8. ZASADY WYKORZYSTANIA INDYWIDUALNYCH ŚRODKÓW OCHRONY PRZED SKAŻENIAMI OBOWIĄZUJĄCE W NATO

(opracowano na podstawie zapisów zawartych w STANAGACH 2499 i 2984 oraz w ATP-65)

W NATO przywiązuje się dużą wagę do problemu wyposażenia wojsk w indywidualne środki ochrony przed skażeniami (ISOPS) oraz ich wykorzystania. Z obowiązujących ustaleń wynika, że każdy żołnierz powinien być wyposażony w maskę przeciwgazową, odzież chroniącą ciało żołnierza przed rażącymi działaniem środków trujących (w tym także toksycznych środków przemysłowych) oraz aerozoli biologicznych, a także dodatkowo w medyczne środki profilaktyczne i zapobiegawcze oraz w indywidualny pakiet przeciwchemiczny. Odzież ochronna znajdująca się w wyposażeniu powinna być odzieżą filtrowentylacyjną.

Żołnierz odpowiednio wyposażony w indywidualne środki ochrony przed skażeniami musi je prawidłowo wykorzystywać, przy czym obowiązuje w tym zakresie pięć zasad:

• przygotowanie i wykorzystanie indywidualnych środków ochrony przed skażeniami adekwatnie do stanu zagrożenia bronią masowego rażenia;

• utrzymanie indywidualnych środków ochrony w określonym stanie gotowości;

• uwzględnienie w kalkulacjach taktycznych współczynnika osłabienia wydolności żołnierzy działających w indywidualnych środkach ochrony przed skażeniami;

• organizowanie działań w indywidualnych środkach ochrony przed skażeniami w zależności od współczynnika osłabienia wydolności żołnierzy, ich wysiłku i temperatury otoczenia;

• realizowanie przedsięwzięć zmniejszających negatywne skutki działania w indywidualnych środkach ochrony przed skażeniami.

1. Przygotowanie i wykorzystanie indywidualnych środków ochrony przed skażeniami adekwatnie do stanu zagrożenia bronią masowego rażenia

W NATO obowiązują cztery stany zagrożenia bronią masowego rażenia: zerowy, niski, średni i wysoki. Każdorazowo ustala je dowódca i przekazuje podwładnym. Dla każdego stanu zagrożenia bronią masowego rażenia ustala się odpowiednie zasady przygotowania i wykorzystania indywidualnych i zbiorowych środków ochrony przed skażeniami. Stany zagrożenia bronią masowego rażenia wraz z ich opisem oraz odpowiadające im zasady przygotowania i wykorzystania środków ochrony przed skażeniami przedstawiono w tabeli1.

Tabela 1

Stany zagrożenia bronią masowego rażenia oraz odpowiadające im zasady

przygotowania i wykorzystania środków ochrony przed skażeniami

Lp.

Stan zagrożenia

Opis stanu zagrożenia

Rodzaj zagrożenia

Indywidualne środki ochrony

Mobilne środki ochrony zbiorowej

Schrony

maski przeciwgazowe

środki ochrony skóry

1

2

3

4

5

6

7

8

1

ZEROWY (ZERO)

Przeciwnik nie dysponuje bronią masowego rażenia

-

Dostępne

Dostępne

Sprawne

-

2

NISKI (LOW)

Przeciwnik posiada broń masowego rażenia. W wojskach przeciwnika nie wykryto przygotowań do jej użycia w najbliższym czasie

BJ -uderzenie lub opad promieniotwórczy BB - aerozol BCh - trwałe lub nietrwałe środki trujące

Przy żołnierzu

Przy żołnierzu

Przygotowane do wykorzystania

Zaplanowane

3

ŚREDNI (MEDIUM)

Broń jądrowa i/lub (chemiczna, biologiczna) może być użyta w innych rejonach i/lub w strefie będącej obiektem zainteresowania w najbliższym czasie

W gotowości

Filtracyjna nałożona

W gotowości

Przygotowane

4

WYSOKI (HIGH)

Atak bronią jądrową i/lub (chemiczną, biologiczną) jest prawdopodobny

W położeniu bojowym

W położeniu bojowym

Włączone UFW żołnierze w wozach bojowych

Włączone UFW

1. Źródło: Stanag 2984

2. Uwagi:

1. Stan zagrożenia bronią masowego rażenia w strefie działań bojowych określa właściwy dowódca zgodnie z procedurami NATO lub procedurami narodowymi.

2. Wojska powinny dostosować środki ochrony przed skażeniami do przewidywanego stanu zagrożenia. Stan zagrożenia określany jako:

a) „WYSOKI” - gdy występuje prawdopodobieństwo opadu promieniotwórczego w strefie działań bojowych wojsk;

b) „NISKI” gdy występuje prawdopodobieństwo uwolnienia środków trujących z uszkodzonych instalacji przemysłowych (zbiorników).

3. Dowódcy mogą obniżyć lub podwyższyć standardowy stan gotowości środków ochrony, przy czym:

a) Obniżony stan gotowości środków ochrony mogą zarządzać, gdy żołnierze w toku działań znajdują się w sprzęcie bojowym wyposażonym w zbiorowe środki ochrony i/lub z prognozowanych strat od broni biologicznej lub chemicznej wynika, że mogą one być znacznie obniżone przez zastosowanie środków ochrony indywidualnej;

b) Podwyższony stan gotowości środków ochrony mogą zarządzać, gdy ocenią, że lokalne warunki stwarzają wyższy stan zagrożenia.

4. Użyte terminy oznaczają:

a) „Dostępne” - środki ochrony znajdują się w sprzęcie bojowym;

b) „W gotowości” - środki ochrony są przygotowane w „zasięgu ręki” do nałożenia i/lub (ubrania, włączenia).

2. Utrzymanie indywidualnych środków ochrony w określonym stanie gotowości do użycia.

W NATO obowiązują trzy stany gotowości środków ochrony przed skażeniami. Istnieją przy tym, ścisłe relacje między stanem zagrożenia bronią masowego rażenia a stanem gotowości środków ochrony przed skażeniami. Mianowicie stanom zagrożenia: NISKI, ŚREDNI i WYSOKI odpowiadają analogiczne stany gotowości środków ochrony. Te ostatnie ustala dowódca, po dokonaniu oceny stanu zagrożenia wojsk bronią masowego rażenia. Swą decyzję w tej sprawie przekazuje podwładnym. Podwładni utrzymują środki ochrony indywidualnej w gotowości ustalonej przez dowódcę. Stany gotowości środków ochrony przed skażeniami i odpowiadające im stany przygotowania i wykorzystania indywidualnych środków ochrony przed skażeniami przedstawiono w tabeli 2.

Tabela 2

Stany gotowości i odpowiadające im stany przygotowania

i wykorzystania indywidualnych środków ochrony przed skażeniami

Kategoria stanu gotowości środków ochrony	Stan przygotowania i wykorzystania indywidualnych środków ochrony przed skażeniami
NISKI (LOW)	Żołnierz znajduje się w mundurze polowym wraz z wyposażeniem. Środki ochrony przed skażeniami są w dyspozycji (znajdują się w zasięgu ręki).
ŚREDNI (MEDIUM)	Żołnierz jest ubrany w filtrowentylacyjną odzież ochronną oraz pończochy ochronne. Maska (wraz z kapturem uszczelniającym) oraz rękawice ochronne są w dyspozycji („w zasięgu ręki”)
WYSOKI (HIGH)	Żołnierz jest ubrany w filtrowentylacyjną odzież ochronną, pończochy i rękawice ochronne. Maska przeciwgazowa oraz kaptur ochronny są nałożone do położenia bojowego.

3. Uwzględnienie w kalkulacjach taktycznych współczynnika osłabienia wydolności żołnierzy działających w indywidualnych środkach ochrony przed skażeniami.

Żołnierze działający w indywidualnych środkach ochrony przed skażeniami, ze względu na oddziaływanie czynników fizjologicznych i psychologicznych, są mniej wydolni od żołnierzy działających bez tych środków.

1. Czynniki fizjologiczne to przede wszystkim stres termiczny, odwodnienie i brak możliwości spożywania posiłków.

• Stres termiczny wynika z przegrzania organizmu, w związku z brakiem możliwości odprowadzania nadmiaru ciepła i wody do otoczenia poprzez warstwy odzieży ochronnej. Wiadomo zaś, że temperatura ciała człowieka musi utrzymywać się na odpowiednim poziomie, co jest niezbędnym warunkiem zachowania optymalnej wydolności fizycznej i umysłowej. Odzież ochronna uniemożliwia odprowadzenie do otoczenia nadmiaru wody i temperatury. Temperatura ciała człowieka może w związku z tym wzrosnąć, co spowoduje przegrzanie organizmu, a nawet udar cieplny. Ten ostatni może spowodować utratę przytomności, a nawet śmierć. Należy podkreślić, że wzrostowi temperatury ciała człowieka sprzyjają dodatkowy ciężar odzieży i ograniczenia w wykonywaniu wszelkiego rodzaju ruchów. Ilość nagromadzonego ciepła w organizmie żołnierza zależy od rodzaju wykonywanej pracy, ilości płynu w organizmie, rodzaju użytej odzieży i jej masy, stanu aklimatyzacji cieplnej, sprawności fizycznej osoby działającej w odzieży, zmęczenia oraz temperatury otoczenia i warunków terenowych.

• Odwodnienie jest związane z wydalaniem przez organizm wody w postaci potu. Wyższa temperatura ciała powoduje, że żołnierze w nałożonych indywidualnych środkach ochrony przed skażeniami wydzielają więcej potu niż normalnie (nawet 1,5 litra potu podczas godziny pracy). Już nieznaczny stopień odwodnienia osłabia zdolność organizmu do regulowania temperatury i redukuje korzyści wynikające z aklimatyzacji cieplnej i sprawności fizycznej. W rezultacie obniża się zdolność do pracy, apetyt i gotowość do działania. Nawet u żołnierzy, którzy nie są ofiarami przegrzania połączone efekty oddziaływania podwyższonej temperatury, odwodnienia i zwiększonego wysiłku podczas pracy przyczyniają się do obniżenia wydolności organizmu. Odwodnieniu można przeciwdziałać poprzez spożywanie płynów za pomocą urządzenia zamontowanego w masce lub, jeżeli warunki na to pozwalają, po zdjęciu maski przeciwgazowej. Problem uzupełniania płynów przez żołnierzy działających w indywidualnych środkach ochrony przed skażeniami musi się więc znajdować się w polu widzenia dowódcy.

• Brak możliwości spożywania posiłków to kolejny czynnik wpływający na zdolność bojową żołnierzy. Jest to czynnik istotny, w związku z tym, że intensywna praca prowadzi do zwiększonego zapotrzebowania energetycznego. Brak zaspokajania w niezbędne kalorie prowadzi do obniżenia wydolności żołnierzy.

1. Czynniki psychologiczne wynikają z izolacji żołnierzy działających w indywidualnych środkach ochrony przed skażeniami od otaczającego środowiska oraz stresu wywołanego walką.

• Izolacja od otoczenia jest rezultatem obniżenia zdolności widzenia (zawężone pole widzenia powodowane przez okular maski) i słyszenia (słyszalność głosu osoby będącej w masce znacznie się zmniejsza zwłaszcza, jeżeli używa się kaptura), a tym samym utrudnienia rozpoznawania i komunikowania się z innymi żołnierzami. Poza tym działanie w indywidualnych środkach ochrony przed skażeniami związane jest z wieloma innymi utrudnieniami (takimi chociażby jak obniżenie ruchliwości, zwinności i koordynacji ruchów). Wszystko to wywołuje frustracje, a nawet w niektórych przypadkach klaustrofobię. W przypadku długotrwałego działania w indywidualnych środkach ochrony przed skażeniami może wystąpić uczucie alienacji.

• Stres wywołany walką wynika z obserwowanych skutków oddziaływania nieprzyjaciela (ranni, zabici, zniszczenia, pożary, skażenia) oraz oddziaływujących warunków i zjawisk towarzyszących walce (hałas, zamieszanie, zmęczenie, zmiany w odżywianiu, trudności w utrzymaniu higieny osobistej). W warunkach użycia broni masowego rażenia i wykorzystania indywidualnych środków ochrony stres potęguje się i może wywołać straty psychiczne, szacowane na 10-30 % stanu osobowego. Zależą one od czasu i intensywności walki. Będą niższe, jeżeli wcześniej w toku szkolenia, żołnierze spotkają się z podobnymi sytuacjami. Realistyczne szkolenie w indywidualnych środkach ochrony w okresie poprzedzającym działania bojowe może ograniczyć oddziaływanie czynników psychologicznych i straty psychiczne.

Tak więc oddziaływanie czynników fizjologicznych i psychologicznych prowadzi do obniżenia wydolności żołnierzy. Stopień obniżenia wydolności żołnierzy zależy od stanu gotowości indywidualnych środków ochrony przed skażeniami (wysiłek żołnierzy w czasie wykonywanych działań zob. tabela 3), stanu środowiska, w którym działają żołnierze ubrani w indywidualne środki ochrony przed skażeniami.

Według ustaleń obowiązujących w NATO jest on określany przez współczynnik obniżenia wydolności. Przyjmuje się przy tym następujące jego wielkości:

- 1,0 - przy stanie środków ochrony określanym jako „NISKI”

- 1,2 - przy stanie środków ochrony określanym jako „ŚREDNI”

- 1,5 - przy stanie środków ochrony określanym jako „WYSOKI”

Wydolność bojową żołnierzy lub pododdziału (oddziału) działającego w środkach ochrony określa się /w procentach/ dzieląc liczbę 1 (odpowiadającą 100% wydolności) przez wartość współczynnika obniżenia wydolności (1,2 lub 1,5) i mnożąc otrzymany wynik przez 100. Wydolność bojową żołnierzy przy stanach gotowości środków ochrony określanym jako „ŚREDNI” i „WYSOKI” wynosi więc 83% i 66% maksymalnej wydolności. Oznacza to, że wydolność żołnierzy przy rozpatrywanych stanach gotowości indywidualnych środków ochrony przed skażeniami zmniejsza się odpowiednio o 17 i 34%.

Tabela 3

Wysiłek żołnierza w zależności od rodzaju wykonywanych czynności

i stanu gotowości środków ochrony

Wysiłek przy niskim (low) stanie gotowości środków ochrony	RODZAJ WYKONYWANYCH CZYNNOŚCI	Wysiłek przy średnim i wysokim (medium/high) stanie gotowości środków ochrony
1	2	3
Bardzo mały (BM)	leżenie na ziemi; przebywanie w okopach; przejazd w samochodzie; pełnienie służby wartowniczej; prowadzenie pojazdu;	Bardzo mały (BM)
Mały (M)	czyszczenie broni; marsz po utwardzonym podłożu z prędkością 1m/s; marsz po utwardzonym podłożu z 20 kg obciążeniem; marsz po utwardzonym podłożu z 30 kg obciążeniem;	Mały (M)
Średni (S)	marsz po piaszczystym podłożu z prędkością 1m/s bez obciążenia; marsz po utwardzonym podłożu z prędkością 1,6m/s bez obciążenia; marsz po utwardzonej powierzchni z prędkością 1,6 m/s i 20 kg obciążeniem; gimnastykowanie się;	Średni (S)
		marsz po utwardzonej powierzchni z prędkością 1,6 m/s z 20 kg obciążeniem; patrolowanie; okopywanie się; czołganie się z pełnym obciążeniem; prowadzenie walki.	Duży (D)
Duży (D)	marsz po utwardzonej powierzchni z prędkością 1,6 m/s z 30 kg obciążeniem; marsz po utwardzonej powierzchni z prędkością 2 m/s bez obciążenia; marsz po utwardzonej powierzchni z prędkością 2,3 m/s bez obciążenia; marsz po piaszczystym podłożu z prędkością 1,6 m/s bez obciążenia.

Uwaga:

Przy określaniu wysiłku należy uwzględniać zużycie energii:

• bardzo mały - 105-175 W,

• mały - 175-325 W,

• średni - 325-500 W,

• duży - 500 W i więcej.

4. Organizowanie działań w indywidualnych środkach ochrony przed skażeniami w zależności od przyjętego współczynnika osłabienia wydolności żołnierzy, wysiłku żołnierzy i temperatury otoczenia.

Działania prowadzone w indywidualnych środkach ochrony przed skażeniami powinny być odpowiednio organizowane, przy uwzględnieniu współczynnika osłabienia wydolności żołnierzy, wysiłku żołnierzy oraz temperatury otoczenia. Organizator działań powinien w związku z tym ustalić prognozowany współczynnik obniżenia wydolności żołnierzy, którzy będą działać w indywidualnych środkach ochrony przed skażeniami. W następnej kolejności, dla prognozowanego współczynnika obniżenia wydolności, przy uwzględnieniu ustalonego stanu gotowości środków ochrony, przewidywanego wysiłku oraz temperatury, określa się:

• maksymalny czas działania;

• ilość płynu niezbędną do uzupełnienia przez żołnierza przy maksymalnym czasie działania w indywidualnych środkach ochrony przed skażeniami.

W przypadku, gdy działania w indywidualnych środkach ochrony przed skażeniami będą trwać powyżej 5 godzin organizator działań powinien zaplanować działania cykliczne „praca-odpoczynek”. W tym przypadku określa się:

• czas pracy w ramach cyklu „praca-odpoczynek” przy prowadzeniu działań w czasie 5 godzinnym;

• ilość płynu niezbędną do uzupełnienia przez żołnierza przy realizowaniu cyklów „praca-odpoczynek” w ciągu 5 godzin.

Natowskie standardy organizowania i prowadzenia działań w indywidualnych środkach ochrony przed skażeniami przy prognozowanych współczynnikach osłabienia wydolności żołnierzy 1, 1,2 i 1,5 (stany gotowości środków ochrony NISKI, ŚREDNI, WYSOKI) przedstawiono odpowiednio w tabelach 4, 5, 6.

Tabela 4

STAN GOTOWOŚCI ŚRODKÓW OCHRONY „NISKI” (LOW).

WSPÓŁCZYNNIK OBNIŻENIA WYDOLNOŚCI - 1.

Maksymalny czas działania w indywidualnych środkach ochrony przed skażeniami (min).

T ^oC	Stan gotowości środków ochrony
		NISKI				ŚREDNI				WYSOKI
		BM	M	S	D	BM	M	S	D	BM	M	S	D
15-20 21-25 26-30 31-35 36-40 41-45	- - - - - -	- - - - - -	- - - - - 125	260 145 115 90 75 60	- - - - - -	- - - - - 115	- - - - 90 55	240 130 90 75 55 40	- - - - - 85	- - - - 115 50	- - - 95 50 30	180 110 75 55 35 15

(-) nie ustala się

Ilość płynu (l/h) niezbędna do uzupełnienia przez żołnierzy przy maksymalnym czasie działań.

T ^oC	Stan gotowości środków ochrony
		NISKI				ŚREDNI				WYSOKI
		BM	M	S	D	BM	M	S	D	BM	M	S	D
15-20 21-25 26-30 31-35 36-40 41-45	0,3 0,4 0,7 0,8 1,0 1,2	0,5 0,6 0,9 1,0 1,2 1,4	0,8 0,9 1,2 1,4 1,6 1,9	1,1 1,3 1,5 1,7 2,0 2,0	0,3 0,4 0,7 0,9 1,2 1,5	0,5 0,7 0,9 1,1 1,4 1,9	0,9 1,0 1,3 1,5 1,9 2,0	1,1 1,3 1,7 1,9 2,0 2,0	0,3 0,5 0,8 1,0 1,5 2,0	0,5 0,7 1,0 1,3 1,9 2,0	0,9 1,0 1,4 1,8 2,0 2,0	1,2 1,4 1,8 2,0 2,0 2,0

Czas pracy w ramach cyklów „praca-odpoczynek” przy prowadzeniu działań w czasie 5 godzin (ilość minut pracy w ciągu godziny).

T ^oC

Stan gotowości środków ochrony

NISKI

ŚREDNI

WYSOKI

BM

M

S

D

BM

M

S

D

BM

M

S

D

15-20 21-25 26-30 31-35 36-40 41-45

- - - - - -

- - - - - -

- - - - - 30

50 40 35 30 25 20

- - - - - -

- - - - - x

- - - - 25 x

50 40 30 25 15 x

- - - - - x

- - - - x x

- - - 25 x x

40 30 25 15 x x

(-) nie ustala się, (x) praca niemożliwa

Ilość płynu (l/h) niezbędna do uzupełnienia przez żołnierza przy realizowaniu cyklów „praca-odpoczynek” w ciągu 5 godzin.

T ^oC

Stan gotowości środków ochrony

NISKI

ŚREDNI

WYSOKI

BM

M

S

D

BM

M

S

D

BM

M

S

D

15-20 21-25 26-30 31-35 36-40 41-45

- - - - - -

- - - - - -

- - - - - 1,5

0,9 1,0 1,1 1,2 1,4 1,4

- - - - - -

- - - - - x

- - - - 1,4 x

0,8 0,9 1,2 1,2 1,3 x

- - - - - x

- - - - x x

- - - 1,3 x x

0,9 1,0 1,2 1,2 x x

(-) nie limitowana, (x) praca niemożliwa

Tabela 5

STAN GOTOWOŚCI ŚRODKÓW OCHRONY „ŚREDNI” (MEDIUM).

WSPÓŁCZYNNIK OBNIŻENIA WYDOLNOŚCI - 1,2.

Maksymalny czas działania w indywidualnych środkach ochrony przed skażeniami (min).

T ^oC	Stan gotowości środków ochrony
		NISKI				ŚREDNI				WYSOKI
		BM	M	S	D	BM	M	S	D	BM	M	S	D
15-20 21-25 26-30 31-35 36-40 41-45	- - - - - -	- - - - 225 100	110 85 70 60 50 45	50 45 40 40 35 30	- - - - - 155	- - - 210 90 65	100 75 60 50 40 35	45 45 35 35 25 25	- - - - 165 80	- - - 100 65 50	90 70 55 45 35 30	45 40 35 30 20 15

(-) nie ustala się

Ilość płynu (l/h) niezbędna do uzupełnienia przez żołnierzy przy maksymalnym czasie działań.

T ^oC	Stan gotowości środków ochrony
		NISKI				ŚREDNI				WYSOKI
		BM	M	S	D	BM	M	S	D	BM	M	S	D
15-20 21-25 26-30 31-35 36-40 41-45	0,5 0,7 0,9 1,0 1,2 1,4	0,9 1,0 1,2 1,4 1,7 1,9	1,5 1,7 1,9 2,0 2,0 2,0	2,0 2,0 2,0 2,0 2,0 2,0	0,6 0,7 0,9 1,1 1,4 1,8	0,9 1,0 1,3 1,6 1,9 2,0	1,6 1,8 2,0 2,0 2,0 2,0	2,0 2,0 2,0 2,0 2,0 2,0	0,6 0,8 1,0 1,3 1,9 2,0	0,9 1,1 1,5 1,8 2,0 2,0	1,7 1,9 2,0 2,0 2,0 2,0	2,0 2,0 2,0 2,0 2,0 2,0

Czas pracy w ramach cyklów „praca-odpoczynek” przy prowadzeniu działań w czasie 5 godzin (ilość minut pracy w ciągu godziny).

T ^oC

Stan gotowości środków ochrony

NISKI

ŚREDNI

WYSOKI

BM

M

S

D

BM

M

S

D

BM

M

S

D

15-20 21-25 26-30 31-35 36-40 41-45

- - - - - -

- - - - 35 x

35 30 20 15 5 x

20 20 15 10 x x

- - - - - x

- - - 20 x x

30 25 15 5 x x

20 15 10 x x x

- - - - x x

- - - x x x

30 25 10 x x x

20 15 5 x x x

(-) nie ustala się, (x) praca niemożliwa

Ilość płynu (l/h) niezbędna do uzupełnienia przez żołnierza przy realizowaniu cyklów „praca-odpoczynek” w ciągu 5 godzin.

T ^oC

Stan gotowości środków ochrony

NISKI

ŚREDNI

WYSOKI

BM

M

S

D

BM

M

S

D

BM

M

S

D

15-20 21-25 26-30 31-35 36-40 41-45

- - - - - -

- - - - 1,1 x

1,0 1,1 1,1 1,2 1,3 x

0,9 0,9 1,0 1,0 x x

- - - - - x

- - - 1,2 x x

1,0 1,0 1,1 1,1 x x

0,9 0,9 1,0 x x x

- - - - x x

- - - x x x

1,0 1,1 1,1 x x x

0,8 0,9 0,9 x x x

(-) nie limitowana, (x) praca niemożliwa

Tabela 6

STAN GOTOWOŚCI ŚRODKÓW OCHRONY „WYSOKI” (HIGH).

WSPÓŁCZYNNIK OBNIŻENIA WYDOLNOŚCI - 1,5.

Maksymalny czas działania w indywidualnych środkach ochrony przed skażeniami (min).

T ^oC	Stan gotowości środków ochrony
		NISKI				ŚREDNI				WYSOKI
		BM	M	S	D	BM	M	S	D	BM	M	S	D
15-20 21-25 26-30 31-35 36-40 41-45	- - - - - -	- - - - 115 80	85 70 60 50 45 40	45 40 40 35 30 25	- - - - - 125	- - - 120 80 60	75 65 55 45 40 35	40 40 35 30 25 20	- - - - 190 75	- - 220 85 60 50	70 60 50 40 35 30	40 35 30 25 20 15

(-) nie ustala się

Ilość płynu (l/h) niezbędna do uzupełnienia przez żołnierzy przy maksymalnym czasie działań.

T ^oC	Stan gotowości środków ochrony
		NISKI				ŚREDNI				WYSOKI
		BM	M	S	D	BM	M	S	D	BM	M	S	D
15-20 21-25 26-30 31-35 36-40 41-45	0,6 0,7 0,9 1,0 1,3 1,5	0,9 1,1 1,3 1,5 1,8 2,0	1,7 1,9 2,0 2,0 2,0 2,0	2,0 2,0 2,0 2,0 2,0 2,0	0,6 0,8 1,0 1,2 1,5 2,0	1,0 1,2 1,5 1,7 2,0 2,0	1,8 2,0 2,0 2,0 2,0 2,0	2,0 2,0 2,0 2,0 2,0 2,0	0,6 0,8 1,1 1,4 1,9 2,0	1,0 1,2 1,6 2,0 2,0 2,0	1,8 2,0 2,0 2,0 2,0 2,0	2,0 2,0 2,0 2,0 2,0 2,0

Czas pracy w ramach cyklów „praca-odpoczynek” przy prowadzeniu działań w czasie 5 godzin (ilość minut pracy w ciągu godziny).

T ^oC

Stan gotowości środków ochrony

NISKI

ŚREDNI

WYSOKI

BM

M

S

D

BM

M

S

D

BM

M

S

D

15-20 21-25 26-30 31-35 36-40 41-45

- - - - - -

- - - - x x

30 20 15 10 x x

15 15 10 5 x x

- - - - - x

- - - x x x

25 20 10 x x x

20 15 10 x x x

- - - - x x

- - x x x x

25 20 x x x x

15 10 x x x x

(-) nie ustala się, (x) praca niemożliwa

Ilość płynu (l/h) niezbędna do uzupełnienia przez żołnierza przy realizowaniu cyklów „praca-odpoczynek” w ciągu 5 godzin.

T ^oC

Stan gotowości środków ochrony

NISKI

ŚREDNI

WYSOKI

BM

M

S

D

BM

M

S

D

BM

M

S

D

15-20 21-25 26-30 31-35 36-40 41-45

- - - - - -

- - - - x x

1,0 1,1 1,1 1,1 x x

0,8 0,9 1,0 1,0 x x

- - - - - x

- - - x x x

1,0 1,1 1,1 x x x

0,8 0,9 0,9 x x x

- - - - x x

- - x x x x

1,0 1,0 x x x x

0,8 0,8 x x x x

(-) nie limitowana, (x) praca niemożliwa

5. Realizowanie przedsięwzięć zmniejszających negatywne skutki działania w indywidualnych środkach ochrony przed skażeniami.

Negatywne skutki działania w indywidualnych środkach ochrony przed skażeniami mogą być znacznie zmniejszane w wyniku zrealizowania szeregu przedsięwzięć. Przede wszystkim, w okresie pokoju, żołnierze powinni się szkolić i przygotowywać do wykonywania etatowych zadań w warunkach użycia indywidualnych środków ochrony przed skażeniami. Czasy przebywania i działania w nich powinny być w toku służby wojskowej stopniowo przedłużane. Systematyczne szkolenie w wykonywaniu zadań w nałożonych do położenia bojowego środkach ochrony pozwala dowódcom i ich podwładnym zapoznać się z problemami, jakie z tego wynikają. Zajęcia i treningi w indywidualnych środkach ochrony dają możliwość żołnierzom uzyskania niezbędnych doświadczeń i biegłości. Pozwalają im wykonywać etatowe działania niejako automatycznie, co przyczynia się do zmniejszenia negatywnych skutków działania w środkach ochrony. Te ostatnie mogą też być zmniejszane w wyniku podjęcia następujących działań:

• wcześniejsze planowanie - polega na planowaniu działań w indywidualnych środkach ochrony, jeżeli jest to możliwe, na 24-28 godzin wcześniej. W takim przypadku możliwe jest wcześniejsze zaplanowanie działań w ramach cyklów „praca-odpoczynek” z uwzględnieniem wykonywanych zadań, przewidywanego wysiłku i warunków środowiskowych.

• organizowanie działań w zespołach - sprowadza się do: stosowania obowiązujących sposobów indywidualnej identyfikacji osób działających w indywidualnych środkach ochrony; prowadzenia „krótkich rozmów” podczas przebywania w tych środkach; łączenia w pary żołnierzy doświadczonych i mniej doświadczonych; wzajemne obserwowanie się wszystkich członków zespołu i reagowanie na występujące w nich oznaki stresu i działające na nich czynniki rażenia.

• stwarzanie optymalnych warunków w toku organizowania i prowadzenia działań - polega na: zaplanowaniu działań w indywidualnych środkach ochrony przed skażeniami w możliwie najkrótszym czasie; organizowaniu działań cyklicznie „praca-odpoczynek” i w miarę możliwości zmniejszanie intensywności działań; wykonywaniu czynności w środkach ochrony, w miarę możliwości w cieniu; dostarczaniu żołnierzom działającym w środkach ochrony płynów w celu zmniejszenia efektu odwodnienia i udaru termicznego; korzystaniu, jeżeli to możliwe, ze zbiorowych środków ochrony przed skażeniami; stworzeniu żołnierzom pracującym w indywidualnych środkach ochrony odpowiednich warunków do picia, jedzenia i spania; stosowaniu rotacji zadań i ludzi podczas długotrwałych działań; nie organizowaniu i nie planowaniu działań w ekstremalnych temperaturach jeżeli jest to możliwe; pamiętaniu, że nawet krótkie przerwy przy długotrwałej izolacji od otoczenia są efektywne w utrzymaniu wydolności; zwiększaniu sił lub dzieleniu pracy między dwa pododdziały (dwie jednostki); wykorzystywaniu do działań zimniejszej pory dnia lub nocy

• ogłaszanie krótkich odpoczynków, dających możliwości snu, jedzenia i picia, a przez to optymalizację działań;

• wykorzystanie przez dowódców specyficznych sposobów dowodzenia - polega na: przekazywaniu uprawnień podwładnym, stosowaniu standardowych procedur obowiązujących jednostki; trzymaniu mikrotelefonu możliwie najbliżej ust (emitera głosu); przekazywaniu komend i rozkazów akustycznymi środkami łączności wolno i zrozumiale oraz ich powtarzanie; efektywnym wykorzystaniu rąk i innych wizualnych sygnałów do przekazywania informacji; stosowaniu pisemnych form przekazywania zadań i poleceń (jeżeli jest to możliwe); wykorzystaniu środków ochrony zbiorowej (jeżeli jest to możliwe) do eliminowania ograniczeń wynikających z używania indywidualnych środków ochrony przed skażeniami.

6. Identyfikacja osobista w indywidualnych środkach ochrony przed skażeniami.

1. Problem identyfikacji osobistej jest rozwiązany w STANAGU 2429. Jego celem jest ustalenie w NATO systemu pozwalającego na szybką identyfikację narodowości osób ubranych w Indywidualne Środki Ochrony Przed Skażeniami (IPE).

2. System identyfikacji osób ubranych w Indywidualne Środki Ochrony Przed Skażeniami (IPE) składać się będzie z samoprzylepnej karty identyfikacyjnej, w kolorze zielonym NATO, informacje na niej zawarte powinny być zapisane dużymi czarnymi literami.

1. Nazwisko i inicjały

2. Stopień wojskowy

3. Narodowość (zgodnie z ADatP -3)

4. Grupę krwi (opcja)

1. Wywieszka identyfikacyjna będzie noszona:

1. Na klatce piersiowej

2. Ponadto, na ramieniu

3. Ponadto, na pochłaniaczu

1. Samoprzylepna wywieszka identyfikacyjna nie będzie odkażana i będzie wymieniana razem z Indywidualnymi Środkami Ochrony Przed Skażeniami (IPE)

PRZYKŁAD SYSTEMU IDENTYFIKACJI

Litery: wysokość 1,0 cm; grubość 0,2 cm.

Kolor: tło - zielony NATO; liter - czarny.

Rozmiar: 15 cm x 4 cm.

2

FR 0 Rh POS

LCL J. DUPONT

KRAJ

Dane zgodne z AdatP - 3

STOPIEŃ/ NAZWISKO

GRUPA KRWI

---