1. Prawo międzynarodowe - zespół norm regulujących stosunki pomiędzy państwami, organizacjami, innymi podmiotami prawa międzynarodowego. Podstawą prawa międzynarodowego jest prawo wojny (reg. Możliwości wstrzymania wojny, prowadzenia) ale z czasem zaczęło ustępować regulacjom pokojowym.

2. Działy prawa międzynarodowego:

1. Prawo traktatów - informacje dotyczące umów międzynarodowych

2. Prawo terytorialne - terytorium państwa, prawo morza

3. Prawo ludności - ochrona praw człowieka, obywatelstwo

4. Prawo organizacji międzynarodowych

5. Prawo dyplomatyczne i konsularne

6. Prawo dotyczące rozstrzygania sporów międzynarodowych

7. Prawo konfliktów zbrojnych

8. Prawo karne

3. Źródła prawa międzynarodowego

1. Umowa międzynarodowa - najważniejsze i niekwestionowane źródło, największa ilość norm prawa międzynarodowego powstaje w wyniku zawierania umów międzynarodowych

2. Zwyczaj międzynarodowy - dawniej podstawowe źródło prawa międzynarodowego, tworzony przez jednolitą praktykę państw, które w podobnych sytuacjach zachowywały się podobnie, z czasem nabrał charakteru prawnie wiążącego.

3. Ogólne zasady prawa - można nazwać pomocniczym źródłem prawa, często są interpretowane w orzecznictwie sądów międzynarodowych a czasami wprost w przepisach prawa

4. Uchwały organizacji międzynarodowych

4. Cechy prawa międzynarodowego

1. Brak hierarchii źródeł prawa brak konstytucji, nie można stwierdzić że dana umowa międzynarodowa jest ważniejsza od innej, nie można wskazać, że umowa jest ważniejsza od zwyczaju bo tak jak umowa nie może zmienić zwyczaju tak zwyczaj nie może zmienić umowy

2. Normy względnie obowiązujące to normy, które w zasadniczej mierze występują na gruncie prawa międzynarodowego, istnieje pewna grupa norm bezwzględnie obowiązujących ius cogens. Inne normy z tymi normami nie mogą być sprzeczne a jeżeli państwa podpisujące taką umowę to można domagać się jej unieważnienia.

3. Brak centralnego nadrzędnego ustawodawcy i rzędu

4. Brak zorganizowanego aparatu przymusu. Państwo musi wyrazić zgodę na poddanie się sądownictwu międzynarodowemu. Każde państwo indywidualnie lub wspólnie z innymi państwami może występować w obronie naruszonego prawa.

5. Funkcje prawa między narodowego

1. Reguluje stosunki zewnętrzne

2. Określa sytuacje państwa w społeczności międzynarodowej

3. Określa ogólne zasady postępowania państw we wzajemnych stosunkach i ustala ich formy

4. Określa zasady postępowania na obszarach niepodlegających suwerenności państwowej

Umowa międzynarodowa

1. Źródło - konwencja wiedeńska o prawie traktatów - Wiedeń 23 V 1969 r.. Polska ratyfikowała ją 27 IV 1990 r.

2. Pojęcia:

1. Umowa międzynarodowa jest to zgodne oświadczenie woli co najmniej dwóch podmiotów prawa międzynarodowego i wywołuje skutki w tej sferze niezależnie od tego czy jest ujęto w jednym czy większej liczbie dokumentów bez znaczenia na ich nazwę

2. Ratyfikacja - lub zatwierdzenie - może być przystąpienie do umowy lub przyjęcie umowy i są to akty międzynarodowe, przez które państwo wyraża na płaszczyźnie międzynarodowej swoją zgodę do związania się traktatem

3. Pełnomocnictwo - zgodnie z konwencją o prawie traktatu oznacza dokument wystawiony przez kompetentną władzę państwową wyznaczającą kompetentne osoby do reprezentowania państwa w negocjowaniu przyjęciu lub ustaleniu tekstu umowy, wyrażeniu zgody przez państwo na związanie się traktatem lub dokonywaniu innej czynności związanej z traktatem

4. Państwo negocjujące - państwo, które brało udział w opracowaniu i przyjęciu tekstu umowy międzynarodowej

5. Państwo umawiające się - państwo które wyraziło zgodę na związanire się traktatem i w stosunkach do którego traktat wszedł w życie

6. Państwo trzecie - państwo które nie jest stroną traktatu

3. Prawo do zawierania traktatów ma każde państwo

4. Prawo do zawierania umów międzynarodowych mają również i inne podmioty prawa międzynarodowego

5. Podział umów międzynarodowych:

1. Kryterium ilości stron

1. Dwustronne

2. Wielostronne

2. Kryterium dot. Sposobu przystępowania do umowy międzynarodowej

1. Otwartekażdy podmiot pprawa międzynarodowego może przystąpić

2. Półotwarte - może do nich przystąpić państwo po spełnieniu określonych warunków

3. Zamknięte - może do nich przystąpić państwo tylko za zgodą wszystkich dotychczasowych stron umowy

3. Forma zawarcia umowy

1. Pisemne

2. Ustne - wiążą strony ale są trudne w dowodzeniu np. przed sądami międzynarodowymi

4. Kryterium związane z procedurą ich zawarcia

1. W trybie prostym - wiążą z momentem ich podpisania

2. W trybie złożonym - do związania się umową potrzebne są podpisanie umowy i jej ratyfikacja

6. Budowa umowy międzynarodowej

1. Postanowienie wstępne

1. Tytuł - wskazuje się w nim czym ona jest (nazwa umowy), podaje się strony umowy i przedmiot

2. Preambuła - uroczysty wstęp, może mieć w sobie inwokacje, intytulacje (wymienienie stron umowy), arenga (motyw), narracje (opis czynności, które doprowadziły do zawarcia umowy), komparycje (wzmianka o pełnomocnikach),

3. stwierdzenie tekstu umowy („strony postanawiają, że.....”)

2. Część metrialno - prawna

1. Dyspozycja UM - przepisy materialno - formalne, konkretne zagadnienia, które są przedmiotem UM, zawiera bardzo często tzw. klauzule takie jak arbitrażowa (zwana sądową która zobowiązuje strony do przekazania sprawy spornej do sądu arbitrażowego (rozjemczego)); wzajemności - zobowiązuje do traktowania obywateli drugiej strony w ten sam sposób jak obywatele traktowani są przez to państwo); narodowa (zobowiązuje każdą ze stron do traktowania obywateli drugiej strony jak swoich własnych), najwyższego zobowiązania (zobowiązanie się państwa do przyznania innemu państwu nie mniejszych przywilejów handlowych niż przyznane zostały państwu trzeciemu, jest nadawana na zasadzie wzajemności i oznacza, że państwa te uzyskują wszelkie przywileje handlowe przyznane kiedykolwiek państwom trzecim. Gwarantuje równe traktowanie w obrocie gospodarczym i sprzyja przejrzystości handlu międzynarodowemu, wyjątkami od nie są: unie celne, strefy wolnego handlu, handel z krajami rozwijającymi się)

3. Część formalno - prawna - zawiera przepisy dotyczące sposobu wejścia w życie umowy.

1. klauzula ratyfikacyjna (zatwierdzenie umowy; zawiera też termin wejścia w życie umowy); może być zawarta

2. klauzula o prowizorycznym stosowaniu umowy (po podpisaniu umowy ale przed jej ratyfikacją państwa mogą się umówić, że już wtedy będą stosować jej zapisy);

3. klauzula retroaktywności (strony umawiają się, że umowa będzie stosowana nawet przed podpisaniem umowy);

4. umowa może być terminowa lub bezterminowa. Przy umowach bezterminowych państwa mogą zawrzeć klauzule denuncjacyjną (wprowadza możliwość wypowiedzenia umowy, strony ustalają tu termin wypowiedzenia umowy, warunki czy też okres wypowiedzenia).

5. Klauzula prolongacyjna - do umów terminowych strony mogą się umówić, żer umowa po upływie terminu, na jaki została zawarta automatycznie przedłuży się, jeżeli żadna ze stron nie złoży oświadczenia o odmiennej treści.

4. Miejsce i data zawarcia umowy

5. Podpisy i pieczęcie - zgodnie z regułami:

1. Reguła alternatu - jako pierwsza podpisuje strona dla której przeznaczony jest pierwszy egzemplarz umowy

2. Reguła alfabetyczna - przy umowach wielostronnych

3. Reguła péle - méle - strony podpisują umowę dowolnie

7. Proces zawierania umów:

1. Ustalenie tekstu umowy - następuje w drodze wymiany not, rokowania

2. Pparafowanie przez pełnomocników - zwykle inicjały, element nieobowiązkowy

3. Podpisanie - nabranie mocy prawnej z wyłączeniem umów kótre wymagają ratyfikacji lub zatwierdzenia.

8. Pełnomocnictwa - osobą upoważnioną do podpisania umowy w imieniu państwa jest osoba która złoży stosowne pełnomocnictwo, chyba że z praktyki wynika, że pewne kategorie osób których uważa się za umocowanych bez dodatkowych pełnomocnictw. Do podpisywania umów bez pełnomocnictw zalicza się szefów państw, premierów, ministrów spraw zagranicznych, a z racji pełnionej funkcji: szefowie misji dyplomatycznych są umocowani do przyjęcia tekstu umowy

9. Ratyfikacja umowy - oznacza zatwierdzenie umowy międzynarodowej przez głowę państwa. Dla niektórych typów umów konieczna jest zgoda parlamentu. Okoliczności dotyczące ratyfikacji, w szczególności przypadki, kiedy to ratyfikacja wymaga uprzedniej zgody parlamentu określają konstytucje narodowe. W praktyce przyjęło się, że nie wymagają ratyfikacji deklaracje o treści politycznej, resortowe lub administracyjne lub podczas działań wojennych. W Polsce ratyfikuje i wypowiada umowy prezydent jako głowa państwa lub może skorzystać z uprawnienia złożenia wniosku do TK. Jest kategoria umów wymagających zgody parlamentu, zwłaszcza te, które dotyczą przekazania uprawnień z zakresu suwerenności państwowej, organizacji międzynarodowej. Ratyfikacja wywołuje skutki z chwilą wymiany dokumentów ratyfikujących (zwłaszcza przy dwustronnych umowach). Przy wielostronnych - przez złożenie dokumentów ratyfikacyjnych w odpowiednim miejscu. Brak Ratyfikacji oznacza, że umowa nie została zawarta nawet jak została podpisana.

10. Zatwierdzenie umowy międzynarodowej - inna forma wyrażenia zgody na obowiązywanie UM w porządku wewnętrznym państwa:

1. Proste - składa się z oświadczenia woli (w Polsce przez Radę Ministrów). Rada ministrów wydaje oświadczenie woli na podpisanie umowy a później drugie na związanie się umową

2. Złożone - do umów wielostronnych - Rada Ministrów wydaje oświadczenie woli na podpis umowy i umowa wtedy jest wiążąca

11. Skutki prawne umów dla stron trzecich - ogólna zasada prawa międzynarodowego odnosząca się do UM jest zasada zgodnie z którą prawa i obowiązki wynikłe z umowy dotyczą tylko stron umowy z pewnymi wyjątkami:

1. Sytuacja państwa - agresora - wskazać należy, że w UM która jest traktatem pokojowym mogą być narzucone pewne obowiązki na państwo - agresora.

2. W przypadku, gdy UM przewiduje, dla państwa trzeciego obowiązek to wtedy postanowienia umowy w tym zakresie wywołują skutki prawne pod warunkiem że państwo trzecie przyjmie te obowiązki na piśmie. Jeżeli nie wyrazie tego - to postanowienia tej części umowy są nieważne.

3. W przypadku, gdy UM przyznaje państwu trzeciemu konkretne prawo to wówczas zgodę państwa trzeciego na to prawo domniemuje się, chyba, że postanowienie UM stanowią inaczej.

12. Przyczyny nieważności UM

1. Okoliczności związane z naruszeniem prawa wewnętrznego kontrahentów. Konwencja dopuszcza możliwość powołania się na tę okoliczność wyłącznie w sytuacji gdy pogwałcona nortma prawa wewnętrznego na zasadnicze znaczenie tj. obiektywnie widoczna dla każdego państwa postępującego w danej sprawie zgodnie ze zwyczajowa praktyką i w dobrej wierze.

2. Wady oświadczeń woli:

1. Błąd - okoliczność, na która strona może się powołać się żądając unieważnienia umowy. Musi być on istotny, dotyczyć faktu lub sytuacji, która istniała w czasie zawierania umowy i stanowiła istotną podstawę zgody państwa na zawarcie UM. Na błąd nie może powoływać się państwo, które swoim postępowaniem przyczyniło się do błędu lub też okoliczności były takie, że państwo powinno liczyć się z możliwością wystąpienie błędu.

2. Podstęp, oszustwo - można się na to powoływać, jeżeli państwo zostało nakłonione do zawarcia umowy drogą oszukańczą. Państwo zostało umyślnie wprowadzone w błąd przez inne państwo.

3. Przekupstwo - UM została zawarta przez państwo w drodze przekupstwa jego przedstawiciela

4. Przymus - może być rozpatrywany w dwóch płaszczyznach: wobec przedstawiciela państwa i wobec samego państwa. Wobec przedstawiciela państwa polega na tym, że wyrażenie zgody na związanie się UM zostało spowodowane użyciem groźby lub czynem bezprawnym skierowanym wobec tego przedstawiciela. Groźba użycie siły lub użycie siły muszą być zawarte w przymusie państwa. Wyłączone są z tego traktaty pokojowe wobec państwa agresora.

3. Sprzeczność z norami ius cogens - nieważna jest UM, która była zawarta z naruszeniem norm bezwzględnie obowiązujących w chwili jej zawarcia.

13. Konwalidacja UM - czyli uczynienie UM ważnej pomimo obarczenia jej nieważnością. Państwo konwaliduje UM wypełniając jej postanowienie, chociaż mogło by się domagać jej unieważnienia. Nie można konwalidować UM, gdy jest dotknięta przymusem lub sprzecznością z ius cogens. Jeżeli państwo przez dłuższy czas stosuje się do takiej UM wtedy nie można powoływać się na nieważność. Konwalidacja jest więc nieodwracalna.

14. Wygaśnięcie UM:

1. Przyczyny obejmujące zapisy przewidziane w umowie

1. Upływ czasu - np. umowy terminowe lub bez klauzuli prolongacyjnej

2. Spełnienie warunku rozwiązującego

2. Przyczyny nieprzewidziane w umowie

1. Utrata podmiotowości jednej ze stron

2. Uchylenie się od umowy za zgodną wolą stron - możliwe w każdym czasie i bez uzasadnienia pod warunkiem zgody kontrahenta

3. Jednostronne uznanie umowy za wygasłą z powodu zaistnienia wyjątkowych okoliczności tj. pogwałcenia umowy przez drugą stronę, powstanie sytuacji w której wykonywanie umowy niemożliwe. Zasadnicza zmiana okoliczności „rebus sic stantibus” (ponieważ sprawy przybrały taki obrót) których nie można było przewidzieć w momencie zawierania UM, radykalne przekształcenie zakresu obowiązków jakie na podstawie umowy pozostają jeszcze do wypełnienia.

Prawa człowieka

1. Są to prawa pierwotne w stosunku do państwa, przysługujące każdemu człowiekowi nie zależnie od przynależności państwowej czy pozycji w społeczeństwie. Są to prawa niezbywalne.

2. Podział w zależności od rodzaju prawa

1. Obywatelskie - osobiste (do życia, wolności); polityczne (np. czynne i bierne prawo wyborcze)

2. Gospodarcze i socjalne - np. prawo do własności, zasiłek

3. Kolektywne - prawo do demokracji, pokoju

3. Inny podział:

1. Materialne - konkretne prawa przysługujące jednostce

2. Proceduralne - za ich pomocą jednostka może domagać się ochrony praw materialnych np. prawo do sądów.

4. Międzynarodowe prawo praw człowieka - część prawa międzynarodowego publicznego, które za przedmiot regulacji obejmuje podmiotowe, indywidualne , uniwersalne i niezbywalne oraz ponad polityczne prawa człowieka i podstawowe wolności.

5. Międzynarodowy system ochrony praw człowieka składa się z:

1. Podstawa prawna - dokument stanowiący wiążące prawo międzynarodowe. W dokumencie tym skodyfikowane są prawa człowieka materialne i proceduralne

2. Z instytucji lub ich zespołu, które stoją na straży przestrzegania wszelkich dyspozycji wynikających podstawy prawnej.

3. Zespół procedur, metod, mechanizmów umożliwiającą weryfikację, przyjętych przez państwa zobowiązań a w razie stwierdzonych uchybień zmobilizowanie państwa do zgodnego z dokumentem stanowiącym podstawę prawną.

4. Podstawę międzynarodowego systemu ochrony praw człowieka stworzyła uchwalona
   10 XII 1948 r. przez zgromadzenie ogólne ONZ powszechna deklaracja praw człowieka i podstawowych wolności.

5. Europejska konwencja o ochronie praw człowieka i wolności (1950) - Rada Europy

Organizacje międzynarodowe

1. Struktury - co najmniej 3 członków spisujących UM (zwaną dalej statutem). Którą umową powołują do życia organizację. W statucie określa się zadania, cele i strukturę organizacji międzynarodowej: organy otwarte i zamknięte:

1. Zgromadzenie ogólne - wszyscy przedstawiciele zbierają się raz do roku i określają cele statutowe

2. Komitet lub rada - zbiera się kilka razy do roku, stanowi o bieżącej działalności, delegaci lub przedstawiciele zgromadzenia ogólnego

3. Członkowie - pierwotni (od początku tworzyli organiaację) i wtórni (dołączający)

4. Biuro (sekretariat) - może mieć swoje delegatury w innych państwach członkowskich

2. Organy wyspecjalizowane ONZ - szczególny rodzaj organizacji, który łącznie z ONZ tworzą system narodów zjednoczonych np. WHO (światowa organizacja zdrowia) UNESCO (ds. wychowania, nauki i kultury)

3. Funkcje organizacji:

1. Regulacyjna - ustanawia pewne normy, wzorce do postępowania o charakterze moralnym, politycznym lub prawnym. Wyznaczę pewien kanon postępowania

2. Kontrolna - kontrolowanie członków organizacji z przestrzegania ustalonych wzorców, norm

3. Operacyjna - polega na podejmowaniu pewnej aktywności na podstawie własnej decyzji i przy użyciu zasobów osobowych jak i materialnych znajdujących się w zasobach danej organizacji - wynika to z wtórnej podmiotowości prawnej.

4. Forum - oznacza, że organizacja może stać się miejscem spotkań podmiotów celem odbycia konsultacji, mediacji itp.

4. Uchwały organizacji międzynarodowych - Od uchwał odróżniamy wszelki akty skodyfikowane. Rodzaje uchwał:

1. Dosłowne powtórzenie norm międzynarodowych zarówno skodyfikowanych jak i zwyczajowych

2. Uchwały dotyczące spraw wewnętrznych organizacji

3. Niektóre uchwały mogą wykraczać i konkretyzować normy prawa międzynarodowego. Takie uchwały mogą zawierać normy kolizyjne, takie normy mogą być asumptem do kodyfikacji czyli silnie stymulować do tworzenia prawa. Są znaczącym wzorem dla społeczności międzynarodowej bo złamanie uchwał może wiązać się z wykluczeniem z organizacji. Ponadto w pewnym zakresie mogą oddziaływać na prawo wewnętrzne.

Organizacja Narodów Zjednoczonych - ONZ

1. Następca Ligi Narodów, powstała 24 X 1945 r. w chwili wejścia w życie Karty Narodów. Uchwalono ją w San Francisco i stała się statutem ONZ.

2. Zadania:

1. Utrzymywanie pokoju na świecie za pomocą zbiorowych i pokojowych wysiłków

2. Rozwijanie przyjaznych stosunków

3. Rozwiązanie problemów o charakterze gospodarczym, społecznym, humanitarnym oraz dot. Praw człowieka

4. Forum spotkań międzynarodowych

3. Członkostwo w ONZ (obecnie 192 członków)

1. Każde państwo miłujące pokój przyjęło zobowiązania zawarte w karcie i jest je w stanie zrealizować

2. Wskutek uchwały ONZ zaopiniowania przez Radę bezpieczeństwa ONZ

3. Wystąpienie - przez deklaracje państwa

4. Wykluczenie - wskutek uporczywego łamania karty narodów zjwdnoczonych - przez uchwałę na wniosek Rady bezpieczeństwa

4. Organy ONZ

1. Zgromadzenie ogólne - przedstawiciele wszystkich krajów członkowskich

2. Rada Bezpieczeństwa - 5 członków stałych (Chiny, Fr, Rus, USA, GB) i 10 niestałych (wybieranych na 2 lata zgodnie z kluczem: 5 dla Afryki i Azji; 2 - Ameryka łacińska; 2 Europa zachodnia, 1 - Europa środkowa)

1. głosowanie w RB - Rada przyjmuje uchwały większością 9 głosów spośród 15 członków. Wśród uchwał wyróżnia się uchwały dotyczące spraw proceduralnych oraz uchwały dotyczące innych spraw. W przypadku spraw innych do ważności uchwały wymagane są zgodne głosy członków stałych. Jednak w drodze zwyczaju wykształciła się zasada, że uchwała zostaje przyjęta także w wypadku, gdy żaden z członków stałych nie wyrazi sprzeciwu (pierwszy przypadek takiej interpretacji, niezgodnej z literalnym brzmieniem art. 27 Karty Narodów Zjednoczonych, miał miejsce w 1950 r. w związku z interwencją ONZ w Korei). Do zawetowania rezolucji potrzeba więc determinacji jednego z członków stałych lub 7 głosów innych państw. Ten sposób głosowania jest powszechnie krytykowany, swą słabość ujawnił m.in. w trakcie kryzysu irackiego 2003, proponuje się więc, by wprowadzić tzw. podwójne weto (co najmniej 2 członków permanentnych musiałoby zagłosować przeciw, by decyzja nie weszła w życie).

2. uprawnienia sekretarza generalnego - administracja i zarządzanie sekretariatem; reprezentowanie ONZ wobec wszystkich państw i organizacji; utrzymywanie stałych kontaktów ze wszystkimi państwami członkowskimi; prezentacja działania ONZ światowej opinii publicznej; koordynacja działania systemu ONZ; kreowanie nowych koncepcji i strategii; pośrednictwo w sporach międzynarodowych; nadzór nad przestrzeganiem praw człowieka; nadzór nad akcjami humanitarnymi.

3. Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości

4. Rada Powiernicza

5. Rada Gospodarczo - społeczna

5. Organizacje i ich uprawnienia

1. WHO - Światowa organizacja zdrowia

2. UNESCO

3. Organizacja ds. zdrowia i rolnictwa

4. Międzynarodowa organizacja pracy

5. UNICEF

6. Światowa Organizacja Handlu

6. Karta ONZ - nie zawiera katalogu praw podstawowych. Maja je dopiero deklaracje, budowa:

1. Preambuła

2. Rozdział 1 - cele ONZ w tym dotyczące bezpieczeństwa

3. Rozdział 2 - kryteria członkostwa

4. Rozdział 3 do 15 - organy ONZ i ich uprawnienia

5. Rozdziały 16 i 17 - zasady działalności ONZ w kontekście prawa międzynarodowego

6. Rozdział 18 i 19 - poprawki karty, zasady ratyfikacji karty

OBWE - Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie

1. Geneza - początek: konferencja bezpieczeństw i współpracy w Europie (KBWE). 01 VIII 1975 r. - na konferencji w Helsinkach - akt końcowy KBWE i przekształcenie w OBWE. Jest to deklaracja o charaktwerze politycznym w której państwa europejskie i nie tylko wyraziły swoją wolę współdziałania państw w podzielonej na dwa bloki ideologiczne Europie. Opiera się na zasadzie równości państw i konsensusu przy podejmowaniu wszelkich decyzji w ramach OBWE

2. Zasady współpracy - wskazano, że państwa będą szanować suwerenną równość, będą powstrzymywać się groźby lub użycia siły, będą szanować nienaruszalność granic, nie będą ingerować w sprawy wewnętrzne państw, będą szanować prawa człowieka, będą pokojowo załatwiać spory, będą wykonywać w dobrej wierze zobowiązania wynikające z prawa międzynarodowego. Środki podejmowane w ramach OBWE w rozwiązywaniu konfliktów i ich zapobieganiu koncentruje się na środkach dyplomatycznych m.in. misje pokojowe, operacje pokojowe itp.

1. Dziedziny (koszyki) współpracy:

1. Bezpieczeństwo

2. Gospodarka, nauka, technika i ochrona środowiska

3. Kwestia humanitarne

4. Deklaracje związane z kontynuowaniem procesu konferencji [przeglądowych w celu weryfikacji metod, skutków w celu poprawy działań. W 1994 r. państwa postanowiły przekształcić się w organizacje międzynarodową.

3. Organy OBWE - struktura:

1. Organy o charakterze polirycznym:

1. Spotkania szefów państw i rządów - szczyt OBWE co 2 lata i mają za cel wyznaczenie kierunku działań na następne 2 lata

2. Konferencje przeglądowe - co 2 lata i mają za cel dokonanie przeglądu aktów prawnych i dokumentów

3. Rada ministerialna - główny organ decyzyjny, forum konsultacji [politycznych, raz w roku, przygotowanie spotkań szefów państw i rządów

4. Wysoka rada - organ zarządający, spotkania min 2 razy do roku na szczeblu dyrektorów politycznych MSZ, organ ten podejmuje decyzje w kluczowych kwestiach działań OBWE, koordynuje współprace gospodarczą państw, raz w roku stanowi forum gospodarcze

2. Organy administracyjne:

1. Sekretariat - spełnia funkcje techniczną. Na czele stoi sekretarz generalny. Nadzoruje i kieruje pracą wszystkich urzędników.

2. Biuro instytucji demokratycznych i praw człowieka (ODHIR) - kontroluje wybory, ma siedzibę w Warszawie

3. Wysoki komisarz OBWE ds. mniejszości narodowych - zapobieganie konfliktów na tle etnicznym

4. Zgromadzenie parlamentarne OBWE - przedstawicielstwo parlamentarzystów - forum obrad

Prawo dyplomatyczne i konsularne

1. Prawo dyplomatyczne to dział prawa międzynarodowego regulującego stosunki dyplomatyczne między państwami, które to stosunki utrzymywane są prze misje dyplomatyczne. Składa się na nie ogół norm prawnych w tym zwyczajowych, określających zasady reprezentacji państw, położenie prawne (status) stałych misji dyplomatycznych oraz przywileje i immunitety dyplomatyczne.

2. Źródła prawa dyplomatycznego:

1. Zwyczaj - w odróżnieniu od kurtuazji międzynarodowej

2. Umowy międzynarodowe - podstawowy dokument: konwencja wiedeńska z 18 IV 1961 r. o stosunkach dyplomatycznych, która weszła w życie 24 IV 1965 r.

3. Ustanawianie stosunków dyplomatycznych - prawo legacji - każde państwo będące podmiotem międzynarodowym ma możliwość uczestniczenia w stosunkach międzynarodowych. Wyróżniamy prawo legacji czynnej (zdolność wysyłania własnych przedstawicieli dyplomatycznych) i prawo legacji biernej (zdolność do przyjmowania przedstawicieli dyplomatycznych z innych pastw). Nawiązanie stosunków dyplomatycznych - obustronna zgoda państw.

4. Wyznaczenie szefa misji dyplomatycznej - państwo przyjmujące musi wyrazić zgodę (agrément) na konkretnego szefa misji. Prośbę o agrément kieruje się do państwa przyjmującego kanałami dyplomatycznymi. Państwo to może nie wyrazić zgody na konkretnego kandydata. I nie wymaga to uzasadnienia. Jeżeli jest zgoda to przybywa on do kraju przyjmującego wyposażony w tzw. listy uwierzytelniające. Oficjalnym początkiem pełnienia misji jest moment akredytacji, czyli złożenia swoich listów uwierzytelniających.

5. Funkcje misji dyplomatycznych:

1. Reprezentacja własnego państwa

2. Ochrona interesów państwa i jego obywateli

3. Rozpoznanie państwa przyjmującego w szczególności warunków politycznych i społecznych

4. Popieranie przyjaznych stosunków

6. Personel misji zagranicznej - aznacza członków personelu dyplomatycznego, administracyjnego, technicznego oraz personelu służby misji dyplomatycznej. Stopnie:

1. Ambasador tytularny

2. Radca - minister

3. I Radca

4. Radca

5. I sekretarz

6. II sekretarz

7. III sekretarz

8. Attaché

7. Skład służby misji:

1. Radca prawny

2. Informatycy

3. Tłumacze

4. Sekretarki

5. Kierowcy

6. Itp.

8. Szefowie misji dyplowatycznych:

1. Ambasadorowie i nuncjusze akredytowani przy głowach państw

2. Posłowie i ministrowie i internuncjusze akredytowani przy głowach państw

3. Chargé d`affaires - akredytowani przy MSZ

9. Korpus dyplomatyczny - w znaczeniu węższym - szefowie misji dyplomatycznych akredytowani przy głowach państw; w znaczeniu szerszym - wszyscy członkowie personelu misji w kraju przyjmującym wraz z małżonkami. Nazwiska osób korpusuujęte są w tzw. spisie dyplomatycznym. Na czele CD stoi dziekan - zazwyczaj szef misji, funkcje o charakterze reprezentacyjnym, ceremonialnym

10. Funkcj dziekana CD:

1. Reprezentacja cd na zewnątrz

2. Przemowy

3. Organizacja bankietów

4. Wprowadzanie nowych dyplomatów w korpus

11. Poczta dyplomatyczna - wszelka korespondencja dotycząca misji dyplomatycznej jest wolna od rewizji celnej, nie można jej otwierać, zatrzymać bez zgody szefa misji, powinna posiadać znaki zewnętrzne określające jej charakter (pieczęcie), powinien jej towarzyszyć list kurierski świadczący o jej charakterze, może być przekazywana przez kurierów lub tzw. pocztą kapitańską (kpt. Statku)

12. Protokół dyplomatyczny - element kurtuazji. W Polsce zajmuje się nim komórka MSZ pod nazwą „protokół Dyplomatyczny”. Pełni rolę protokołu państwowego, który ustala lub potwierdza ogólne zasady protokołu do stosowania przez administrację państwową, samorządową w stosunkach z partnerami zagranicznymi oraz miejscowym CD i CC. Protokół przygotowuje plany i programy wizyt głów państw, szefów rządów, ministrów spraw zagranicznych, sekretarzy i podsekretarzy stanu. Prowadzi korespondencję protokolarną prezydenta, premiera, ministra MSZ i czuwa nad przestrzeganiem protokołu. Protokół czuwa nad przestrzeganiem przywilejów, immunitetów dyplomatycznych i konsularnych, załatwia sprawy związane ze zwolnieniami celnymi.

13. Przywileje i immunitety dyplomatyczne - zespół udogodnień i wyłączeń przysługująych członkom misji dyplomatycznych:

1. Immunitety i przywileje rzeczowe - przysługują misji dyplomatycznej, zaliczmy do nich:

1. Prawo używania flagi i godła na pomieszczeniach misji

2. Nietykalność pomieszczeń misji, jej archiwów, dokumentacji i koresppondencji urzędowej

3. Swoboda porozumiewania się misji

4. Zwolnienie od podatków i opłat

2. Immunitety osobowe - członkowie personelu misji:

1. Nietykalność osobistą wraz z prywatną rezydencją, mieniem i korespondencją

2. Immunitet jurysdykcyjny - co do zasady niepodleganie prawu kraju przyjmującego

3. Zwolnienie od opłat, podatków itp.

4. Zwolnienie od rewizji osobistej i bagażu

5. Prawo używania flagi (szef misji) na terenie rezydencji prywatnej

14. Funkcje ambasadora w kraju przyjmującym na przykładzie RP:

1. reprezentuje Rzeczpospolitą Polską,

2. chroni interesy Rzeczypospolitej Polskiej oraz jej obywateli, zgodnie z prawem międzynarodowym i prawem państwa przyjmującego,

3. uczestniczy w czynnościach przedstawicieli organów władzy publicznej w zakresie prowadzonych przez nich negocjacji i podejmowanych działań, zapewnia współdziałanie tych przedstawicieli, dba o zgodność ich czynności z założeniami polskiej polityki zagranicznej, a także udziela im pomocy i współdziała z nimi w zakresie ich zadań w stosunkach z państwem przyjmującym,

4. działa na rzecz promocji Polski, a zwłaszcza polskiej kultury, nauki i gospodarki,

5. udziela pomocy i współdziała w zakresie niezbędnym do wykonywania zadań przez członków służby zagranicznej oraz innych osób delegowanych do załatwienia określonych spraw w państwie przyjmującym,

6. nadzoruje działalność wszystkich placówek zagranicznych w państwie przyjmującym,

7. prowadzi rokowania z państwem przyjmującym,

8. popiera przyjazne stosunki między Rzecząpospolitą Polską a państwem przyjmującym, zaznajamia się z warunkami, wydarzeniami i działalnością prowadzoną przez państwo przyjmujące i przekazuje właściwym organom władzy publicznej Rzeczypospolitej Polskiej informacje na ten temat.

Organizacja i funkcjonowanie służby zagranicznej

USTAWA z dnia 27 lipca 2001 r. o służbie zagranicznej (Dz.U. z 2001 r. nr 128, poz. 1403), art. 4, 5, 7, 8, 9, 12, 17, 20, 36

Terytorium

1. terytorium ma kilka znaczeń ogólnie - określony obszar geograficzny, z punktu widzenia prawa międzynarodowego: terytorium państwowe (podlegające władzy suwerenności państwowej) oraz terytorium niepodlegające władzy państwowej takie jak: morze otwarte, przestrzeń kosmiczna, dna mórz i oceanów poza granicami jurysdykcji państwowej. Terytorium jest trójwymiarowe i składa się z powierzchni lądowej i tym co pod nią), wraz z wyspami, pow. morską do 12 MM od lądu, pow. powietrzną.

1. Terytorium morskie obejmuje wody wewnętrzne, archipelagowe oraz morze przybrzeżne (terytorialne) do 12 MM.

2. Terytorium powietrzne rozciąga się nad terytorium lądowym, wodami morskimi wewnętrznymi, archipelagowymi oraz morzem terytorialnym do wysokości 80 - 100 km od powierzchni ziemi.

2. Integralność terytorialna - odnosi się do tzw. jedności terytorium. W sensie prawnym oznacza ona zbiór nakazów w szczególności nakaz poszanowania integralności (tj. nieuznawanie nabytków terytorialnych, uzyskanych niezgodnie z prawem międzynarodowym) oraz zbiór zakazów.

3. Nabycie terytorium:

1. Pierwotne - zawłaszczenie ziemi niczyjej (obecnie brak), przyrost na skutek działania sił przyrody lub sztucznie w wyniku działań człowieka. Terytorium może być powiększone pprzez budowę falochronów, portów półwyspów itp.

2. Pochodne - państwo nabywa terytorium które należało do innego państwa w sposób:

1. Cesja odpłatna - jedno państwo ceduje terytorium innemu za wynagrodzeniem

2. Cesja wzajemna - mamy tzw. wymianę terytoriów. Jedno państwo wymienia się z innym na terytoria

3. Plebiscyt - ma miejsce gdy o przynależności państwowej decyduje ludność tego terytorium

4. Utrata terytorium - prawo międzynarodowe daje tyle samo możliwości utraty terytorium co i jego nabycia (siły przyrody, działanie człowieka cesje). Derelikacja - porzucenie terytorium i tym samym przekształca się w ziemię niczyją.

5. Granica - płaszczyzna prostopadła do pow. Kuli ziemskiej oddzielająca terytorium państwa od innych obszarów.

1. Wyznaczenie granicy ustalane jest zazwyczaj w umowię międzynarodowej, traktacie pokojowym i jest 3-etapowe:

1. Ogólne ustalenie granicy w umowie międzynarodowej

2. Delimitacja - ustalenie szczegółowego przebiegu na mapie

3. Demarkacja - ustalenie przebiegu granicy w terenie i oznaczenie znakami

2. Podział Granic:

1. Naturalne - przebiegające zgodnie ze zjawiskami geograficznymi lub rzeźbą terenu (np. rzeki)

2. Sztuczne - stworzone przez człowieka nieuwzględniające geografii.

Prawo konfliktów zbrojnych

1. Obecnie prawo konfliktów zbrojnych posługuje się szerszym pojęciem niż wojna lub konflikt a jest to użycie siły. Wojna to stan walki orężnej pomiędzy państwami, natomiast konflikty to działania o charakterze zbrojnym także wówczas gdy obydw oaństwanie uważają tych działań za wojnę. Konflikty dzilimy na konflikty międzynarodowe i o innym charakterze. Linia podziału między nimi nie jest wyraźna ponieważ bardzo często konflikt wewnętrzny na skutek interwencjii z zewnątrz przybiera formę międzynarodową. Użycie siły jest piojęciem szerszym i obejmuje nie tylko przypadki starcia sił zbrojnych ale też i akcje zbrojne które nie napotykają zbrojnego oporu. Pojęciem użycia siły posługuje się karta ONZ. Liga narodów zabraniała uzycia siły gdy:

1. Spór został przekazany do arbitrażu lub sądu a druga strona zastosowała się do orzeczenia

2. Jeżeli spór przekazano do ligi narodów i strona zastosowała się do sprawozdania Ligii zarówno na poziomie rady Ligii jak i zgromadzenia.

2. Pakt Kelloga - 1928 r., zobowiązywał państwa do rozsztrzygania wszelkich konfliktów tylko metodami pokojowymi.. po II wojnie światowej ONZ przyjmuje karte i przyjmuje zakaz użycia siły.

3. Wojna agresywna to zbrodnia za którą ponosi się odpowiedzialność międzynarodową - w myśl zasad deklaracji prawa międzynarodowego

4. Zasada nieinterwencji - zakaz używania siły zbrojnej lub jej groźby obejmuje zakaz mieszania się w sprawy drugiego państwa w sposób władczy

5. Samoobrona - karta ONZ przyznaje narodom prawo do samoobrony w sytuacji gdy na to państwo została dokonan agresja innego. Samoobrona ograniczona jest przez:

1. Może być prowadzona do czasu podjęcia skutecznych działań przez radę bezpieczeństwa.

2. Nie może być podjęta za wcześnie czyli pprewencyjnie

3. Środki użyte muszą być rozsądne

Konwencje genewskie

1. 1864 - chroniła rannych, ranni bez względu na narodowość są traktowani jednakowo, otaczała ochroną ludność cywilną (zakaz ataku na nią), brak na niej odwetu za pomoc dla przeciwnika, tak samo i personel sanitarny, wprowadzono znak czerwonego krzyża - chroniony, nie może być przedmiotem ataku

2. 1906 - wzmacnia ochronę rannych, chorych, wprowadza nakaz ewidencji osób poszkodowanych podczas konfliktów zbrojnych

3. 12 VIII 1949 - „o ochronie ofiar wojny” w sumie były to cztery konwencje, stanowiły o losie osób rannych, traktowania jeńców wojennych i o ochronie cywili. Polska ratyfikowała
   26 listopada 1954 r.

1. Status jeńca wojennego - nie jest wtedy we władzy oddziału biorącego ale we władzy państwa - odpowiedzialność międzynarodowa.

2. Objęcie ochroną prawa międzynarodowego jeńców od chwili pojmania do uwolnienia

3. Nakaz humanitarnego traktowania jeńców

4. Nakaz zapewnienia jeńcom jak najszybszego powrotu do domów po zakończeniu wojny

5. Nakaz zapewnienia jeńcom środków do życia

6. Jeńcy mogą zostać zatrudnienia, jako robotnicy ale oficerowie - jeżeli się sami zgłoszą

7. Nie zakazuje się ucieczki jeńcom

8. Za ucieczkę jeniec może być ukarany tylko dyscyplinarnie a państwo zatrzymujące może użyć broni tylko w ostateczności

9. Zabrania:

1. zmuszania, bądź nakłaniania ludności cywilnej do służby wojskowej w siłach zbrojnych przeciwnika,

2. przymusowego przesiedlania ludności cywilnej z terytoriów okupowanych,

3. deportacji lub przesiedlania własnej ludności cywilnej na terytorium okupowane,

4. rabunku i brania zakładników.

10. Zobowiązuje:

1. do zapewnienia ludności cywilnej podstawowego minimum warunków egzystencji (bytowania i wyżywienia),

2. do traktowania jej w sposób humanitarny,

3. do otoczenia troską osób potrzebujących pomocy,

4. do poszanowania dóbr i urządzeń niezbędnych dla przetrwania ludności cywilnej,

5. do poszanowania godności, honoru, praw rodziny, przekonań, praktyk religijnych, zwyczajów i obyczajów ludności cywilnej.

Obywatelstwo

1. jest to więź prawna wiążąca jednostkę (os. fizyczną) z państwem na mocy, której z jednej strony jednostka ma określone prawa i obowiązki względem państwa z drugiej państwo ma prawo i obowiązki wzgl. jednostki. Określenie spraw związanych z obywatelstwem należy w szczególności do prawa wewnętrznego państwa a prawo międzynarodowe odnosi się do obywatelstwa w szczególności mają charakter subsydialny w stosunku do prawa krajowego regulującego kwestie praw osób nie mających obywatelstwa czy też odnoszących się do wielokrotnego obywatelstwa

2. nabycie obywatelstwa

1. pierwotne - urodzenia:

1. prawo ziemi - obywatelstwo tego państwa na terytorium jakiego soę urodziło

2. prawo krwi - obywatelstwo takie jakie mają rodzice

2. Wtórne:

1. Naturalizacja - przez nadanie. Następuje wówczas gdy obywatelstwo uzyskuje osoba nie posiadająca żadnego obywatelstwa (apartyda) lub osoba posiadająca obywatelstwo innego państwa. Regulowana jest przez prawo krajowe, może regulować nabycie takiego obywatelstwa w skutek decyzji odpowiedniego organy państwowego, zamążpójścia lub adopcji. Może być uzależniona od spełnienia pewnych warunków.

2. Reintegracja

3. Repatriacja - odzyskanie obywatelstwa pierwotnego

4. Prawo opcji - przez oświadczenie które obywatelstwo jest przez nas uznawane

3. Utrata obywatelstwa - część państw reguluje to przez wydanie odpowiedniej decyzji administracyjnej (np. przez zdradę), a inne państwa tylko wskutek zrzeczenia się - Polska. Obywatelstwo europejskie regulują przepisy UE i przysługuje każdemu kto ma obywatelstwo jednego z krajów członkowskich.

4. Bezpaństwowość - bezpaństwowiec (apartyda) w skutek konfliktu przepisów może się tak nieraz zdarzyć. Obecnie dąży się do wyeliminoiwania tego zjawiska.

5. Uchodźctwo - osoba taka nie ma obywatelstwa, znajduje sioę poza państwem swego zamieszkiwania i nie może lub nie chce do niego wracać w obawie przed prześladowaniem. Status uchodźców reguluje Konwencja Genewska z 1951 r. ogólnie jest zakaz wydalania uchodźców

19 | Strona

---