Rynek Finansowy - miejsce w którym zawierane są transakcje finansowe, spotkanie podaży z popytem, towarem jest pieniądz. Rynek finansowy dzieli się na:
1. rynek pieniężny - operacje na instrumentach finansowych do 1 roku, charakteryzują się wysokim stopniem płatności i bezpieczeństwa. Głównymi instrumentami rynku pieniężnego są lokaty między bankowe, bony skarbowe, papiery dłużne emitowane przez banki.
Jest to najw. segment który dzieli się na trzy segmenty:
a) rynek otwarty w którym uczestniczą firmy i osoby indywidualne.
b) rynek poza bankowy - rynek papierów dłużnych przedsiębiorstw.
c) rynek międzybankowy - operacje przeznaczone dla banków, operacje bankowe WIBIT, WIBOP
Rynek pieniężny funkcje:
- alokacyjna;
- dochodowa;
- informacyjna;
- regulacyjna;
2. rynek kapitałowy - operacja długo terminowa, termin realizacji co najmniej 1 rok. Podstawowe funkcje rynku kapitałowego to:
- pośredniczenie w pozyskiwaniu kapitału poprzez emisję papierów wartościowych
- umożliwienie inwestycji kapitałowych przynoszących dochody
- pomoc w efektywnej alokacji kapitału w gospodarce
Podstawowym segmentem r.k jest rynek pap. wart. o charakterze dłużnym (obligacje) i udziałowym (akcje, udziały), rynek hipoteczny, długoterminowe operacje międzybankowe o charakterze pożyczkowym.
Główne instrumenty r.k to: Giełda papier. wart. cel - organizowanie publicznego obrotu papier. wart. , oraz ich promocja (1991r). Rynek poza giełdowy, domy maklerskie, fundusze inwestycyjne, Komisja Papierów Wartościowych i Giełd.
2. rynek walutowy - typowy rynek zdecentralizowany, operuje na walutach różnych krajów, charakteryzuje się najwyższym stopniem płynności, ryzykiem stopy procentowej i ryzykiem kursowym. Rynek walutowy służy do:
- zamiany dwóch walut
- zabezpieczeniem przed ryzykiem walutowym
- osiągnięcie profitów z tytułu różnic kursowych (spekulacja)
4. rynek kontroli ryzyka - celem jest zabezpieczenie się przed ryzykiem stóp procentowych. Rynek tworzą transakcje finansowe nie powodujące powstania wierzytelności i zobowiązania, są zapisywane poza bilansem. Rynek ten określa się jako pochodna i derywaty. W ramach instrumentów pochodnych rozróżnia się kontrakty forward i futures, opcje oraz swapy.
Cechy instrumentów finansowych:
- przewidywanie dochodowości;
- ryzyko;
płynność;
Prawidłowości określające wysokość przewidywanego rynku z inwestycji:
- im dłuższy jest okres lokaty oszczędnościowej tym większy powinien być dochód jaki ona przynosi;
- dochód z inwestowania wolnych środków powinien być tym wyższy im większe jest ryzyko danej inwestycji;
im dana inwestycja jest mniej płynna tym jej dochód powinien być wyższy.
System bankowy - ogół banków plus zasady w oparciu o które banki funkcjonują.
Bank - przedsiębiorstwo które działa w oparciu o prawo bankowe, instytucja finansowa pełniąca funkcję:
- rozliczeniową;
- finansowanie działalności (kredyty, leazing, faktoring)
- przyjmowanie lokat;
Funkcje systemu bankowego:
1) realizuje politykę pieniężną i bankową
2) określa zasady finansowania działalności
3) określa zasady lokat
4) określa zasady rozliczeń międzybankowych
Historia bankowości w Polsce:
1980 r - ustawa o NBP - odpolitycznienie bankowości;
1989 r - z NBP wydzielono 9 banków komercyjnych, Ustawa Prawo Bankowe, urynkowienie bankowości. Lata 91-93 upadki banków;
1994 r - ustawa o restrukturyzacji BGŻ;
1997 r - Prawo bankowe, ustawa o NBP, o listach zastawnych i bankach hipotecznych;
Rodzaje banków:
- NBP - bankowość uniwersalna (wszystko dla wszystkich)
- bankowość komercyjna
- banki inwestycyjne (dla klientów z dużym kapitałem)
- bankowość specjalistyczna ( określone dziedziny, banki samochodowe, BOŚ ,BISE , hipoteczne)
- banki spółdzielcze
NBP - Bank centralny funkcje:
1) realizacja polityki pieniężnej - kredytowej
2) emisyjna
3) bank banków
Instrumenty polityki pieniężnej:
1) stopy procentowe
2) rezerwy obowiązkowe
3) kredyt refinansowy
4) operacje otwartego rynku ( operacje zakupu bądź sprzedaży papier. wart. bankom komercyjnym organizowane przez B.C. - operacje REPO
Instrumenty polityki kredytowej:
1) limity koncentracji kredytów innych wierzytelności (nie można udzielić 1 podmiotowi kredytu w kwocie większej niż 25% funduszy własnych; udzielane duże kredyty to takie których wartość przekracza 10% funduszy własnych, suma wszystkich dużych kredytów nie może być większa niż 800% funduszy własnych)
2) rezerwy celowe ( dotyczą aktywów - należności kredytów, tworzy się je na kredyty nieregularne :
a) pod obserwacją - 2%
b) poniżej standardu - 20% do 3 miesięcy
c) wątpliwe 50% od 3 do 6 m-cy
d) stracone 100% powyżej 6 m-cy
3) płynność banku
4) wypłacalność
Pieniądz - jest to powszechnie akceptowany środek wymiany dóbr i usług będący miernikiem ich wartości;
a) środek wymiany
b) śr. płatniczy
c) śr. przechowywania wart.
d) miernik wart.
Pierwsza formuła pieniądza wymyślona przez Sumerów 3000 - 1900r p.n.e.
Kruszec był przechowywany przez kapłanów w świątyniach, którzy wydawali świadectwa potwierdzające fakt posiadania majątku na glinianych tablicach. Drugi etap to Lidyjczycy którzy wynaleźli monetę kruszcową - 8 w. p. n. e. Król Krezus pieczęcią poświadczał zawarcie złota lub srebra. Trzeci etap to weksel - zalążek pieniądza papierowego wydawany przez władców. Weksel jako polecenie wydane przez jednego bankiera drugiemu bankierowi aby on przechował sumę pieniężną posiadaczowi weksla. Czwarty etap - Złotnicy - Średniowiecze. Zajmowali się trzymaniem i zarządzanie depozytami walorów i wydawali świadectwa depozytowe na papierze poświadczające majątek. Świadectwo pełniło funkcję płatniczą w późniejszym okresie zaczęto płacić odsetki od tych świadectw. W czasach dzisiejszych środki pieniężne dzielimy na :
1) pieniądz rzeczywisty:
a) kruszce szlachetne
b) monety złote
c) banknoty wymienialne na złoto
2) pieniądz formalny:
a) papierowe znaki pieniężne:
- banknoty niewymienialne na złoto
- bilety skarbowe
b) metalowe znaki pieniężne
- bilon
- monety
pieniądz bankowy
Podział środków pieniężnych według formy:
1) gotówka:
- banknot
- bilon
2) bezgotówkowy ( w formie zapisów na rachunkach)
- w banku centralnym
- w banku komercyjnym
- pieniądz elektroniczny
Polityka pieniężna - jest to sterowanie podażą pieniądza, czyli określenie ilości pieniądza w gospodarce i zasad pożyczania, żeby służyło to w celu:
1) stabilizacji gosp.
2) wzrostu inwestycji
3) przeciwdziałania inflacji
Polityka pieniężna ma charakter:
1) ekspansywny ( recesja gosp.)
2) restrykcyjny
Polityka ekspansywna - czynniki:
1) spadek dochodu narodowego
2) spadek inwestycji
3) wzrost bezrobocia
Instrumenty polityki ekspansywnej:
1) spadek stopy procent.
2) spadek poziomu rezerw
3) operacje otwartego rynku ( skupowanie pap. wart. od banków komercyjnych przez B.C)
polityka restrykcyjna - przegrzanie koniunktury:
1) tempo wzrostu dochodu narodowego
2) tempo wzrostu inwestycji
3) wzrost stopy inflacji
Jak działać żeby ostudzić gosp.?
- poprzez:
1) wzrost stopy procentowej
2) wzrost poziomu rezerw bankowych
3) operacja otwartego rynku ( sprzedaż pap. wart. przez B.C bankom komercyjnym - mniejsze środki płynne)
Przedsiębiorczość:
W Polsce zarejestrowanych jest 3.100 tyś. przed. ( Regon) z tego 1,700 tyś funkcjonuje. Przedsiębiorczość w Polsce reprezentowana jest przez przedsiębiorstwa małe ok. 99%.
firmy obroty zatrudnienie
małe 1700 <3.2 mln. zł. do 49
śr. 14 tyś. 3.2mln-32mln. 50 - 249
duże 3,5tyś >32mln. od 250
najw. 200
Efekty gospodarowania w przedsiębiorstwach są mierzone rentownością i płynnością. rentowność obrotów jest to relacja wyniku finansowego do przychodów
ROA= WF/aktywa
ROE=WF/kapitały
Rentowność w Polsce wynosi od 0,8 do 2,6 tzn. że każda zainwestowana zł. przynosi 2,6 gr.
płynność jest to zdolność do wywiązywania się do bieżących zobowiązań finansowych .
Wskaźniki płynności:
płyn I st Wp=got.+pap.wart.
bieżące zob.
powinno być 0,1 - 0,3
płyn II st
Wp=got.+ pap.wart.+należ. +roszczenia
bież. zob.
powinna być od 0,9 - 1,3
Płyn III st
Wp= got+p.w+ nal + roszcz + zapasy
bieżące należ.
powinna być od 1,4 do 2,3
Do analizy najczęściej przyjmuje się II stopień płynności. W Polsce od 1995 polityka pieniężna ma charakter restrykcyjny. Rozpiętość między inflacją a kredytem jest pomiędzy 10%. Nie ma rozwoju gosp. przedsiębiorstw bez kredytu. Przedsiębiorstwa posiadają kapitały:
1) własne:
a) wewnętrzne:
- zysk
- amortyzacja
b zewnętrzne :
- wkłady
2) obce:
a) kredyty
b) papiery dłużne przedsiębiorstw
c) leasing
d) faktoring
e) mikropożyczki
Przedsiębiorstwa chcąc się rozwijać biorą kredyty: walutowe, denominowane. Ponoszą koszty: ryzyka, przewalutowania.
Zadłużenie Polski za granicą to 77 mld $. Zadłużenie przed. 37 mld $ za granicą.
Dźwignia finansowa - ustalenie relacji między kapitałem własnym a kapitałem obcym .Zadziała ona wtedy gdy rentowność w przedsiębiorstwie nie będzie mniejsza od stopy proc. kredytu. Brak obsługi kredytu przez przedsiębiorstwo powoduje przeksięgowanie go przez bank do kredytów nieregularnych i utworzenie rezerwy celowej która obciąża koszty banku.
Co przeszkadza w rozwoju gosp. w Polsce?
1) przepisy: ZUS, podatki, PIP, sanepid, itp.
2) windykacja - brak skutecznego odzyskiwania długu
3) powoływanie firm - koncesje, hipoteka, księgi wieczyste
4) efekty mnożnikowe -inwestować w te dziedziny które przynoszą dochód: budownictwo, motoryzacja, eksport
5) reklama - złe przepisy
6) Rady Nadzorcze
Ryzyko finansowe na podstawie banku.
Bank w swojej działalności spotyka się z
1) ryzykiem kredytowym
2) ryzykiem na papierach wart.
3) ryzykiem stopy procentowej
4) ryzykiem walutowym
5) ryzykiem płynności
Ryzyko kredytowe dotyczy pasywów i aktywów. Mamy ryzyko:
a) aktywne - dotyczące niebezpieczeństwa strat w banku związane z udzielaniem kredytów
b) pasywne - dotyczy źródeł zasilania banków środki pieniężne - ludzie wybierają pieniądze, bank kupuje środki za drogo na rynku międzybankowym
Wyróżniamy ryzyko kredytowe pojedyncze (jeden kredy) i łączne.
Ryzyko poj. dotyczy gosp. domowych i przeds. Przedsiębiorstwa - ocenia się sytuacje ekonomiczną , analizuje bilans wylicza się wskaźniki. Gosp. dom. - szacuje się zdolność kredytową, bank broni się zabezpieczeniami, wykorzystuje kryteria punktowe.
Ryzyko łącznego kredytu dotyczy całej akcji kred. Bak zabezpiecza się przed nim stosując:
1) regulacje ostrożnościowe - limity koncentracji płynności rezerwy celowe
2) dywersyfikacja akcji kred.
Dywersyfikację mierzy się wskaźnikami:
1) struktury - wiele wskaź.
2) syntetyczny - jeden wskaź.
Wskaźniki struktury suma branże firmy
akcje kred.
Wskaźnik syntetyczny najcz. wykorzystywany jest model HH.
2
HH= suma Ui
U - udział i tej kategorii w akcji kred. ogółem np.:
branża bank A bank B bank C
hutn. 0,2 0,1 0,3
bud. 0,3 0,1 0,3
handel 0,3 0,5 0,2
spoż 0,2 0,3 0,2
100 100 100
Liczymy HH dla banków:
2 2 2 2
A =0,2 + 0,3 + 0,3 + 0,2 = 0,26
B = 0,36
C = 0,26
Gdzie współcz. jest wyższy tym dywersyfikacja jest mniejsza.
Ryzyko na pap. wart. polega na niebesp. strat dotyczących posiadanego portfela pap. wart. i dotyczy wtedy gdy bank posiada i nie posiada pap. wart. ( ponosi wtedy straty bo nie ma czym zarządzać, nie pełni funkcji pośrednika, traci prowizje).
Ryzyko stopy procentowej polega na niebezp. straty wskutek kurczenia się marży odsetkowej.
Marża - różnica między st. proc. kred. a st ,proc. depozytów. Banki wykorzystują 3 metody ograniczenia ryzyka st. pr.:
1) zmniejszenie ryzyka poprzez prowadzonej wytyczonej polityki zarządzania aktywami i pasywami
2) unikanie ryzyka np. poprzez rezygnacje z inwestycji o długim terminie zwrotu
3) wykorzystanie transakcji zabezp. umożliwiających transfer ryzyka
Przy zarządzaniu ryzykiem st. pr. niezbędny jest jego pomiar poprzez następujące metody:
1) analiza luki
2) analiza okresowa (duration)
3) badanie elastyczności
4) wykorzystanie modeli symulacyjnych
Analiza luki jest najcz. stosowanym miernikiem i stanowi odzwierciedlenie wpływu zmian stóp pr. na rentowność banku. Im większa jest luka (czyli różnica między pasywami i aktywami w danym momencie) tym większa jest wrażliwość na zmiany st. pr.
Różną elastyczność mają poszcz. pozycje aktywów i pasywów banku wobec zmian
rynkowej st. pr. Depozyty silniej reagują na elastyczność. Mamy 3 typy elast. w banku:
a) A=P - luka neutralna
b) A>P - luka ma charakt. dodatni
c) A<P - luka ma charakt. ujemny
Analiza okresowa ( duracion) - jest to różnica między śr. okresowością aktywów i pasywów banku wrażliwych na zmiany st. pr. Lukę okresową oblicza się:
Luk. Ok. = okres at. - depoz / ak. razem x x okres depoz.
Im większa jest luka tym większa ekspozycja banku na ryzyko. Im jest ona mniejsza tym mniejszy jest st. ryzyka.
Badanie elastyczności - metoda ta umożliwia analizę ryzyka pozycji o stałej i zmiennej st. pr. Bada się tu stopień wpływu zmiany rynk. st. pr. poszczególnych pozycji aktywów i pasywów.
Elastyczność - jest to relacja między wzrostem oproc. danej pozycji aktywów lub pasywów a wzrostem rynkowej st. pr.
W modelach symulacyjnych wykorzystuje się techniki komp. dzięki którym określa się alternatywne scenariusze dotyczące przyszłości.
Nie można określić która z metod analizy ryzyka st. pr. jest najlepsz. Każda opiera się na odmiennych założeniach, ma w związku z tym wady i zalety. W celu poprawy jakości zarządzania ryzykiem st. pr. wszystkie metody powinny być wykorzystywane.
Ryzyko walut. = kursowe dotyczy niebezp. strat w związku z niekorzystnym kształtowaniem się kursu walut.
Kurs walutowy jest to cena danej walut. wyrażonej w cenie waluty kraj. Zmiany kursu powodują zmiany różnic kursowych pomiędzy należnościami wyrażonymi w danej walucie i zobowiązaniami. Relacja między strumieniem należności i strumieniem zobowiązań stanowi pozycje walutową. Pozycja walutowa w banku może mieć charakt.:
a) domknięty ( gdy strumień należność jest taki sam jak strumień zobowiązań N=Z
b) otwarty ( gdy strumień należności jest różny od strumienia zobowiązań)
Pozycja otwarta może mieć podwójny charakt. :
a) długa pozycja walut. (gdy N>Z)
b) krótka pozycja walut. (gdy N<Z)
Bank zyskuje:
- N>Z gdy kurs idzie w górę
- N<Z gdy kurs spada
Bank traci:
- N>Z gdy kurs spada
- N<Z gdy kurs rośnie
Aby zabezp. się przed ryzykiem w handlu zagr. to należy zawierać umowy:
1) w silnej albo słabej walucie ( eksport to $ Euro, Funt; import - słaba waluta
2) klauzule waloryzacyjne - przewidują zasady przeliczenia
3) stosowanie instr. pochodnych o charakterze terminowym i opcyjnym ( terminowa umowa bezwarunkowa; opcyjna - umowa z której można się wycofać.
Ryzyko płynności.
Płynność jest to zdolność do wywiązywania się z bieżących zobowiązań finansowych. Ryzyko płynności dotyczy niebezp;
a) obniżenia się płynności
b) niebezp. , że bank nie będzie w stanie postawić do dyspozycji klienta środków w określonym terminie.
Ryzyko płynności mierzy się strukturalną luką płynności - jest to różnica między płynnymi aktywami i niestabilnymi pasywami. Płynna aktywa to:
gotówka, lokaty w innym banku, krótkie kredyty do 1 miesiąca.
Płynność mierzymy:
Wp= Az 1m płynność szybka
Pw 1m
Wp = Az 3m płynność bieżąca
Pw 3m
Złota reguła bankowa mówi o konieczności dopasowania przez banki kwot i terminów zapadalności aktywów do kwot i terminów wymagalności pasywów. W praktyce przyjmuje się założenie że przy wskaźniku:
- powyżej 90 - płynnośc banku jest dobra
- 90 - 70 - zadowalająca
- poniżej 70 - zła
- 100 (1) - idealna
Luka płynności jest różnicą między sumą aktywów zapadalnych w danym przedziale czasowym i sumą pasywów wymagalnych w tym przedziale. Wyróżniamy;
1) luka dodatnia gdy A>P - utrzymanie właściwej płynności
2) luka ujemna A<P - występuje wówczas brak pokrycia w aktywach na wymagalne w danym przedziale czasowym
3) luka neutralna A=P
Luka dodatnia oznacza tzw. pozycję długą, luka ujemna oznacza pozycję krótką. Im wartość luki jest wyższa, tym płynność finans. banku jest lepsza, jednak wraz ze wzrostem luki spada dochodowość banku. bank przed utratą płynności zabezpiecza się:
1) utrzymując część aktywów w stanie płynnym
2) kupując środki na rynku międzybankowym
Podstawową miarą płynności banku jest wskaźnik płynnych aktywów w ogólnej sumie ( wart. min. powinna wynosić ok. 10 %). Utrzymanie płynności jest kosztowne dla banku poprzez zakup środków i ich trzymanie.
Handel zagraniczny - odpłatna wymiana towarów lub usług z partnerem mającymi stałą siedzibę poza granicami państwa. W wąskim znaczeniu odnosi się jedynie do dóbr materialnych. W znaczeniu szerszym do obrotów majątkowo-kredytowych np. spłat kredytów. Oprócz wymiany towar. obejmuje także :
- zakup i sprzedaż za granicą licencji i know - how
- wymianę usług przewozowych
- wymianę usług brokerskich i innych należności i tym podobne
W handlu zagranicznym wyst. ryzyko: polit. , ekonomiczne, społ, kulturowe.
handel zagraniczny przeprowadzany jest przez bank dewizowy. Bank dewizowy jest to bank uprawniony do posiadania dewiz i obrotu między nimi.
Bank który wybieramy musi być pewny , z tradycjami , z dużą gamą usług, z szybką obsługą rozliczeniową i z odpowiednio nisko pobieraną prowizją.
Wyróżniamy kilka ryzyk w kontraktach eksportowych:
- kredytowe dotyczące niewypłacalności kontrahentów
- transferowe związane z niebezp. nie przekazania określonej w kontrakcie kwoty dewizowej
- polityczne uniemożliwiające terminową zapłatę za towar
- kursowe polegające na możliwości pojawienia się niekorzystnych dla eksportera wahań relacji pomiędzy walutą płatności uzgodnioną w kontrakcie a walutą kraju sprzedawcy będącą bazą jego kalkulacji
- towarowe; np. utrata lub uszkodzenie towaru zmiana ilości czy jakości
- transportowe spowodowane działaniami przyrody np. powódź jak i działaniami ludzkimi np. kradzież
Zawarcie umowy z zagran. partnerem wiąże się z uwzgl. różnych kwestii:
- w oparciu o jakie przepisy kraju importera i eksportera będą rozstrzygane kwestie sporne
- konieczność znajomości jęz. w którym rozstrzygany jest kontrakt
- wyst. ryzyka kursowego
- konieczność określenia ustawy szczegółowo ujmujący zakres obowiązków sprzedającego towar
- sposób zapłat określający moment zapłaty i war. jej otrzymania
Zabezpieczeniem przed ryzykiem kursowym jest:
- wykorzystanie waluty silnej tam gdzie powstaje należność i słabej w przypadku zobowiązań
- wykorzystanie klauzur waloryzacyjnych czyli zasad przeliczania jeśli kurs waluty zmieni się wobec waluty bazowej ( silnej)
- transakcje terminowe i opcyjne
- ubezpieczenie transakcji
Transakcje są o charakterze pieniężnym i niepieniężnym. Transakcje pieniężne o charakterze uwarunkowanym np. inkasa dokument. i akredytywa dok., i o charakt. nieuwarunkowanym np. polecenie wypłaty weksel czek. Transakcje niepieniężne to np. BARTER.
Kryteria wyboru warunków płatności w handlu zagr. to :
- długość okresu współpracy pomiędzy kontrahentami
- kondycja finan. kontrahenta
- specyfika branży
- zwyczaje płatności obowiązujące w branży i kraju do którego towar ma być sprzedawany
- polit. i gosp. warunki ramowe
- siła przetargowa kontrahentów oraz ich pozycja rynkowa
- wiarygodność krajów importera i eksportera
Regulacje dotyczące handlu zagran. to:
1) międzynar. - koncesje miedzynar. , prawo czekowe i wekslowe, MIĘDZYNARODOWA IZBA HANDLOWA (ICC) , jednolite zwyczaje i praktyki
2) regionalne np. dyrektywy komisji europejskiej
3) krajowe: konstytucja, prawo bankowe, prawo dewizowe
Rachunek bieżący i rozliczenia
Przedsiębiorstwo nie może funkcjonować bez kontaktów z bankiem. Rachunek bieżący to podstawowe konto przedsiębiorstwa. Przepisy stanowią o tym że każda firma musi mieć rachunek bieżący ( z pewnymi wyjątkami np. obrót poniżej 3 tys EURO)
Następne czynniki to: to bezpieczeństwo,wygoda. Aby otworzyć rachunek bieżący trzeba złożyć wniosek , dokumenty.
Dokumentacja jest zróżnicowana w zależności od rodzaju przedsiębiorstwa
1. podst. dokument zaświadczają, że firma została powołana zgodnie z prawem
2.Regon
3. Karta wzoru podpisu
Karta wzorów podpisów niezwykle ważny dokument
1.strona
Dane teleadresowe oraz imiona i nazwiska osób upoważnionych do reprezentowania firmy w nie-ograniczonym zakresie ( wraz ze wzorem podpisu)
2. strona są imiona i nazwiska reprezentujące firmę w ograniczonym zakresie ( wraz ze wzorami podpisu)
Umowa
ok.26 elementów 5 podst. zapisów
1. czas funkcjonowania- skończyły się czasy kiedy umowa podpisywane była na czas nieokreślony
2. metody liczenia odsetek- każdy jest zainteresowany , żeby bank jak najczęściej kapitalizował odsetki, rzadkie odsetki nie są korzystne
3.terminowość- kto ponosi odpowiedzialność za nieterminowe rozliczenia
5 wypowiedzenie - wówczas gdy nie ma obrotów(6 mies, 3 mies, 1 mies)- gdy firma realizuje czeki bez pokrycia (debet bez zgody banków)
- wprowadzenie w błąd ( np przy składaniu dokumentów)
- gdy firma skorzystała ze środków błędnie zaksięgowanych na jej rachunku)
- gdy firma działa nielegalnie ( gdy bank posądza firmę o pranie pieniędzy)
Podstawowe rozliczenia
bezgotókowe
1.Przelew jest zleceniem bezwarunkowym.wierzyciel nie musi robić nic
D 1towawr +faktu W
2druk przelewu 4 pieniądz
B 3 przelew B
Przelewy przesyłane pocztą lub zostawione na sali operacyjnej powinny być zostawione tylko wtedy gdy jest absolutnie pewność że przelewy są wypełnione prawid-łowo. Jeżeli przelew wypełniony jest błędnie - bank nie dokona przelewu i wierzyciel może zacząć naliczać odsetki ustawowe. Jeżeli na przelewie jest błąd banki mogą zablokować śr. na koniec choć nie wysyłają je w drogę do momentu skorygowania błędu
2 Polecenie zapłaty dyspozycja złożone przez wierzyciela w swoim banku obciążenia rachunku dłużnika i uznanie rachunku wierzyciela
D W
1 polecenie zapłaty
3obciążenie r-ku
B 2,informacje B
3.przekazanie
pieniędzy wierzycielowi
Wada wierzyciel musi czekać na swoje pieniądze (chyba że jest to ten sam bank co dłużnika)
Druga wada z punktu widzenia wierzyciela , dłużnik ma 5 dni aby móc odwołać całe zlecenie (określone umową) od daty zapadalności faktury. Ma prawo żądać od wierzyciela pieniędzy wraz z odsetkami
Trzecia wada -polecenie zapłaty nie może przekraczać 10 tys EURO 40 tys złotych. Większe kwoty
muszą być dzielone na polecenia zapłaty cząstkowe
Zaleta z punktu widzenia wierzyciela wierzyciel inicjuje całą operację nie zdaje się na opieszałość dłużnika
Istotna zaleta dla dłużnika dłużnik może wykorzystać środki do ostatniego dnia (zminimalizowani pracy administracyjnej)
3.Czek rozrachunkowy
D towar+faktura1 W
2 czek rozrachunkowy
3 przekazanie czeku obciążenie rachunku
B przekazanie środ.6 B przekazanie czeku
do sprawdzenia 4
Czek potwierdzony (w ciągu 10 dni środki muszą znajdować się na rachunku dłużnika )
Wada wierzyciel boi się braku pokrycia czeku oraz boi się terminowości bo wszystko to długo trwa(ponieważ czek jest sprawdzany)
Formy zapłaty
-uwarunkowanie uzależniają wykonanie świadczenia przez jedną ze stron od wykonania go przez drugą stronę (akredytowa, inkaso dokumentowe)
-nieuwarunkowane kupujący nie uzależnia dokonania płatności na rzecz sprzedającego od spełnienia przez niego jakichkolwiek warunków (zapłaty gotówkowe, realizowane np. za pomocą czeku) Rozliczenie transakcji przez KIR najwięcej następuje w godzinach popołudniowych(75%)
Operacje gotówkowe
1.wpłaty/wypłaty
2.skarbiec nocny
3.inkaso samochodowe
ad1
Przedsiębiorstwo może podpisać umowę o wpłaty zamknięte. Plik banknotów są zapakowane z danymi przedsiębiorstwami i to jest zostawiane kasjerce. Bank księguje faktyczną kwotę a nie zadeklarowaną przez
firmę . Banknoty przeliczane są w skarbcach
Przy wpłatach zamkniętych są większe prowizje.
ad 2
Wrzutnia możliwość dokonywania wpłat gotówkowych przez kasę. Pieniądze są zapakowane w worki, podstemplowane pieczątką firmy.
Pieniądze trafiają do przedskarbca i tam są liczone.
ad 3
Odbiór gotówki organizowany przez bank bezpośrednio z siedziby przedsiębiorstwa. Bank podpisuje umowę z firmą ochroniarską.
4.Skrytki depozytowe
Bank udostępnia pomieszczenia, w którychklienci mogą przechowywać wartościowe przedmioty. Żeby móc korzystać ze skrytki trzeba podpisać umowę z bankiem. Skrytki obsługiwane są przez pracowników kasowo-skarbowych. O 16 godz. następuje zmiana pracowników . Po 16 godz. może się zdążyć że skrytki są obsługiwane nie uprawnionym przez przedsiębiorstwo osobom Nie ma przepisów które mówiłyby jak długo
należy przetrzymywać skrytki po wygaśnięciu umowy jeżeli klient nie odebrał zawartości
Bankowość elektroniczna (Hom Banking)
Operacje firm przeprowadzone są bezpośrednio z siedziby przedsiębiorstwa
Charakter pasywny przekazywanie informacji przedsiębiorstwom
Charakter aktywny bank wykonuje zlecenie w imieniu przedsiębiorstwa (tradycyjna bankowość)
Bankowość nowoczesna-dot wspierania przed. w zakresie zarządzania środkami
Cash poding system kompensujący salda na rachunku wykorzystywany w holdingach
np. Holding posiada 3 przedsiębiorstwa spółka A, B i C
Saldo+:6% bank płaci
Saldo -:20% firma płaci
A 3.OOO,-
+ B C
Debet 2.000 Kredyt 1.500,-
A dostaje 6% od 3000,0
B dostaje 20% od 2.000
C dostaje 20% od 1.500
Holding płci 520 zł za stan salda na koniec okresu rozliczeniowego.
Gdy jest cash-poling:
Firma likwiduje saldo dodatnie które niweluje koszty debetu i kredytu. Holiding wtedy płaci tylko 20%od 500 zł =100 zł ,Bardziej się opłaca W Polsce 36 tys. przedsiębiorstw korzysta z Home
Banking
Karty płatnicze
1.Karty kredytowe
2.karty debetowe
3.karty obciążeniowe
4 elektroniczna portmonetka (wstępnie opłacone)
Ad 1.
Z tych kart można korzystać poniżej salda (gdy nie mamy środków na roku)
Ad. 2
Można korzystać tylko z własnych środków nie można robić debetu (chyba że jest podpisane stosowna umowa z bankiem)
Różnice między kartą kredytową a debetową
- karta debetowa działa na obrębie ROR-u
- karta kredytowa działa na podstawie umowy kredytowej( jest oddzielne konto kredytowe)
Ad.3
Działa podobnie jak karta kredytowa .Musimy się z bankiem rozliczać na określony moment (zazwyczaj 30 każdego miesiąca) Inaczej karta kupiecka. Do tego momentu nie płacimy odsetek (kredyt kupiecki)
Na czym bank zarabia?
- na gapostwie gdy przekroczymy ten termin, duże kary i odsetki za wszystkie operacje
- na prowizjach
Gdy nie zostanie uregulowany kredyt w całości, a zostanie spłacona lwia część, to i tak zdarz się , że odsetki są liczone od całości kredytu
Ad 4.
Możemy jakość wartość zakodować w karcie i swobodnie z niej korzystać. W Polsce jest już system ale w bardzo ograniczonym zakresie.
Przestępczość kartowa
1.kradzieże
2 fałszerstwa
3 biały pasek
4 przechwytywanie kart
5 przestępstwa internetowe
6.nieuczciwi klienci
Kradzieże: od momentu zastrzeżenia karty bank bierze odpowiedzialność za operacje kartowe czasami do 48 godzin wstecz, lecz banki limitują najczęściej odpowiedzialność dp 1.000 zł. Oprócz tego w przeciągu 24 godzin trzeba potwierdzić zastrzeżenie karty pisemnie inaczej bank cofnie zlecenie.
Fałszerstwa wytłaczanie fałszywych danych na kartach. Najwięcej przedsiębiorstw kartowych zachodzi w rejestracjach.
Biały pasek- można kupić takie karty z paskiem magnetycznym w sklepie ze sprzętem komputerowym
Przechwytywanie-karty często są przesyłane drogą pocztową. Jest to narażenie na przechwycenie przez złodzieja
Zakupy internetowe-podaje się tylko numer karty. Gdy ktos miał w ręku twoja kartę mógł spisać jej numer i zrobić w ten sposób zakupy w internecie.
Akredytywa - dokument na podstawie którego bank otwiera klientów w jednym ze swoich oddziałów lub banku korespondencie kredyt na określony czas i na określonej wysokości.
Operacje zagraniczne (handel zagraniczny)
Kredyty
Rozliczenia zagraniczne
1 Polecenie wypłaty
2 Inkaso dokumentowe
3. Akredytywa dokumentowa
Import: polecenie wypłaty ponad 90% zleceń zagranicznych ( jest to samo co przelew w obrocie krajowym)
1-2 towar faktura
zalety: szybkość , bezwarunkowość, tanio ryzyko po stronie która pierwsza zrobiła ruch może to być importer naraża się na ryzyko opóźnień w dostawie towaru Eksporter ryzyko finansowania importera (wyśle towar, a może nie terminowo otrzymać zapłatę)
Inkaso dokumentowe
następuje podpisanie kontraktu, skład celny import; importer msi zapłacić Eksporter w banku składa dokument
bank importera bada wszystkie normy dewizowe, bank impor. informuje go o odebraniu dokumentu, importer
musi uiścić opłatę jest to operacja uwarunkowana wydanie dokumentu zalety importera Po podpisaniu kontraktu importer może starać się o kredyt eksporter inkaso zabezpieczenia przygotowanie dokumentacji wady inkaso dokumentu importer: dokumenty mogą zawierać błąd dokumentów który spowoduje uniemożliwienie odebrania towaru Banki sprawdzają jakość dokumentu
Inkaso nie zabezpiecza importera przed jakością towaru eksportera: importer może zwlekać z zapłatą, koszty składu celnego, ubezpieczenie towaru
Akredytywa dokumentu
Eksporter podpisuje kontrakt z importerem, omawiane są koszty. Eksporter po podpisaniu kontraktu przygotowuje dokument, czeka na ruch importera. Importer idzie do banku zabezpiecza transakcję, są już
zarezerwowane środki na sfinansowanie Eksporter chce aby bank potwierdził akredytywa jest otwarta, przystępuje do produkcji towaru. Jest uwarunkowaną operacją którą bank bierze na siebie odpowiedzialność za sfinansowanie transakcji w zamian złożenia przez eksportera dokumentów.
Bank podejmuje samodzielnie zobowiązania wobec eksportera
1.Importer idzie do banku i otwiera akredyt zagwarant opłaty, zarezerwowanie środków, przesłanie informacji
dla banku esport. przez banku importera że akredytywa jest otwarta
2. Bank importera nie zawsze przesyła środki pieniądze , zanim nie otrzyma dokumentów z banku eksportera
3 informuje eksportera że akredytywa jest otwarta, bank eksportera uznaje rachunek eksportera przesyła dokumenty do banku importera, bank importera bada ponownie dokumenty
4 bank eksportera uzyskuje potwierdzenie akredytywy, czasami nie ma środków z banku importera, a rachunek eksportera jest już uznany zalety akredytywy:
- zabezpiecza eksportera nie uzasadnionym wydaniem towaru importerowi
- akredytywa gwarantuje zapłatę eksporterowi
- akredtywa umożliwia otrxymanie środków na długo przed otrzymaniem towaru przez importera zalety akredytywa importera:
-akredytywa zabezpiecza importera przed nieuzasadniona wypłatę środków
- importer ma dużą szansę na wszystkie kredyty
- akredytywa zabezpiecza właściciela jakości towaru pod warunkiem dostarczenia certyfikatów jakościowe wady akredytywy eksportera
- bardzo wysoki stopień sformalizowania, skomplikowane przygotowanie dokumentów jest trudne
- niebezpieczne zmiany warunku kart ( w przypadki akredytywy odwołanej)
wady akredytywy importera
- ryzyko handlowe( towar może nadejść z dużym opóźnieniem, co może spowodować nieatrakcyjność towaru)
- koszty; musi zablokować środki pieniężne jeżeli kredyt musi płacić odsetki
- akredytywa nie zabezpiecz importera przed brakiem skuteczności prawnej ( banki nie ponoszą odpowiedz- ialności)
Bank - przedsiębiorstwo którego główną formą działalności jest przyjmowanie o d klientów funduszy (depozytów lub innych) w celu ich użycia na własny rachunek w ramach operacji dyskonta, udzielania kredytów lub innych operacji fianans. Działalność banku obejmuje: kierowanie pieniądza bezgotówkowego w formie udzielania kredytów, kreację pieniądza, transformacje depozytów avista i oszczędności gotówkowych.
Bank Centralny - bank państwa którego funkcją jest emisja pieniądza oraz bezpośrednie lub pośrednie kształtowanie liczby oraz ceny kredytów w danym kraju. B.C jest również bankiem kredytującym rząd oraz bankiem zwierzchnim dla innych banków czyli tzw. bankiem banków. Głównym jego zadaniem jest zapewnienie stabilności pieniądza i zgodność emisji z rytmem rozwoju gosp. Stosując różnorodne instrumenty wśród których najw. znaczenie mają:
1) operacja otwartego rynku
2) polit. rezerw obowiązkowych
3) pilit. st. pr.
prowadzi aktywną polit. zmierzającą do kontroli podaży pieniądza i tempa inflacji oraz stabilizacji kursu walutowego.
Awal - czynność w wyniku której tj. inna niż trasat, trasant czy indosant gwarantuje terminowy wykup weksla handlowego.
Barter - bezp. wymiana innego dobra na inne.
Derywaty - transakcje pochodne zwane też instrumentami pochodnymi, jest to nowa generacja operacji tzw. nierzeczywistych czyli oderwanych od rzeczywistych transakcji futures i opcji. Ich przedmiotem mogą być: waluty, pap. wart., st. proc. oraz indeksy ekon.
Domicyl- miejsce lub państwo które z prawnego punktu widzenia uważa się za miejsce zamieszkania osoby fizycznej lub za siedzibę osoby prawnej.
Dyskonto - operacja w ramach której bank odkupuje przedstawiony przed terminem weksel handlowy dokonując odpowiednich potrąceń
Dywersyfikacja - stosowana strategia inwestycyjna służąca zmniejszeniu ryzyka co osiąga się na ogół poprzez unikanie stawiania wszystkich środków na jeden rodzaj akcji i stosowanie tzw. portfela o różnym stopniu ryzyka.
Gwarancja bankowa - pisemne zobowiązanie ( nieodwołalne) gwaranta czyli banku do zapłaty określonej kwoty pieniężnej na rzecz beneficjanta w przypadku nie wywiązywania się zleceniodawcy gwarancji ze zobowiązań umownych określonych w treści gwarancji.
Beneficjant - osoba uprawniona a także podmiot na rzecz którego bank dokonuje określonego świadczenia przy czym świadczeniem tym prawie zawsze jest wypłata środków. Terminu tego używa się poleceniach zapłaty , akredytywach dokumentowych, gwarancjach bankowych.
Czek - pisemny dok. za pomocą którego posiadacz funduszy zdeponowanych w banku wydaje polecenie natychmiastowej wypłaty pewnej sumy pieniędzy osobie trzeciej lub samemu zleceniodawcy.
Dźwignia finansowa - ustalenie relacji między kapitałem własnym a kapitałem obcym.
Handel zagr. - odpłatna wymiana tow. lub usług z partnerami mającymi swoją siedzibę poza granicą państwa.
Hipoteka - obciążenie poprzez wpisanie do księgi wieczystej nieruchomości przez dłużnika na rzecz wierzyciela w celu zabezpieczenia długu.
Indos - ( żyro) przeniesienie praw wynikających z weksla lub czeku na inną osobę poprzez złożenie przez remitenta odpowiedniego oświadczenia na dokumencie, stwierdzającego odstąpienie praw na rzecz innej osoby.
Kredyt - umożliwienie przez jedną stronę użytkowania jej funduszy innej osobie pod warunkiem ich zwrotu w określonym terminie i uiszczenia za to opłaty w formie pewnego oprocentowania.
Marża - różnica pomiędzy kosztami udzielenia pożyczki lub otwarcia linii kredytowej a odsetkami pobieranymi przez pożyczkodawcę od takiej pożyczki.
Odsetki - środki płacone przez bank za udostępniony mu kapitał bądź należne bankowi z tytułu udostępnionego przezeń kapitału; ich wysokość oblicza się na podst. st. pr.
Papiery wart. - dok. finans. stanowiące substytut obiegowego pieniądza stwierdzające określone prawa majątkowe których realizacja staje się możliwa po ich okazaniu lub zwrocie.
Pieniądz - powszechnie akceptowany środek wymiany dóbr i usług będący miernikiem ich wart.
Polecenie pobrania - (dicect debit) system rozliczeń płatności pomiędzy wierzycielem n dłużnikiem za pośrednictwem banku.
Polecenie przelewu - skierowanie przez zleceniodawcę do banku polecenia dokonania zapłaty określonej kwoty na rzecz wskazanego beneficjanta przy czym kwota ta może być wpłacona bezp. do banku przez zleceniodawcę albo obciążyć jego rachunek.
Polityka pieniężna - jest to sterowanie podażą pieniądza czyli określenie ilości pieniądza w gosp. i zasad pożyczania.
Pożyczka - umowa na mocy której jedna osoba otrzymuje na pewien czas od drugiej osoby prawo do użytkowania określonego dobra lub dysponowania określoną sumą pieniędzy.
Rachunek bankowy - rachunek prowadzony przez bank na podst. umowy zawartej z klientem, zgodnie z tą umową bank prowadzi rejestrację wkładów i kredytów a także dokonuje wszelkich rozliczeń
Rachunek bieżący - rach. zakładany przez jedn. gosp. w celu dokonywania rozliczeń bezgotówkowych z innymi jednostkami , urzędami bądź instytucjami gromadzenia środków pieniężnych oraz przeprowadzania rozliczeń krajowych.
Remitent - osoba na której rzecz lub zlecenie ma być dokonana zapłata. Terminu tego używa się w odniesieniu do zapłaty z czeku lub weksla.
Rezerwy bankowe - obowiązkowe rezerwy utrzymywanych przez banki komercyjne w banku centralnym bądź rezerwy tworzone w danym banku z przeznaczeniem na określone cele.
Rezerwy obowiązkowe - kwota rezerw wyrażona w procentach zasobów depozytowych utrzymywanych przez instytucje w postaci gotówki.
Ryzyko kredytowe - ryzyko jakie ponosi bank udzielając kredytu.
Ryzyko kursowe - ryzyko ponoszone przez przedsiębiorstwo lub bank związane z niepewnością co do przyszłej ewolucji cenowej środków walutowych i parytetów wymiany.
Rynek finansowy - miejsce spotkania się podaży z popytem towarem jest pieniądz.
Ryzyko płynności- ryzyko związanie z nie możnością uregulowania przez bank bieżących zobowiązań w terminie ich wymagalności wskutek nie posiadania wystarczającej ilości tzw. aktywów płynnych.
Ryzyko stopy procentowej - ryzyko poniesienia przez bank strat w wyniku zmiany stóp pr. na rynku pieniężnym po zmianie st. pr. w B.C.
System bankowy - ogół banków plus zasady w oparciu o które banki funkcjonują.
Trasant - wystawca weksla trasowanego lub czeku.
Trasat - dłużnik wekslowy tj. podmiot zobowiązany do zapłaty sumy weksla lub czeku.
Trata - bezwarunkowe , pisemne żądanie zapłaty zobowiązujące adresata do wypłacenia w określonym czasie określonej sumy osobie wskazanej przez wystawcę na wekslu lub okazicielowi weksla.
Umowa - prawnie wiążący i stanowiący podst. egzekucji kontrakt pomiędzy dwiema lub więcej osobami. Zasady zawierania są unormowane przepisami K.C.
Weksel - pap. wart. o ściśle sprecyzowanej formie prawnej . Jest to równocześnie dokument który zobowiązuje jego wystawcę lub wskazaną przezeń osobę do zapłaty określonej kwoty pieniężnej w oznaczonym miejscu i czasie.
Wibor - śr. st. pr. oferowana przy dawaniu lokat innemu bankowi na rynku międzybankowym w Polsce.
Wierzyciel - osoba fizyczna lub prawna która na mocy zobowiązania dłużnika może żądać od niego wykonania określonego świadczenia.
Zobowiązania - kategoria pasywów . Mianem tym określa się kapitał obcy pozyskany przez bank od klientów w formie depozytów które są dla niego najtańszym pieniądzem
KREDYTY
Finansują działalność majątkową w przedsiębiorstwie , kredyt inwestycyjny dotyczy majątku trwałego, niematerialny zakup akcji, część finansow. Zakupem udziałów w innych przedsiębiorstwach
Kredyty obrotowy: w rachunku bieżącym kredyt w rachunku kredytowym limit do którego firma może się zadłużyć poprzez debet
Kredyt w rachunku bieżącym bezgotów-kowy kredyt otwarty, gotówka kredyt kasowy Rachunki kredytowe służą do ewidencji
-kredyt na wymagalnych zobowiązaniach
- kredyty celowe
- kredyty sezonowe
- linia kredytowa
Kredyt inwestycyjny występuje w saldzie debetowym
Linia kredytowa t.j. każda spłata kredytu. część zadłużenia powoduje odnowienie kredy to o wysokość spłaty
Kredyt dyskontowy obrót wekslowy, zamiana w pieniądz wystawiany jest przez firmę , firma podpisuje umowę z bankiem, firma wystawia weksel in blanko nie wpisuje kwoty jest ważny 30 dni, na którego bank napisze 15 stycznia wykup weksla za 100.000. Bank wystawia kwotę o stopę procentową-dyskonto Bank uznaje rachunek bieżący o dyskonto
S-suma weksla
t- okres wykupu weksla
d- stopa procentowa
S x t x d
D= 100 x 360
100.000 x 30 x 18
D= 100 x 360 = 5000
ważna jest formuła banku na ile dni
Kredyt akceptacyjny Jest to też obrót wekslowy Bank zobowiązuje się do udzielenia kredytu wystawcy weksla, jeżeli wystawca nie posiada w terminie środków pieniężnych
Kredyt lombardowy Jest to kredyt gotówki, pod zastaw konkretnej rzeczy( samochodu, dzieła sztuki, starej broni itp) jest to kredyt elastyczny, jest on kosztowny , odsetki są naliczane za każdy dzień. Banki nie muszą robić rezerw celowych, stopa procentowa ok. 50% w skali roku ryzyko pod zastaw hipoteczny
Działalność kredytu duża swoboda banku
1. bank zawsze żąda o cel kredytu
2 jest udzielony w formie bezgotówkowej
3. bank na prawo wprowadzić własny regulamin
4. bank ma prawo żądać pełne informacje o firmie
5 bank ma prawo żądać zabezpieczenia płac
6. wkład własny przedsiębiors. Żeby dostać kredyt trzeba złożyć wniosek i odpowiednie dokumenty zdolność kredytowa( warunek to wykazanie zdolności spłaty kredytu i odsetek w uzgodnionym terminie z bankiem)
Analiza finansowa prawna warunek uzyskania kredytu przedsiębiorstwo może wchodzić z bankiem w stosunki prawne, bada się dokumentację że istnieje firma, że ma licencję konto w banku, bada się papiery finansowo prawne
Analiza merytoryczna ma charakter analizy personalne- stopień zaufania dla firmy, przedsiębiorstwa;
analiza ekonomiczno finansowa-analiza wskaźnika ( sytuacja finansowa, dołącza się biznes plan- jest dokumentem charakteryzuje firmę i jej działalność powinien zamykać się w ok. 10 punktach, powinien być krótki do 20 do 80m stron (średni) do 200 stron (dobrze) element biznes planu
- streszczenie jaka forma , czym się zajmuje , doświadczenie w branży
- tło historii firmy; data powstania firmy, dodatkowo źródło finansowania ryzyko jaka firma podejmowała
- charakter produkt; czym się zajmuje
- zarządzanie i ludzie ; jaka kadra jakie stanowiska
- rynek i marketing pozycja na rynku
- proces wytworzenia produktu
- informacje finansowe
- czynniki ryzyka (analizy SWOT)
1
1