolitów i kontrola poziomu elektrolitów (jonogram),

• wyrównywanie poziomu elektrolitów w razie potrzeby,

• pomoc w zaspakajaniu potrzeby wydalania (chory z ograniczoną aktywnością ruchową) również w nocy.

Problem zdrowotny VI

Niepokój i lęk chorego przed leczeniem inwazyjnym.

Cel pielęgnowania:

Niwelowanie lęku i niepokoju, przygotowanie psychiczne i fizyczne chorego do leczenia inwazyjnego.

Plan pielęgnowania:

Podjęcie działań edukacyjnych dotyczących leczenia inwazyjnego:

• wyjaśnienie celu i istoty leczenia,

• uzasadnienie konieczności i znaczenia leczenia inwazyjnego dla zdrowia chorego,

• pozytywne nastawienie chorego do leczenia inwazyjnego,

• przedstawienie sposobu przygotowania i przebiegu leczenia

• udzielenie wyczerpujących odpowiedzi na pytania chorego,

• uzyskanie pisemnej zgody chorego na leczenie inwazyjne w historii choroby,

• zaszczepienie chorego przynajmniej dwoma dawkami przeciw WZW typ B (uzyskanie szybkiej ochrony chorego),

• przygotowanie fizyczne pacjenta zgodnie z obowiązującą procedurą,

• o ile to możliwe towarzyszenie choremu w trakcie zabiegu,

• prowadzenie obserwacji chorego w czasie i po zabiegu pod kątem fizjopatologii,

• podjęcie działań w sytuacji wystąpienia objawów niepożądanych podczas leczenie,

• dokumentowanie leczenia inwazyjnego,

• objęcie chorego wnikliwą opieką po zabiegu.

Problem zdrowotny VII

Możliwość wystąpienia zaparć na skutek zastoju żylnego w błonie śluzowej żołądka i dyskomfortu chorego związanego z trudnościami w wypróżnianiu się.

Cel pielęgnowania:

Zapobieganie zaparciom, ewentualnie pomoc w sytuacji ich wystąpienia, oraz poprawa samopoczucia chorego.

Plan pielęgnowania:

• kontrola i dokumentowanie wypróżnień chorego,

• aktywność ruchowa dostosowana do stopnia niewydolności krążenia,

• łagodny masaż brzucha - przy braku p/wskazań,

• wskazanie choremu niefarmakologicznych sposobów regulacji wypróżnień: szklanka wody na czczo, kompot z suszonych śliw, zjadanie suszonych owoców,

• stosowanie diety bogatoresztkowej, z zawartością większych ilości błonnika:

♥ chleb pełnoziarnisty, żytni, z otrębami lub ziarnami zbóż,

♥ warzywa - zielony groszek, seler, marchew, kapusta, kukurydza,

♥ kwaśne mleko, maślanka, jogurty,

♥ soki owocowe, owoce cytrusowe,

♥ surowe owoce i warzywa.

• wykonanie zabiegów ułatwiających wypróżnienie - sucha rurka, rurka z gliceryną, wlew przeczyszczający - tylko na zlecenie lekarza,

• podanie środków przeczyszczających - tylko na zlecenie lekarza, np.: Alax, Normosan, Regulax, sól gorzka (siarczan magnezu), Bisakodyl, czopek glicerynowy (środki chemiczne).

• dążenie do stałej pory oddawania stolca.

Problem zdrowotny VIII

Dyskomfort chorego spowodowany odczuwaniem zimna w kończynach, sinicy odsiebnych części ciała na skutek skurczu naczyń obwodowych, upośledzoną wymianą gazową w następstwie przekrwienia płuc.

Cel pielęgnowania:

Zmniejszenie dyskomfortu i niepokoju chorego, zniesienie uczucia zimna w kończynach.

Plan pielęgnowania:

• wyjaśnienie choremu patomechanizmu zimnych kończyn i sinicy obwodowej,

• zalecanie ubierania ciepłych, podwójnych skarpetek, butów na grubej podeszwie,

• zalecanie noszenia luźnej odzieży, bielizny,

• dostateczne ogrzewanie mieszkania w zimie,

• unikanie czynników wyzwalających uczucie zimna: niepokoju, stresu, palenia tytoniu.

Problem zdrowotny IX

Dyskomfort spowodowany koniecznością ograniczeń dietetycznych.

Cel pielęgnowania:

Zlikwidowanie dyskomfortu poprzez pomoc choremu w akceptacji zaleceń dietetycznych.

Plan pielęgnowania:

• uzasadnienie choremu znaczenia i celu ograniczeń dietetycznych w procesie leczenia niewydolności krążenia,

• zapoznanie chorego i jego rodzinę z zasadami diety,

• wskazanie produktów zalecanych i p/wskazanych,

• zalecenie ograniczenia spożycia tłuszczów zwierzęcych, produktów zawierających cholesterol,

• zalecenie ograniczenia w spożyciu cukrów prostych,

• zalecenie ograniczenia spożycia soli kuchennej -maximum 6 g/dobę,

• zalecenie zwiększenia spożycia owoców i warzyw,

• zalecenie zwiększenia spożycia błonnika 16-24 g/dobę,

• spożywać mięso chude, drób w umiarkowanych ilościach,

• 2-3 razy w tygodniu spozywać ryby, szczególnie morskie,

• codziennie spożywać mleko, jogurt lub kefir,

• podjąć współpracę z dietetyczką,

• zachęcenie chorego do systematycznej kontroli masy ciała,

• okresowo kontrolować poziom lipidów.

Problem zdrowotny X

Niepokój chorego przed życiem z chorobą w środowisku domowym wywołanym deficytem wiedzy na temat samoopieki.

Cel pielęgnowania:

Eliminacja niepokoju - przygotowanie chorego i/lub rodziny do samoobserwacji i samopielęgnacji

Plan pielęgnowania:

• rozpoznanie deficytów wiedzy i umiejętności chorego i/lub rodziny w zakresie samoopieki,

• ustalenie z chorymi rodziną zakresu edukacji zdrowotnej dotyczącej:

♥ istoty choroby, jej objawów, czynników ryzyka, możliwości ich eliminacji, oraz powikłań choroby,

♥ zasad farmakoterapii i dietoterapii, pozostałych zaleceń lekarskich,

♥ normalizacji warunków pracy i wypoczynku,

♥ zakresu aktywności fizycznej i jej form,

♥ motywowanie chorego do prowadzenia zdrowego stylu życia,

♥ okresowej kontroli lekarskiej, wykonywania badań diagnostycznych,

♥ nauczenie samoobserwacji oaz pomiaru i interpretacji tętna, CTK, obrzęków, postępowania chorego w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości.