G+: penic G, p. fenoksymet, glikopept, linkozam, makrolidy, kw fusydowy G-aztreonam, monobaktamy,polipeptydy G + i -: penic szerokowid, cefalosporyny, aminoglikozydy, chinoliny, tetracykliny, karbapenemy,kotrimoksazol beztl: linkozam,metronidazol, chloramfenik, penic+inhibitor atypowe: makrolidy, streptograminy, tetracykl, chinoliny, rimfampyc, kotrimoks BS: synt białka, makrolid, linkozam, tetracykl, chloramf, kw fusydowy BB: B-Laktamy (penic, cefalospor, monobakt, karbapenemy), aminoglikozydy, polipeptydy, glikopeptydy Penicyliny - hamują synt peptydoglikanu, łączą się z białkami PBP, oporność: β-laktamazy, zmiany w PBP,usuwanie z kom, niewnikanie do miejsca dział, wrodzona odp u bakt bez ściany p.krystaliczna-Strep.pneum,Neisseria meningitidis, Treponema pallium, Pasteurelia multicida,Listeria monocytogenes p.benzatymowa- gorączka reumat, kiła oun p.prokainowa-wudłużenie dział p.kryst, zespół Hoigne p.fenoksymetylowa=Vcylina-zapal gardła, migdałków, gorączka reumat.Aminopenicyliny amoksycyklina- zapal ucha śr, zatok, Strep. Pneumoniae, Haemophilus inf, zakaż dolnych dróg odd, dróg moczowych STOM:zakaż pooperacyjne, zapal żył twarzy, ropień przygardł, ropnie tk miękkich B-laktamy: Z: niska toksyczność, dobry efekt bb, duży współcz terap, penetracja do tkanek W: wrażl na B-laktamazy, częste dawkowanie, alergie Makrolidy: I gen: erytromyc II gen: spiromyc, azytromyc, Gram+, -, beztl, atypowe WSK: flora atypowa, ukł odd, moczowy, bł śluzi skóra,, p/zapal, H. pylori, stom: przenik do tk zapal, stęż w kieszonkach Linkozamidy: klindamycyna, linkomycyna G+, beztl, pierwotniaki, zakaż jamy brzusznej, miednicy, drogi oddech, skóry, tk miękkich, kości, stawów, okołozęb DN: biegunka,rzekomobł zapal jelit, alergie, dyspeptyczne, zaburz przewodn nerw-mięśn, PW: nadwrażl, ch wątroby, szpiku, ciąża, małe dzieci Tetracykliny: naturalne i modyfikowane (lepiej przez bł, trwałe, mniej DN, mniej toks), zakaż ukł oddech, mocz-płc, układowe, trądzik, malaria, DN: nudności, wymioty, hipowitaminozy, grzybice, hepato- i nefro-, PW: ciąża, laktacja, do 8rż (hamują wzrost kości) stom: zapal przyzębia, adsorpcja do korzenia, Gram- w kieszonkach Chloramfenikol: DN: anemia aplastyczna, supresja szpiku, zespół szarego dziecka, biegunka, wymioty Penicyliny dziel na: 1. Penicyliny o wąskim zakresie dzial p/bakteryjnego (naturalne, półsyntetyczne (izoksazoli-lowe)), 2. Penicyliny pótsyntet o szerokim zakresie dział p/bakteryjnego(aminopenicylin, karboksypen, ureidopenicyliny, amidynopenicyliny). DN r-je alergiczne, nefrotoksycznie, biegunek. PW nadwrażliwość i uczulenie na lek. Penicyliny naturalne Są lekami z wyboru w zakaż wywołanych paciorkowcem Benzyiopenicylina czyli penicylina G lub penicylina krystaliczna, stos pozajelitowo DN wst anafilakt, ch posurowic, kontaktowe zapalenie skóry, wyjątkowo uszkodzenia narządowe drgawki. W zap płuc, opłucnej, oskrzeli, anginy, zapa opon mózg-rdzen i zap wsierdzia, w leczeniu kiły i rzeżączki. P.prokainowa w leczeniu zak wvwolanych przez paciorkowce: zap migdałków, oskrzeli, płuc oraz w leczeniu kily i rzeżączki. PW uczulenie na penicylinę lub prokainę. Prokaina jest przyczyną wystąpienia zespołu Hoigne występującego po przypadkowym wstrzyknięciu penicyliny prokainowej donaczyniow, objawy: niepokój, pobudzenie psychoruchowe, przyspieszenie tętna, wzrost ciś tęt krwi, niekiedy występują zabu świadomości, niedowłady i śpiączka. P.benzatynowa prof zak paciorkowcowych Fenoksymetylopen odporna na działanie kw solnego, podawana doustnie. DN podobne jak benzylopenicylina P. półsyn oporne na dział penicylinazy, trwałe w środ kwaśnym, mają wąski zakres dzial penicyliny izoksazolilowe, metycylina i nafcylina. WSK zak gronkowcowe oporne na penicyliny naturalne. nieskuteczne w zak wywotanych przez pałeczki G- i drobnoustroje z rodzaju Enterococus. Penicyliny pótsyntetyczne o szerokim zakresie działania p/bakteryjnego Aminopenicyliny Ampicylina DN objawy alergiczne, dyspeptyczne, zap j ust, niedokrwistość i trombocytopenię. Karboksypenicyliny w zak pałeczką ropy błękitnej, Proteus vułgaris, niektórymi enterokokami, nietrwała w środ kwaśnym i podaje się ją pozajelitow Zast zakażeniach ukł moczowego, oddech, dróg żółcio, zapal opon mózg-rdzen, w zakaż pooperacyjnych. Nie stosuje się w ciąży. DN podrażnienie i ból w miejscu wstrzyknięcia, trombocytopenia i zab krzepnięcia. Karindacylina, karfecylina są estrami karbenicyliny. Wykazują większą trwałość w środowisku kwaśnym i można je podawać doustnie.Tikarcylina Zast zakażenia mieszaną florą bakteryjną ukł mocz, oddecho, dróg zółciowych i przew pok, dury i paradury. Ureidopenicyliny zakres działania aminopenicylin i karboksypenicyl. Do gr tej należą: azlocylina, mezlocylina, piperacylina. Zast w zak wywołanych przez Enterobacterie, beztleuowce, laseczki zgorzeli gazowej. w ciężkich zak dróg oddech, żółciowych, moczoi w zapal opon mózg-rdzen. Amidynopenicyliny Mecylinam jest podawany pozajelitowo. Wada- szybko rozwijająca się oporność. Temocylina nie wchłania się z prze pok Zast w zak ukł moczo i oddech wywołan przez b G- i pateczki wytwarzające B-laktamazy, PW ciąża i okres laktacji. Cefalosporyny i cefamycyny DN alergicz zmiany skórne, gorączka, eozynofilia, ch posurowicza, wst anafilakty, bolesność i stwardnienie w miejsc wstrzyknięcia, stan zapalny żyły i tworzenie przyściennego zakrzepu po podaniu dożylnym, zaburzenia ze strony przew pok, skaza krwotoczna, rzekomobłoniaste zap j. I generacja cefalosporyn silnie bakteriobój na b G+ słabo na b G-. Wsk zak pałeczką zap płuc, zak b opornymi na penicyliny i przypadki nadwrażliw na penicyliny. II generacja cefalosporyn silne dziatanie bakteriobujcze B G- słabiej działają na bakterie G+ (za wyjątkiem cefamandolu). Wsk większą oporność na działanie B-laktamaz. Zast w zak bakteryjny opornych na dział aminopenicylin, u ch nadwrażliwych, w zak dróg oddech, moczowy, żółciowych, zapaleniu wsierdzia, dróg rodnych i w zak pooperacyjn. Cefaklor i cefamandol. Cefuroksym dobrze przenika przez barierę krew-mózg i jest stosowany w zapaleniach opon mózg-rdzen. Cefoksytyna wykazuje silniejsze działanie na bakterie beztlenowe. III generacja cefalosporyn szeroki zakres działania p/bakteryjnego, przede wszystkim na bakterie G-. Działają słabiej od I generacji cefalosporyn na bakterie G+ oraz na bakterie beztlenowe. Cefalosporyny III generacji wykazują znaczną oporność na B-laktamazy i przenikają do oun. Zast zakażenia ukł oddech, moczo, pok, zapal opon, skóry, tk miękkich, stawów, kości, dróg rodnych, a także zakażenia szpitalne wywołane bakteriami G+ i mieszaną florą bakteryjną. Cefalosporyny III generacji do stoso doustnego są oporne na większość B-laktamaz bakteryjnych, DZN ze strony przew pok Cefalosporyny IV generacji- Cefepim i cefpirom w ciężkich zakażeniach ukł mocz i oddech, w przypadku oporności na inne cefalosporyny. Cefamycyny- bakteriobójczo. Cefoksytyna ma szeroki zakres działania, silniej działa na bakterie G-, WSK zak Klebsiella, Proteus oraz zakaienia beztlenowcami. Cefotetan szeroki zakres działania, jest zaliczany do cef III geneKarbapenemy szerokim zakresie dział na bG+ i G-, tlenowe i beztlenowe, o ↑oporności na B-laktamazy. Meropenem - oporny na dział dehydropeptydazy, podawany domięśniowo w zapaleniu opon mózg-rdzen Wsk ciężkie i oporne na inne antybiotyki posocznice, zak ukł oddecho, moczo, tk miękkich, kości i dróg rodnych. DN to zaburz ze strony prze pok, alergie, zapal żył, leukopenia, trombocytopenia, bóle głowy. PW nadwrażliwość na lek, ciąża i okres laktacji. Monobaktamy- aztreonam, karumonam i tigemonam. DZ silnie bakteriobójczo na tlenowe bakterie G-. Wykazują znaczną oporność na B-laktam. DN to zapalenia żył, skórne odczyny alergiczne, zaburzenia ze strony prze pok. Wsk ciężkie zakażenia oporne na inne antybiotyki. MAKROLIDY wytwa przez grzyby rodzaju Streptomyces oraz niektóre bakterie. Nie działają na wirusy i grzyby, a gronkowce są wrażliwe na znacznie większe stężenia antybiotyku. wchłaniają się z przew pok. DN strony prze pok, wysypki skórne, uszkodzenie kom wątroby. Erytromycyna jest wrażliwa na kwas WSK zapalenia płuc wyw Mycoplasma pneumonIae, zakażenia górnych dróg oddech, zaka dróg rodnych wywołanych przez Chlamydia. DN ze strony prze pok. Erytromycyna może uszkadzać wątrobę LINKOZAMIDY- hamują biosyntezę białek bakteryjnych łącząc się z podj 50S rybosomu. Dz zakażenia wywołane przez tlenowe b G+ oraz b beztlenowe, na niektóre pierwotniaki, Chlamydia i Mycoplusma. dość dobrze wchłaniają się z prze pok, przenikają do kości i stawów. Klindamycyna- w zakazeniach ziarenkowcami tlenowymi G+, w zakażeniach beztlenowcami. dobrze wchtania się z prz pok. DZN rzekomobtoniaste zapalenie ielita grubego, skórne r-e alergiczne, rumień wielopostaciowy, trombocytopenia, granulocytopenia, biegunki, hamuje przekaźnictwo n-m i potęguje dziaianie leków kuraropodobnych. ZAST zapaleniu otrzewnej i ropniach j brzusznej lub miednicy zw z zaka kałowym. AMINOGLIKOZYDOWE dziaiają bakteriobój poprzez ham syntezy biaiek bakteryjnych (łączą się z podj 30rybosomu bakteryjnego) oraz uszkadzają strukturę bł cyto Przenikają do jam ciała i krążenia płodowego, Nasilają działan antybi B-laktamo przeciw tym drobnoustrojom. WSK zak szpitalne, posocznice, zaka w rozległych oparzeniach. DN nefrotoksyczność, ototoksyczność, uszkodzenie obwodowego narządu słuchu i równowagi w uchu wewnętrznym, skórne odczyny alergiczne, hipertermia, bóle stawowe, hamują przew n-m, biegunki, nudności, zespół złego wchlaniania PW nadwrażliwość na lek, ostra niewydolność nerek i wątroby, upośledzenie słuchu, stany zap lub niedrożność jelit, ciąża. I generacja aminoglikozydów Streptomycyna -ZAST w gruźlicy płuc w leczeniu skojarzonym, w leczeniu brucelozy, tularemii i dżumy. Neomycyna i paromomycyna - ZAST w zakaż prze pok b G-, przed zabiegami chirurgicznymi na j grubym oraz w śpiączce wątrobowej. Kanamycyna - rzadko stos w zak ukł moczow i niekiedy jako lek przeciwgruźliczy. II generacja aminoglikozydów Amikacyna-ZAST w zakaż wywołanych b G- Gentamycyna WSK to zak b G- ukł moczo, zak towarzyszące oparzeniom, zapal opon rnózg-rdzen, paciorkowcowe zapalenie wsierdzia (kojarzone z aminopenicylinami), stany zapal gruczołu krokowego. Netylmycyna Wykazuje mniejsze dzialanie ototoksvczne. ZAST w ciężkich zakaż opornych na gentamycynę Spektynomycyna leczenie rzeżączki opornej na penicyliny. TETRACYKLINY bakteriostatycznie hamując syntezę bialek przez wiązanie się z podj 30 S rybosomu. Dzialają aktywnie na wiele bakterii G+ Tetracykliny naturalne otrzymywane z pleśni Streptomyces.. ZAST zakaż dróg żólciowych mieszaną florą bakteryjną, w zakażeniach prze pok i oddec. DN wysypek skórnych, zaburzenia żoł-jel: nudności, wymioty, biegunki, bóle w nadbrzuszu, wtórne zakaż bakteryjne i grzybicze, zmiany w obrazie krwi (leukopenia, neutropenia, eozynofilia) nefrotoksyczność i hepatotoksyczność, zap j grubego. odkładają się w zębach powodując przebarwienia oraz w nasadach kości długich uszkadzając strefy wzrostu. Nie podaje się ich w ciąży i dzieciom do 12. roku życia. Tetracykliny modyfikowane Metacyklina, Doksycyklina, Minocyklina INNE Kwas fusydowy- działa bakteriostatycznie na bakt G+, na gronkowce oporne na penicyliny, dobrze przenika do tkanek, kości. DN zaburzenia ze strony prze pok. Chloramfenikol Działa na bakterie G- i G+ oraz riteksje, Oporne na dzialanie chloramfenikolu są pałeczki ropy błękitnej, prątki kwasoporne, niektóre laseczki i wirusy. Mech dziatania polega na ham biosynte białek i lipidów w kom bakteryjnej przez wiazanie z podj 50 S rybosomu, WSK- dur brzuszny, dur plamisty, pradury, zap opon wywołana przez Haemophilus influenzae, zak ukł odde PW- uszkodz ukł krwiotwórczego, ch.wątroby, nie dla noworodków DN- aplazja szpiku, nudności, wymioty, biegunki, zapalenia j.ustnej, rzekomobłoniaste zapa jelit, wtórne zaka grzybicze, pokrzywka, odczyny neurotoksyczne Polimyksyny bakteriobójczo, wykazują wąski zakres dzial na bakterie G- neurotoksyczne i nefrotoksvczne. ZAST zakaż przew pok, ciężkie zak ukl mocz. Antyb polipeptydowi bakteriobójczo. ham syntezy ściany kom bakt. Dziaiają na bakterie G+ Wankomycyna nie wchlania się z prze pok, po podaniu pozajelito osiąga duże stężenie w osierdziu, iamie oplucnei i otrzewnej, nie przenika do OUN. DN ototoksycznie,nefrotoksycznie, nudności, wymioty lub skórne odczyny alergiczne, zakrzepowe zapalenie żył, gorączkę, uszkodzenie nerek. WSK ciężkie zakażenia gronkowcowe i paciorkowcowe oporne na antybiotyki B-laktamowe. W leczeniu posocznic wywołanych przez paciorkowce, w zap opon mózg-rdzen, w zapal szpiku, otrzewnej, oparzeniach. Teikoplanina- nie wchłania się z prze pok. Dobrze przenika do tkanek i płynów ustrojowych. DZN gorączka, ból w miejscu podania lub wysypka, nefrotoksycznie Bacytracyna Dziala na bakterie G+. ham syntezy ściany kom b. Zast miejscowo w zakażeniach skory i błon śluzowych gronkowcami i paciorkowcami, rzadziej doustnie w gronkowcowym zapaleniu jelit, w rzekomobłoniastym zapaleniu j. Antybiotyki stasowane wyłącznie miejscowo Mupimcyna ZAST w zakażeniach gronkowcami, paciorkowcami, niektórymi bakteriami beztlenowy, miejscowo w czyraczności, zakażonym wyprysku; liszajcu i oparzeniach. Fusafungina ZAST w zaka b i drożdzakowych ↑ i dolnych dróg odde .Lek jest dobrze tolerowany, ale może powodowa sporadycznie alergie, podrażnienia Bł śl nosa, nudności. W CIĄŻY katB:penic, pen z inhib. Cefalosporyny, makrolidy, amfot.B kat Cfluorochinolony , klarytromycyna, kw.fusydowy, trimetoprim, klindamyc. kat D:tetracykliny, aminoglik. KARMIENIE można stos: penic, pen z inh, cefalospor, makrolidy, aminoglik. NEFROTOX> aminoglik. cefalospor. amfoteryny, niektóre penic, wankomycyna teikoplamina OTOTOX aminoglik i wankomycyna NEUROTOX aminoglik. Antyb. Przeciwnowotw. Cykloseryna, penicyl. ALERGIE penic, cefalospor, polipeptydy Chemioterapeutyki Sulfonamidy: WSK- nokardioza, wrzód miękki, infekcje ukł oddech, zak dolnego odc dróg mocz, stercza, zak pp, ch Leśniewskiego-Crohna DN-zaburzenia pp, uszkodzenie nerek- skąpomocz, krwiomocz, białkomocz, niedokrwistość hemolityczna, obj uczuleniowe (wypryski skórne, fotodermatozy, obrzęk bł śl, stawóa, węzłów chł, ch posurowicza, zespól Stevenssa-JohnsonaPWSK -nadwrażliwośc, niewydolność wątroby i nerek, niemowlęta, laktacja, leczenie NLPZ, alkohol, cukrzyca, ch zakrzepowa,ciąża .krótko-(<8h), średnio-(8-16h) i długodział(16-60)., połączenie z trimetoprimem, dział. p-bakteryjnie, moczopędnie i hipoglikem., antagoniści kw.p-aminobenzo, dział.na G+ i G-, stos. w nokardiozie i wrzodzie miękkim, krótko-sulfafurazol-mała toxyczność, zakażenia dróg moczowych, u dzieci z przewlekłymi zmianami ziarniakowatymi sulfakarbamid-zkażenia dr.mocz i profilaktycznie w zabiega urologicznych średnio-sulfametoksazol+ trimetopril, ko-trimoksazol- hamowanie syntezy kw.foliowego, oba potęgują swoje działanie, bakteriostatczny, szerokie spektrum, nie działa na prątki, grzyby i wirusy, stos. w zak.dróg mocz, gr.krokowego, ukł.odd, ukł.pok, narz.płciowych długo-sulfalen, sulfadoksyna (12h-podawanie 1x w tyg) stos w leczeniu malarii opornej na inne leki sulf.słabo wchł.się z pp: ftalilosulfatiazol, sulfaguanidyna-wchł.się z pp, dział p-bakteryjnie, niestos sulfasalazyna- p-bakt, p-zapalnie,immunosupresyjnie, dział.niep:nudności, bóle brzucha, stos. w przewlekłym wrzodziejącym zap.jelita grubego i w reumatoidalnym zapaleniu stawów sulf.do stos.miejscowego: lek złożony do stos. w nieżytach bł.śl nosa, niestosowany sulfacetamid-w zapaleniu spojówek, rogówki, zapobiegawczo po urazach gałki ocznej nitrofurany: stos.w zakażeniach dr.mocz, pp, zewnętrznie, uszkadzają DNA nitrofurantoina -zak.dróg mocz.,DN: nudności, wymioty, obrzęk naczyniowo-ruchowy, śródmiąższowe zap.płuc furazydyna- silniejszze działanie od nitrofurantoiny, rzadziej wyst.dział.niep. furazolidon-stos.w zak.pp, inhibitor MAO nitrofural - do stos.zewnętrznego, może powodować r.alergiczne, stosowany w stanach zapalnych skóry nitroimidazole: stos.w rzęsistkowicy, lambliozie, amebiozie, w zakażeniach bakt.beztlenowymi(helicobacter pylori) metronidazol- działa na bakt.beztlenowe, ZAST. w zak pierwotniakami, w rzekomobłoniastym zapaleniu jelit, skł wielu schematów skojarzonego leczenia p/bakt Helicobacter pyroli, zak w stom, zak w obrębie j brzusznej i miedn mniejszejDN zap bł śl j ustn i krtani, metaliczny smak w ustach, nudności, biegunki, wysypki, parestezje, ataksja, dolegliwości ze str dr mocz, ciemny mocz, zaburzenie ze str OUN PWSK- poważne i czynne ch OUN, ch ukł krwiotwórczego, Itrym ciąży, na okres leczen przerwac karm piers Tynidazol- podobny do metro, ornidazol- dłuższy czas działa ok 14h Chinolony: zaburzają skręt DNA- I generacja- kw.naliksydowy- G-pałeczki tlenowe, dobrze wchł. z pp, DN.: nudności, biegunki, wysypki, fotodermatozy, eozynofilia kw.oksolinowy- podobny do naliksydowego, kw.pipemidowy- b.akt. w stos. do enterobacteriaceae i P.aerugonosa, stos. w zak.dr.mocz. II gen.-wchłanianie zmniejszone przez związki zobojętniające kwas żołądkowy(poza Ca), zawierają fluor, stos. w zakażeniach dr.mocz, oddechowych, pp, szpiku norfloksacyna, ofloksacyna, cyprofloksacyna, pefloksacyna, III gen.-fleroksacyna, mefloksacyna, temafloksacyna, grepafloksacyna IV gen.- moksyfloksacyna DN nudności, wymioty, biegunki, brak łaknienia, zab ze str ukł nerwowego, zawroty głowy, stany pobudzenia, bezsenność, halucynacje, drgawki, opóżniona reakcja, stan zap Ściegien, wybroczyny, obrzeki, eozynofilia, trombocytopenia PWSK ciąża okres karmienia, do 16 rz, u osób ze schorzeniami oun, uczulenie na chinoliny FLUOROCHINOLONY DZN zab żół-jeli, fototoksycznosć, obj reumatoidalne, bóle mięśni, sztywność stawów, tendinopatie, obj ze str OUN (zaburze wzroku, halucynacje, pobudzenie, euforii, schizofrenii, drgawek) PWSK dzieci, os powyżej 65 rż, ciąza, karmienie, padaczka, niewydoln nerek, arytmia, ch Parkinsona, schizofrenia, psychozy WSK nawracające zak ukł mocz, zapl gr krok, cewki mocz, zak dr oddechowych, przew pok i szpiku, zak skóry, infek wewszpitalne Odkażające BENZALKONIUM pow czynne IV rzedowe zw amonowe. ZAST do odkażania bł śluzowej i skóry 0.01-0.05%, do przepłukania pęcherza moczowego i cewki 0,005%, rąk 1%, narzędzi 0,1 SEPTOLETE (chlorek benzalkonium, mentol, olejek miętowy i eukaliptusowy, tymol) stos w razie nieprzyjemnego zapachu z ust, SEPTOLETE D, ENDOSAL KW BOROWY nie stos u dzieci do 4 r.ż, słabo bakteriostat, łatwo wchłania się z uszkodzonej skóry i bł śl, kumuluje się prowadząc do przewlekłych zatruć (neurotoksycznych), r-r do płukania worka spojówkowego i do odkażania skóry, globulki, masci dermatologiczne i do nosa z mentolem, 3% solutio acidi borici, 10% ung acidi borici cum mentholo TETRABORAN SODU BORAN SODU- do zwalczania drożdżakowego zakażenia j ust, APHTIN płyn 20%, GARGARIN- do pł gardła w nieżytach angnie FIOLET METYLOWY mieszani chlorowodorków 4-,5-,6-metylowych poch pararozaniliny, antyseptycznie na bakt G+, gronkowce, drożdżaki (ropa i wydzieliny osłabiają jej działanie), ściągająco i wysuszająco, do malowania tatuażu, PIOKTANINA, PIOKTISOL, SOLUTIO PYOCANTINI, FIOLET GENCJANOWY, GENCJANA, ŚR UTLENIAJACE powst aktywne atomy tlenu, zw wydzielające tlen atomowy nie działają zbyt silnie i ulega osłabieniu wobec su borg, OZON- łatwo rozpada się do tlenu atomowego, bardzo toksyczny, do dezynfekcji/ uzdatniania wody, śr spożywczych, dezodoryzacji, NADTLENEK WODORU- w tk ulega rozkładowi do wody i tlenu działając odkażająco, dezodoryzująco i wybielająco. pod wpływem tkankowych katalaz powst woda i zjonizowany tlen. Działa sł bakterio bój i krótko ZAST 3% r-r wody utlenionej do oczyszczania ran, w stom r-r 0,2% do pł j ust, jest nietrwały w r-rach i wystepuje w tabl z których nadtlenek wodoru utlenia się po rozpuszczeniu w wodzie PREPAR 3%woda utleniona, perhydrol, pertlenon NADMANGANIAN POTASOWY sub tworzy r-ry o ciemnofiolet barwie, po zetknieciu z tk udziela redukcji do bursztynianu z wydz tlenu, ZAST do przemywania ran i bł śl (0,02-0,1%) działa ściagająco i grzybobójczo, bardziej stężone r-ry działają żrąco na bł śl ETAKRYDYNA należy do gr barwników akrydynowych, stos w odkażaniu ran i piodermii, częste r-cje alergiczne, 0,1%rivanolum płyn 50 i 100g, rivanolum tabl 100mg (w inf żoł-jel), rivel żel 0,5% (do rąk) ETANOL dział p/bakt zależy od przenikania etanolu do wnętrza kom bakteryjnej lub uszkadzania białek bł, alkohole absolutne hamują jedynie wzrost drobnoustrojów, 70-80% etanol do odkaż rąk, właściwości bakterio bój zależą od zawartości wody w etanolu CHAMOMILLA RECUTITA olejek lotny : chamazulen (p/zapalnie, bakterob), napary, wyciągi stosuje się w postaci okładów, przymoczków, irygacji i pł j ust, MUCOSIT (alantoina, chlorowodorek lidokainy, glicerol, olejek rumiankowy i mietowy, lisć podbiału), AZULAN, DENTOSEPT (wyciąg z kory dębu, koszyczka rumianku, liści szałwi, ziela arniki i mięty i tymianku, kłącza tataraku), DENTOSEPT A SALVIA OFFICINALIS SZAŁWIA wł p/bakt, p/zap, p/potne ZAST w nieżycie przew pok, nadpotliwości, nadlaktacji, nie stos wew szałwi przez dłuższy czas (tujon), zew do płuk w zapal j ust, gadla, ropnym zapal dziąseł, anginie, folium salviae, ung salviae, tinctura salviae, pektowy, aperisan SOLCOSERYL DENTAL wyciąg z pełnej krwi cielecej- bezbiałkowy r-r etanolowy su borg o malej masie cząsteczkowej i sub nieorg, bezpośrednio oddziałuje na metab kom. Przyspiesza pobieranie i utylizacje tlenu i glukozy przez kom (zwiększają rezerwe ATP), pobudza gojenie się ran i regeneracje ukl enzymatycznych, w stanach zapalnych i bolesności bł śl j ust, dziąseł i warg w aftach, opryszce, odleżynach po protezowych , ranach w obrębie j ust, pasta dentyst przylega do bł śl i tworzy ochronna warstwe chroniącą przed urazami termicznymi i mech PROTAMINUM SULFURICUM siarczan protaminy (białko tworzące z heparyną trwałe nieczynne kompleksy ->do zobojętniania działania heparyny), otrzymywany z gonad samców ryb łososiowatych i śledziowatych, w stom w pow, głębokich i mieszanych zapal przyzębia,po uporządkowaniu uzębienia lek wprowadza się do kieszonek na sączkach lub do łagodnego masażu dziąseł i okolic przyszyjkowych zębów szczoteczką po nałożeniu 3-5cm żelu TROMBINA enz proteolityczny warunkujący przejście fibrynogenu w fibrynę (wytworzenie skrzepu), trombina dodana do pełnej krwi powoduje natychmiastowe skrzepnięcie dlatego może być stosowana wyłącznie miejscowo, nie dożylnie. preparat otrzym się z osocza krwi bydlęcej, miejscowo jako lek przeciwkrwotoczny do hamowania krwawien, w chirurgi, ginekologi, laryngologi, stomat. GASTROTROMBINA w krawieniach pp SPONGOSTAN DENTAL gąbka żelatynowa stos miejscowo w celu zahamowania krwawienia, gąbką nasyconą trombiną stosuje się po ekstrakcji zęba, spongostan aktywuje płytki krwi pochłania płyn i krew oraz uciska mechanicznie krwawiące naczynia, gąbka wchłania się w ciagu 3 tyg (w bł sl nosa 3-5dni) DISTREPTAZA tabl do stos w j ust skł się z streptokinazy (aktywator plazminogenu, przechodzi w plazminę- rozpuszcza krew krwi ludzkiej) i streptodornaza (rozpuszcza masy nukleoproteidowe, martwe kom i rope) ZAST jako lek samodzielny, pomocniczy ułatwiający dostęp antybiotyków do ogniska zapal) DM po zetknięciu z podłożem zakaźnym, doustnie, podjęzykowo, podpoliczkowo, nie stosować na rane świerzo pokrytą włóknieniem lub świeżo założonym szwem LEKI STOM tablfluorkowe- atrium fluoratum tabl do ssania 0,5 i 1mg, zymafluor tabl 0,25 i 1mg. Prep fluorowe- elmex pasta zel, fluormex płyn zel, fluoro-zel 2%, zymafluor krople 0,114% (zw fluoru nie należy stos jeżeli w wodzie pitnej jest >0,7mg/l) Próchnica poczatkowa: Fluormex, Elmex-gel, impregnacja(AgNO3 +strącalnik) P.głeboka: tl.cynku +eugenol (przeciwzap, bakteriostat, reminaliz, przeciwbol odkazajaco) lub CaOH (przeciwzap i alkalizujaco) *nietwardniejące np. Biopulp Calcicur *twardniejące: Apexit, Dycal, Life *twardniejace pod wpł światła halog.: Calcimol, Cavalite P.głęboka: zap odwracalne miazgi: antybiotyk + podwojny podkład z dodatkiem steroidow: Pulpomixine, Dexaden zap nieodwracalne: dewitalizacja miazgi Parapasta, Devipasta, Devipulpin Leczenie zgorzeli tu leki bakteriobojcze i przeciwbolowe np. Kamfenol, Chaliaem, Kamfokresol, tymol Prep do poszerz kanałów: EDTA, Endosal, Largal Mat do wyp kanałów: *plastyczne: Tempophore Endomethasone Apexit *plast. twardniejace: Diaket, Alkapren Biocalex *nieplastyczne: ćwieki, gutaperka Dział ściągające: tanina, mirra, korzen fiołka, kora dębu, zwiazki glinu
Ukł. Współczulny: rec α1(postsynapt)-> skurcz naczyn naczyn powłok skornych, ↑cisn. (agonistą fenylefryna, antag:prazosyna) α2(presynapt)->zamykanie kan Ca, hamowanie wydz NA (agonistą: klonidyna, antag:johimbina) β1 w sercu: ↑kurczliwosci, siły skurczu, pobudliwosci, tachykardia, ↑ przewodnictwa. W nerkach: +RAA> skurcz naczyn nerkowych β2 w oskrzelach i naczyniach: rozkurcz oskrzeli, rozpad glikogenu,↑insuliny β3 lipoliza Sympatykomimetyki działające bezpośrednio: 1)aminy katecholowe działaja na α1, NA np. Lovonor i DA:WSK spadek cis, wstrz. hipowolem.zniecz stomat. A: w anemi bł.śl, zatrzym pracy serca Dz.N. nadcisn, skurcze dodatkowe, nasilenie ch.niedokrwien serca PWSK: nadcisn, ch.niedokrwienna serca, miazdzyca, nadczynnosc tarczycy 2) α-adrenomimetyki *pobudzające α1 np.Fenylefryna, Midodyna *niewybiorcze na α1 i α2 Ksylometazolina, Tetryzolina, Nafazolina-podawane miejscowo na katar max 3 dni, mogą wysuszac sluzowkę> owrzodzenia *pobudzające α2: Klonidyna: spadek uwalniania NA, hamuje osrodkowo ukl wspolczulny, rozkurcz naczyn, spadek obj. wyrzutowej. Na nadcisnienie, migrenę, w zesp. abstynencyjnych, bolesne miesiaczki. DzN.hipotonia ortostaty, tachykardia, apatia, sennosc, depresja 3) βadrenomimetyki *niewybiorcze: izoprenalina, orcyprenalina (na stany spastyczne jelit), bufenina, bametan, epinefryna (Adrenalina):rozszerzenie naczyn miesni, rozkurcz oskrzeli, glikogenoliza, ↑ akcji serca Zast. Pozajelitowo z NaCl, wstrzas kardiogenny, anafilaktyczny,bradykardia, bloki serca, leki miejscowo zniecz, Dz.N. ↑cisn, tachykardia, zaburz. Rytmu serca, ↑ch. Niedokrwiennej, potliwosc, osłabienie, rozkurcz oskrzeli PWSK.ch. niedokrwienna, zaburzenia rytmu, nadcisnienie, nadczynnosc tarczycy * β1 adrenomimetyki: ↑ siła skurczu, przewodnictwa, ↓ opor naczyni Dobutamina-dozylnie we wstrz. kardiogennym * β2adrenomimetyki Salmeterol i Formoterol wziewnie w astmie oskrzelowej, długo działają. Fenoterol,Salbutamol, Terbutalina krotko działaja Dz. Rozkurcz oskrzeli-w dychawicy oskrzelowej, rozkurcz mm macicy (zapobieganie wczesnym porodom) rozkurcz naczyn mm szkieletowych, glikogenoliza hamuje uwalnianie histaminy, ZAST astma oskrzelowa, ch. Reynauda-Burgera Dz.N: tachykardia, ↑glukozy we krwi, drzenia miesniowe, zaburzenia rytmu serca PWSK: nadczynnosc tarczycy, nadcisn. Ch niedokrwienna, jaskra Sympatykomimetyki działające pośrednio: Efedryna: pobudzaja rec β i rozpad ziarnistosci ↓ wychwyt zwrotny NA, Dz obwodowo i na OUN, tropowo dodatnio, wzrost cis, rozkurcz oskrzeli, nie jest wybiorcza, ZAST:astma, narkolepsja, niedocisn, bezdech w czasie snu Sympatykolityki 1) α adrenolityki rozszerz naczyn, spada opor obwodowy i cis tetnicze WSk nadcisnienie tetn, migrena, bole głowy, ch naczyn obwodowych, guz chromochłonny nadnerczy (przed operacją) *nieselektywne- fenylobenzoina, fentolanina, tolazolina, loksybenzoina 2) α1adrenolityki *zw. naturalne kurczą mm gładkie np. alkaloidy sporyszu: ergotamina, ergotoksyna, ergometryna (krwawienia połogowe, migreny) * α1 i α2 syntetyczne: poch imidazoliny: fentolamina w nadcisnieniu, chorzy z guzem chromochłonnym DzN hipotonia ortostatyczna, czestoskurcz, przekrwienie bł. sluz. Nosa apatia, sennosc PWSK miazdzyca, ch wiencowa, niewydolnosc krazenia. tolazolina słabiej ale dłuzej działa, ↑wydzielania histaminy Zast: zaburzenia ukrwienia nog, owrzodzenia podudzi, ch Raynauda i Burgera PWSK owrzodzenia ukł pok, dychawica oskrzelowa * α1adrenolityki: prazosyna, trimazosyna, doksazosyna obnizają LDL, ↑HDL,w nadcis, w niewyd. krazenia,przy przeroscie prostaty DzN: hipotonia ortostat , ↑akcji serca, zaczerwienienie, uderzenia ciepła 2) β adrenolityki dobrze rozp w tłuszczach: propranolol, metaprolol dobrze rozp w wodzie atenolol, sotalol i nadolol Dz: β1 spadek kurczliwosci, pobudliwosci, czestotliwosci, bradykardię, ↓ ukł RAA, spadek cisn i poj minutowej, β2 skurcz oskrzeli, uspokajajaco skurcz naczyn, ↓ lipolizy i glikogenolizy, skurcze macicy WSK: profilaktyka zawału serca, nadcisn tetnicze, tachykardia, zesp abstynencji alkoholowej, zaburzenia rytmu serca, nadczynnosc tarczycy, migreny, nerwica lękowa, jaskra, ch Parkinsona, ch niedokrwienna serca( oprocz ch Prinzmetala) DzN: skurcz oskrzeli,bradykardia, impotencja, zmeczenie, bloki serca, drzenie i bole miesni, niewydolnosc krazenia, skurcz naczyn obwodowych PWSK bradykardia, bloki serca, astma, dychawica oskrzelowa, niewyd. Krazenia, wstrzas ch Prinzmetala, zesp Reynouda Burgera, depresja, cukrzyca, ciaza, podesżły wiek *niewybiorcze propranolol, tymolol * β1(kardioselektywne) acebutolol,bisprolol,metaprolol *o dodatkowym działąniu nebiwolol (blok rec β i uwalnianie NO), labetolol/ karwedilol: blok α βceliprolol: blok β1 a pobudzenie β2 Ukł przywspółczulny (cholinergiczny) tu rec N-nikotynowe Nn w zakończeni przedzwojowych OUN i Nm-miesniowe mm poprzecznie prazk. M-muskarynowe zak. pozazwojowych Pobudzenie:zwez zrenicy, akomodacja do rzeczy blizszych, ↓cis srodgałk, ↑ wydz łez, sliny...skurcz mm gladkich ukl pok rozkurcz zwieraczy i naczyn, ↓cisn Cholinomimetyki :ZAST: nuzliwosc miesni, jaskra, zaburz. Rytmu serca, zanikowy niezyt bł śluz. nosa, kserostomia, zatrucia, zesp.otepienne, atonia pooperacyjna p pok i dr moczowych DZN: zaburzenia widzenia, dusznosc, potliwosc, łzawienie, bradykardia, zab. rytmu serca, bole brzucha, nudnosci, wymioty, drgawki, drzenia, skurcze mm, zaczerwiwnienie ujemnie chrono- i dromotropowo. PWSK: jaskra z waskim katem przesaczania, ostre zap teczowki, dychawica oskrzelowa, niewyd krazenia, ch wrzodowa zoladka i XIIcy, zaparcia spastyczne, mech niewydolnosc jelit, dr moczowych i wątrobowych, kolk, zap otrzewnej, nadczynnosc tarczycy,padaczka,ch Parkinsona,bradykardia Bezposrednio pobudzające rec muskarynowe (podobna budowa do Ach ) 1)acetylocholina, rzadko stosowana bo szybki ropad, estry choliny no tabl Betanechol-nie rozkładany, szybko przenika do OUN na jaskrę, pooperacyjnie w kroplach Karbachol działa na rec N i M +↑Ach, podobnie jak betanechol 2)alkaloidy: pilokarpina w jaskrze, przenika do mozgu, dziala na grucz wydz zewn. Muskaryna:w grzybach>nie stos.może wywolac zesp muskarynowy antidotum: atropina lub zesp falloidynowy posrednio pobudz. rceptory M(hamowanie acetylocholinesterazy) 1)odwracalne Fizostygmina-wchłania się z ukl pok, przenika do mozgu dziala na serce i ukl pok. Neostygmina, nie przenika do mozgu, silnie dz na ukl pok Pirydostygmina Edrofonium jak Neostygmina, lagodniej i dluzej, takryna, donepezil, rivastigmina, galantamina-nowe i wybiorcze, dzialaja na Ach w mozgu, w ch Alzheimera i stanach otępienia 2)nieodwracalne przenikaja do OUN, toksyczne przeciwpasozytnicze, sr. ochrony roslin Fluostygmina w jaskrze, jodek ekotiopatu> ↓akcji serca Cholinolityki (parasympatykolityki=ham ukl przywsp) =antagonisci rec M ZAST: stany skurczowe mm głdkich, biegunki, ch wrzodowa, st. skurczowe dr oddechowych, diagnostyka okulistyczna, premedykacja przedop, ch.lokomocyjna, ch Parkinsona, zatrucia DZN: suchosc skor i błon, zaburz widzenia, zaczerwienienie, hipertermia, zaparcia, tachylkardia, pobudzenie / depresja PWSK: jaskra,ch niedokrwienna serca, czestoskurcz, zaparcia, gorączka, nuzliwosc miesni, przerost prostaty, kserostomia 1)zw naturalne mniejsza dawka ↓ a wieksza niż 1mg ↑ akcję serca, tu: Atropina 7-12 dni działa to alkaloid pokrzyku wilczej jagody, pobudza OUN i ukl krazenia, dawka smiertelna 100mg Skopolamina ↓wydz sluzu w ukl pok, alkaloid lulku czarnego, hamuje OUN, stosujemy jej poch: bromowodorek hioscyny(psychodepresyjny) i butylobromek hioscyny ( nie przenika do mozgu, silnie spazmolityczny) 2)zw syntetyczne -nie przenikajace do mozgu silnie spazmolityczne, dz. kuraropodobne i ganglioplegiczne tu oksyfenonium, adyfenina, pirenzepina ipratropium ↓HCl -przenikajace do mozgu w ch. Parkinsona biperiden,benzatropina, tryheksyfenidyl
Ch.niedokrwienna serca-zesp objawow klinicznych w nastepstwie niedostat. zaopatrzenia mm serca w tlen i subst energetyczne w stos. do zapotrzebowania, dzielimy ją na zawały serca ostre i przebyte oraz dławicę piersiową (dusznica bolesna):wysiłkowa świeża stabilna lub zaostrzona, niestabilna (ból >20min), spontaniczna (Prinzmetala) bez bólu. Patofizj: stres/ emocje/ wysiłek/ palenie >uwalnianie amin katech, ↑powrot zylny i cis wewkomorowe, ↑pracy serca> ↑zapotrzebowania serca na tlen> staly przepływ krwi> niedobor tlenu> ChNS Cele farmakoterapii: ↑przepływu wiencowego, ↓pracy serca i napływu krwi do serca. Stosujemy tu: Azotany: DZ:rozszerzenie obwodowych naczyn, głównie żył, gromadzenie krwi w żż>↓dopływu krwi żylnej do komor i obj komorowej, ↓rozciagniecia scian serca, ↓zaopatrzenia w tlen, wywołuja olerancję zapobiegamy jej przez stos przerw nocnych i stos poch syndronimin DZN: zaczerwienienie, bole glowy, ↓cis krwi, omdlenia, odruchowy ↑akcji serca, methemoglobinemia. Nie odstawiamy ich nagle bo grozi to ↑oporu w tt wiencowych, ↑naplywu zylnego do serca, ↑cis tetniczego i nasileniem zaburzen ukrwienia m.serca *Nitrogliceryna= triazotan glicerolu> efekt 1. przejscia podjecykowo, dziala 30-60min po 2-3min, lipofilny. WSK prof. I lecz bolow dławicowych, ostry zawał serca DN ↓cisn hipotonia ortostat, odczyny alergiczne, bole i zawroty glowy, zaczerwienienie, ↑ cis srodczaszkowego i srodgalkowego PWSK nadwrazliwosc na lek, jaskra, stany po urazie czaszk-mozgowym, krwawienie srodczaszkowe IA dz synergiczne z βblokerami i antagonistami Ca, nie laczyc z alkoholem-to najwazniejszy lek w przerwaniu napadow dławicowych *Izosorbid podjezyk/doustnie WSK lecz i prof. Bolow dlawicowych, zawał m.sercowego *Monoazotan izosorbidu nie podlega ef 1. przejscia, stos dlugotrwale βadrenolityki-udowodnione zmniejszone ryzyko zgonu zapobiegawc doustnie, na zawał i.v DZ:hamowanie stymulacji βadrenergicznej, wydluzenie fazy rozkurczu, poprawa metabolizmu kom, stabilizacja bl.miazdzycowej Leki blok. kanały Ca w lecz dławicy piersiowej, łagodzenie objawow przez rozszerz. obwodowych tt i ↓ obciazenia następczego, mniej dz.n., jako lek pomocniczy do krotko dzialajacych azotanow, angina Prinzmetala, najbezpieczniejsze leki z wyboru(werapamil, amlodypina) DZN rozrost dziaseł leki ham agregację pł. krwi kw.acetylosalicylowy-nieodwracalnie ham COX1 w płytkach Tiklopidyna Klopidogrel Leki stabilizujace bl. miazdzycową statyny, βadrenolityki, inhib. Konw.angiotensynowej
Leki spazmolityczne=rozkurczajace mm gładkie działanie pośrednie-przez rec błonowe(butylobromek hioscyny, adyfenina, oksyfenonium) dział bezposr. przez cykliczne nukleotydy,metabolity fosfatydyloinozytolu, jony Ca (poch izochinolowe: papaweryna i drotaweryna) Papaweryna ham. Fosfodiesterazy, ↑cAMP ↓Ca rozkurcz mm gładkich p.pok i ukł mocz. WSK st.skurczowe zoladka, jelit, dr zolciowych i moczowych Dawk: podskorne, im 40-80mg iv Drotaweryna silniej i dluzej dziala od papaweryny, gł dr moczowe i zolciowe ZAST kolka watrobowa, zolciowa, kamica pech zolciowego, stany spastyczne p.pok, bolesne mmiesiaczki Dawk: 40-80mg im/iv/sc
Glikokortykosteroidy 1. wydz przez korę nadnerczy, Reg przez oś podwzgórze - przysadka - kora nadnerczy -> liberyjny, statyny, np. CRH -> ACTH -> glikokortykosterydy, mineralokortykoidy, androgeny 2. Ujemne sprzeżenie zwrotne 3. Podawane zewnętrznie -> hamowanie wydzielania ACTH, powrót do praw regulacji tygodnie, miesiące Rola gosp węglowodanowa ( tworzenie glikogenu w watrobie, wzrost ST glukozy we krwi, spadek zużycia glukozy przez niektóre tkanki inne niż mózg i serce ) gosp białkowa ( rozpad białek -> powst glukozy z aminokwasów gł w mm szkieletowych i kościach, wzrost wydalania NH3 i kw moczowego z moczem ) gosp lipidowa (nasilona lipoliza -> powst kw tłuszczowe, powst ciała ketonowe, redystrybucja tk tłuszczowej ) gosp wodno - elektrolitowa ( wzrost wyd Ca2+ przez nerki, spadek wchłaniania Ca2+ z przew pok -> odwapnienie kości mineralokortykoidy zatrzymywanie na+ i H2O w org, wzrost wyd K+ glikokortykoidy działanie p-zapalne i immunosupresyjne ( ham synteze kinin serotoniny histaminy - aktywatory reak zapalnej, ham prod cytokin, ham uwalnianie histaminy, wzrost syntezy konwertazy angiotensynowej i enz niszczących kininy, ham synteze leukotrienów i PG, ham dział fosfolipazy A2, limfocytopenia, wzrost liczby trombocytów i RBC, spadek emigracji kom do ogniska zapalnego- limfocyty, monocyty, eozynofle ) upośledzają odporność humoralną i komórkową ( pacjent podatny na infekcje )WSK ostre ( ostra nwd kory nadnerczy, wstrząs anaf, septyczny, śpiączka hipoglikemiczna, stany astmatyczne ) przewlekłe (ch ukł chłonnego, niedokrwistość hemolityczna, plastyczna, ch autoimmunologiczna np. sarkoidoza, ch reumatyczna - dz p-zapalne, ch ukl oddechowego np. astma, zap opon mózgowych, stwardnienie rozsiane, dermatologia np. łuszczyca, wyprysk alergiczny, toczeń rumieniowaty, w okulistyce np. inf alerg ) DN osteoporoza ( usuwnaie Ca2+ ) ch wrzodowa żołądka i 12tnicy ( glikokortykosteroidy + NLPZ ) cukrzyca ( podanie przewlekłe, doustne, cukromocz, cukrzyca jatrogenna ) otyłość, czesta zapadalność na inf, zaburz psychiczne ( bezsenność, zmiany nastroju, psychozy maniakalno - depresyjne ) hipokaliemia, nadciśnienie, zaćma, jaskra, wybroczyny, zanik mieśni, hirsutyzm, zaham wydz ACTH, podawanie na skórę ( rozszerzenie nacz skórnych, rozstępy skórne, trądzik postekoidowy, ścieńczenie, odbarwienia i przebarwienia, upośledzone gojenie ran ) zapobieganie DN dieta ↑białkowa, uzupełnianie Ca2+ i K+, kontrola ciśnienia i wagi, kontrola poziomu glukozy, Bad kału na krew utajona, Bad okulistyczne, densytometria ( Bad gęstości kosci ) PWSK osteoporoza, cukrzyca, czynna ch wrzodowa żoł i 12tnicy, infekcje, hipokaliemia, nadciśnienie, nwd nerek, padaczka podziały krótkodziałające ( hydrokortyzon, prednizon, prednizolon ) długodziałające ( deksabetazon, betametazon ) hydrokortyzon bud jak zw endogenny,dawka dobowa 1,5 mg, może wywolać alergie, we wstrząsie anaf - hemibursztynian, hydrokortyzon i.v lub i.m., w reumatoidalnym zap stawów zmiany pourazowe -> p.o. dostawowo okołostawowo kremy maści, predmizon naz handlowa Encorton, postać doustna, silne dzial p-zap, słabszy wpływ na gosp mineralną deksametazon najsilniejsze dzial p-zap, stos jako lek p-zaplny i immunosup, premedykacja przed podaniem cytostatyków betametazon do użytku zew, czasami łączony ze Sr p-bakt beklometazon p-alericznie, rozk oskrzela, w astmie aerozol, proszek do inhalacji budezanid w astmie flutikazon flixotide, stos w astmie, aerozol wziewny,proszki do inh stos w dermatologii o sł działa - hydrokortyzon, o umiarkowanym- deksametazon, o silnym dział- mometazon, b silne dzial-klobetazon, stos max 2 tyg, stos na przemian z maścią bez glikokortykosteroidów, maści- dział silniej, lotion, emulsja, krem -słabiej, b łatwo wchłaniają się u dzieci
leki p/histaminowe blokujące rec H1 leki sa kompetycyjnymi antagonistami rec H1. Najw skuteczność- pokrzywka, pyłkowica, dział krótko, musza być podawane co 4 - 6 h, nie wolno prowadzic pojazdow, pic alkoholu I gen leki te działaja ham na OUN WSK stos we wszystkich post alergii poza napadami dychawicy oskrz, ostre natychmiastowe reakcje alerg - droga pozajelitowa, choroba lokomocyjna i inne zab błędnikowe DN hamujący wpływ na OUN, uspokojenie, senność, zab koordynacji ruchowej, suchość w ustach, zab widzenia, trudności w oddawaniu moczu, zab ze str przew pok, skórne odczyny uczuleniowe zatrucia GL u dzieci, pobudzenie ruchowe, halucynacje, drgawki, goraczka, rozszerzenie źrenic, śpiaczka,nwd oddechowa i krążeniowa. Śmiertelna dawka dla dorosłych 2-10 g prometazyny i 2-15 g hydroksyzyny, fenazoliny. U dzieci po spoz 2, 3 tabl lekow p/hist PWSK jaskra, przerost gruczołu krokowego, uszkodzenie szpiku, ciaza, okres karmienia piersia prometazyna ( Promethazine ) DN ze str oun, hipotensja, uczulenie na światło, żółtaczka klemastyna ( Clemastine ), antazolina ( Antazoline ), Dimetinden ( Dimetindene ), Cyproheptadyna ( Cyproheptadine ), hydroksyzyna ( Hydroxizine ) II gen działaja silniej i dłużej, stos doustnie oprocz azelastyny i lewokabastyny WSK w lecznictwie objawowym alergicznego nieżytu nosa, aler zap spojówek, pokrzywki, alerg zap skóry DN zaburzenia rytmu serca, częstoskurcz komorowy, niektóre wyw senność, uspokojenie,, upośledzenie zdolności prow pojazdow astemizol ( Astemizole ), Cetyrizyna ( Cetirizine ), Mizolastyna (Mizolastine ), Azelastyna ( Azelastine ), Akrywastyna ( Acrivastine ), lewokabastyna ( Levocabastine ) blokujące rec H2 blokuja rec H2 w bł sluz żołądka, zmniejszaja wydz kw solnego. ZAST choroba wrzodowa żołądka i 12tnicy.cymetydyna, ranitydyna, famotydyna, nizatydyna ( Loratadine, Ebastine, Fexofenadine )
leki p/wirusowe mech działania 1 ham wnikanie wirusa do kom żywiciela ( interferon, gammaglobulina - WZW A ) 2 inhibitory neuramidazy, niezbedna do uwalniania wirusów z zakaż kom, oseltamiwir, zanamiwir - w zak wirusem gr A i B w profilaktyce i leczeniu 3 ham uwalniania genomu, odpłaszczenie,amantadyna - wir gr A, ch Parkinsona, szybko wytwarza się oporność wirusów, rimantadyna 4 zwieksz akt ukl immunologicznego dentowir ( vratizolin ) opryszczka, ospa wietrzna 5 ham syntezy kw nukleinowych wirusów, najczestszy mech interferon białko wytw endogennie przez leukocyty w odp na zak wirusami RNA lub DNA, skuteczny w WZW B i C, dział immunomodulacyjne i antyproliferacyjne, łącząc się ze specyf rec na bl kom zaham wnikanie do kom, ham translacje wirusowego mRNA i synteze i metyzacje mRNA i synteze białka inhibitory polimerazy wirusowego DNA różne typy wir wytw różne polimerazy opow. Do posiadanych kw nukleinowych. Zakaż wirusami RNA subst dział na zależna od RNA polimeraze DNA, odwrotna transkryptaza zakaż wir DNA subst dział na zależna od DNA wirusów polimeraze DNA. Wir RNA np. wir HIV wir DNA np. wir oprysczki analogi nukleozydowe stos jako pro leki w kom zakażonych makroorganizmu przy udziale kinaz musza ulec przemioanie do monofosforanów a nastepnie do tri fosforanów -> wbudowanie do DNA wirusowego ->zaham czynności polimerazy DNA -> zaham syntezy wirusowego DNA acyklowik ( Zovirax, Heviran ) p.p. pozajelitowo,miejscowo, dośc dobrze tolerowany ( podanie macowe: podrażnienie, pieczenie, dzial neurotoksyczne, i.v -> zmiany w obrazie krwi, zmiany neurologiczne odwracalne ) w zak herpeswirusami (skuteczny w zak wir opryszczki , terapia AIDS, wir Epsteina - Barr ->mononukleoza zakażna, varicella - ospa wietrzna, półpasiec ) poteguje dział zidowudyny na wir HIV - 1, inne zastos ( zak oka, nawracające inf opryszczkowe narz płciowych, przed lecz immunosup i radioterapia, zwieksz ryzyko zak wirusowych)gancyklowir R i.v., zakaż wir CMV famcyklowir,walgamcyklowir szybko hydrolizowany w org do acyklowiru cydofowir, briwudyna, idooksyurydyna wył mscowo triflurydyna mscowo rybawiryna szeroki zakres przenikania do pl mozg - rdz ZAST cytomegalia, opryszczka,oapa wietrzna, półpasiec, wir grypy typu A i B, wir RSV wir HIV- retrowirus wir niedoboru immunolog u ludzi 1 specyf recep dla wir jest glikoproteina błonowa CD4 na limf Th, makrofagach, kom nerw 2 powoduje niszczenie limf Th uniemożliwiając obronę przeciw drobnoustrojom 3 po zakażeniu : objawy grypopodobne z wiremią, namnażnie się wirusa w tkankach, okres bezobjawowy i namnazanie, załamanie się odporności ustroju i rozwój objawów AIDS w lecz AIDS 1 inhibitory odwrotnej transkryptazy zidowudyna ( Azovir, Retrovir, kaps syrop,tabl ) doustnie, roztw do infuzji, analog azydotymidyny, DN uszkodzenie szpiku, anemie, neutropenie,zaburz neurologiczne, zab pokarmowe, skóry lamiwudyna, stawu dyna, abaka wir, didanozyna, dipiwoksyl adefowiru, zalcytabina, tenofowir leki te nie przedł znamiennie życia chorym, ogr czest zak oportunistycznych, przedł okres bezobjawowy w zak HIV inh nienuklozydowe newirapina, delawirydyna, efawirenz 2 inh proteazy HIV proteaza potrzebna do wytw otoczki wir HIV, odgrywa role w dojrzew wirusa. Powst nieprawidłowe, niedojrzałe wir niezdolne do replikacji i zapoczątkowania nowego zakazenia. Bez wcześniejszych aktywacji, db tolerowane, z poprzednia gr dział synergistycznie, wolniej rozw się oporność na leki, skojarzenie lekow = przedł zycia ritonawir, intinawir, sankwinawir leki te pow DN osłabienie, zab neurologiczne, zab żoł - jelitowe terapia 2 nukleozydy + inh proteazy HIV lub lek ni nukleozydowy, droga alternatywa : kombinacja 3 nukleozydów, zawsze powinien znajdowac się abakawir
p-grzybicze antybiotyki: gryzeofulwina-fungistatyczna, hamuje tworzenie się mikrotubuli w kom grzybach, dziala na dermatofity i p/zapalnie, ZAST w grzybicy owłosionej sk.gł, paznokci, DZN bóle głowy, zaburzenia pp, nefro-, hepatox, interakcje: osłabia dział.leków p-zakrzepowych, antykoncepcyjnych, nasila działanie alkoholu amfoterycyna B- zw. przep.błony kom., aktywna w stos.do drożdżaków, grzybów pleśniowych i dimorficznych, stos.w ciężkich grzyb.narządowych, doustnie stos.tylko w grzybicy pp, DZN r uczuleniowe, hipertermia, bóle gł, spadek ciś, niedokrwistość, hepato- i nefrotox, PWSK ciąża, niewydolność wątroby i nerek, nie powinna byc mieszana z innymi lekami przy podawaniu dożylnym nystatyna-nie wchłania się po podaniu doustnym jest wydalana z kałem w formie niezmienonej, brak formy parentalnej,WSK leczenie grzybic j ust przełyku przew pok pochwy, szeroko stos w profilaktyce zakażeń grzybiczych u chorych leczonych antybioz zwłaszcza u noworodków, chorych z ch nowotworowymi, na cukrzyce, brak interakcji DZN zaburzenia żołądkowe po podaniu doustnym, podrażnienie skóry, bł śl, alergie PWSK nadwrażliwość na nystatynę natamycyna-nie wchłania się z pp, pow.skóry i błon śl., stosowana miejscowo w zakażeniach drożdżakami i dermatofitami, WSK leczenie grzybic j ust przełyku przew pok pochwy, szeroko stos w profilaktyce zakażeń grzybiczych u chorych leczonych antybioz zwłaszcza u noworodków, chorych z ch nowotwor, na cukrzyce, brak interakcji DZN objawy miejscowego podrażnienia syntetyczne leki p-grzybicze: Antymetabolity flucytozyna -hamuje synt.DNA, dobrze wchł.z pp, wydalana z moczem, dział na drożdże, zak kryptokokowe i kropidlakowe, ZAST w ciężkich grzybicach układowych, w kandydozie razem z amfoterycyną, DZNnadwrażliwość, nudności, aplazja szpiku(po poł.z amotrycyną) Azole (ketokonazol, mikonazol, klotrimazol, flukonazol, itrakonazol) DZN objawy dyspeptyczne, r-cje alergiczne, pokrzywki, hepatotoksyczność (ketokonazol), ginekomastia, zab miesiączkowania (ketokonazol) Mikonazol w stom Daktarin żel do stos w j ust, WSK leczenie i profilaktyka drożdżycy w j ust gardłą przew pok DZN zab żoł-jelit
L. rozkurczające oskrzela (przeciwastmatyczne) Metyloksantyny ( teofilina, Aminofilina) DZ blok. rec adenozynowych, ham fosfodiesterazy i gromadzenie w kom 3'5'AMP DZN ↑akcji serca, zaburz rytmu, pobudz OUN, drzenia mm, drgawki L.pobudz rec β2 (Salbutamol, Fenoterol, terbutalina, Salmeterol, Klenbuterol) DZ: pobudz rec β2 w oskrzelach, aktywacja cykl adenyzowej bł. kom, ↑stez 3'5'AMP DZN jw.+zatrzymanie moczu Cholinolityki (bromek ipratropium) DZ blok rec muskarynowych w oskrzelach DZN ↑akcji serca
POSTACIE ANAFILAKSJI: Zmiany skórne: rumień, pokrzywka, Obrzęk naczynioruchowy, Obturacja oskrzeli, obrzęk krtani z dusznością, Zap bł śl nosa, zap spojówek, Ból brzucha, biegunka, Uczucie zagrożenia, spadek RR, Wstrząs anafilaktyczny CZYNNIKI leki (polekowy wstrząs anafilaktyczny), np. domięśniowe preparaty penicyliny, streptomycyna, tetracykliny, ACTH, aspiryna, dekstran, witamina B1, kotrimoksazol, nitrofurantoina, kwas nalidyksowy, insulina, streptokinaza, surowice odpornościowe, heparyna, środki zwiotczające, IKA (inhibitory konwertazy angiotensyny), ukąszenia owadów, pokarmy (skorupiaki i mięczaki, orzechy, warzywa strączkowe, seler, ryby, jajka, produkty zbożowe, mleko, aspartam, glutaminian sodowy), jodowe środki kontrastujące POSTĘPOWANIE 1. Zaprzestanie podawania leku, usunięcie źródła alergenu 2. Podanie podskórne lub domięśniowe epinefryny 0,5-1 mg (można powtarzać co 10 -20 min), we wstrząsie dożylnie 3. Podanie pozajelitowo le p/histaminowych (np. promazyna, klemastyna) 4. Utrzymywanie właściwego ciśnienia krwi przez podanie płynów we wlewie dożylnym 5. Glikokortykosteroidy (zapobiegają nawracaniu objawów anafilaksji) ADRENALINA Hormon wytwarzany w części rdzeniowej nadnerczy, w kom chromochłonnych kłębka szyjnego oraz częściowo w zakończeniach współczulnych, Wydzielana do krwioobiegu pod wpływem silnych bodźców zmysłowych i związanych z nimi stanów psychicznych - strachu, radości, bólu. Pobudza z równą siłą zarówno receptor alfa jak i beta, wyzwalając reakcje współczulne z obu receptorów, Działa silnie, gwałtownie, lecz krótkotrwale, Słabo wchłania się z prz pok, ponieważ zostaje szybko sprzężona i ulega utlenieniu, Po podaniu podskórnym wchłania się powoli, ponieważ powoduje miejscowy skurcz naczyń, R-y do rozpylania lub inhalacji są stosowane zwykle w celu działania na ukł oddechowy, Przy podawaniu dożylnym należy zachować dużą ostrożność by nie wywołać migotania komór, Większość dawki jest metabolizowana przez COMT i MAO, a metabolity są wydalane z moczem. WPŁYW NA CIŚNIENIE KRWI Duża dawka podana i.v. powoduje wzrost RR, Mała dawka obniża ciśnienie, ponieważ rozkurczające naczynia WPŁYW NA NACZYNIA ↓przepływ krwi przez naczynia skórne, Przy niskich stęż. ↑ a przy wysokich ↓przepływ krwi przez mięśnie szkieletowe, ↑ przepływ krwi przez wątrobę i ↑ oporów w naczyniach trzewnych, ↓ przepływ krwi przez nerkę, poprzez ↑ oporów w naczyniach nerkowych, ↑ ciś tętnicze i żylne w płucach, ↑ przepływ wieńcowy, pośrednio w następstwie ↑ pracy serca i działania miejscowych mediatorów WPŁYW NA SERCE Bezpośrednie działanie na rec. beta 1 powoduje początkowo tachykardię, a następnie kompensacyjną bradykardię na skutek pobudzenia nerwu błędnego, ↑ objętości wyrzutowej, ↑ wydajności serca, Skłonność do arytmii WPŁYW NA MIĘŚNIE GŁADKIE Zwiotczenie mm. gł. przew. pok. przy czym zwykle ↑ skurcz zwieraczy, Skurcze macicy mogą być pobudzan lub hamowane w zależności od fazy cyklu lub okresu ciąż Wiotczenie wypieracza pęcherza skurcz zwieracza pęcherza i zwieracza ujścia pęcherza, Rozkurcz mm. gł. oskrzeli ZAST Wstrząs anafilaktyczny - lek z wyboru, Leczenie napadowego skurczu oskrzeli, Asystolia, zatrzymanie krążenia, migotanie komór, Łącznie z lekami zniecz miejscowo w celu wywołania niedokrwienia odcinka znieczulanego i ↑siły i czasu działania śr zniecz, Niekiedy w jaskrze z otwartym kątem przesączania, Miejscowo może być stosowana w celu zahamowania krwawienia po drobnych zabiegach chirurgicznych, w endoskopowym hamowaniu krwawienia z przewodu pokarmowego DZN Niepokój, Bóle głowy, Krwotok do mózgu w następstwie skurczu naczyń i wzrostu ciśnienia, Arytmia, Obrzęk płuc jako następstwo nadciśnienia płucnego PWSK Nadczynność tarczycy, Niewydolność wieńcowa, Zator płucny, Nadciśnienie, Miażdżyca, Tętniak, Ciąża Epinefryna hamuje uwalnianie mediatorów z bazofilów i mastocytów przeciwdziała skurczowi oskrzeli, przeciwdziała rozszerzeniu naczyń, Przy niskim ciś tęt - sól fizjologiczna, dopamina, norepinefryna lub glukagon L p/histaminowe nie pow. natychmiastowej poprawy, ale wpływają na nasilenie i czas trwania anafilaksji, hamują rozszerzenie i zwiększenie przepuszczalności naczyń spowodowane uwalnianiem histaminy, powinno się je stosować jeszcze przez 3-7 dni po wystąpieniu reakcji anafilaktycznej (np. hydroksyzyna doustnie 25-50 mg co 6 h) łącznie z kortykosteroidami (prednizon 40-60 mg/dobę) kortykosteroidy: nasilenie wytwarzania adrenaliny, zmniejszenie rozpadu amin katecholowych, ↑odczynowości naczyń na aminy katecholowe, ↑ciś, ↑kurczliwości serca, ↑poj min, ↓nasilenie i czas trwania anafilaksji (metyloprednizolon, hydrokortyzon)