LEKI IMMUNOMODULUJĄCE
Układ odpornościowy ma dwie składowe
nieswoistą o szerokim zakresie oddziaływania, na którą składają się układ dopełniacza, granulocyty obojętnochłonne, monocyty/makrofagi, komórki NK i mastocyty/bazofile
swoistą dla określonych antygenów, której komórkami efektorowymi są limfocyty B wytwarzające p/ciała (tzw. swoista odporność humoralna) i limfocyty T pomocnicze, cytotoksyczne i supresorowe (tzw. swoista odporność komórkowa)
W lecznictwie wykorzystywane są obecnie dwa sposoby oddziaływania na układ odpornościowy:
immunosupresja, czyli tłumienie aktywności układu odpornościowego (co wykorzystywane jest w transplantologii oraz chorobach autoimmunologicznych i przewlekłych chorobach zapalnych)
immunostymulacja, czyli aktywowanie układu immunologicznego w celu leczenia stanów niedoboru odporności, chorób zakaźnych czy nowotworów; ma ograniczone zastosowanie - zasadniczą obecnie dostępną metodą aktywowania układu odpornościowego jest czynna lub bierna immunizacja, czyli odpowiednio szczepienia lub stosowanie nieswoistych i swoistych immunoglobulin
IMMUNOSUPRESJA
inhibitory kalcyneuryny
inhibitory proliferacji/antymetabolity (patrz leki cytostatyczne)
inhibitory TOR
glikokortykosteroidy (patrz III rok)
p/ciała
Immunosupresja - zastosowanie
choroby autoimmunologiczne
przewlekłe choroby zapalne różnych układów i narządów
transplantologia → w profilaktyce i leczeniu odrzucania przeszczepów
Wspólną cechą leków tej grupy jest upośledzenie odporności komórkowej, co sprzyja zakażeniom o ciężkim przebiegu i nowotworom. Stosowanie leków immunosupresyjnych w transplantologii wymaga monitorowania ich stężeń we krwi (są to tzw. leki o krytycznym znaczeniu stężenia we krwi) lub efektów biologicznych.
Inhibitory kalcyneuryny
kalcyneuryna to fosfataza serynowo-treoninowa, która defosforyluje czynnik jądrowy aktywowanych limfocytów (NF-AT, Nuclear Factor of Activated T-cells), pozwalając mu na przemieszczenie się z cytoplazmy do jądra. Po znalezieniu się w jądrze NF-AT wiąże się z sekwencjami regulatorowymi (promotorem) i rozpoczyna transkrypcję genu IL-2, głównej cytokiny biorącej udział w proliferacji, różnicowaniu i aktywacji limfocytów oraz kilku innych cytokin
leki te hamują zatem aktywację i proliferację limfocytów T, przede wszystkim limfocytów T pomocniczych. Wtórnie wywołują supresję makrofagów i wydzielania IL-1
zmniejszając wytwarzanie TNF-α, upośledzają czynność limfocytów B, a także hamują degranulację komórek tucznych. Nie wpływają na komórki hematopoetyczne ani na neutrofile
Cyklosporyna i takrolimus
cyklosporyna
polipeptyd 11 aa, wytwarzana przez grzyb Tolypocladium inflatum
wnika do limfocytu T, łączy się z białkiem cytozolu (cyklofiliną), powstały kompleks hamuje aktywność fosfatazy białkowej zależnej od Ca (kompleks kalcyneuryny i kalmoduliny)
takrolimus
lakton makrolidowy, wytwarzany przez Streptomyces tsukubaensis
wnika do limfocytu T, łączy się z makrofiliną, kompleks hamuje aktywność fosfatazy białkowej zależnej od Ca
oba zmiennie i niecałkowicie wchłaniają się z pp, a na ich wchłanianie w istotny klinicznie sposób wpływa pokarm
oba leki bardzo dobrze dystrybuują się w organizmie
są metabolizowane w wątrobie przez izoenzymy CYP3A: 3, 4 (najważniejszy), 5 (u niektórych pacjentów zupełnie nieaktywny, u innych współdziała z CYP3A4 → bardzo aktywny metabolizm), 7; co jest przyczyną ich bardzo licznych interakcji lekowych i interakcji z sokiem grejpfrutowym
wydzielane są w postaci metabolitów z żółcią, a jedynie w śladowej ilości przez nerki
Działania niepożądane
zaburzenia czynności nerek z powodu bezpośredniego działania kurczącego naczynia nerkowe (zależny od stężenia leków we krwi), zaburzenia czynności wątroby
NT (zwłaszcza u biorców przeszczepów serca)
kurcze i bóle mięśniowe
zaburzenia gospodarki węglowodanowej (częściej takrolimus)
hiperkalemia i hipomagnezemia
zmiany nastroju, zaburzenia snu, splątanie, zaburzenia widzenia, drgawki, drżenia, parestezje (częściej takrolimus)
anemia, leukopenia i trombocytopenia, ↑ ryzyka zachorowania na niektóre nowotwory (częściej takrolimus)
podanie parenteralne → reakcja anafilaktoidalna
hiperlipidemia, hiperurykemia, OZT, hirsutyzm, przerost dziąseł, powikłania zakrzepowo-zatorowe, zespół Raynauda, łagodny wzrost ciśnienia śródczaszkowego, obraz guza rzekomego (cyklosporyna)
tachykardia i kardiomiopatia przerostowa (takrolimus)
częściej przy podaniu parenteralnym
Inhibitory szlaku PI3-K/Akt = inhibitory m-TOR
inhibitory kinazy serynowo-treoninowej m-TOR (ang. mammalian target of rapamycin)
należy do szlaku PI3-K (3-kinazy fosfatydyloinozytolu), zaangażowanego w przekazywanie sygnału IL-12, mającego wpływ na kontrolę wzrostu i przeżywalności komórek
kinaza m-TOR bierze udział w regulacji inicjacji translacji, transkrypcji i procesu degradacji białek
zablokowanie m-TOR uniemożliwia komórce przejście z fazy G1 do S
te związki inhibitorowe mają działanie antyproliferacyjne i antyangiogenne
ocenia się ich skuteczność w terapii raka piersi, raka nerki, glejaka wielopostaciowego, nieziarniczego chłoniaka z komórek płaszcza
Sirolimus i ewerolimus
hamują proliferację i aktywację limfocytów T, nie wpływając na aktywność kalcyneuryny
są inhibitorami późnej aktywacji limfocytów T; nie hamują wytwarzania cytokin, ale blokują przekazywanie sygnału wewnątrzkomórkowego, co w efekcie zatrzymuje cykl komórkowy limfocytów T i B w fazie G1
hamują namnażanie się limfocytów, a także proliferację i migrację komórek mięśni gładkich ściany naczyniowej → stenty uwalniające (sirolimus)
tworzą kompleks z immunofiliną FKBP-12, który hamuje aktywność białka kinazy proteinowej mTOR (mammalian target of rapamycin), a także blokuje białko P7056 uczestniczące w syntezie białek mikrosomalnych
podobna struktura chemiczna, ale różnią się parametrami farmakokinetycznymi
sirolimus ma ok. 15% biodostępność po podaniu doustnym, ewerolimus ok. 90%.
oba leki są intensywnie metabolizowane w wątrobie z udziałem izoenzymów CYP3A → liczne interakcje lekowe i z sokiem grejpfrutowym, podobnie jak inhibitory kalcyneuryny
są wydalane z żółcią, przy czym sirolimus ma znacznie dłuższy czas działania
DN
mieszana hiperlipidemia, obrzęki obwodowe, nadciśnienie tętnicze (głównie sirolimus)
niedokrwistość, małopłytkowość i leukopenia (głównie ewerolimus)
opóźnienie podjęcia funkcji przez przeszczepioną nerkę, opóźnienie gojenia się ran
hipo- lub hiperkalemia, zakrzepica żylna, krwawienia z nosa
zaburzenia żołądkowo-jelitowe, zapalenie jamy ustnej
trądzik, wysypki
martwica kości, bóle stawowe
zapalenie trzustki, HUS, uszkodzenie wątroby (sirolimus - rzadko)
połączenie sirolimusu lub ewerolimusu z inhibitorami kalcyneuryny powoduje nasilenie szkodliwego oddziaływania na nerkę w porównaniu z zastosowaniem inhibitorów kalcineuryny w innej kombinacji
Everolimus
nowa pochodna rapamycyny
lepsza biodostępność, krótszy T1/2 = 16-19 h
działa synergistycznie z CsA, nasila nefrotoksyczność CNI, pozwala na redukcję dawki CsA przy zachowanej skuteczności, redukcja przy uszkodzeniu wątroby
działanie antyproliferacyjne - hamowanie, zapobieganie przewlekłemu odrzucaniu
temsirolimus, deforolimus - inne leki przeciwnowotworowe
Inhibitory proliferacji - z powodu działania immunosupresyjnego stosowane są leki alkilujące - cyklofosfamid i chlorambucil.
Antymetabolity - mykofenolan, azatiopryna, metotreksat
Mykofenolan
jest selektywnym, niekonkurencyjnym i odwracalnym inhibitorem dehydrogenazy monofosforanu inozyny, kluczowego enzymu szlaku syntezy guaniny - blokuje syntezę puryn de novo
jego zablokowanie hamuje przede wszystkim proliferację limfocytów T i B, nie wpływając na namnażanie się innych komórek; mykofenolan jest zatem lekiem o bardziej wybiórczym działaniu niż inne antymetabolity
hamuje wzbudzaną przez Il-2 proliferację komórek, a jednocześnie nie wykazuje wpływu na ich przeżycie i indukowaną przez Fas apoptozę aktywowanych limfocytów
dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego
jest prolekiem → w wątrobie metabolizowany do aktywnego kwasu mykofenolowego, następnie przekształcony w nieaktywne metabolity
wydalany jest w postaci metabolitów przez nerki
mykofenolan sodu ERL080
Myfortic - dojelitowa postać mykofenolanu sodu - zmniejszenie powikłań z pp
dawkowanie 2x720 mg
porównywalny do MMF w skuteczności u biorców nerki, rzadziej konieczność zmian dawkowania
DN
zaburzenia hematologiczne - niedokrwistość, leukopenia, małopłytkowość
zaburzenia z pp (wymioty, biegunka, owrzodzenia błony śluzowej jelita)
podczas leczenia mykofenolanem zwiększa się częstość niektórych zakażeń, np. cytomegalii
Azatiopryna
DN
w dużych dawkach: wysypka, gorączka, biegunka i wymioty
uszkodzenie wątroby rzadko, zwykle u osób z istniejącymi wcześniej chorobami wątroby
może powodować łysienie
zapalenie trzustki
IL-6 → głównie działanie prozapalne, ale zależnie od stężenia może też działać p/zapalnie
TNFα → blokowanie w SM (stwardnieniu rozsianym) nie pomaga, a wręcz zaostrza przebieg choroby.
Fingolimod
pierwszy lek stosowany w SM doustnie, o nowym mechanizmie działania
antagonista receptorów sfingozynowych (S1P) zlokalizowanych na limfocytach, hamuje migrację limfocytów z węzłów chłonnych i ich przenikanie przez barierę krew-mózg
rejestracja w USA 22 września 2010 r. (FDA), w Europie 17 marca 2011 r.
zarejestrowany dawce 0,5 mg do stosowania w wybranych grupach pacjentów: chorzy z dużą aktywnością SM pomimo stosowania IFN-β, pacjenci z szybko rozwijającą się, ciężką ustępująco-nawracającą postacią SM (Europa)
nadal wymaga wyjaśnienia
profil bezpieczeństwa
czas utrzymywania się efektu terapeutycznego
zagrożenia związane z zaprzestaniem leczenia (nasilenie objawów choroby czy zaostrzenie jej przebiegu? )
DN
reaktywacja zakażeń wywołanych przez wirusy Herpes
łagodne i umiarkowane infekcje górnych i dolnych dróg oddechowych, infekcje dróg moczowych
bradykardia i przedsionkowo-komorowe zaburzenia rytmu serca, nadciśnienie
obrzęk plamki żółtej
zwiększenie aktywności transaminaz
zmniejszenie liczby limfocytów
środki ostrożności
zwiększenie zachorowalności na nowotwory (?)
przypadek skurczu naczyń oraz zapalenia mózgu (dawka 1,25 mg)
6 h po pierwszej dawce obserwacja chorego (ciśnienie i akcja serca), jeśli wystąpią zaburzenia - ewentualna interwencja i dalsza obserwacja do czasu ich całkowitego wycofania się
limfopenia (<0,2x109/l) - zaprzestanie leczenia
ocena okulistyczna przed leczeniem, 3-4 m-ce po rozpoczęciu oraz w każdej sytuacji wystąpienia zaburzeń widzenia
Glikokortykosteroidy - wpływ na różne składowe odporności komórkowej, m.in.
hamują wytwarzanie IL-2 i proliferację limfocytów T
hamują aktywację limfocytów Tc
hamują wydzielanie pozapalnych interleukin IL-1 i IL-6
w nieznacznym stopniu wpływają na odporność humoralną.
P/ciała
p/ciała poliklonalne oraz p/ciała monoklonalne skierowane przeciw antygenom powierzchniowym limfocytów
w praktyce nazwy: immunoglobuliny przeciwlimfocytarne i przeciwtymocytarne używa się zamiennie na określenie preparatów poliklonalnych p/ciał przeciw limfocytom T
uzyskiwane z osocza różnych gatunków zwierząt poddawanych wielokrotnym wstrzyknięciom ludzkich limfocytów lub tymocytów (prekursorów limfocytów T)
powodują zmniejszenie liczby krążących limfocytów T poprzez efekt cytotoksyczny zależny od p/ciał i od dopełniacza oraz zahamowanie czynności limfocytów T
różne serie tych preparatów różnią się skutecznością i toksycznością
p/ciała monoklonalne - mają identyczne miejsca wiążące antygen i wiążą ten sam fragment antygenu (epitop)
P/ciała monoklonalne
Muromonab-CD3 (OKT3) - monoklonalne p/ciało mysie skierowane przeciw receptorowi CD3 na powierzchni limfocytów T
Baziliximab i Daklizumab - p/ciała chimeryczne i ludzkie skierowane przeciw receptorowi CD25 dla IL-2 na powierzchni aktywowanych limfocytów T, przez co blokują efekty zależne od tej cytokiny: proliferacje i aktywację limfocytów T.
Alemtuzumab - humanizowane p/ciało skierowane przeciw receptorowi CD52 na powierzchni limfocytów B, monocytów, makrofagów i komórek NK:
indukuje apoptozę komórek posiadających receptor CD52
powoduje limfolizę i przedłużone zmniejszenie liczby limfocytów T i B.
efekt: głęboka deplecja limfocytów T i B, NK, monocytów, makrofagów bez wpływu na komórki macierzyste
długotrwały efekt do kilku miesięcy
stosowany w indukcji tolerancji w skojarzeniu z monoterapią CsA, Rapa, Tac
zmniejsza częstość AR, wydłuża przeżycie przeszczepu
stosowany w leczeniu chłoniaków z limfocytów B
Rituximab - chimeryczne p/ciało skierowane przeciw receptorowi CD20 limfocytów B, stosowane w leczeniu chłoniaków z limfocytów B.
SM → badania kliniczne: rituksimab, alemtuzumab (DN: niedoczynność tarczycy, idiopatyczna trombocytopenia)
Efalizumab - humanizowane p/ciało monoklonalne przeciw łańcuchowi CD11a LFA-1 (lymphocyte function association protein), czyli antygenu związanego z czynnością limfocytów
blokuje łączenie limfocytów z molekułą adhezyjną ICAM, przemieszczanie się i aktywację limfocytów T
poza badaniami w transplantologii jest stosowany w łuszczycy
Natalizumab to humanizowane p/ciało monoklonalne przeciw α4β1-integrynie limfocytów
blokuje łączenie limfocytów z molekułą adhezyjną ICAM przemieszczanie się i aktywację limfocytów T
stosowany w SM → pierwsza rejestracja w USA - listopad 2004 (↓ rzutów o 68%)
wycofanie leku w lutym 2005 z powodu odnotowania 3 przypadków PML (progressive multifocal leukoencephalopathy)
nowa akceptacja FDA - 5 czerwca 2006 (w ramach programu TOUCH)
EMEA - stosowanie w monoterapii SM przebiegającego z rzutami u chorych, u których nie uzyskuje się poprawy stosując standardowe leki immunomodulujące lub u których występuje duża aktywność choroby od początku jej trwania
04.2011 → 111 przypadków PML, 22 zakończone zgonem, leczonych 78 000 pacjentów, całkowite ryzyko PML 1,31/1000
dłuższy czas leczenia (szczególnie powyżej 24 miesięcy) → większe ryzyko wystąpienia
ważne:
identyfikacja czynników ryzyka
optymalizacja nadzoru klinicznego
wiarygodne i czułe testy służące do wykrywania wirusa JC
kryteria MRI rozpoznania PML
monitorowanie stanu chorego, szczególnie w trakcie terapii wieloletniej
p/ciała → 3% przejściowe, 6% utrzymujące się
po odstawieniu leku aktywność choroby powraca do wyjściowego poziomu w ciągu 4-7 miesięcy; okres ten nie jest zależny od czasu trwania terapii natalizumabem ani od późniejszego stosowania innych leków zarejestrowanych do stosowania w SM
Działania niepożądane
TYPOWE: anafilaksja, podatność na zakażenia i niektóre rodzaje nowotworów
Charakterystycznym działaniem niepożądanym p/ciał anty-CD3 i p/ciał przeciwtymocytarnych jest zespół poinfuzyjny związany z gwałtownym uwalnianiem cytokin, a zwłaszcza TNF-ၡ. Zespół ten zazwyczaj pojawia się 30 min po podaniu p/ciał i jego objawy (gorączka, dreszcze, bóle głowy, osłabienie, bóle mięśniowe i stawowe) mogą się utrzymywać przez kilka godzin. Rzadziej objawami lub stanami wchodzącymi w skład zespołu poinfuzyjnego mogą być: odczyny skórne, zaburzenia oddychania, aseptyczne zapalenie opon mózgowych, obrzęk płuc, ciężka hipotonia, zaburzenia rytmu i zatrzymanie krążenia. Zespołu poinfuzyjnego nie obserwuje się podczas stosowania baziliximabu i daklizumabu.
IMMUNOSTYMULACJA
Szczepionki odpornościowe - preparaty antygenowe, stosowane w celu wywołania czynnej odporności u osoby szczepionej. Zawierają żywe atenuowane lub nieaktywne drobnoustroje (bakterie i wirusy) lub inaktywowane egzotoksyny bakteryjne (tzw. anatoksyny). Materiał użyty do szczepień może pochodzić bezpośrednio z chorobotwórczych drobnoustrojów lub być wyprodukowany dzięki technice rekombinacji DNA. Tak wytworzona odporność jest długotrwała.
Surowice odpornościowe
immunoglobuliny używane w celu wytworzenia biernej odpowiedzi immunologicznej, która pojawia się bezpośrednio po podaniu preparatu i utrzymuje się przez krótki czas
nazwa ta obejmuje także tzw. antytoksyny czyli surowice zawierające p/ciała przeciw toksynom lub trującym cząsteczkom jadu węży lub pajęczaków
są otrzymywane po immunizacji zdrowych zwierząt, którym w postaci wstrzyknięć podaje się odpowiednie toksyny, jady lub zawiesiny mikroorganizmów lub inne antygeny
pożądane immunoglobuliny uzyskuje się z surowicy poprzez frakcjonowanie, w procesach enzymatycznych lub przy pomocy innych czynników fizycznych i chemicznych
immunoglobuliny stosowane w praktyce klinicznej to preparaty uzyskane z osocza wielu dawców i zawierają przede wszystkim immunoglobuliny klasy IgG. Preparaty nieswoiste ludzkich immunoglobulin uzyskiwanej od co najmniej 1000 zdrowych dawców zawierają p/ciała przeciw czynnikom zakaźnym najczęściej występującym w populacji, natomiast preparaty immunoglobulin swoistych zawierają określoną ilość jednego rodzaju IgG. Immunoglobuliny do immunizacji biernej można otrzymywać również metodami inżynierii genetycznej. Takim biologicznym lekiem jest p/ciało monoklonalne przeciw syncytialnemu wirusowi oddechowemu (RSV) - paliwizumab
Leki immunostymulujące
czynniki stymulujące tworzenie kolonii granulocytarnych i makrofagalnych
interferony
interleukina-2 (IL-2)
glatiramer
szczepionka BCG (bacillus Calmette-Guerin, czyli żywy szczep Calmette-Guerin gatunku Mycobacterium bovis
Czynniki stymulujące tworzenie kolonii
są lekami biologicznymi uzyskiwanymi metodami rekombinacji genetycznej
hG-CSF → filgrastim (nieglikozylowany hG-CSF) i lenograstim (O-glikozylowany G-CSF)
hGM-CSF → molgramostim (nieglikozylowany hGM-CSF) i sargramostim (O-glikozylowany hGM-CSF)
są wykorzystywane u chorych z neutropenią powstałą z różnych powodów, także jatrogennych
glikozylacja czynników CSF prawdopodobnie wpływa jedynie na ich immunogenność
Interferony (INF)
zwiększają fagocytozę makrofagów i cytotoksyczność limfocytów T
do typu pierwszego należą IFN-α (syntetyzowany przez leukocyty i limfoblasty) i IFN-β (syntetyzowany przez fibroblasty)
do typu drugiego należy IFN-γ syntetyzowany przez komórki NK i pobudzone limfocyty T, który wyróżnia słabsze działanie przeciwwirusowe, ale za to większa aktywność immunomodulacyjna:
dodatkowa zdolność do aktywacji makrofagów
zwiększa ekspresję cząstek układu zgodności tkankowej klasy II (MHC II)
wpływa na miejscową odpowiedź zapalną
w lecznictwie stosowne są IFN naturalne, rekombinowane (otrzymywane za pomocą metod inżynierii genetycznej po wprowadzeniu genu INF ludzkiego do komórki bakteryjnej, w ten sposób uzyskiwane są warianty naturalnych IFN lub ich mieszaniny) i pegylowane (sprzężone z polietylenoglikolem)
mechanizm działania, profil działań niepożądanych IFN-α i IFN-β, jak również przeciwwskazania i ostrzeżenia do leczenia oraz interakcje lekowe są podobne, to we wskazaniach do ich stosowania dokonał się podział
Ludzki rekombinowany INF-α
przewlekłe zapalenie wątroby typu B i C
brodawki kończyste
w niektórych typach chłoniaków oraz guzach litych (białaczka włochatokomórkowa, przewlekła białaczka szpikowa, chłoniak grudkowy, skórne chłoniaki z komórek T, mięsak Kaposiego w przebiegu AIDS, rakowiaki)
pomocniczo w leczeniu czerniaka złośliwego, raka nerki oraz utrzymaniu remisji szpiczaka mnogiego
Ludzki rekombinowany INF-β - w SM o przebiegu nawracająco-zwalniającym lub wtórnie postępującym z zaostrzeniami w celu zmniejszenia częstości rzutów choroby oraz zwolnienia jej progresji (zmniejsza częstość rzutów o 30%).
INF-γ - tylko w postaci rekombinowanej, wykorzystywany do leczenia przewlekłej choroby ziarniniakowej w celu zmniejszenia częstości i nasilenia zakażeń, nie jest zarejestrowany w Polsce.
Działania niepożądane
zależne od dawki, na początku terapii, dobrze reagują na podanie paracetamolu lub NLPZ
objawy w miejscu wstrzyknięcia (zaczerwienienie, ból, obrzęk, lipodystrofia)
objawy grypopodobne
nudności, wymioty, biegunki, jadłowstręt, obniżenie masy ciała
zaburzenia hematopoezy (głównie granulocytopenia, także niedokrwistość i trombocytopenia)
łysienie, wysypki, zaburzenia smaku
niedociśnienie lub nadciśnienie, zaburzenia rytmu, obrzęki, zawał mięśnia serca i udar mózgu
duże dawki → zaburzenia wodno-elektrolitowe (hipokalcemia)
rzadko krwawienie z nosa, kaszel, zapalenie gardła
reakcja nadwrażliwości, łącznie z reakcją anafilaktyczną i skurczem oskrzeli
hiperglikemia
zaburzenia tarczycy (kontrolować TSH)
zaburzenia nastroju → tylko nasilona depresja jest p/wskazaniem do stosowania
przypadki uszkodzenia i zapalenia wątroby (↑ enzymów > 3ggn → przerwać)
przypadki niewydolności nerek i zespołu nerczycowego, obrzęku i zapalenia płuc
Glatiramer
mieszanina 40-100 aminokwasowych polimerów składających się z czterech aminokwasów: Ala, Lys, Glu, Tyr
stosowany w nawracająco-zwalniającej postaci SM
miał stymulować uwalnianie czynników neurotroficznych (?)
DN
najczęściej objawy związane bezpośrednio ze wstrzyknięciem podskórnym leku: tachykardia, bóle w klp, duszność, napadowe zaczerwienienie, nudności i lęk
rzadko opisywano drgawki i reakcje nadwrażliwości
Aldesleukina
ludzka rekombinowana IL-2, silny aktywator limfocytów T
wskazania: w leczeniu metastatycznej postaci raka jasnokomórkowego nerki i czerniaka
DN: poważne powikłania krążeniowe z powodu indukcji zespołu przesiękania i będących jego skutkiem hipotonii i zaburzeń perfuzji narządowej
Szczepionka BCG
niejasny mechanizm działania
jest skuteczna w leczeniu i profilaktyce raka pęcherza moczowego, stosuje się ją dopęcherzowo
DN: objawy dyzuryczne, ale może również wystąpić uogólniona reakcja nadwrażliwości
Lewamizol
ma „przywracać” upośledzoną czynność limfocytów T i B, a także makrofagów, ale nie stwierdza się zwiększenia aktywności tych komórek ponad normalny poziom
był testowany w różnych chorobach bakteryjnych i wirusowych oraz schorzeniach reumatycznych, ale wyniki nie były zachęcające
Pranobeks inozyny
zaliczany jest do leków przeciwwirusowych, a ponad to ma mieć działanie immunostymulujące
jest stosowany w zakażeniach skóry i błon śluzowych wywołanych przez HSV typu 1 i 2 oraz w SSPE
Cimetydyna
poprzez wpływ na receptory H2 na limfocytach Ts ma wpływać aktywująco na układ odpornościowy
ma też aktywować komórki NK
jest badana w wielu schorzeniach z zaburzeniami odporności, np. hipogammaglobulinemii, różnych nowotworach, zakażeniach HSV, kandydozie skórno-śluzówkowej, eozynofilowym zapaleniu powięzi
Talidomid - ma zmienny wpływ immunologiczny w różnych schorzeniach, w tym np. w niektórych zmniejsza stężenie TNF-α.
Imikwimod
lek indukujący wydzielanie IFN-α i cytokin
stosowany miejscowo w leczeniu brodawek kończystych ano-genitalnych, powierzchownego BCC i rogowacenia słonecznego
Laquinimod → nowy immunomodulator w terapii SM?
Różne gatunki jeżówki (Echinacea)
najwięcej jest danych na skuteczność tych zawierających nadziemne części jeżówki purpurowej Echinacea purpurea
różne preparaty jeżówki bardzo różnią się od siebie → więc nie są zamienne!
6