SYSTEM UBEZPIECZEŃ
Skrót wykładu
Literatura:
Ubezpieczenia. Podręcznik akademicki. Praca zbiorowa pod redakcją J. Monkiewicza. Poltext, Warszawa 2010.
Ubezpieczenia gospodarcze. Praca zbiorowa pod redakcją T. Sangowskiego. Poltext, Warszawa 2001.
Ubezpieczenia. Rynek i ryzyko. Praca zbiorowa pod redakcją W. Ronki-Chmielowiec. PWE, Warszawa 2002.
Banasiński A. Ubezpieczenia gospodarcze. Poltext, Warszawa 1996.
Ustawa z dnia 22 maja 2003 roku o działalności ubezpieczeniowej, „Dziennik Ustaw” nr 142, poz. 1151, z późniejszymi zmianami.
Kowalewski E., Sangowski T. Prawo ubezpieczeń gospodarczych, LexisNexis, Warszawa 2004.
System ubezpieczeń społecznych. Zadnienia podstawowe. Praca zbiorowa pod redakcją G. Szpor. LexisNexis, Warszawa 2003.
Czechowska. M. Ubezpieczenia zdrowotne 2005. Praktyka, przykłady. AD. Drągowski, Warszawa 2005.
SYSTEM UBEZPIECZEŃ
SYSTEM
zbiór elementów, powiązanych ze sobą w taki sposób, że stanowią one całość zdolną do funkcjonowania w określony sposób
zbiór elementów wraz z relacjami zachodzącymi pomiędzy tymi elementami
ORGANIAZACJA SYSTEMU
w strukturze systemu mogą występować podsystemy, czyli elementy systemu, które same są systemami
system którego elementami są inne systemy jest nadsystemem
Ubezpieczenia a cechy systemu
Ubezpieczenie:
urządzenie gospodarcze zapewniające pokrycie przyszłych potrzeb majątkowych
potrzeby majątkowe pokryte przez ubezpieczenie powstają u poszczególnych jednostek przez odznaczające się pewną prawidłowością zdarzenia losowe
pokrycie potrzeb przez ubezpieczenie następuje na drodze rozłożenia ciężaru tego pokrycia na wiele jednostek, którym te same zdarzenia zagrażają
System ubezpieczeń:
- ubezpieczenia tworzą system - główne elementy systemu ubezpieczeń tworzą określoną strukturę i wykazują określone relacje z innymi elementami:
podmioty zapewniające ochronę ubezpieczeniową
ubezpieczeni pozostający pod ochroną ubezpieczeniową
ubezpieczający
płatnicy składek ubezpieczeniowych
płatnicy finansujący świadczenia z tytułu ubezpieczeń
pośrednicy ubezpieczeniowi
nadzór finansowy
podmioty wsparcia prawnego i ochrony interesu ubezpieczonych
organizacje samorządu ubezpieczeniowego
inne podmioty systemu ubezpieczeń
SYSTEM UBEZPIECZEŃ czy
SYSTEMY UBEZPIECZEŃ
Wg teorii systemów - występują systemy i subsystemy
Różne systemy ubezpieczeń:
zachodzą na siebie oraz są od siebie zależne
częściowo się uzupełniają
mogą być rozwiązaniami ogólnogospodarczymi i ogólnospołecznymi albo technicznymi i indywidualnymi
subsystemy ubezpieczeń występują najczęściej w ubezpieczeniach majątkowych
SZEROKIE UJĘCIE SYSTEMÓW UBEZPIECZEŃ
SYSTEM UBEZPIECZEŃ GOSPODRCZYCH
SYSTEM UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH
SYSTEM UBEZPIECZEŃ ZDROWOTNYCH
SYSTEM UBEZPIECZEŃ GOSPODARCZYCH
Istota systemu ubezpieczeń gospodarczych
zbiór powiązanych i zależnych elementów funkcjonujących i podejmujących działania
celem działań podmiotów w systemie ubezpieczeń gospodarczych jest:
łagodzenie (lub likwidowanie) negatywnych skutków zdarzeń losowych
łagodzenie negatywnych skutków zdarzeń losowych możliwe jest poprzez:
objęcie ubezpieczeniem szerokiej grupy podmiotów narażonych na określone ryzyko
podmioty objęte ubezpieczeniem wpłacają składki
świadczenia wypłacane są grupie podmiotów u których powstały wypadki ubezpieczeniowe
Cechy ubezpieczeń gospodarczych
ubezpieczenia gospodarcze pochodzą z praktyki gospodarczej (wywodzą się ze starożytności)
stanowią instrument polityki gospodarczej państwa
regulowane są prawem szczególnym dotyczącym działalności ubezpieczeniowej
prowadzone przez zakłady ubezpieczeń
zakłady ubezpieczeń - samofinansujące
świadczenia i odszkodowania mają charakter pieniężny
mają głównie charakter dobrowolny
wyodrębnia się w systemie ubezpieczenia obowiązkowe
płatnikiem składki jest ubezpieczający
ryzyko prowadzenia działalności ubezpieczeniowej spoczywa na zakładach ubezpieczeń
ubezpieczyciel ponosi ryzyko ZAPŁATY OKREŚLONEJ SUMY PIENIĘŻNEJ (spełnienia świadczenia ubezpieczeniowego)
ORGANIZCJA SYSTEMU UBEZPIECZEŃ GOSPODARCZYCH
Prawna regulacja ubezpieczeń gospodarczych
Zasady prowadzenia działalności ubezpieczeniowej:
Ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej
[DzU Nr 124, poz. 1151 z późn. zm.]
Zasady nadzoru ubezpieczeniowego:
Ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o nadzorze ubezpieczeniowym i emerytalnym oraz Rzeczniku Ubezpieczonych
[DzU Nr 124, poz. 1153 z późn. zm.]
oraz
Ustawa z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym
[DzU Nr 157, poz. 1119]
Zasady pośrednictwa ubezpieczeniowego:
Ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o pośrednictwie ubezpieczeniowym [DzU Nr 124, poz. 1154 z późn. zm.]
Zasady ubezpieczeń obowiązkowych:
Ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych [DzU Nr 124, poz. 1152 z późn. zm.]
Zasady zawierania umów ubezpieczenia:
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny
[DzU Nr 16, poz. 93 z późn. zm.]
Zakłady ubezpieczeń - formy prowadzenia działalności ubezpieczeniowej w Polsce
Ubezpieczeniowa spółka akcyjna
Towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych
Zagraniczne zakłady ubezpieczeń - główny oddział
Zagraniczne zakłady ubezpieczeń - oddział (licencja UE)
Działalność ubezpieczeniowa - wykonywanie czynności ubezpieczeniowych związanych z:
oferowaniem
udzielaniem ochrony na wypadek ryzyka wystąpienia skutków zdarzeń losowych
uzyskanie zezwolenia organu nadzoru
prowadzenie działalności jako: zakład ubezpieczeń i reasekuracji, zakład ubezpieczeń, zakład reasekuracji
System funkcjonowania zakładu ubezpieczeń - cele działalności:
komercyjny
wzajemny
KRAJOWE ZAKŁADY UBEZPIECZEŃ
UBEZPIECZENIOWA SPÓŁKA AKCYJNA
działa w oparciu o przepisy Kodeksu Spółek Handlowych oraz przepisy ustawy o działalności ubezpieczeniowej
spółka ubezpieczeniowa prowadząca działalność ubezpieczeniową nie może prowadzić innej działalności
minimalny wymagany kapitał zakładowy jest wyższy niż w innych spółkach akcyjnych oraz ma charakter gwarancyjny
nadzór sprawuje Komisja Nadzoru Finansowego
TOWARZYSTWO UBEZPIECZEŃ WZAJEMNYCH
ubezpieczanie na zasadzie wzajemności: każdy członek towarzystwa jest jednocześnie ubezpieczonym i odwrotnie
usługi są również udostępniane podmiotom spoza towarzystwa, ale składka od tych podmiotów do max. 10% ogółu składek
nie są nastawione na maksymalizację zysku, lecz zapewnienie ochrony ubezpieczeniowej członkom towarzystwa
członkowie mają wpływ na działalność towarzystwa poprzez udział w zebraniu członków
składka jest zaliczką (dopłaty, rozdysponowanie nadwyżki)
ZAGRANICZNE ZAKŁADY UBEZPIECZEŃ DZIAŁAJĄCE NA TERYTORIUM POLSKI
główny oddział zagranicznego zakładu ubezpieczeń
podjęcie działalności ubezpieczeniowej przez zagraniczny zakład ubezpieczeń wymaga zezwolenia polskiego organu nadzoru
główny oddział działa na podstawie przepisów prawa polskiego i podlega polskiemu nadzorowi finansowemu
obowiązkowe jest wniesienie kaucji
zagraniczny zakład ubezpieczeń z państwa członkowskiego Unii Europejskiej (zasada swobody świadczenia usług)
może wykonywać działalność ubezpieczeniową na terenie RP jeżeli w swoim kraju uzyskał zezwolenie na prowadzenie tej działalności
może wykonywać działalność na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez oddział lub inny sposób na zasadzie swobody świadczenia usług
podlega nadzorowi zagranicznego organu nadzoru
zgłasza organowi nadzoru w swoim kraju zamiar wykonywania działalności na terenie RP
stosuje prawo polskie
Typologia ubezpieczeń gospodarczych
Klasyfikacja rodzajowa ubezpieczeń
UBEZPIECZENIA GOSPODARCZE
OSOBOWE MAJĄTKOWE
Systemy ubezpieczenia majątku
przyjęty w umowie system ubezpieczenia uzależniony jest od rodzaju ryzyka objętego umową (odmienne systemy ubezpieczenia przy ryzyku kradzieży czy ryzyku pożaru)
system ubezpieczeń powiązany jest z określaniem wartości przedmiotu obejmowanego ubezpieczeniem
przyjęty system ubezpieczenia wpływa na zakres ochrony ubezpieczeniowej
system ubezpieczenia kształtuje potencjalny poziom odszkodowania
system ubezpieczenia istotnie wpływa na składkę ubezpieczeniową (cenę ubezpieczenia)
Systemy ubezpieczenia majątku
przyjęty w umowie system ubezpieczenia uzależniony jest od rodzaju ryzyka objętego umową (odmienne systemy ubezpieczenia przy ryzyku kradzieży czy ryzyku pożaru)
system ubezpieczeń powiązany jest z określaniem wartości przedmiotu obejmowanego ubezpieczeniem
przyjęty system ubezpieczenia wpływa na zakres ochrony ubezpieczeniowej
system ubezpieczenia kształtuje potencjalny poziom odszkodowania
system ubezpieczenia istotnie wpływa na składkę ubezpieczeniową (cenę ubezpieczenia)
Praktycznie stosowane systemy ubezpieczenia majątku
System ubezpieczenia na sumy stałe
System ubezpieczenia solidarnie na sumy stałe
System ubezpieczenia na pierwsze ryzyko
System ubezpieczenia na sumy zmienne
System ubezpieczenia na wartość częściową
Ubezpieczenia osobowe na życie
Forma zawarcia umowy:
ubezpieczenia indywidualne
ubezpieczenia grupowe
Rodzaj zawartej umowy:
ubezpieczenia ochronne
ubezpieczenia oszczędnościowe
ubezpieczenia oszczędnościowo-ochronne (mieszane)
ubezpieczenia z gwarancją świadczenia
ubezpieczenia z minimalną ochroną
ubezpieczenia uzupełniające ochronę życia
Ustawowy (podział) ubezpieczeń gospodarczych
UBEZPIECZENIA GOSPODARCZE
DZIAŁ I DZIAŁ II
NA ŻYCIE POZOSTAŁE OSOBOWE
I MAJĄTKOWE
Podział ten wynika z następujących różnic w ubezpieczeniach
techniczno-ubezpieczeniowych
finansowych
organizacyjnych
System ubezpieczeń obowiązkowych
Wyodrębnienie ubezpieczeń obowiązkowych ze względu na swobodę zawarcia umowy
Ubezpieczenia dobrowolne
swoboda decyzji o zawarciu umowy ubezpieczenia
warunki ubezpieczeń określane przez zakłady ubezpieczeń w ramach prawa ubezpieczeniowego
Ubezpieczenia obowiązkowe
Ubezpieczeniem obowiązkowym jest:
ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej podmiotu lub
ubezpieczenie mienia
JEŻELI
ustawa lub ratyfikowana przez Rzeczpospolitą Polską umowa międzynarodowa NAKŁADA OBOWIĄZEK ZAWARCIA UMOWY UBEZPIECZENIA
Regulacja prawna ubezpieczeń obowiązkowych:
Ustawa z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych
DzU nr 124, poz. 1152 z późn. zm.
Zawarcie ubezpieczenia obowiązkowego uwarunkowane jest:
szczególnymi okolicznościami społecznymi
szczególnymi okolicznościami gospodarczymi
Podział i rodzaje ubezpieczeń obowiązkowych
Ubezpieczenia OBOWIĄZKOWE POWSZECHNE I SZCZEGÓLNE
System ubezpieczeń komunikacyjnych
Obszary systemu ubezpieczeń komunikacyjnych
ubezpieczenia KOMUNIKACYJNE OBOWIĄZKOWE
ubezpieczenia KOMUNIKACYJNE DOBROWOLNE
System ubezpieczeń nieruchomości
Ubezpieczenia nieruchomości obejmują
klasyczne ubezpieczenia nieruchomości z tytułu ryzyka ognia i innych zdarzeń losowych
ubezpieczenia mienia z tytułu ryzyka kradzieży z włamaniem i rabunku
ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej właściciela nieruchomości (sople, odpadające części, oblodzenia - delikt)
obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej licencjonowanego zarządcy nieruchomości
ubezpieczenia budowlane (w procesie inwestycyjnym - sprzętu budowlanego, obiektu w fazie budowy, mienia pracowników)
System ubezpieczeń w agrobiznesie (rolniczych)
Ubezpieczenia obowiązkowe
OC rolnika
ubezpieczenie budynków rolniczych od ognia i innych zdarzeń losowych
ubezpieczenia upraw rolnych i zwierząt gospodarskich w przypadku korzystania z dotacji UE (od 1 lipca 2008)
Ubezpieczenia dobrowolne
ubezpieczenie zwierząt gospodarskich i upraw (w tym dotowane w przypadku klęsk żywiołowych i żywiołów)
ubezpieczenia sprzętu gospodarskiego
System ubezpieczeń ekologicznych
Potrzeba prowadzenia ubezpieczeń ekologicznych:
występowanie szkód ekologicznych:
szkoda ekologiczna to negatywne skutki środowiskowe
spowodowane nadmiernym zanieczyszczeniem komponentów środowiska - powietrza, wody i gleby
możliwość powstania znacznych zobowiązań przedsiębiorców w związku z wyrządzaniem szkód w środowisku i skutkami tych zdarzeń dla człowieka
System ubezpieczeń finansowych
Ubezpieczenia finansowe dotyczą:
skutków realizacji ryzyka finansowego, a w szczególności ubezpieczenia kredytu, gwarancji ubezpieczeniowych oraz rożnych strat finansowych
Organizacja rynku ubezpieczeń gospodarczych w Polsce
Rynek ubezpieczeń - struktura przedmiotowa
rodzaj oferowanych ubezpieczeń
niematerialny charakter produktu-usługi ubezpieczeniowej
limitowana dostępność produktów ubezpieczeniowych (tworzenie dowolnych produktów ubezpieczeniowych nie jest możliwe)
przymus nabywania niektórych ubezpieczeń
indywidualny charakter ceny
odroczony i niepewny charakter użycia
wielkość sprzedaży ubezpieczeń
szkodowość poszczególnych grup ubezpieczeń
Rynek ubezpieczeń - struktura podmiotowa
Instytucje rynku ubezpieczeniowego w Polsce
Nadzór ubezpieczeniowy
Rzecznik Ubezpieczonych
Polska Izba Ubezpieczeń
Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny
Polskie Biuro Ubezpieczycieli Komunikacyjnych
SYSTEM UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH
Pojęcia podstawowe:
Zabezpieczenie społeczne:
to całokształt środków i działań publicznych, za pomocą których społeczeństwo stara się chronić swoich członków przed groźbą niemożności zaspokojenia podstawowych potrzeb, wspólnie uznanych za ważne
Określenie zabezpieczenia społecznego opiera się na założeniu, że:
z reguły każdy dorosły członek społeczeństwa ma możliwość i jest obowiązany zapewnić własną pracą (majątkiem) zaspokojenie potrzeb swoich i najbliższej rodziny
prawu zabezpieczenia społecznego przypada jedynie definiowanie społecznie uchwytnych wyjątków od tej reguły
normowanie przedsięwzięć uznawanych za możliwe i właściwe w celu wypełnienia powstających luk
Metody zabezpieczenia społecznego:
technika ubezpieczeniowa
technika zaopatrzeniowa
technika opiekuńcza (pomoc społeczna)
Określenie ubezpieczenia społecznego (za Wacławem Szubertem):
ubezpieczenie społeczne stanowi:
system zagwarantowanych ustawowo i związanych z pracą świadczeń o charakterze roszczeniowym
system świadczeń pokrywających potrzeby wywołane przez zdarzenia losowe lub inne zrównane z nimi zdarzenia
system świadczeń spełnianych przez zobowiązane do tego instytucje
system świadczeń finansowanych na zasadzie bezpośredniego lub pośredniego rozłożenia ciężaru tych świadczeń, w całości lub co najmniej w poważnej mierze na zbiorowość osób do nich uprawnionych
Cechy ubezpieczenia społecznego:
tworzenie wspólnot osób narażonych na podobne zdarzenia losowe (choroby, inwalidztwo, starość bezrobocie, śmierć)
cel tworzenia wspólnoty - pokrywanie potrzeb majątkowych ze wspólnego funduszu
ubezpieczenia społeczne - ścisły związek z pracą, której charakter decyduje o przynależności do określonej wspólnoty
charakter przymusowy
publiczny (państwowy lub pod nadzorem państwa)
niezarobkowy charakter instytucji zbierających fundusze i dokonujących wypłat
ustawowo gwarantowane prawo do świadczeń przysługujące w razie wystąpienia zdarzenia objętego ubezpieczeniem i niezależne od posiadania innych środków utrzymania
zróżnicowanie świadczeń wg wysokości utraconych zarobków oraz wysokości i liczby opłaconych składek
Należy odróżnić:
ubezpieczenia społeczne od pomocy społecznej
Zakres ubezpieczeń społecznych
Podstawowa regulacja systemu ubezpieczeń społecznych:
Ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU Nr 137, poz. 887 z późń. zm.)
Ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2004 r. Nr 39, poz. 353 z późn. zm.)
Ustawa z 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych (DzU z 2004 r. Nr 159, poz. 1667 z późn. zm.)
Ubezpieczenia społeczne w Polsce obejmują:
ubezpieczenie emerytalne
ubezpieczenie rentowe
ubezpieczenie w razie choroby i macierzyństwa (tzw. chorobowe)
ubezpieczenie z tyt. wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tzw. wypadkowe)
Konstrukcja polskiego systemu ubezpieczeń emerytalnych
TRÓJFILAROWY SYSTEM EMERYTALNY
I filar
II filar
III filar
System finansowy ubezpieczeń społecznych
Opiera się na funduszach pochodzących ze:
składek ewidencjonowanych na kontach ubezpieczonych i kontach płatników składek prowadzonych przez ZUS oraz na indywidualnych kontach w OFE
środków budżetu Państwa
SYSTEM UBEZPIECZEŃ ZDROWOTNYCH
Organizacja systemu i specyfika rynku ochrony zdrowia
zasada podstawowa - każdy obywatel ma prawo do ochrony zdrowia (konstytucja RP - art. 68) niezależnie od sytuacji materialnej
władze publiczne są obowiązane do zapewnienia szczególnej opieki zdrowotnej dzieciom, kobietom ciężarnym, osobom niepełnosprawnym i osobom w podeszłym wieku
zdrowie ludności oraz zdrowie jednostki jest produktem prowadzenia przez państwo określonej polityki społeczno-ekonomicznej (długość życia oraz stan zdrowia - oznaka rozwoju ekonomicznego)
działania podejmowane w celu utrzymania, poprawy lub przywrócenia zdrowia prowadzone są w ramach systemu ochrony zdrowia
System ochrony zdrowia
wg WHO - spójna całość, której liczne, powiązane między sobą części wspólnie oddziałując, wpływają (pozytywnie) na stan zdrowia populacji
całokształt działań podejmowanych na rzecz ochrony zdrowia populacji w płaszczyźnie politycznej, prawnej, ekonomicznej, społecznej i kulturowej
System ochrony zdrowia obejmuje
system opieki zdrowotnej - czyli działania jednostek służby zdrowia i ich pracowników
aktywność społeczną w kierunku ochrony zdrowia
System opieki zdrowotnej
zespół działań, którego celem jest realizacja świadczeń i usług profilaktyczno-leczniczych i rehabilitacyjnych, mających na celu zabezpieczenie i poprawę stanu zdrowia jednostki i zbiorowości
skuteczność tego systemu - zależna jest głownie od dostępności ograniczonych zasobów finansowych i rzeczowych (technika) oraz efektywnego ich wykorzystania
konieczne jest sprawowanie szczególnego nadzoru nad alokacją i wykorzystaniem dostępnych zasobów
dostępność zasobów jest uzależniona od poziomu rozwoju gospodarczego danego kraju i zamożności społeczeństwa oraz realizowanej polityki państwa w zakresie organizacji i finansowania opieki zdrowotnej
Rola państwa w organizacji i finansowaniu systemu ochrony zdrowia
wynika z niemożności zastosowania mechanizmu rynkowego w pełnym zakresie
usługi zdrowotne są przedmiotem oddziaływania ryzyka
konieczność zwiększenia nakładów na system opieki zdrowotnej (rozwój technologii i faramceutyki)
reglamentacja świadczeń
zwiększenie efektywności
Klasyfikacja systemów (ubezpieczeń) zdrowotnych wg OECD
model bezpośrednich opłat wnoszonych przez konsumenta bez zwrotu przez ubezpieczenie
model dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego umożliwiający zwrot całości lub części poniesionych wydatków
model przymusowego (publicznego/społecznego) ubezpieczenia
model dobrowolnego ubezpieczenia opartego na kontraktach między ubezpieczycielami i wytwórcami świadczeń medycznych
model przymusowego (publicznego/społecznego) ubezpieczenia opartego na kontraktach między płatnikiem strony trzeciej (budżet państwa, NFZ), a wytwórcami świadczeń zdrowotnych
System ochrony zdrowia w Polsce
od 1999 roku zmieniono w Polsce system finansowania ochrony zdrowia z zaopatrzeniowego na ubezpieczeniowy
usługi w zakresie ochrony zdrowia są finansowane przede wszystkim ze środków publicznych; środki pochodzą również ze źródeł prywatnych (częściowa odpłatność)
ŹRÓDŁA FINANSOWANIA OCHRONY ZDROWIA W POLSCE
Składka ubezpieczenia zdrowotnego
opłacana jest obligatoryjnie (zgodnie z zasadami ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych)
pobierana jest przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (przekazywana do dysponenta środków - NFZ)
składka na ubezpieczenie zdrowotne podlega odliczeniu od należnej zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych
obowiązujący system gromadzenia środków zwiększa świadomość społeczeństwa o wysokości ponoszonych opłat na ochronę zdrowia
wydatki na ochronę zdrowia rosną - koszty nowoczesnych leków i wysoki poziom bezrobocia - składki nie wystarczają na pokrycie kosztów - powstanie zadłużenia SPZOZ i NZOZ
Źródła finansowania z punktu widzenia mikro - finansowanie działalności zakładu opieki zdrowotnej
umowy (kontrakty) zawarte z NFZ
umowy zawarte z innymi placówkami medycznymi - podwykonawstwo
dotacje przekazane samodzielnemu publicznemu ZOZ (SPZOZ) przez organ założycielski
środki przekazywane przez Ministerstwo Zdrowia, a także NFZ na programy z zakresu ochrony zdrowia publicznego
środki przekazywane bezpośrednio przez Ministerstwo Zdrowia przeznaczonych na finansowanie wysokospecjalistycznych procedur medycznych
wpłaty prywatne (osoby fizyczne, pracodawcy), darowizny itp.
inne przychody uzyskiwanych z działalności innej niż medyczna, np. wynajem, zbycie zbędnych składników i in.
24