Twórczość Le Corbusiera

Charles Edouard Jeanneret ( 1887 - 1965 )przyjął w 1920 r nazwisko swojej babki Le Corbusier - jako bardziej efektowne . Odbywszy naukę w prowincjonalnej szkole przemysłu artystycznego w rodzinnym mieście , wędruje do Włoch , stamtąd zaś do Wiednia , gdzie styka się z czołowymi secesjonistami. W latach 1908 - 1909 pracuje w biurze Augusta Perreta w Paryżu , następnie 1910-1911 u Behrensa w Berlinie , następnie podróżuje po Italii , Grecji i Bliskim Wschodzie. W latach 1912 - 1917 pełni obowiązki nauczyciela w szkole z której wyszedł. Przed rokiem 1918 Le C. nie stworzył żadnych znaczących projektów . Jego oderwany projekt Szkoły Artystycznej ( 1910 ) i eklektyczna , klasycyzująca willa w La Chaux-de-Fonds (1916 ) `dopasowana' do gustów małej mieściny , nie wróżyła jego przyszłych triumfów.

Od 1922 prowadzi wraz ze swym krewniakiem Pierre Jeanneret pracownię projektową , w której stworzyli setki projektów . Dom z pracownią malarza Ozenfant w Paryżu (1924 ) kubistyczny , o dużych powierzchniach szkła poza zewnętrznymi , spiralnymi schodami , wiodącymi na wysoki parter i zadzierzystym dwoistym dachem , nie wychodzi poza ramy ogólnie wówczas ustalone . Świetnie natomiast skomponowana jest willa mieszczaninowi w Boulogne-Sur-Seine (1924) z długą terasą biegnącą na słupkach przez całą szerokość ogrodu. W tej samej miejscowości powstaje też dom Cooka (1926) na filarach o długich oknach biegnących od narożnika do narożnika . W tym okresie Le C. wyznaje zasadę łączenia pomieszczeń w jedno podzielone parawanowymi ściankami , szafami lub szkłem (dom w Stuttgarcie1927) . Równocześnie pojawiają się w jego willach obok gładkiej bryły o dużych poziomych oknach ` dodatki ` : schodki , mostki , wykusze , daszki , nie zawsze konieczne (dom Plainex w Paryżu , willa Stein w Garches 1927).

Le C. jak większość lubi teoretyzować , stwarzając reguły , których często sam się nie trzyma lub takie , jakich zastosowanie jest możliwe tylko w szczególnych wypadkach . Do nich należą np. okna biegnące przez całą długość fasady niełatwe do wykonania i konserwacji , a także nie zawsze porządne. Zasada płaskiego dachu z odwodnieniem do wewnątrz , tj .rurami przebijającymi mieszkanie , może być słuszna w klimacie bez mrozów. Starzy Francuzi wiedzieli dobrze , dlaczego w swoim renesansie zachowali średniowieczne , strome dachy. Inna reguła zastępowania parteru pustą przestrzenią (`domy na słupkach'), dopuszczana w gęsto zabudowanych dzielnicach miejskich , jest nielogiczna i nieekonomiczna w wolno stojących domach prywatnych. Zasada stosowanych wyłącznie szkieletów i ścian kurtynowych ,tj .osłaniających , ale nie dźwigających , od dawna stosowana w Ameryce , słuszna w budynkach wysokich , jest zbyt droga i zbędna w domach niskich lub małych. Przestrzeganie tych reguł(tzw. przez autora pięciu punktów) prowadzi , jak praktyka wykazała , do budowy domów jednorodzinnych bogatych snobów , dla których strata kubatury parteru i piwnic , zwiększone wydatki na opał , konserwację i służbę stanowią problem małej wagi.

Z dużych obiektów zasługuje na uwagę schronisko Armii Zbawienia w Paryżu(1931-1932) o bardzo dobrej bryle głównej. Spośród dużych gmachów na słupach wymienić należy w tym okresie dom studentów Szwajcarów w Paryżu( Maison Suisse ; 1930-1932).W czasie okupacji hitlerowskiej wykańcza Le C. plany zabudowy dzielnicy handlowej Algieru( 1938-1942).

Stosunkowo wcześnie snuje Le C. swoje wizje urbanistyczne . Jego plan miasta o trzech milionach mieszkańców(1922) jest nie tylko interesujący , ale w pewnych warunkach realny , gdyby przyszło do zakładania takiego nowego miasta. Le C. powraca do tego tematu w bardziej konkretnych ramach Paryża , nazywając projektowane miasto `Sąsiadem Paryża'. `Sąsiad'(1925) ma zająć prawobrzeżny Paryż na około sześciu kilometrach kwadratowych nowym budownictwem publicznym i mieszkaniowym .Składa się ono z rzadko rozstawionych wieżowców , mających w planie kształt zębatych krzyży. Każdy `ząb' ma zawierać jedno mieszkanie. Środek `krzyża' przeznaczono na dźwigi , schody i główne ciągi instalacyjne , osie ramion krzyży stanowią korytarze łączące środek z każdym mieszkaniem . Pozostałe powierzchnie terenu przeznacza się na place , ulice , zieleńce , parkingi i wyjątkowo niską zabudowę: szkoły , żłobki itp. Projekt bardzo interesujący , niebanalny , obciążony jednak tymi samymi wadami , co wszelkie projekty skupiania setek tysięcy osób na kilometrze kwadratowym. Nieco inne rozwiązanie zabudowy prawobrzeżnego Paryża proponuje autor w 1937 r , ale wedle podobnej zasady .

Wśród znanych dzieł Le C. należy jeszcze wymienić : wielki blok spółdzielni mieszkaniowej w Marsylii o konstrukcji szkieletowej żelbetowej , kościół Notre-Dame-du-Haut w Ronchamp , willa Jaoul w Neuilly , gmach sądu najwyższego w stolicy Pendżabu , Chandigarh

---