Równania reakcji utleniania-redukcji

Reakcje utleniania-redukcji

- reakcje, w których następuje przeniesienie (przesunięcie) elektronu pomiędzy atomami reagentów, przy czym:

- atom, który traci elektrony (reduktor) ulega utlenieniu (dezelektronacji), podwyższa swój stopień utlenienia

- atom, który zyskuje elektrony (utleniacz) ulega redukcji (elektronacji), obniża swój stopień utlenienia

np.: C + O₂ = CO₂

W reakcji tej:

- atom węgla uległ utlenieniu ze stopnia utlenienia 0 do stopnia utlenienia +4:

reakcja utleniania

- atomy tlenu uległy redukcji ze stopnia utlenienia 0 do stopnia utlenienia -2:

reakcja redukcji

Proces redukcji (pobierania elektronów) - możliwy tylko wtedy, gdy równocześnie przebiega proces utleniania (oddawania elektronów).

Reakcje utleniania-redukcji (redox) dzieli się na trzy grupy:

1) zwykłe, w których atomy pierwiastka (lub pierwiast­ków) pobierające elektrony i atomy pierwiastka (lub pierwiastków) oddające elektrony występują w róż­nych substancjach chemicznych, np.:

a) H₂ + Cl₂ = 2 HCl

atomy wodoru - utlenianie od stopnia 0 do stopnia +1

atomy chloru - redukcja od stopnia 0 do stopnia -1

b)

atomy miedzi - utlenianie od stopnia 0 do stopnia +2

atomy azotu - redukcja od stopnia +5 do stopnia +2

2) reakcje dysproporcjonowania (samoutleniania i samoredukcji), w których zarówno atomy pobierające, jak i oddające elektrony występują w tej samej substancji chemicznej, przy czym są to atomy tego samego pierwiastka i na tym samym stopniu utlenienia, np.:

a)

atomy azotu - część utlenia się od stopnia +3 do stopnia +5

- część redukuje się od stopnia +5 do stopnia +2

b)

atomy chloru - część utlenia się od stopnia +1 do stopnia +5

- część redukuje się od stopnia +1 do stopnia -1

3) reakcje utleniania i redukcji wewnątrzcząsteczkowej, w których atomy pobierające elektrony i atomy oddające elektrony występują w tej samej cząsteczce, przy czym są to atomy różnych pierwiastków lub atomy tego samego pierwiastka, lecz różniące się stopniem utlenienia, np.:

a) 2 Ag₂O = 4 Ag + O₂

atomy srebra - redukcja od stopnia +1 do stopnia 0

atomy tlenu - utlenianie od stopnia -2 do stopnia 0

b) MnCl₄ = MnCl₂ + Cl₂

atomy manganu - redukcja od stopnia +4 do stopnia +2

atomy chloru - część - utlenienie od stopnia -1 do stopnia 0

- część - pozostaje na stopniu utlenienia -1

c) (NH₄)₂Cr₂O₇ = N₂ + Cr₂O₃ + 4 H₂O

atomy azotu - utlenienie od stopnia -3 do stopnia 0

atomy chromu - redukcja od stopnia +6 do stopnia +3

A. Stopień utlenienia:

Liczba dodatnich lub ujemnych ładunków elementarnych, jakie przypisać by można atomom danego pierwiastka, gdyby wszystkie wiązania miały charakter czysto jonowy.

Stopień utlenienia - liczba arabska ze znakiem (+) lub (−) (w kolejności: znak, liczba) umieszczona za nazwą lub symbolem pierwiastka, np. żelazo(+3) lub Fe(+3) lub ponad symbolem pierwiastka w związku chemicznym, np.

B. Podstawowe reguły określania stopnia utlenienia pierwiastków:

a) elektrony wiążące dwa jednakowe atomy przydziela się po połowie do każdego z atomów,

b) elektrony wiążące dwa różne atomy zalicza się w całości do pierwiastka bardziej elektroujemnego

Konsekwencja:

- stopień utlenienia jest ładunkiem pozornym (umownym, formalnym), ale za to (przeważnie) całkowitym.

C. Reguły (zasady) przypisywania stopni utlenienia atomom w związkach:

1) Stopień utlenienia pierwiastków w stanie wolnym wynosi 0.

W cząsteczkach złożonych z atomów tego samego pierwiastka, każdy atom ma stopień utlenienia równy 0.

2) Fluor we wszystkich swych związkach występuje na stopniu utlenienia -1.

3) Metale w związkach wykazują stopień utlenienia ze znakiem +, przy czym:

- litowcom przypisuje się zawsze stopień utlenienia +1

- berylowcom przypisuje się zawsze stopień utlenienia + 2

4) Stopień utlenienia jonów prostych jest równy ładunkowi jonu.

5) Wodór przyjmuje w związkach stopień utlenienia +1.

Wyjątkami są wodorki typu soli (litowców i berylowców), w których stopień utlenienia wodoru wynosi -1.

6) Tlen w związkach występuje przeważnie na stopniu utlenienia -2.

Wyjątkami są:

- nadtlenki typu H₂O₂ (K₂O₂, BaO₂), w których stopień utlenienia tlenu wynosi -1

- ponadtlenki typu KO₂, w których stopień utlenienia tlenu wynosi -1/2

- OF₂, w którym tlen przyjmuje stopień utlenienia równy +2

7) Suma algebraiczna stopni utlenienia wszystkich atomów wchodzących w skład cząsteczki wynosi 0.

8) Suma algebraiczna stopni utlenienia wszystkich atomów wchodzących w skład jonu równa jest ładunkowi jonu.

Dobieranie współczynników stechiometrycznych w równaniach reakcji utleniania-redukcji

W równaniach reakcji utleniania-redukcji liczba elektronów oddanych przez atomy lub jony ulegające utlenieniu musi być równa liczbie elektronów przyjętych przez atomy lub jony ulegające redukcji. Inaczej: Suma zmian stopni utlenienia atomów ulegających utlenieniu musi być równa sumie zmian stopni utlenienia atomów ulegających redukcji.

Dobieranie współczynników stechiometrycznych w równaniach reakcji utleniania redukcji sprowadza się zatem do zbilansowania liczby elektronów oddanych przez atomy reduktora z liczbą elektronów przyjętych przez atomy utleniacza przy uwzględnieniu prawa zachowania masy i prawa zachowania ładunku.

Metody dobierania współczynników w reakcjach utleniania-redukcji

- metoda reakcji połówkowych,

- tzw. metoda "uwzględniania wyłącznie stopni utlenienia".

Metoda reakcji połówkowych

Metodę reakcji połówkowych stosuje się do dobierania współczynników zarówno w cząsteczkowych jak i w jonowych równaniach reakcjach utleniania-redukcji, szczególnie w tych reakcjach, które zachodzą z udziałem cząsteczek rozpuszczalnika lub jonów warunkujących odpowiedni odczyn środowiska reakcji.

Zasady tej metody są następujące:

1) napisać substraty i produkty reakcji, określić stopnie utlenienia atomów i ustalić które atomy zmieniają swój stopień utlenienia, np.:

..
+ ..
+ ..H₂SO₄ = ..
+ ..
+ ..H₂O

2) ułożyć równania reakcji połówkowych procesu utleniania i procesu redukcji, dodając w razie potrzeby jony
,
lub cząsteczki H₂O, w celu zbilansowania równań reakcji połówkowych w odniesieniu do masy substancji:

+ 2

2 FeSO₄ + H₂SO₄ = Fe₂(SO₄)₃ + 2
+ 2
utlenianie

+ 6

KClO₃ + 6
+ 6
= KCl + 3 H₂O redukcja

3) dobrać najniższe wspólne mnożniki, aby zrównać liczbę elektronów oddanych przez reduktor z liczbą elektronów pobranych przez utleniacz (bilans elektronowy):

2 FeSO₄ + H₂SO₄ = Fe₂(SO₄)₃ + 2
+ 2
/× 3 = 6

KClO₃ + 6
+ 6
= KCl + 3 H₂O /× 1 = 6

4) pomnożyć poszczególne reakcje połówkowe przez dobrane mnożniki:

6 FeSO₄ + 3 H₂SO₄ = 3 Fe₂(SO₄)₃ + 6
+ 6

KClO₃ + 6
+ 6
= KCl + 3 H₂O

5) dodać stronami reakcje połówkowe:

6 FeSO₄ + 3 H₂SO₄ + KClO₃ + 6
+ 6
= 3 Fe₂(SO₄)₃ + 6
+ 6
+ KCl + 3 H₂O

i uprościć:

6 FeSO₄ + KClO₃ + 3 H₂SO₄ = 3 Fe₂SO₄)₃ + KCl + 3 H₂O

6) sprawdzić, czy zostało zachowane prawo zachowania masy, np. na przykładzie sumy atomów tlenu:

strona lewa: strona prawa:

6 × 4 + 3 + 3 × 4 = 39 3 × 4 × 3 + 3 × 1 = 39

Przykład 1. Metodą równań połówkowych dobrać współczynniki stechiometryczne w następującym równaniu reakcji utleniania-redukcji:

=

pkt 1)

+
=

pkt 2)

=

=
utlenianie

=

=
redukcja

pkt 3)

=
/× 2 = 4

=
/× 1 = 4

pkt 4)

=

=

pkt 5)

+
=
+

po uproszczeniu:

=

pkt 6)

liczba atomów tlenu:

strona lewa strona prawa

2 × 3 + 2 × 3 = 12 2 × 4 + 3 + 1 = 12

lub

sumaryczny ładunek:

strona lewa: strona prawa:

2 × (-3) + 2 × (-1) + 2 × (+1) = -6 2 × (-3) = -6

W przypadkach, gdy określenie stopnia utlenienia pierwiastków w związkach sprawia trudność można dobierać współczynniki stechiometryczne także metodą reakcji połówkowych, ale bez określania stopni utlenienia, a tylko w oparciu o prawo zachowania masy i prawo zachowania ładunku. Sposób ten najlepiej zdaje egzamin, gdy ma się do czynienia z jonowym zapisem reakcji utleniania-redukcji.

Przykład 2. Dobrać współczynniki stechiometryczne w następującym równaniu reakcji utleniania-redukcji:

..
+..
+ ..
= ..(CN)₂ + ..
+ ..
+ ..H₂O

1- rozpatruje się osobno reakcje "połówkowe" pod względem substratów i produktów, dodając "w miarę potrzeby" w odpowiednim miejscu: jony
,
, cząsteczki H₂O lub
:

a) ..
+ = ..(CN)₂ + ..
+

2
+ = (CN)₂ + 2
+

2
+ 8 H₂O = (CN)₂ + 2
+ 16
+ 14

b) ..
+ = ..

+ =
+ 4 H₂O

+ 8
+ 5
=
+ 4 H₂O

2 - aby liczba dodanych elektronów do produktów reakcji a) była równa liczbie dodanych elektronów do substratów reakcji b), każdą z reakcji mnoży się odpowiednio:

reakcję a) x 5

10
+ 40 H₂O = 5 (CN)₂ + 10
+ 80
+ 70

reakcję b) x 14

14
+ 112
+ 70
= 14
+ 56 H₂O

3 - dodaje stronami i "upraszcza":

10
+ 14
+ 32
= 5 (CN)₂ + 10
+ 14
+ 16 H₂O

Metoda "uwzględniania wyłącznie stopni utlenienia"

Metodę "uwzględniania wyłącznie stopni utlenienia" stosuje się najczęściej w przypadku reakcji przebiegających bez udziału jonów.

Zasady tej metody są następujące:

1) napisać substraty i produkty reakcji, np.:

...Al + ...Fe₃O₄ = ...Al₂O₃ + ...Fe

2) określić stopnie utlenienia poszczególnych atomów i ustalić, które z nich zmieniają swój stopień utlenienia (tzn. określić utleniacz i reduktor):

...
+ ...
= ...
+ ...

3) ustalić ile elektronów oddają atomy reduktora, a ile elektronów pobierają atomy utleniacza. W przypadku występowania kilku reduktorów lub utleniaczy należy ustalić sumaryczną liczbę oddawanych lub pobieranych przez nie elektronów:

+ 3e

4) dobrać współczynniki przy utleniaczu i reduktorze tak, aby liczba elektronów pobranych i oddanych była jednakowa (bilans elektronowy):

/ 8 = 24e-

/ 3 = 24e-

8 Al + 3 Fe₃O₄ = 4 Al₂O₃ + 9 Fe

5) ewentualnie dobrać współczynniki stechiometryczne pozostałych reagentów, zarówno po stronie substratów jak i produktów tak, aby po obu stronach równania reakcji liczby atomów poszczególnych pierwiastków były jednakowe.

6) sprawdzić poprawność dobrania współczynników poprzez bilans atomów wybranego pierwiastka (najczęściej tlenu):

strona lewa: strona prawa:

3 × 4 = 12 4 × 3 = 12

Zadania

I. Określić stopień utlenienia:

a) tlenu w:
, BaO₂, Na₂O₂, PbO₂, NaClO, OF₂

b) wodoru w: CaH₂, H₂O₂, LiH, H₂F₂

c) chloru w: CaCl₂, Cl₂, Cl₂O,
, KClO₂, Mg(ClO₄)₂, ClO₃F, ClF, ClF₃, ICl

d) azotu w: NH₃, NH₂OH,
, N₂H₄, N₂O,
, NaN₃, NaNH₂, Ag₂N₂O₂, NOCl, NOHSO₄,
, N₂O₄, Th(NO₃)₂

e) arsenu w: As₄, AsH₃,
, Na₃AsO₃, As₂S₅, (NH₄)₃AsS₄,
, Na₂HAsO₄

f) manganu w: MnS, Mn₂O₃, Mn₃O₄, Mn(OH)₃, Mn₃(PO₄)₂, Ca(MnO₄)₂, Mn₂O₇, K₃MnO₄, Mn(SO₄)₂

II. Dobrać współczynniki stechiometryczne w poniższych równaniach reakcji utleniania-redukcji. Wskazać utleniacz i reduktor.

  1. PdCl₂ + CO + H₂O = Pd + HCl + CO₂

  2. HgO + H₂O₂ = Hg + O₂ + H₂O

  3. Ca(ClO)₂ + H₂O₂ = O₂ + CaCl₂ + H₂O

  4. CrO₃ + HCl = CrCl₃ + Cl₂ + H₂O

  5. HNO₃ + HCl = NOCl + Cl₂ + H₂O

  6. Ag + HNO₃ = AgNO₃ + NO + H₂O

  7. H₂S + HNO₃ = H₂SO₄ + NO + H₂O

  8. H₂SO₃ + Cl₂ + H₂O = H₂SO₄ + HCl

  9. KI + K₂Cr₂O₇ + H₂SO₄ = I₂ + Cr₂(SO₄)₃ + K₂SO₄ + H₂O

 10. KNO₂ + KI + H₂SO₄ = I₂ + NO + K₂SO₄ + H₂O

 11. FeSO₄ + KClO₃ + H₂SO₄ = KCl + Fe₂(SO₄)₃ + H₂O

 12. Ag₂S + HNO₃ = AgNO₃ + NO + S + H₂O

 13. Al + H₂SO₄ = Al₂(SO₄)₃ + SO₂ + H₂O

 14. H₃AsO₄ + H₂S = As₂S₃ + S + H₂O

 15. Bi + H₂O₂ + HCl = BiCl₃ + H₂O

 16. Bi₂S₃ + HNO₃ = Bi(NO₃)₃ + NO + S + H₂O

 17. Bi₂S₃ + FeCl₃ = S + FeCl₂ + BiCl₃

 18. CoS + HNO₃ + HCl = NO + S + CoCl₂ + H₂O

 19. CoS + KClO₃ + HCl = KCl + S + CoCl₂ + H₂O

 20. CoS + H₂O₂ + HCl = CoCl₂ + S + H₂O

 21. Hg + HNO₃ = Hg(NO₃)₂ + NO + H₂O

 22. Fe₂O₃ + NaNO₃ + Na₂CO₃ = Na₂FeO₄ + NaNO₂ + CO₂

 23. P + HNO₃ + H₂O = H₃PO₄ + NO

 24. PbO₂ + H₂O₂ + HNO₃ = Pb(NO₃)₂ + O₂ + H₂O

 25. W + KClO₃ + Na₂CO₃ = Na₂WO₄ + KCl + CO₂

 26. PbS + H₂O₂ = PbSO₄ + H₂O

 27. K₂Cr₂O₇ + H₂S + HClO₄ = Cr(ClO₄)₃ + S + KClO₄ + H₂O

 28. NH₂OH + H₂O₂ = NH₃ + O₂ + H₂O

 29. KNO₃ + Hg + H₂SO₄ = HgSO₄ + NO + K₂SO₄ + H₂O

 30. Ca₃(PO₄)₂ + Mg = Ca₃P₂ + MgO

 31. Fe₂(SO₄)₃ + HI = FeSO₄ + I₂ + H₂SO₄

 32. H₃AsO₃ + HNO₂ = H₃AsO₄ + NO + H₂O

 33. K₂IrCl₆ + KNO₂ = K₃IrCl₆ + NO₂

 34. U₃O₈ + HNO₃ + HCl = UO₂Cl₂ + NO + H₂O

 35. SnCl₂ + HgCl₂ + HCl = H₂SnCl₆ + Hg₂Cl₂

 36. OsO₄ + KI + H₂SO₄ = OsO₂ + I₂ + K₂SO₄ + H₂O

 37. K₂TeO₄ + HCl = H₂TeO₃ + Cl₂ + KCl + H₂O

 38. NaCrO₂ + PbO₂ + NaOH = Na₂CrO₄ + Na₂PbO₂ + H₂O

 39. Si + NaOH + H₂O = Na₂SiO₃ + H₂

 40. Sb₂S₃ + Fe = FeS + Sb

 41. MnO₂ + HCl = MnCl₂ + Cl₂ + H₂O

 42. CrCl₃ + H₂O₂ + NaOH = Na₂CrO₄ + NaCl + H₂O

 43. Cu + H₂SO₄ = CuSO₄ + SO₂ + H₂O

 44. S + HNO₃ = H₂SO₄ + NO

 45. Cu + HNO₃ = Cu(NO₃)₂ + NO + H₂O

 46. H₂S + HNO₃ = H₂SO₄ + NO + H₂O

 47. Br₂ + HClO + H₂O = HBrO₃ + HCl

 48. H₂S + H₂SO₃ = S + H₂O

 49. H₂SO₃ + Cl₂ + H₂O = H₂SO₄ + HCl

 50. FeSO₄ + HIO₃ + H₂SO₄ = I₂ + Fe₂(SO₄)₃ + H₂O

 51. K₂Cr₂O₇ + HBr = CrBr₃ + Br₂ + KBr + H₂O

 52. K₂Cr₂O₇ + SnCl₂ + HCl = CrCl₃ + SnCl₄ + KCl + H₂O

 53. Cr₂O₃ + KNO₃ + KOH = K₂CrO₄ + KNO₂ + H₂O

 54. MnSO₄ + KNO₃ + Na₂CO₃ = Na₂MnO₄ + KNO₂ + Na₂SO₄ + CO₂

 55. Pb(NO₃)₂ = NO₂ + O₂ + PbO

 56. S + NH₃ = S₄N₄ + (NH₄)₂S

 57. HClO₃ + HCl = Cl₂ + H₂O

 58. (CN)₂ + KOH = KCN + KCNO + H₂O

 59. HClO₃ = ClO₂ + HClO₄ + H₂O

 60. OF₂ + H₂O = O₂ + HF

 61. K₂MnO₄ + H₂SO₄ = MnO₂ + KMnO₄ + KHSO₄ + H₂O

 62. HClO₄ + C = Cl₂ + CO₂ + H₂O

 63. KClO₃ + H₂C₂O₄ + H₂SO₄ = ClO₂ + CO₂ + K₂SO₄ + H₂O

 64. H₂S₂ + O₂ = SO₂ + H₂O

 65. Sb + Br₂ + KOH = K[Sb(OH)₆] + KBr

 66. NaBiO₃ + HCl = BiCl₃ + Cl₂ + NaCl + H₂O

 67. Hg₂(NO₃)₂ + HNO₃ = Hg(NO₃)₂ + NO₂ + H₂O

 68. K₂MnO₄ + H₂O = KMnO₄ + MnO₂ + KOH

 69. Na₂S₂O₃ + HCl = SO₂ + S + NaCl + H₂O

 70. Ca(OH)₂ + Cl₂ = Ca(ClO)₂ + CaCl₂ + H₂O

 71. KClO₃ + H₂SO₄ = HClO₄ + ClO₂ + KHSO₄ + H₂O

 72. Te + KOH = K₂Te + K₂TeO₃ + H₂O

 73. Mn­₃O₄ + H₂SO₄ = MnSO₄ + MnO₂ + H₂O

 74. P₄ + KOH + H₂O = PH₃ + KH₂PO₂

 75. Br₂ + KOH = KBrO₂ + KBr + H₂O

 76. Br₂ + Na₂CO₃ = NaBr + NaBrO₃ + CO₂

 77. KClO₃ = KClO₄ + KCl

 78. Se + NaOH = Na₂Se + Na₂SeO₃ + H₂O

 79. NaClO = NaClO₃ + NaCl

 80. Cl₂ + NaOH = NaClO + NaCl + H₂O

 81. H₃PO₃ = H₃PO₄ + PH₃

 82. NO₂ + H₂O = HNO₂ + HNO₃

 83. S + SnO₂ + Na₂CO₃ = Na₂SnS₃ + SO₂ + CO₂

 84. S + NaOH = Na₂S₂O₃ + Na₂S + H₂O

 85. NO + NaOH = NaNO₂ + N₂O + H₂O

 86. Br₂ + HgO + H₂O = HgBr₂ + HBrO

 87. NH₄Cl + NaNO₂ = N₂ + NaCl + H₂O

 88. KIO₃ + I₂ + HCl = ICl + KI + H₂O

 89. KMnO₄ + MnCl₂ + KOH = MnO₂ + KCl + H₂O

 90. P₄O₆ = P₄ + P₂O₄

 91. I₂ + AgNO₃ = AgI + I(NO₃)₃

 92. KClO₃ + H₂SO₄ = ClO₂ + KClO₄ + HSO₄ + H₂O

 93. Pb + H₃PO₄ = Pb₃(PO₄)₂ + H₂

 94. Zn + NaOH + H₂O = Na₂[Zn(OH)₄] + H₂

 95. CaH₂ + H₂O = Ca(OH)₂ + H₂

 96. Al + KOH + H₂O = K[Al(OH)₄ + H₂

 97. Al + CuSO₄ = Al₂(SO₄)₃ + Cu

 98. Na₂S + H₂SO₄ = SO₂ + Na₂SO₄ + H₂O

 99. HN₃ + KMnO₄ + H₂SO₄ = N₂ + MnSO₄ + K₂SO₄ + H₂O

100. Cu + O₂ + NaOH + H₂O = Na₂[Cu(OH)₄]

101. NaOH + F₂ = OF₂ + NaF + HF

102. MnSO₄ + PbO₂ + HNO₃ + H₂SO₄ = HMnO₄ + PbSO₄ + Pb(NO₃)₂ + H₂O

103. MnCl₂ + NaClO + H₂O = H₂MnO₃ + Cl₂ + NaCl

104. As₂S₃ + H₂O₂ + NH₃·H₂O = (NH₄)₃AsO₄ + S + H₂O

105. As₂S₃ + HNO₃ + H₂O = H₃AsO₄ + NO + H₂SO₄

106. Fe(CrO₂)₂ + O₂ + K₂CO₃ = K₂CrO₄ + Fe₂O₃ + CO₂

107. Ag₃IO₅ + Cl₂ + H₂O = H₅IO₆ + O₂ + AgCl

108. SnS + NaNO₃ + Na₂CO₃ = Na₂SnO₃ + NaNO₂ + Na₂SO₄ + CO₂

109. FeS₂ + O₂ = Fe₂O₃ + SO₂

110. Sb₂S₃ + O₂ = Sb₂O₄ + SO₂

111. Fe(OH)₂ + O₂ + H₂O = Fe(OH)₃

112. K₂Cr₂O₇ + KI + H₂SO₄ = Cr₂(SO₄)₃ + S + I₂ + K₂SO₄ + H₂O

113. H₂S₃O₆ + H₂O = H₂SO₄ + SO₂ + S

114. Hg₂Cl₂ + NH₃·= HgNH₂Cl + Hg + NH₄Cl

115. CrCl₂ + HCl = CrCl₃ + H₂

116. N₂O₄ + KOH = KNO₂ + KNO₃ + H₂O

117. SCl₂ + NaF = SF₄ + S₂Cl₂ + NaCl

118. KMnO₄ + MnO₂ + NaOH + KOH = K₂MnO₄ + Na₂MnO₄ + H₂O

119. KMnO₄ + KOH = K₂MnO₄ + O₂ + H₂O

120. Fe + HClO₃ = Fe(ClO₃)₃ + FeCl₃ + H₂O

121. Ca(ClO)₂ + NaI + H₂SO₄ = I₂ + NaCl + CaSO₄ + Na₂SO₄ + H₂O

122. NH₄ClO₄ + C = CO + N₂ + Cl₂ + H₂O

123. Na₂O₂ + NaBr + H₂SO₄ = Br₂ + Na₂SO₄ + H₂O

124. Ag₃AsO₄ + Zn + H₂SO₄ = Ag + AsH₃ + ZnSO₄ + H₂O

125. K₂Cr₂O₁₂ + H₂SO₄ = Cr₂(SO₄)₃ + K₂SO₄ + O₂ + H₂O₂ + H₂O

III. Dobrać współczynniki stechiometryczne oraz dopisać brakujące reagenty w następujących równaniach reakcji utleniania-redukcji. Wskazać utleniacz i reduktor.

  1. PH₃ + I₂ + ..... = H₃PO₂ + HI

  2. P₄ + CuSO₄ + ..... = Cu + H₃PO₄ + H₂SO₄

  3. Br₂ + HClO + ..... = HBrO₃ + HCl

  4. FeSO₄ + HIO₃ + ..... = I₂ + Fe₂(SO₄)₃ + H₂O

  5. VOSO₄ + KMnO₄ + ..... = H₃VO₄ + MnSO₄ + H₂SO₄ + K₂SO₄

  6. VOSO₄ + K₂Cr₂O₇ + ..... = H₃VO₄ + Cr₂(SO₄)₃ + H₂SO₄ + K₂SO₄

  7. H₃VO₄ + HI + ..... = VCl₃ + I₂ + H₂O

  8. NaClO₂ + KI + ..... = NaCl + I₂ + KOH

  9. PbO₂ + HCl = PbCl₂ + Cl₂ + .....

 10. Ag + H₂SO₄ = Ag₂SO₄ + SO₂ + .....

 11. Al + HNO₃ = Al(NO₃)₃ + NH₃ + .....

 12. C + HNO₃ = CO₂ + NO + .....

 13. FeSO₄ + HNO₃ + H₂SO₄ = Fe₂(SO₄)₃ + NO + .....

 14. PH₃ + KMnO₄ + H₂SO₄ = H₃PO₄ + MnSO₄ + K₂SO₄ + .....

 15. NaVO₃ + HCl = VOCl₂ + Cl₂ + NaCl + .....

 16. KMnO₄ + H₂S + H₂SO₄ = MnSO₄ + S + K₂SO₄ + .....

 17. K₂Cr₂O₇ + H₂S + H₂SO₄ = Cr₂(SO₄)₃ + S + K₂SO₄ + .....

 18. NH₃ + CrO₃ = Cr₂O₃ + N₂ + .....

 19. Bi + HNO₃ + ..... = BiCl₃ + NO + .....

 20. C + K₂Cr₂O₇ + ..... = Cr₂(SO₄)₃ + CO₂ + .....

 21. CeO₂ + KI + ..... = CeCl₃ + I₂ + KCl + .....

 22. V₂O₅ + S + ..... = V₂(SO₄)₃ + SO₂ + .....

 23. Fe(OH)₃ + Cl₂ + ..... = Na₂FeO₄ + NaCl + .....

 24. MgI₂ + KMnO₄ + ..... = MnSO₄ + I₂ + MgSO₄ + K₂SO₄ + .....

 25. MnO₂ + KClO₃ + ..... = K₂MnO₄ + KCl + .....

 26. FeCl₂ + SO₂ + ..... = FeCl₃ + S + .....

 27. KMnO₄ + Cr₂O₃ + ..... = MnO₂ + K₂CrO₄ + .....

 28. SnCl₂ + SO₂ + ..... = SnCl₄ + SnS₂ + .....

 29. TiCl₄ + Na₂S₂O₃ + ..... = H₂TiO₃ + SO₂ + S + NaCl

IV. Dobrać współczynniki stechiometryczne w następujących jonowych równaniach reakcji utleniania-redukcji. Wskazać utleniacz i reduktor.

  1.

  2.

  3.

  4.

  5.

  6.

  7.

  8.

  9.

 10.

 11.

 12.

 13.

 14.

 15.

 16.

 17.

 18.

 19.

 20.

 21.

 22.

 23.

 24.

 25.

 26.

 27.

 28.

 29.

 30.

 31.

 32.

 33.

 34.

 35.

 36.

 37.

 38.

 39.

 40.

 41.

 42.

 43.

 44.

 45.

 46.

 47.

 48.

 49.

 50.

 51.

 52.

 53.

 54.

 55.

 56.

 57.

 58.

 59.

 60.

 61.

 62.

 63.

 64.

 65.

 66.

 67.

 68.

 69.

 70.

 71.

 72.

 73.

 74.

V. Napisać równania poniższych reakcji. Dobrać współczynniki stechiometryczne dodając odpowiednie składniki reakcji. Wskazać utleniacz i reduktor.

  1. Wydzielanie chloru z wodnego roztworu kwasu solnego działaniem manganianu(VII) potasu, przy czym dodatkowym produktem jest chlorek manganu(II).

  2. Utlenianie jodku potasu bromem w obecności wodorotlenku potasu do kwasu jodowego(V).

  3. Redukcja soli bizmutu(III) do metalicznego bizmutu roztworem cynianu(II) w środowisku alkalicznym; produktem ubocznym są jony cynianowe(IV).

  4. Redukcja tlenku rtęci(II) do metalicznej rtęci pod działaniem roztworu nadtlenku wodoru.

  5. Utlenianie jonów jodkowych do wolnego jodu działaniem jonów dichromianowych(VI) w środowisku kwasowym.

  6. Roztwarzanie siarczku kobaltu(II) w "wodzie królewskiej" (mieszanina kwasu azotowego(V) i kwasu solnego w stosunku 1 : 3); produktami są chlorek kobaltu(II), siarka i tlenek azotu.

  7. Redukcja jonów manganianowych(VII) do dwudodatnich jonów manganu roztworem nadtlenku wodoru w środowisku kwasowym. Produktem dodatkowym jest tlen.

  8. Utlenianie kwasu siarkowego(IV) do kwasu siarkowego(VI) gazowym chlorem w roztworze wodnym.

  9. Roztwarzanie tlenku miedzi(I) rozcieńczonym roztworem kwasu azotowego(V) przy czym wydziela się tlenek azotu.

 10. W wyniku reakcji jonów manganianowych(VII) z dwudodatnimi jonami manganu w środowisku zasadowym tworzy się dwutlenek manganu.

 11. Trójdodatnie jony złota redukuje się do wolnego metalu działaniem arsanu w środowisku zasadowym, przy czym tworzą się jony ortoarsenianowe(III).

 12. Tritlenek dichromu pod działaniem jonów azotanowych(V) w środowisku zasadowym jest utleniany do jonów chromianowych(VI), przy czym tworzą się jony azotanowe(III).

 13. Kwas chlorowy(V) w roztworze wodnym ulega rozkładowi do dwutlenku chloru i kwasu chlorowego(VII).

 14. Produktami reakcji kwasu solnego z tlenkiem chromu(VI) są: chlorek chromu(III), gazowy chlor i woda.

 15. Brom jest redukowany do jonów bromkowych wodnym roztworem jonów tiosiarczanowych(VI), przy czym tworzą się jony siarczanowe(VI).

 16. Tlenek azotu w środowisku zasadowym ulega częściowo redukcji do tlenku diazotu, a częściowo utlenieniu do jonów azotanowych(III).

 17. Dwudodatnie jony żelaza są utleniane do jonów trójdodatnich działaniem nadtlenku wodoru w środowisku kwasowym.

 18. W wyniku reakcji metalicznego cynku z rozcieńczonym roztworem kwasu azotowego(V) tworzą się azotany(V) amonu i cynku.

 19. Platyna rozpuszcza się wodzie królewskiej (mieszanina stężonych kwasów azotowego(V) i solnego w stosunku 1 : 3) z utworzeniem kwasu sześciochloroplatynowego(IV) i tlenku azotu.

 20. Tlenek azotu, będący surowcem w produkcji kwasu azotowego(V) metodą Ostwalda, otrzymuje się w wyniku katalitycznego utleniania amoniaku. Napisać równanie reakcji.

 21. Bardzo czysty azot otrzymuje się w wyniku utleniania amoniaku tlenem. Napisać równanie reakcji.

 22. W rezultacie działania na ditlenek toru mieszaniną tlenku węgla i chloru otrzymuje się tetrachlorek toru. Napisać równanie reakcji.

 23. Działaniem siarki na dichromian(VI) sodu otrzymuje się tritlenek chromu. Napisać równanie reakcji.

Rozwiązania

I.

a) -2, -1, -1, -2, -2, +2

b) -1, +1, -1, +1

c) -1, 0, +1, +1, +3, +7, +7, +1, +3, -1,

d) -3, -1, -3, -2, +1, +3, -1/3, -3, +1, +3, +3, +5, +4, +5

e) 0, -3, +3, +3, +5, +5, +5, +5

f) +2, +3, +8/3, +3, +3, +7, +7, +5, +4

II.

  1. PdCl₂ + CO + H₂O = Pd + 2 HCl + CO₂

  2. HgO + H₂O₂ = Hg + O₂ + 4 H₂O

  3. Ca(ClO)₂ + 2 H₂O₂ = CaCl₂ + 2 O₂ + 2 H₂O

  4. 2 CrO₃ + 12 HCl = 2 CrCl₃ + 3 Cl₂ + 6 H₂O

  5. HNO₃ + 3 HCl = NOCl + Cl₂ + 2 H₂O

  6. 3 Ag + 4 HNO₃ = 3 AgNO₃ + NO + 2 H₂O

  7. 3 H₂S + 8 HNO₃ = 3 H₂SO₄ + 8 NO + 4 H₂O

  8. H₂SO₃ + Cl₂ + H₂O = H₂SO₄ + 2 HCl

  9. 6 KI + K₂Cr₂O₇ + 7 H₂SO₄ = 3 I₂ + Cr₂(SO₄)₃ + 4 K₂SO₄ + 7 H₂O

 10. 2 KNO₂ + 2 KI + 2 H₂SO₄ = I₂ + 2 NO + 2 K₂SO₄ + 2 H₂O

 11. 6 FeSO₄ + KClO₃ + 3 H₂SO₄ = 3 Fe₂(SO₄)₃ + KCl + 3 H₂O

 12. 3 Ag₂S + 8 HNO₃ = 3 S + 2 NO + 6 AgNO₃ + 4 H₂O

 13. 2 Al + 6 H₂SO₄ = Al₂(SO₄)₃ + 3 SO₂ + 6 H₂O

 14. 2 H₃AsO₄ + 5 H₂S = As₂S₃ + 2 S + 8 H₂O

 15. Bi + 3 H₂O₂ + 6 HCl = 2 BiCl₃ + 6 H₂O

 16. Bi₂S₃ + 8 HNO₃ = 2 Bi(NO₃)₃ + 2 NO + 3 S + 4 H₂O

 17. Bi₂S₃ + 6 FeCl₃ = 2 BiCl₃ + 6 FeCl₂ + 3 S

 18. 3 CoS + 2 HNO₃ + 6 HCl = 3 S + 2 NO + 3 CoCl₂ + 4 H₂O

 19. 3 CoS + KClO₃ + 6 HCl = 3 S +KCl + 3 CoCl₂ + 3 H₂O

 20. CoS + H₂O₂ + 2 HCl = S + CoCl₂ + 2 H₂O

 21. 3 Hg + 8 HNO₃ = 3 Hg(NO₃)₂ + 2 NO + 4 H₂O

 22. Fe₂O₃ + 3 NaNO₃ + 2 Na₂CO₃ = 2 Na₂FeO₄ + 3 NaNO₂ + 2 CO₂

 23. 3 P + 5 HNO₃ + 2 H₂O = 3 H₃PO₄ + 5 NO

 24. PbO₂ + H₂O₂ + 2 HNO₃ = Pb(NO₃)₂ + O₂ + 2 H₂O

 25. W + KClO₃ + Na₂CO₃ = Na₂WO₄ + KCl + CO₂

 26. PbS + 4 H₂O₂ = PbSO₄ + 4 H₂O

 27. K₂Cr₂O₇ + 3 H₂S + 8 HClO₄ = 2 Cr(ClO₄)₃ + 3 S + 2 KClO₄ + 7 H₂O

 28. NH₂OH + H₂O₂ = NH₃ + O₂ + H₂O

 29. 2 KNO₃ + 3 Hg + H₂SO₄ = 3 HgSO₄ + 2 NO + K₂SO₄ + 4 H₂O

 30. Ca₃(PO₄)₂ + 8 Mg = Ca₃P₂ + 8 MgO

 31. Fe₂(SO₄)₃ + 4 HI = 2 FeSO₄ + 2 I₂ + H₂SO₄ + 2 H₂O

 32. H₃AsO₃ + 2 HNO₂ = H₃AsO₄ + 2 NO + H₂O

 33. K₂IrCl₆ + KNO₂ = K₃IrCl₆ + NO₂

 34. 3 U₃O₈ + 2 HNO₃ + 18 HCl = 9 UO₂Cl₂ + 2 NO + 10 H₂O

 35. SnCl₂ + 2 HgCl₂ + 2 HCl = H₂SnCl₆ + Hg₂Cl₂

 36. OsO₄ + 4 KI + 2 H₂SO₄ = OsO₂ + 2 I₂ + 2 K₂SO₄ + 2 H₂O

 37. K₂TeO₄ + 4 HCl = H₂TeO₃ + Cl₂ + 2 KCl + H₂O

 38. 2 NaCrO₂ + 3 PbO₂ + 8 NaOH = 2 Na₂CrO₄ + 3 Na₂PbO₂ + 4 H₂O

 39. Si + 2 NaOH + H₂O = Na₂SiO₃ + 2 H₂

 40. Sb₂S₃ + 3 Fe = 3 FeS + 2 Sb

 41. MnO₂ + 4 HCl = MnCl₂ + Cl₂ + 2 H₂O

 42. 2 CrCl₃ + 3 H₂O₂ + 10 NaOH = 2 Na₂CrO₄ + 6 NaCl + 8 H₂O

 43. Cu + 2 H₂SO₄ = CuSO₄ + SO₂ + 2 H₂O

 44. S + 2 HNO₃ = H₂SO₄ + 2 NO

 45. 3 Cu + 8 HNO₃ = 3 Cu(NO₃)₂ + 2 NO + 4 H₂O

 46. 3 H₂S + 8 HNO₃ = 3 H₂SO₄ + 8 NO + 4 H₂O

 47. Br₂ + 5 HClO + H₂O = 2 HBrO₃ + 5 HCl

 48. 2 H₂S + H₂SO₃ = 3 S + 3 H₂O

 49. H₂SO₃ + Cl₂ + H₂O = H₂SO₄ + 2 HCl

 50. 10 FeSO₄ + 2 HIO₃ + 5 H₂SO₄ = I₂ + 5 Fe₂(SO₄)₃ + 6 H₂O

 51. K₂Cr₂O₇ + 14 HBr = 2 CrBr₃ + 3 Br₂ + 2 KBr + 7 H₂O

 52. K₂Cr₂O₇ + 3 SnCl₂ + 14 HCl = 2 CrCl₃ + 3 SnCl₄ + 2 KCl + 7 H₂O

 53. Cr₂O₃ + 3 KNO₃ + 4 KOH = 2 K₂CrO₄ + 3 KNO₂ + 2 H₂O

 54. MnSO₄ + 2 KNO₃ + 2 Na₂CO₃ = Na₂MnO₄ + 2 KNO₂ + Na₂SO₄ + 2 CO₂

 55. 2 Pb(NO₃)₂ = 4 NO₂ + O₂ + 2 PbO

 56. 10 S + 16 NH₃ = S₄N₄ + 6 (NH₄)₂S

 57. HClO₃ + 5 HCl = 3 Cl₂ + 3 H₂O

 58. (CN)₂ + 2 KOH = KCN + KCNO + H₂O

 59. 3 HClO₃ = 2 ClO₂ + HClO₄ + H₂O

 60. OF₂ + H₂O = O₂ + 2 HF

 61. 3 K₂MnO₄ + 4 H₂SO₄ = MnO₂ + 2 KMnO₄ + 4 KHSO₄ + 2 H₂O

 62. 4 HClO₄ + 7 C = 2 Cl₂ + 7 CO₂ + 2 H₂O

 63. 2 KClO₃ + H₂C₂O₄ + H₂SO₄ = 2 ClO₂ + 2 CO₂ + K₂SO₄ + 2 H₂O

 64. 2 H₂S₂ + 5 O₂ = 4 SO₂ + 2 H₂O

 65. 2 Sb + 5 Br₂ + 12 KOH = 2 K[Sb(OH)₆] + 10 KBr

 66. NaBiO₃ + 6 HCl = BiCl₃ + Cl₂ + NaCl + 3 H₂O

 67. Hg₂(NO₃)₂ + 4 HNO₃ = 2 Hg(NO₃)₂ + 2 NO₂ + 2 H₂O

 68. 3 K₂MnO₄ + 2 H₂O = 2 KMnO₄ + MnO₂ + 4 KOH

 69. 2 Na₂S₂O₃ + 4 HCl = 2 SO₂ + 2 S + 4 NaCl + 2 H₂O

 70. 2 Ca(OH)₂ + 2 Cl₂ = Ca(ClO)₂ + CaCl₂ + 2 H₂O

 71. 3 KClO₃ + 3 H₂SO₄ = HClO₄ + 2 ClO₂ + 3 KHSO₄ + H₂O

 72. 3 Te + 6 KOH = 2 K₂Te + K₂TeO₃ + 3 H₂O

 73. Mn­₃O₄ + 2 H₂SO₄ = 2 MnSO₄ + MnO₂ + 2 H₂O

 74. P₄ + 3 KOH + 3 H₂O = PH₃ + 3 KH₂PO₂

 75. 2 Br₂ + 4 KOH = KBrO₂ + 3 KBr + 2 H₂O

 76. 3 Br₂ + 3 Na₂CO₃ = 5 NaBr + NaBrO₃ + 3 CO₂

 77. 2 KClO₃ = 3 KClO₄ + KCl

 78. 3 Se + 6 NaOH = 2 Na₂Se + Na₂SeO₃ + 3 H₂O

 79. 3 NaClO = NaClO₃ + 2 NaCl

 80. Cl₂ + 2 NaOH = NaClO + NaCl + H₂O

 81. 4 H₃PO₃ = 3 H₃PO₄ + PH₃

 82. 2 NO₂ + H₂O = HNO₂ + HNO₃

 83. 9 S + 2 SnO₂ + 2 Na₂CO₃ = 2 Na₂SnS₃ + 3 SO₂ + 2 CO₂

 84. 4 S + 6 NaOH = Na₂S₂O₃ + 2 Na₂S + 3 H₂O

 85. 4 NO + 2 NaOH = 2 NaNO₂ + N₂O + H₂O

 86. 2 Br₂ + HgO + H₂O = HgBr₂ + 2 HBrO

 87. NH₄Cl + NaNO₂ = N₂ + NaCl + 2 H₂O

 88. KIO₃ + 3 I₂ + 6 HCl = 6 ICl + KI + 3 H₂O

 89. 2 KMnO₄ + 3 MnCl₂ + 4 KOH = 5 MnO₂ + 6 KCl + 2 H₂O

 90. 4 P₄O₆ = P₄ + 6 P₂O₄

 91. 2 I₂ + 3 AgNO₃ = 3 AgI + I(NO₃)₃

 92. 3 KClO₃ + 2 H₂SO₄ = 2 ClO₂ + KClO₄ + 2 KHSO₄ + H₂O

 93. 3 Pb + 2 H₃PO₄ = Pb₃(PO₄)₂ + 3 H₂

 94. Zn + 2 NaOH + 2 H₂O = Na₂[Zn(OH)₄] + H₂

 95. CaH₂ + 2 H₂O = Ca(OH)₂ + 2 H₂

 96. 2 Al + 2 KOH + 6 H₂O = 2 K[Al(OH)₄] + 3 H₂

 97. 2 Al + 3 CuSO₄ = Al₂(SO₄)₃ + 3 Cu

 98. Na₂S + 4 H₂SO₄ = 4 SO₂ + Na₂SO₄ + 4 H₂O

 99. 10 HN₃ + 2 KMnO₄ + 3 H₂SO₄ = 15 N₂ + 2 MnSO₄ + K₂SO₄ + 8 H₂O

100. 2 Cu + O₂ + 4 NaOH + 2 H₂O = 2 Na₂[Cu(OH)₄]

101. NaOH + 2 F₂ = OF₂ + NaF + HF

102. 4 MnSO₄ + 10 PbO₂ + 10 HNO₃ + H₂SO₄ = 4 HMnO₄ + 5 PbSO₄ + 5 Pb(NO₃)₂ + 4 H₂O

103. MnCl₂ + 2 NaClO + H₂O = H₂MnO₃ + Cl₂ + 2 NaCl

104. As₂S₃ + 5 H₂O₂ + 6 NH₃·H₂O = 2 (NH₄)₃AsO₄ + 3 S + 8 H₂O

105. 3 As₂S₃ + 28 HNO₃ + 4 H₂O = 6 H₃AsO₄ + 28 NO + 9 H₂SO₄

106. 4 Fe(CrO₂)₂ + 7 O₂ + 8 K₂CO₃ = 8 K₂CrO₄ + 2 Fe₂O₃ + 8 CO₂

107. 4 Ag₃IO₅ + 6 Cl₂ + 10 H₂O = 4 H₅IO₆ + 3 O₂ + 12 AgCl

108. SnS + 5 NaNO₃ + 2 Na₂CO₃ = Na₂SnO₃ + 5 NaNO₂ + Na₂SO₄ + 2 CO₂

109. 4 FeS₂ + 11 O₂ = 2 Fe₂O₃ + 8 SO₂

110. Sb₂S₃ + 5 O₂ = Sb₂O₄ + 3 SO₂

111. 4 Fe(OH)₂ + O₂ + 2 H₂O = 4 Fe(OH)₃

112. K₂Cr₂O₇ + 12 KI + 11 H₂SO₄ = Cr₂(SO₄)₃ + S + 6 I₂ + 7 K₂SO₄ + 11 H₂O

113. 4 H₂S₃O₆ + 2 H₂O = 6 H₂SO₄ + SO₂ + S

114. 2 Hg₂Cl₂ + 4 NH₃ = 2 HgNH₂Cl + 2 Hg + 2 NH₄Cl

115. 2 CrCl₂ + 2 HCl = 2 CrCl₃ + H₂

116. 2 N₂O₄ + 4 KOH = 2 KNO₂ + 2 KNO₃ + 2 H₂O

117. 3 SCl₂ + 4 NaF = SF₄ + S₂Cl₂ + 4 NaCl

118. 2 KMnO₄ + MnO₂ + 2 NaOH + 2 KOH = 3 K₂MnO₄ + Na₂MnO₄ + 2 H₂O

119. 4 KMnO₄ + 4 KOH = 4 K₂MnO₄ + O₂ + 2 H₂O

120. 6 Fe + 18 HClO₃ = 5 Fe(ClO₃)₃ + FeCl₃ + 9 H₂O

121. Ca(ClO)₂ + 4 NaI + 2 H₂SO₄ = 2 I₂ CaSO₄ + Na₂SO₄ + 2 NaCl + 2 H₂O

122. 2 NH₄ClO₄ + 4 C = 4 CO + N₂ + Cl₂ + 4 H₂O

123. Na₂O₂ + 2 NaBr + 2 H₂SO₄ = Br₂ + 2 Na₂SO₄ + 2 H₂O

124. 2 Ag₃AsO₄ + 11 Zn + 11 H₂SO₄ = 6 Ag + 2 AsH₃ + 11 ZnSO₄ + 8 H₂O

125. 9 K₂Cr₂O₁₂ + 36 H₂SO₄ = 9 Cr₂(SO₄)₃ + 9 K₂SO₄ + 30 O₂ + 12 H₂O₂ + 24 H₂O

III.

  1. PH₃ + 2 I₂ + 2 H₂O = H₃PO₂ + 4 HI

  2. P₄ + 10 CuSO₄ + 16 H₂O = 10 Cu + 4 H₃PO₄ + 10 H₂SO₄

  3. Br₂ + 5 HClO + H₂O = 2 HBrO₃ + 5 HCl

  4. 10 FeSO₄ + 2 HIO₃ + 5 H₂SO₄ = I₂ + 5 Fe₂(SO₄)₃ + 6 H₂O

  5. 10 VOSO₄ + 2 KMnO₄ + 22 H₂O = 10 H₃VO₄ + 2 MnSO₄ + 7 H₂SO₄ + K₂SO₄

  6. 6 VOSO₄ + K₂Cr₂O₇ + 11 H₂O = 6 H₃VO₄ + Cr₂(SO₄)₃ + 2 H₂SO₄ + K₂SO₄

  7. H₃VO₄ + 2 HI + 3 HCl = VCl₃ + I₂ + 4 H₂O

  8. NaClO₂ + 4 KI + 2 H₂O = NaCl + 2 I₂ + 4 KOH

  9. PbO₂ + 4 HCl = PbCl₂ + Cl₂ + 2 H₂O

 10. 2 Ag + 2 H₂SO₄ = Ag₂SO₄ + SO₂ + 2 H₂O

 11. 8 Al + 27 HNO₃ = 8 Al(NO₃)₃ + 3 NH₃ + 9 H₂O

 12. 3 C + 4 HNO₃ = 3 CO₂ + 4 NO + 2 H₂O

 13. 6 FeSO₄ + 2 HNO₃ + 3 H₂SO₄ = 3 Fe₂(SO₄)₃ + 2 NO + 4 H₂O

 14. 5 PH₃ + 8 KMnO₄ + 12 H₂SO₄ = 5 H₃PO₄ + 8 MnSO₄ + 4 K₂SO₄ + 12 H₂O

 15. 2 NaVO₃ + 8 HCl = 2 VOCl₂ + Cl₂ + 2 NaCl + 4 H₂O

 16. 2 KMnO₄ + 5 H₂S + 3 H₂SO₄ = 2 MnSO₄ + 5 S + K₂SO₄ + .....

 17. K₂Cr₂O₇ + 3 H₂S + 4 H₂SO₄ = Cr₂(SO₄)₃ + 3 S + K₂SO₄ + 7 H₂O

 18. 2 NH₃ + 2 CrO₃ = Cr₂O₃ + N₂ + 3 H₂O

 19. Bi + HNO₃ + 3 HCl= BiCl₃ + NO + 2 H₂O

 20. 3 C + 2 K₂Cr₂O₇ + 8 H₂SO₄ = 2 Cr₂(SO₄)₃ + 3 CO₂ + 2 K₂SO₄ + 14 H₂O

 21. 2 CeO₂ + 2 KI + 8 HCl = 2 CeCl₃ + I₂ + 2 KCl + 4 H₂O

 22. V₂O₅ + S + 3 H₂SO₄ = V₂(SO₄)₃ + SO₂ + 3 H₂O

 23. 2 Fe(OH)₃ + 3 Cl₂ + 10 NaOH = 2 Na₂FeO₄ + 6 NaCl + 8 H₂O

 24. 5 MgI₂ + 2 KMnO₄ + 8 H₂SO₄ = 2 MnSO₄ + 5 I₂ + 5 MgSO₄ + K₂SO₄ + 8 H₂O

 25. 3 MnO₂ + KClO₃ + 6 KOH = 3 K₂MnO₄ + KCl + 3 H₂O

 26. 4 FeCl₂ + SO₂ + 4 HCl = 4 FeCl₃ + S + 2 H₂O

 27. 2 KMnO₄ + Cr₂O₃ + 2 KOH = 2 MnO₂ + 2 K₂CrO₄ + H₂O

 28. 6 SnCl₂ + 2 SO₂ + 8 HCl = 5 SnCl₄ + SnS₂ + 4 H₂O

 29. TiCl₄ + 2 Na₂S₂O₃ + H₂O = H₂TiO₃ + 2 SO₂ + 2 S + 4 NaCl

IV.

  1.

  2.

  3.

  4.

  5.

  6.

  7.

  8.

  9.

 10.

 11.

 12.

 13.

 14.

 15.

 16.

 17.

 18.

 19.

 20.

 21.

 22.

 23.

 24.

 25.

 26.

 27.

 28.

 29.

 30.

 31.

 32.

 33.

 34.

 35.

 36.

 37.

 38.

 39.

 40.

 41.

 42.

 43.

 44.

 45.

 46.

 47.

 48.

 49.

 50.

 51.

 52.

 53.

 54.

 55.

 56.

 57.

 58.

 59.

 60.

 61.

 62.

 63.

 64.

 65.

 66.

 67.

 68.

 69.

 70.

 71.

 72.

 73.

 74.

V.

  1. 16 HCl + 2 KMnO₄ = 5 Cl₂ + 2 MnCl₂ + 2 KCl + 8 H₂O

  2. KI + 3 Br₂ + 5 KOH = HIO₃ + 6 KBr + 2 H₂O

  3.

  4. HgO + H₂O₂ = Hg + O₂ + H₂O

  5.

  6. 3 CoS + 2 HNO₃ + 6 HCl = 3 S + 2 NO + 3 CoCl₂ + 4 H₂O

  7.

  8. H₂SO₃ + Cl₂ + H₂O = H₂SO₄ = 2 HCl

  9. 3 Cu₂O + 14 HNO₃ = 3 Cu(NO₃)₂ + 2 NO + 7 H₂O

 10.

 11.

 12.

 13. 3 HClO₃ = 2 ClO₂ + HClO₄ + H₂O

 14. 12 HCl + 2 CrO₃ = 3 CrCl₃ + 3 Cl₂ + 6 H₂O

 15.

 16.

 17.

 18. 4 Zn + 10 HNO₃ = NH₄NO₃ + 4 Zn(NO₃)₂ + 3 H₂O

 19. 3 Pt + 4 HNO₃ = 18 HCl = 3 H₂PtCl₆ + 4 NO + 8 H₂O

 20. 4 NH₃ + 5 O₂ = 4 NO + 6 H₂O

 21. 4 NH₃ + 3 O₂ = 2 N₂ + 6 H₂O

 22. ThO₂ + 2 CO + 2 Cl₂ = ThCl₄ + 2 CO₂

 23. Na₂Cr₂O₇ + S = Cr₂O₃ + Na₂SO₄

  4. CrO₃ +
+
=
+ Cl₂ + H₂O

  6. Ag +
+
=
+ NO + H₂O

  7. H₂S +
+
=
+ NO + H₂O

  9.
+
+
= I₂ +
+ H₂O

 11.
+
+
=
+
+ H₂O

 12. Ag₂S +

=
+ NO + S + H₂O

 13. Al +
+
=
+ SO₂ + H₂O

 15. Bi + H₂O₂ +
=
+ H₂O

 17. Bi₂S₃ +
= S +
+

 27.
+ H₂S +
=
+ S + H₂O

 32.
+
+
=
+ NO + H₂O

 35.
+
+
=
+ Hg₂Cl₂

 38.
+ PbO₂ +
=
+
+ H₂O

 50.
+
+
= I₂ +
+ H₂O

 52.
+
+
=
+
+ H₂O

16