TEMAT: Wielowymiarowość globalizacji w świetle debaty światowej - godz. 3-4

Klub Rzymski - założony w 1968 r. przez Włoskiego biznesmena. Ustalono listę potrzeb współczesnego świata i wypowiedziano się na ich temat w raportach. Cel swój klub sformułował w Deklaracji Brukselskiej.

Pierwszy raport: z 1972 r. potraktowano świat jako całość, skupiono się na problemach:

• ludność

• surowce nieodnawialne

• zanieczyszczenie środowiska

• żywność

• kapitał przemysłowy

Światowy system ulegnie załamaniu:

• 3 - pierwsze scenariusze ok. 2020 r.

• 3 - dalsze scenariusze ok. 2100 r.

• Ostatni - zachowanie systemu pod warunkiem stabilności ludności i wzrostu gospodarczego od 1975 r.

Po 1972 r. opracowano kilkanaście raportów, trzy z nich miały charakter globalny.

Drugi raport: 1974 r. „ludzkość w punkcie zwrotu” - przyjeli koncepcje naturalnego wzrostu. Po szybkiej fazie wzrostu, nastąpi stabilizacja. Przejście do stabilnego rozwoju gospodarki światowej wymaga wyrównania różnic regionalnych. Żeby umożliwić równomierny wzrost trzeba np. podnieść Afrykę do poziomu Europy

Trzeci raport: Timberger „Nowy ład” w centrum analizy znalazła się współzależność miedzy krajami wysoko rozwiniętymi, a rozwijającymi się.

Czwarty raport: 1976 r. „Katastrofa czy wolne społeczeństwo” raport opracowany przez grupę radykałów, która uznała zagrożenie ludzkości brakiem surowców za nieistotne. Trzeba się skupić nad podziałem grup społecznych, zmniejszyć luksusową konsumpcje. Homid - dokonał na ogromną skale redystrybucji produktu krajowego

Piąty raport: 1991 r. „Pierwsza redukcja globalizacji” zwracała uwagę klasie rządzącej na zanieczyszczenie środowiska, różnice miedzy terenami, zmiany klimatyczne.

Zwolennicy globalizacji:

• kraje wysoko rozwinięte

• Fukujama (Ukujama) - skrajny zwolennik liberalnej doktryny ekonomicznej. Zwycięstwo gospodarki rynkowej nad centralnie planowaną. „koniec historii” mnie można oczekiwać niczego nowszego od gospodarki rynkowej. Gospodarka wolnorynkowa jest w stanie wyrównać różnice, gospodarka globalna jest w stanie zmniejszyć biedę i dołączyć kraje rozwijające się do rozwiniętych.

• Thomas Fridman (Milton) - „Drzewo oliwne” - rozwój globalizacji umożliwiły: rozwój mediów i szybkiego przekazu informacji. Nie ma alternatywy dla systemu gospodarki wolno rynkowej. Sektor prywatny motorem wzrostu gospodarki. Brak barier dla zaprojektowanych inwestycji.

FORUM MYŚLI GLOBALIZACYJNEJ- DAVOS

Światowe Forum Ekonomiczne

Odbywa się coroczne forum, skupiające przedstawicieli firm i rządów. Dominują na nim zwolennicy globalizacji, ale poszukują rozwiązań w celu poprawy. Globalizacja humanitarna.

Światowe Forum Społeczne:

anty Davos, zorganizowane w Brazylii na zamówienie alterglobalistów. Pierwsze odbyło się w 2001 r. pod hasłem „Inny świat jest możliwy” Dotyczy zmiany kierunku globalizacji, aby przynosiły korzyści również słabym i biednym.

Socjaldemokracja

kongres w 1996 r. poświęcony globalizacji. Pozytywnie ocenia proces globalizacji, ale ma ona również negatywne skutki zwiększenia nierówności, skoki finansowe, załamania finansowe.

Socjaldemokraci

+ -

Większa efektywność gospodarki nierównomierny rozwój

Dostęp do produktów i usług duże bezrobocie

Środowiska katolickie

międzynarodowe kolokwium w Waszyngtonie poświęcone gospodarce globalnej, MFW i BŚ nie uzyskują zaufania krajów biednych, bo są one głuche na ich żądania. Kościół katolicki przyjmuje postawę krytyczną wobec jej niespołecznego udziału. Jan Paweł II: „póki globalizacja kieruje się prawami rynku jej skutki mogą być negatywne”, „Nadać globalizacji ludzką twarz”.

ONZ - (w ONZ jest 182 kraje z ok. 200)

Krytykuje KWR za zamknięcie ich rynków na towary z KSR. Kraje ONZ mają różne zdanie na temat globalizacji. Biedne obawiają się globalizacji, a bogate chcą jak najbardziej ją rozpowszechniać. Trzeba sprawić aby globalizacja służyła wszystkim nie tylko bogatym.

TYTUŁ: Uogólniona charakterystyka globalizacji - godz. 5-6

I.Trzy fundamentalne przekształcenia w ramach globalizacji:

1. Przekształcenie kapitalizmu narodowego w ponadnarodowy

Kapitalizm (dekolonizacja regionów, które zdobyły suwerenność) sformalizował współczesne państwo. Kapitalizm we współczesnym świecie nie mieści się w zakresie państwa, KTN przejmują część gospodarki. Następuje rozpad państwa na części (np. ZSRR, Czechosłowacja, Jugosławia) inne państwa łączą się w integracje międzynarodowe np. UE. Obserwujemy walkę o suwerenność państw narodowych np. Irlandia, Kurdowie, Baskowie, Czeczeni. Generalna tendencją jest przejmowanie roli państwa przez KTN. Właścicielami światowego bogactwa są KTN, w większości wywodzące się z państw wysokorozwiniętych. Powstała TRAIDA (USA - Europa Zach. - Japonia). Pomiędzy triadą krążą główne przepływy kapitałowe, siły roboczej, informacji. Maleje udział krajów słabo rozwiniętych głównie w przepływach kapitałowych w handlu światowym (z 37% do 27% w 1990 r.). Grupa lizbońska mówi o triadalizacji gospodarki światowej.

2. Przekształcenie państwa opiekuńczego w państwo wyzbywające się funkcji opiekuńczych

Państwa pozbawione funkcji opiekuńczych - systemu społecznego gwarantującego osłonę socjalną. Liberalizacja, prywatyzacja i dergulacja państwa społecznego. Lata 80/90 krytyka państwa opiekuńczego, gdy w USA został prezydentem Regan.

3. Przekształcenie bezrobocia umiarkowanego w masowe

II. Definicja globalzacji

Nie ma jednoznacznej definicji określającej pojecie globalizacji. Można powiedzieć, ze jest to proces pogłębiających się światowych powiązań politycznych, ekonomicznych i kulturowych. Globalizacja ekonomiczna polega na integrowaniu się krajowych i regionalnych rynków w jeden globalny rynek towarów, usług i kapitału. Rynki na całym świecie stają się coraz bardziej powiązane i współzależne. Globalizacja oznacza zmniejszenie barier między krajami. Powiększa się głębokość powiązań handlowych i finansowych między przedsiębiorstwami i gospodarkami. Globalizacja prowadzi do powstania społeczeństwa informacyjnego. We współczesnym świecie gospodarka jest systemem zintegrowanych rynków i decyzje podejmowane w poszczególnych krajach mogą mieć ogromne konsekwencje dla rynków innych państw.

Globalizacja jest to szersze zjawisko, nie mikroekonomiczne. Porównywalne jest do makro i mega ekonomii. Obiektem zainteresowanie jest nie tylko ekonomia ale także polityka, życie kulturalne. Jednak obiektem globalizacji jest sfera gospodarcza (bynajmniej w naszym przypadku). Napędowa siła to korporacje ponadnarodowe. Są one korporacjami wielkimi, jednak nie przestało być przedsiębiorstwami, są zaliczane do mikro i makro ekonomii.

GRUPY PAŃSTW

Wysoko rozwinięte Średnio rozwinięte Nisko rozwinięte

gospodarczo gospodarczo gospodarczo

Siła napędowa globalizacji to korporacje i państwa. Są również organizacje międzynarodowe (finansowe i gospodarcze). Działają w strukturze gospodarki międzynarodowej. Uruchamiają procesy megaekonomiczne o zasięgu planetarnym.

III. Podstawowe cechy globalizacji

1. Najwyższe stadium internacjonalizacji życia gospodarczego (przepływy: towarów, usług, kapitałów, technologii, siły roboczej).

2. Współczesna rewolucja naukowo- techniczna - fundament globalizacji.

3. Dla gospodarki fundamentalne znaczenia ma liberalizacja, deregulacja i prywatyzacja procesów gospodarczy na płaszczyźnie wewnętrznej i międzynarodowej.

4. KTN odgrywają nadrzędną rolę.

5. Nasilający się nierównomierny rozwój gospodarczy świata, ogarnia potęgujące się zróżnicowanie dochodów - skutek globalizacji.

TEMAT: Rola konkurencji w globalizacji - godz. 7-8

Grupa Lizbońska - protest przeciwko nadmiernemu wykorzystaniu kolonizacji. Odróżnia globalizację od interwenizacji (przepływ towarów, usług, pracy międzynarodami). W zasięg globalizacji wchodzą: finanse, wiedza, ujednolicenie polityki całego świata. Zmiany jakie zaszły w ciągu 30 lat są tak rozległe że pojęcie interwenizacji jest za wąskie do określenia ruchów w skali międzynarodowej.

Współczesny kształt konkurencji w ramach GŚ, której podstawą jest mechanizm gospodarki rynkowej z niewidzialną ręką rynku. Konkurencja jest siła napędową postępu technologicznego, naukowego od powstania gospodarki rynkowej. Firmy słabe są skazane na bankructwo, nikt nie kontroluje walki między firmami. Firmy silniejsze przechwytują coraz więcej małych firm, wychodzą za granice i dążą do pozyskania coraz to nowych kapitałów zagranicznych. Powstają sektory ponadnarodowe. Dochodzi do wymiany nowych technologii, nowości technicznych, wyników badań w skali międzynarodowej. Kapitalizm narodowy przekształcił się w ponadnarodowy, którym kierują KTN. Do takiego przekształcenia prowadzi wg grupy lizbońskiej konkurencja. Konkurencja wywiera wpływ na przekształcenie się państwa opiekuńczego. Największa konkurencyjności dysponują KTN. Aby państwa im dorównały, szukają środków do unowocześnienia przedsiębiorstw, środki te można uzyskać zmniejszając wydatki socjalne i przeznaczając je unowocześnienie i rozwój gospodarki państwowej.

KTN konkurują nowoczesnością, postępem technologicznym, Dążą do obniżenia kosztów produkcji i zwiększenia wydajności. Zastępują siłę roboczą komputerami, skomputeryzowanymi liniami produkcyjnymi, co przyczynia się do wzrostu bezrobocia. Postęp techniczny w skali ogólnoświatowej ma przyczynić się do zmniejszenia głodu, problemów mieszkaniowych itp. Ale w wyniku dążenia menadżerów do zwiększenia zysków przedsiębiorstwa wzrasta bezrobocia, bieda.

Przedstawiciele grupy lizbońskiej - wyróżniają również inne czynniki wpływające na zmiany, które wniosła globalizacja:

• Po upadku komunizmu globalizacja objęła sferę pokomunistyczną.

• Osłabła zdolność związków zawodowych do obrony interesów pracowników.

Grupa Lizbońska „Granice konkurencji” - pułapka globalizacji w opinii autorów niemieckich (Martin, Schuman) świat zaczyna się dzielić na 20% beneficentów, którzy korzystają z nowoczesności i 80% marginalizowanych. Wszystkim rządzą KTN, pułapka która doprowadzi do konfliktów społecznych, terroryzmu, eskalacji, walki. Trzeba odwrócić ten proces, poprzez nałożenie wysokiego podatku na potęgi finansowe, wprowadzić dużą kontrolę bankową. Ich hasłem jest obrona Niemieckiej gospodarki państwa opiekuńczego.

Konkurencja

Jeden z podstawowych mechanizmów, który kontroluje to, co dzieje się na rynku. Proces spontaniczny. Konkurencja to potężna siła napędowa gospodarki i techniki.

Wcześniej był system naturalny, czyli feudalny. Dominowała gospodarka naturalna, rynkowa. Konkurencja istniała, ale nie była siłą napędową. Rewolucja w XVIII-XIX wieku wprowadziła nowe produkcje upowszechniła się wymiana towarowa. Konkurencja popędzała rozwój ekonomiczny i techniczny była siłą destrukcyjną.

„nie masz siły zmierzyć się z konkurencją to się z nią połącz”

Firmy rozwijają się, przekształcają się, stają się międzynarodowe. W każdym kraju powstaje sektor międzynarodowy. Firmy przechwytują przestrzeń gospodarczą poszczególnych krajów. Kapitalizm ponadnarodowy odgrywa główną role, jest powodem do przekształceń.

Doczynienia ma z demokracją i potencjałem narodowym. Kraje słabsze nierzadko schodzą z drogi silniejszym, godzą się na kompromisy. Elity nęcące kosztem narodu zawierają umowy nierzadko niekorzystne dla państwa.

Konkurencją jest nowoczesność, wdraża je się na rynek. Postęp naukowo-techniczny zastępuje fizyczna prace, praca jest kontrolowana przez roboty. Wypierana jest siła robocza, za zadanie stawia się zmniejszenie kosztów produkcji, liczy się na zysk. Postęp techniczny ma za zadanie ułatwienie pracy i życia ludziom. Postęp techniczny jest wrogi dla osób, które prace tracą. Utrudnia bezrobotnym dostęp do środków do życia. Głównym czynnikiem wszystkich przemian oraz zmian na arenie światowej jest konkurencyjność państw.

UPADEK KOMUNIZMU NA ARENIE ŚWIATOWEJ

Gospodarka światowa została rozdarta na dwie części, dwa systemy. Po stronach kurtyny zwalczające się strony uruchomiły dwa ugrupowania militarne, potężna broń polityczna tzw. Zimna wojna.

Po wschodniej stronie kurtyny został zdławiony rynek w sferze konsumpcyjnej. Wymiana między kurtynami pozostała lecz nie aż taka intensywna. Na wschodzie było wszystko pod kontrolą. Grupa Lizbońska zwraca uwagę na dane statystyczne , że niekiedy działania nie przynosiły rezultatów.

W USA większy/szybszy rozwój gospodarczy niż w Europie Zachodniej. W latach 60'tych w Europie - rozwój socjalny( szczególnie w Norwegii i Szwecji). Wtedy w Europie Zachodniej tempo rozwoju większe było niż w Stanach Zjednoczonych. Jeżeli ogranicza się fundusze rozwoju to ogranicza się popyt. Szwecja we współczesnych czasach znajduje się na szczycie hierarchii konkurencyjności. Dynamika wzrostu jest relatywnie wysoka także USA i Irlandia.

Współczesna konkurencja są to zjawiska które narzucają szukanie środków, konkurencje z silniejszymi państwami. Przekształcenie bezrobocia masowego. Wiedza, postęp staje się swoistym surowcem. Ziemia i surowce, siła robocza. Głównym czynnikiem staje się wiedza naukowo-techniczna. 60-70% przyrostu PKB jest rozwój techniki.

Konkurencja w warunkach komunizmu nie miała zbytnio jak się dokonywać. Komunizm przetrwał w Rosji 70 lat. Przyczyną komunizmu było zwycięstwo krajów gospodarczo rozwiniętych. Ogromną role odegrała militaryzacja rynki.

Obalenie komunizmu:

• Solidarność

• Obalenie Muru Berlińskiego

W związku z upadkiem rozpadły się:

• Czechosłowacja

• Jugosławia

• ZSRR

Rozbicie partii komunistycznych na Zachodzie oraz w Europie Wschodniej w niektórych krajach przekształciły się w partie socjaldemokratyczne.

Postawa Grupy Lizbońskiej:

• Zwolennicy uporządkowanej idei

PUŁAPKA GLOBALIZACJI W OPINII NIEMIECKIEJ

Świat zaczyna dzielić się na 20% beneficjantów i 80% którzy przegrali. Kapitał przemieszcza się z prędkością światła, wszystkim rządzą kapitaliści. Wizja taka doprowadzi do katastrofalnych konfliktów. Obraz stworzony po to aby pokazać próżny finał tego co ma być. Po dokonaniu diagnozy trzeba odwrócić ten proces z 20% do 80% na działalność bankową do wykształcenia. Liberałowie chcą podwyższyć podatki, autorzy domagają się zadowolenia i obrony niemieckiego państwa.

Trzy podstawowe wymiary globalizacji:

• Jako ujednolicenie świata

• Jako proces historyczny

• Jako proces rosnącej współczesności

1. Mahathmir Mohammad - islamski myśliciel, premier Malezji, teoretyk globalizacji, wprowadził Malezje do globalizacji, ostrzegał że Chiny otworzą się na globalizacje ale dokonają to we własny sposób, według swojej narodowej specyfiki. Nie sprzeciwiał się globalizacji, dostrzegał jej zalety, masowa sieć komunikacji, dostrzegał rolę konsumentów.

2. Samir Amin - dyrektor afrykańskiego forum III świata. Przypomina że cywilizacja powstała w Afryce, że Grecja czerpała z nich przykład. Biali uczynili z murzynów niewolników, skolonizowali Afrykę; uważa on, że globalizacja nic dobrego nie przynosi Afryce. Właśnie z tych względów ostro krytykuje globalizacje. Stawia sobie za cel ujednolicenie świata, który jest pod przywództwem USA.

Kapitalizm otworzył nowy etap i etap dominacji

• Monopol najnowszej technologii

• Monopol w zakresie przestrzeni finansowej

• Monopol w zakresie zarobków

• Monopol informacji i mas mediów

• Monopol broni masowej zagłady

Afryka staje się wielką czarną dziurą w gospodarce międzynarodowej.

George Sorosh - czołowy finansista współczesnego świata, czołowy spekulant. Odrodzenie neoliberalnej doktryny sprzyja przepływom kapitału spekulacyjnego. Popierał ją do lat 90 i potem podał ją krytyce. „Kryzys światowego kapitalizmu”. Rynkowa gospodarka nie stwarza demokracji równych szans, eliminuje pewne elementy społeczeństwa. Domaga się odejścia od interwencjalizmu. Może on zawalić się pod własnym ciężarem, kapitalizm może doprowadzić do samozniszczenia.

Upadek socjalizmu ukazuje że może on również przewalić się pod własnym ciężarem.

Ogólnoświatowa debata wnioski wyróżnia się poglądy zbieżne i rozbieżne (dotyczyły one ukierunkowania globalizacji). Nikt nie kwestionował tego że globalizacja wprowadza postęp na świecie. Rozbieżność mniejszego kalibru było o wiele więcej (co do czynników które uruchamiają globalizacje).

TEMAT: Rola korporacji ponadnarodowych w globalizacji - godz. 9-10

I. Skąd się wzięły korporacje ponadnarodowe?

II. Sposób powstawania i kierunki rozwoju korporacji ponadnarodowych.

III. Udział korporacji ponadnarodowych w światowej produkcji, handlu i badaniach naukowo-technicznych.

IV. Korporacje transnarodowe a międzynarodowe przepływy towarów, usług, kapitału i technologii. Korporacje transnarodowe jako siła napędowa rozwoju globalizacji.

TEMAT: Rola postępu naukowo - technicznego w globalizacji - godz. 11-12

Rozwój procesu naukowo - technicznego sprawia, ze procesy zachodzące z gospodarce światowej nabierają przyśpieszenia. Rewolucje technologiczne powodują zmiany w procesie produkcji, zarządzania, współpracy. Rozwój technologii informacyjnej pozwala zlikwidować bariery czasowe w przekazywaniu informacji. Postęp w rozwoju środków transportu zachodzi równolegle z rozwojem technologii komunikacji. Kluczowym elementem w rozwoju telekomunikacji było użycie technologii satelitarnych i komputerowych, które umożliwiły jeszcze szybszą transmisję danych. Niewątpliwie internet jest jednym z najistotniejszych sposobów komunikacji i przepływu informacji, jest szybki i efektywny. Możemy przekazywać dane niezależnie od ich wielkości i bez zmiany ich jakości. Miliony ludzi używają internetu i ich liczba nadal bardzo szybko rośnie. Rozwiną się rynek elektroniczny, który przynosi zysk w miliardach dolarów. Dzięki nowej technologii informacyjnej możliwy jest łączenie się ludzi z odległych regionów. Technologia informacyjna stała się podstawą nowego systemu wytwarzania. Produkowanie stało się tańsze, szybsze i producent lepiej może się dostosować do potrzeb rynku. Rozwój wiedzy pozwala na unowocześnienie produktów i produkcji. Proces produkcji zaczyna się od badań a kończy na marketingu i reklamie.

Zmiany technologiczne powodują, że konkurencja międzynarodowa staje się bezpośrednia i intensywniejsza. Głównymi kryteriami stały się różnorodność, jakość i szybkość. Jeśli firma chce istnieć na rynku międzynarodowym musi dostosowywać się do nowych technologii i potrzebna jest do tego wiedza, aby umiejętnie te technologie wykorzystać, bo inaczej wypadnie się z rynku.

Procesy globalizacji gospodarki światowej powodują, że rewolucja technologiczna rozprzestrzenia się. Jest to widoczne we wzroście międzynarodowej wymiany towarów wysokiej techniki, która rośnie szybciej niż wymiana innych dóbr. Firmy muszą ciągle wymyślać nowe patenty lub pobierać je od innych firm na rynku międzynarodowym.

Rośnie znaczenie wiedzy dla wzrostu gospodarczego i dobrobytu społecznego. Firmy, badacze, uniwersytety muszą ze sobą współpracować, aby nastąpił transfer technologii z laboratorium do przemysłu. Wiedza ma znaczenie nie tylko dla sektorów opierających się na wysokich technologiach, ale także dla tradycyjnych gałęzi przemysłu. Ważne jest zarówno stosowanie nowych technologii w istniejących sektorach gospodarki, jak i zmiana tradycyjnej działalności gospodarczej na produkcję o wyższym poziomie. Wiedza rozwija głównie takie gałęzie przemysłu jak mikroelektronika, biotechnologia czy telekomunikacja. Na wiedzy opierają się głównie kraje wysoko rozwinięte i daje im to ponad połowę zysków z całego sektora biznesy. Nowoczesna gospodarka wymaga wykwalifikowanej siły roboczej.

TEMAT: Wpływ na globalizację międzynarodowych organizacji gospodarczych - godz. 13-14

• Światowa Organizacja Handlu (WTO) - Powołana została w 1994 roku z siedzibą w Genewie. WTO stanowi konkurencję Układu Ogólnego W Sprawie Taryf Celnych i Handlu (GATT) Powołano ją w Marrakeszu (Maroko). Rozpoczęła swoją działalność w 1995 roku. Polska była jednym z państw założycielskich. Głównym zadaniem WTO jest liberalizacja międzynarodowego handlu dobrami i usługami, prowadzenie polityki inwestycyjnej, wspierającej handel, rozstrzyganie sporów dotyczących wymiany handlowej, przestrzeganie praw własności intelektualnej. Kraje przystępujące do WTO zobowiązane są do dostosowania wewnętrznego ustawodawstwa do norm Światowej Organizacji Handlu oraz udzielanie koncesji handlowej podmiotom zagranicznym.

• Międzynarodowy Fundusz Walutowy (IMF International Monetarny Fund) - Niezależna międzynarodowa organizacja w ramach ONZ, zajmuje się kwestiami stabilności ekonomicznej na świecie. Zrzesza 184 państwa, dostarcza pomocy finansowej zadłużonym krajom członkowskim, które w zamian są zobowiązane do dokonywania reform ekonomicznych i innych działań stabilizacyjnych. Organizacja została powołana 1-22 VII 1944 roku, na konferencji w Breton Woods w USA. Działalność rozpoczęła dwa lata później, pierwszych operacji finansowych dokonała w marcu 1947 roku. Wytyczne polityki prowadzonej przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy to przede wszystkim:

1. popieranie międzynarodowej współpracy walutowej dzięki powołaniu stałej instytucji konsultacji i współpracy w dziedzinie międzynarodowych problemów walutowych

2. ułatwienia ekspansji i wzrostu handlu międzynarodowego, wzrostu zatrudnienia, utrzymania realnych dochodów i zasobów produkcyjnych krajów członkowskich

3. popieranie stabilności kursów, utrzymywania uporządkowanej wymiany między krajami członkowskimi, unikanie deprecjacji walut inspirowanej przez rywalizacji.

4. dążenie do stworzenia wielostronnego systemu płatności i rozliczeń transakcji bieżących oraz do eliminowania ograniczeń wymiany walutowej i hamujących rozwój handlu.

5. dostarczanie członkom środków finansowych na określony czas i na odpowiednich warunkach w celu wyrównania przejściowej nierównowagi bilansów płatniczych bez środków wywołujących zaburzenie w rozwoju tych krajów i gospodarki światowej

6. poszukiwanie zmniejszenia czasu i wielkości nierównowagi, bilansów płatniczych

W celu realizacji wymienionych zadań Międzynarodowy Fundusz Walutowy pełni trzy istotne funkcje:

1. regulacyjną - polegającą na nadzorowaniu stosowanych przez kraje członkowskie ograniczeń walutowych i przestrzeganie reguł kursowych.

2. kredytową - przez dostarczenie krajom członkowskim dodatkowych finansowania w postaci różnych kredytów

3. konsultacyjną - przez usługi konsultacyjne i współprace krajów członkowskich m.in. Pan Balcerowicza był ulepszany przez ekspertów Międzynarodowego Funduszu Walutowego

TEMAT: Współzależność globalizacji i integracji gospodarczej - godz. 15-16

Przez integracje gospodarczą rozumie się łączenie gospodarek narodowych w jedna zespoloną całość.

Fazy integracji:

1. Strefa wolnego handlu - polega na umowie pomiędzy kilkoma krajami z regionu o zniesieniu ograniczeń w handlu wzajemnym.

2. unia celna = strefa wolnego handlu + wspólne jednolite taryfy celne z krajami trzecimi.

3. wspólny rynek = unia celna + uwolnienie zasady swobodnego przepływu czynników produkcji np. kapitału, technologii, wiedzy naukowej, siły roboczej.

4. unia walutowo - gospodarcza = wspólny rynek + wspólna waluta i jednolity bank centralny EBC

Unia Europejska - rozpoczęła się od powołania w 1951r. Europejskie Wspólnoty Węgla i Stali (EWWiS). W 1957r. powołano Europejską Wspólnotę Gospodarczą (EWG) i Europejską Wspólnotę Energii Atomowej. Następstwem było powstanie Unii celnej, wspólnego rynku i w końcu w 1999r. unii walutowo - gospodarczej.

Celem wspólnot integracyjnych jest zbliżenie gospodarcze, wzrost współpracy między krajami, uzależnienie od siebie partnerów.

Powstanie wspólnego rynku nie oznacza wspólnego państwa, państwa zachowują suwerenność. W ramach integracji państwa sterują handlem międzynarodowym z krajami trzecimi, a instytucje unii sterują handlem wewnątrz wspólnoty. W ramach globalizacji nie ma instytucji która kształtuje wymianę międzynarodową, powoduje to wzrost różnic gospodarczych między państwami i regionami. W ramach UE prowadzona jest polityka regionalna mająca na celu wyrównanie różnic między regionami o różnym poziomie rozwoju.TEMAT: Współzależność globalizacji i nierównomiernego rozwoju GŚ - godz. 17-18

Proces nierównomiernego rozwoju GŚ sięga w daleką przeszłość. Proces globalizacji miał zmniejszyć lukę pomiędzy KSR i KWR.

Przyczyny nierówności:

• zróżnicowany poziom rozwoju gospodarczego,

• nieefektywna procedura wyrównywania KSR do KWR.

Miernikiem rozwoju gospodarczego jest PKB na mieszkańca.

Wyróżniamy trzy grupy krajów:

1. Kraje wysoko rozwinięte KWR

2. Kraje rozwijające się

3. Kraje słabo rozwinięte KSR

Jest to rezultat długotrwałego rozwoju GŚ (mała różnica w długim okresie się potęguje).

Polska:

W Polsce zróżnicowanie wiąże się z zaborami i okupacją przez trzy państwa, wyzyskujące terytorium państwa okupowanego. Po odzyskaniu niepodległości przemysł Polski był nie kompletny, stanowił uzupełnienie przemysłu zaborców.

Polska w PRL:

• Słaba skłonność do autentycznego postępu technologicznego,

• Wysoka materiałochłonność i kapitałochłonność,

• Niska efektywność

• Polska została wciągnięta do rywalizacji militarnej miedzy wschodem i zachodem - duża militaryzacja przemysłu, nadmierny rozwój przemysłu ciężkiego.

• Wysoka dynamika produkcji:

• stopa akumulacji - duży udział akumulacji w PKB

• pełne zatrudnienie (przerost zatrudnienia, nie efektywne).

• efekt przemiany strukturalnej.

Od roku 90' zmniejszyła się dynamika przyrostu.

PRL pomniejszył lukę pomiędzy Polską, a zachodem.

W latach 1980-1990 miała miejsce transformacja ustrojowa. W pierwszej jej fazie miała miejsce recesja - załamanie gospodarcze (o 1/5). Do 1997r. naprawialiśmy skutki recesji. W 1997r. zaczęliśmy zmniejszać lukę w stosunku do zachodu. Naszym założeniem był wyrównać rozwój z USA, a wyrównaliśmy się z państwami Ameryki Łacińskiej (meksyk).

Przyczyny zróżnicowania:

1. Ekonomiczne

2. Pozaekonomiczne:

• Polityczne

• Militarne

• Grabieże

• Eksterminacja

• Kolonizacja

• Demograficzne

• Elity polityczne

Globalizacja mogła by załagodzić zróżnicowanie w rozwoju gospodarczym, jeżeli by spełniła określone warunki:

1. KWR spełniły by postulaty ONZ i przekazały KSR 1% PKB.

2. KTN zwróciły by uwagę na interesy KSR, lokowały kapitał w dziedzinach technicznie awangardowych.

3. KSR tworzyły i rozwiały swoje własne zaplecze techniczno - naukowe, a nie korzystały z drogiego KWR.

4. KTN wywiązały się należycie z podatków.

TEMAT: Udział i rola poszczególnych państw w globalizacji - godz. 21-22

I. USA

W globalizacji największą role sprawuje najpotężniejsze mocarstwo, jakim są Stany Zjednoczone. Występuje tam 4x większy PKB niż w Niemczech. Wyprodukowane produkty są najwyższej jakości. USA odgrywa dużą rolę w militaryzacji oraz w handlu. Ma wystarczającą ilość głosów w NATO, że daje im to prawo veta.

Prezydent Estonii sugeruje, że to Stany Zjednoczone dały początek globalizacji i sterują ją według własnych potrzeb. Mamy doczynienia z amerykanizacją współczesnego świata. Ameryka sugeruje, aby państwa na świecie otwierały swoje granice na obce inwestycje, obcy kapitał. USA dysponuje największą siłą, potęga funduszowi, produkcyjna, bankowa itp. USA lobuje na arenie międzynarodowej.

Thomas Stigman Ameryka jako przywódcą globalizacji; wiele państw Europy i Azji dostosowuje się do globalizacji, gdy USA już w pełni dostosowało się. USA rozpowszechnia wzorce amerykańskie, dla wielu społeczeństw globalizacja to amerykański eksport itp.

W Stanach Zjednoczonych wypowiadane są poglądy zróżnicowane.

Zbigniew Brzeziński Krytyczna analiza działań USA na arenie międzynarodowej pod rządami Georga W. Bush'a po ataku na WTC. Terroryzm zastąpił komunistyczną broń rażenia. Nowe formowanie działań Stanów:

• Idee samodzielnych decyzji USA w sprawach bezpieczeństwa

• Koncepcje odstraszania zastąpiło prawo do ataków prewencyjnych

• Doraźne koalicje zastąpiły trwałe sojusze w radzie NATO

Interwencje USA na Afganistan, Irak.

Ameryka przekształciła się w kraj kierowany lękiem, będąc wcześniej krajem pewnym siebie. Stany Zjednoczone wylansowały kilka filmów, seriali i islamskiego terrorystę, USA uważa się za międzynarodowego szatana w Iranie

Największym wyzwaniem jest globalne przebudzenie gospodarcze świata a nie terroryzm. Wyż demograficzny jest bombą polityczną. Terroryzm to jeden z symptomów współczesnego świata. Traktuje terroryzm jak „apokalipsę” możemy nie zauważyć istotnego globalnego problemu. Aby poradzić sobie z problemami współczesnego świata trzeba sobie poradzić z biedą. Głód jest jedną z najważniejszych przyczyn globalnych problemów.

II.Japonia

Amerykanie po wojnie wycofali się z Japonii. Japonia podjęła samodzielne działania odbudowy państwa. Przyjęli własną strategie gospodarczą, Zarządzanie gospodarcze będące symulatorem rozwoju. Japończykom udało się narzucić podwójny przyrost gospodarczy (lata 70' i 80') zmienili strukturę ziemi, obrali kurs na elektronikę, którą rozbudowali. Japonia postawiła na intensywną, dobrze chronioną pracę z możliwością zatrudnienia w jednej firmie przez całe życie. Zanagarzowanie państwa do działalności gospodarczej. Państwo wspierało badania naukowe - techniczne w gospodarce.

Twierdzono, że atutem rozwojowym kraju są zasoby naturalne, takie założenie przyjęto na świecie, natomiast Japonia pod tym względem jest krajem ubogim, musiała te surowce kupować za granicą. Japonia zajmuje się również produkcją spożywczą.

Japończycy swoją klęskę przekształcili w zwycięstwo. Postawili na elektronikę. Postawili również na wiedzę, innowację, na człowieka i nową technologię (czynniki te przyczyniły się do sukcesów Japończyków).

Handel zagraniczny przemysł spożywczy i elektroniczny

Lata 60', 70', 80' największa dynamika rozwoju Japonii

Lata 90' duży wzrost gotówki

Japonia utworzyła wzorzec, który chciały naśladować inne państwa. Europa i Ameryka zaczęła się niepokoić, ponieważ Japonia dokonała znaczącej ekspansji swoich produktów na rynki zagraniczne. Zaoferowała towary o wyższej jakości niż amerykanie.

W latach 90' rozwijająca się Japonia znalazła się w kryzysie gospodarczym, nastąpiło gwałtowne obniżenie produktu krajowego. Nastąpiła fala afer finansowych, nastąpił krach systemu bankowego, do tego wszystkiego doprowadziła Ameryka i Europa wprowadzając ograniczenia eksportowe, obrali kurs na liberalizację handlową oraz ograniczyli wymianę międzynarodową m.in. poprzez wymyślone dobrowolne ograniczenia eksportu do Japończyków.

Po licznych spotkaniach i debatach Amerykanie zgodzili się zwiększy eksport samochodów od Japończyków.

Między rokiem 73' a 89' baryłka ropy zmieniła swoją wartość 13,5x, Japonia w dużym stopniu wtedy straciła swoje systemy zarządzania. Lata 80' to pierwsza fala globalizacji.

III.Chiny

Na przełomie lat 70'-80' Chiny przeszły od izolacji do globalizacji, zaczęto reformować gospodarkę. Od centralnego gospodarowania do elastycznego planowania, od ograniczonej do szerokiej wymiany międzynarodowej. Chiny zaczęły rozwijać kapitał, co miało względy na unowocześnienie gospodarki.

W Europie środkowo-wschodniej w przejściu z gospodarki kierowanej do rynkowej musiało towarzyszyć głębokie załamanie gospodarcze. Fenomen chiński pokazuje, że tak być nie musi, w Chinach nie było załamania, miało miejsce przyspieszenie gospodarcze. Chiny mają największe tempo rozwoju gospodarczego na świecie. Nastąpiło na dużą skale rozpowszechnienie eksportu, przemysłu lekkiego. Zagrożeniem jest to dla krajowych firm.

Reformy chińskie:

• Zaczęto od wsi, od rolnictwa - przekazanie ziemi rolnikom do indywidualnego zarządzania, nie na zasadach własności tylko dzierżawy własności państwowej. - Chiny przeszły z deficytu zbóż do nadwyżek. Po zapewnieniu wyżywienia ludności w latach 80 mogły przystąpić do dalszych reform.

• Stopniowość reform, nie tak jak w Europie wschodniej gwałtownie

• Biorąc pod uwagę to i oceniając, że mają większą liczbę ludności oraz różnicę, jakie są miedzy regionami

• Gospodarka chińska nie należy do najnowocześniejszych

• Reformy gospodarcze nie łączą z reformami politycznymi

• Wzięli kurs na głęboką reformę, przyjęli idee łączenia systemów (socjalistyczny+ rynkowy) ok. 10% przyrost produktu w ciągu 30-lecia.

• Duże zróżnicowanie między regionami

• Kraj rozwijający się, przybliża się do krajów średnio-rozwiniętych

Chiny zaczynają martwić Stany Zjednoczone, Chiny przesunęli Japończyków z na pozycję trzecią z drugiej w skali globalnej. Nie chcą przyjąć zmiany politycznej, przez co tracą w oczach Unii Europejskiej i USA. Azjaci mimo sprzeciwów ze strony reszty krajów robią swoje.

Dwa wielkie procesy:

1. Napływ kapitału zagranicznego

2. Rozwój chińskiego handlu zagranicznego

Chiny otworzyły się szybko na inne kraje. Pozwolili na napływ kapitału obcych państw, lecz pod kontrolą Chin. Nie pozwoliły na sprzedaż swoich banków. Umożliwili otwieranie stref terytorialnych (liberalnych) np. rozwój Hong Kongu. Chętni byli na współpracę w dziedzinach preferowanych przez siebie. Nie oddali pod kontrolę obcym krajom swojego systemu bankowego. Obecnie przyjmują do wiadomości dopuszczenie zagranicznych banków, dopuszczali gospodarkę zagraniczna noszącą unowocześnienie do gospodarki.

Strumienie napływającego kapitału:

• Kraje Europy Środkowo-wschodniej

Chińczycy zaczęli kupować zagraniczne firmy. Nie podobało się to Amerykanom, obawiali się potęgi chińskiej i nie chcieli im sprzedawać.

Handel zagraniczny:

Chiny przez stulecia były zamknięte na świat, odgradzał je od świata Mur Chiński. Obrót handlowy w ciągu 23 lat wzrósł z 21 mld $ do 50 mld $ Chińczycy postawili głównie na eksport, powstały nadwyżki.

Nadwyżka eksportu nad importem.:

W 1990 r. 7,8 mld $

W 1995 r. 25 mld $

W 2000 r. 48 mld $

Chińczycy wchodząc na rynek zagraniczny postawili na towary, których wzrost jest największy (przemysł odzieżowy, obuwniczy)

Europejczycy i Amerykanie negocjują z Chińczykami, aby nie zalewali całego rynku. Chińczycy zaczynają wprowadzać tanie samochody, operują niskim kursem walutowym, dlatego zachęca to inne kraje do kupowania ich towarów, a Chińczyków zniechęca do importu, ponieważ waluty innych krajów w przeliczeniu na ich walutę są bardzo duże. Import w Chinach służy głównie do celów gospodarczych. 60% importu trafia do działu produkcji.

Chiny zawierają kontrakty na ropę naftową wszędzie gdzie mogą a ceny ropy rosną, bo rośnie popyt przy ograniczonej podaży. Mają problemy z demografią największa liczba ludności na świecie i ogromny przyrost naturalny ok. 10 mln (ponad ¼ ludności Polski)

Przedstawiciele Unii Europejskiej głosowali za ograniczeniem przyrostu naturalnego w Chinach. Duży przyrost naturalny prowadzi do ubóstwa i głodu.

IV. Rosja

Reformy gospodarcze przeprowadził Gorbaczow (Pirejstrojka).

Gorbaczow został odsunięty od władzy poprzez rozwiązanie ZSRR, po nieudanym puczu. Powołano Wspólnotę Niepodległych Państw - poszczególne państwa otrzymały możliwość wyjścia. Po rozpadzie ZSRR nastąpiło zwolnienie cen, hiperinflacja, oszczędności zostały zdewaluowane. Potem hiperinflacja została zduszona, co wywołało również ujemne skutki dla społeczeństwa.

Prywatyzacji w Rosji dokonali ludzie z otoczenia Jelcyna - nie wyłoniono właścicieli w wyniku „konkursu, kto da więcej” - majątek państwa został rozdany.

Np. Hodakowski - Jukos - naraził się rządowi Rosji, z powodu niepłacenia podatków, zalegał z podatkami za kilka lat.

W Rosji na olbrzymią skalę istnieje szara strefa, bogaci właściciele firm pozyskanych w prywatyzacji przeprowadzonej przez Jelcyna nie płacą podatków, Putin nie odbierze im majątku, ale chce wyegzekwować zaległe podatki. Bogactwo Rosji skupione jest wśród niewielkiej grupy ludzi, większość społeczeństwa żyje w ubóstwie. Ogromne sumy zostały zdeponowane w zagranicznych bankach, w oazach podatkowych. Zmniejszył się popyt Rosja wytwarza w 1999 r. połowę tego, co w 1989 r. Nie został uruchomiony wzrost gospodarczy. W 1998 r. miał miejsce kryzys finansowy. Na Skutek ucieczki kapitału portfelowego nastąpił spadek kursu waluty Rosyjskiej. Po kryzysie gospodarczy nastąpiło ożywienie gospodarki. Ponowny wzrost kursu waluty rosyjskiej zmniejsza opłacalność eksportu (gazu, ropy naftowej). Nastąpił spadek ilości ludności Rosji.

V. Singapur

Jeden z Azjatyckich tygrysów (2,5 mln ludności). Rozwinięta produkcja towarów produkowanych na eksport. Ludność skoncentrowana na małej powierzchni - całe państwo podobne do miasta.

1. Usytuował swoja pozycję jako miasto globalne całego świata:

2. Zbudowano obiekty o zasięgu światowym

• Nowoczesny ogromny porty i lotnisko

• Zastosowano nowości telekomunikacyjne

• Centrum finansowe

• Zainwestowały kapitał KTN.

• Czwarte miejsce w świecie pod względem operacji międzynarodowych

• Rozbudowana turystyka i infrastruktura

3.Psychologiczne przygotowanie społeczeństwa do globalizacji.

4.Utrwalenie wartości społecznych

5.Umasowienie edukacji, zrównanie do standardów światowych, utworzenie fili 10
najlepszych uniwersytetów na świcie, lokowanie przedsiębiorstw naukowych na terenie
Singapuru

6.70% ludności Singapuru to Chińczycy, Singapur postawił na kształtowanie dobrych
stosunków z sąsiadami ze wschodu.

7.Werbowanie utalentowanych ludzi z całego świata na stanowiska kierownicze

8.Zdecydowana i aktywna walka z korupcją i wszelką działalnością przestępczą

---