HIGIENA JAMY USTNEJ
Szczotkowanie zębów - metody:
obrotowa (roll, wymiatająca)
szorowania
okrężna Fonesa
wibracyjne (Chartersa, Stillmanna, Bassa)
Szczotkowanie ręczne, elektryczne, soniczne
Szczotkowanie międzyzębowe
Nici dentystyczne
Wykałaczki
Irygatory wodne (hydrapulsatory)
GT TOOTH Mouse RECALDENT
Pasta do miejscowego stosowania zawierająca bioaktywny wapń i fosforany.
Zawiera CPP-ACP (fosfopeptydy kazeiny - amorficzny fosforan wapnia). CPP-ACP wprowadzony do jamy ustnej gromadzi się na błonie nabytej, płytce nazębnej, komórkach bakteryjnych, hydroksyapatytach i tkance miękkiej dostarczając bioaktywny wapń i fosforany.
Wskazania:
wzmocnieni przed i po wybielaniu
zapobieganie nadwrażliwości
ochrona po profesjonalnym oczyszczaniu zębów
ochrona podczas leczenia ortodontycznego
stymulacje wydzielania śliny
CHLORHEKSYDYNA
Preparat z grupy biguanidów o szerokim spektrum działania przeciwko bakteriom Gram (+), Gram (-), wirusom, grzybom i drożdżakom stosowanym do chemicznej kontroli płytki bakteryjnej w postaci:
płukanek o stężeniu 0,1-0,2% (Corsodyl, Eludril, Paroplak triactif, Kin gingival, Ondrohex, Gluconit)
lakieru (Cervitec)
tabletek (Sebidin, Septolete, Septofervex)
sprayu (Perio-Kin Spray)
past do zębów (Elgydium, Lacalut-Activ, Perio-Kin)
żeli do okładów i szczotkowania (Elgydium, Perio-Kin Gel) oraz jako roztwór do odkażania ubytków próchnicowych (Consepsis)
Działania niepożądane:
przebarwienia zębów, wypełnień akrylu
suchość w jamie ustnej - zwiększone odkładanie kamienia nazębnego
podrażnienie i złuszczenie błony śluzowej jamy ustnej
zaburzenia smaku
język czarny włochaty
Nasilenie działań ubocznych koreluje ze stężeniem CHLX oraz z czasem jej stosowania (ponad 2-4 tygodnie)
TRIKLOSAN
związek fenolowy o podobnym do CHLX spektrum i mechanizmie działania
minimalne stężenie triclosanu hamujące wzrost bakterii to 10ppm
jest nieco słabszy od CHLX, ale nie daje działań niepożądanych
możliwe jest jego jednoczesne stosowanie za związkami fluoru, co wzmacnia jego działanie przeciwbakteryjne
preparaty: pasty do zębów w stężeniach 0,2-0,3 % (Periodentyl, Colgate Total), płukanki w stężeniach 0,03-0, 045% (Periodentyl), lakiery (Seal&Protect)
w odróżnieniu od CHLX nie jest inaktywowany przez substancje powierzchniowo czynne zawarte w pastach do zębów
SANGWINARYNA
jej właściwości antyseptyczne wynikają z zawartości chemicznie czynnego jonu NH4+
ma nieco słabsze działanie niż CHLX, le nie wywołuje działań niepożądanych
pasty do zębów są mniej skuteczne niż płukanki w hamowaniu rozwoju płytki bakteryjnej
alkohol benzofenantrydynowy uzyskiwany z alkoholowego wyciągu sproszkowanych kłączy krwiaka kanadyjskiego (Sanguinaria canadiensis) lub z chińskiej rośliny Macley'a cordata
pasty do zębów (Multident, Santoin), płukanki (Periogrand)
CHLOREK CETYLOPIRYDYNY
jest IV-rzędowym związkiem amonowym redukującym rozwój płytki bakteryjnej w granicach 25%
stosowana w formie płukanek w stężeniach 0,05-0,1%
długotrwałe stosowanie powoduje działania niepożądane
np.. płukanka Adventage Gum Oral B
KORONY STALOWE - WSKAZANIA
rozległe zniszczenia korony zęba mlecznego - ubytek próchnicowy obejmujący co najmniej 2 ściany zęba mlecznego
wysoka aktywność próchnicy (próchnica kwitnąca)
stan po pulpopatii / pulpektomii
patologiczne starcie zębów mlecznych np. chorobie Capdeponta
jako filar dla utrzymywacza przestrzeni czy protezy dziecięcej
pourazowe uszkodzenia zębów siecznych (korony okienkowe)
odtworzenie wysokości zwarcia obniżonej w następstwie niedokształcenia tkanek zębów (enamelopatie) czy ich starcia
jako tymczasowa odbudowa rozległego ubytku na powierzchni mezjalnej zęba stałego z niezakończonym rozwojem korzenia
KORONY STALOWE - PRZECIWSKAZANIA
brak akceptacji ze strony pacjenta
zęby mleczne, których termin fizjologicznej wymiany jest bliski
stłoczenia zębów
próchnica poniżej brzegu kostnego wyrostka zębodołowego
jako ostateczna odbudowa zębów stałych
KOTRONY STALOWE:
Zalety
metoda jednoseansowa
utrudnia adhezję płytki bakteryjnej (gładka powierzchnia)
znaczna część pracy wykonywana jest poza jamą ustną
przywraca funkcję zęba
chroni zdrowe powierzchnie zęba przed próchnicą
nie zaburza resorpcji fizjologicznej korzeni zęba mlecznego
Wady:
trudności w dostosowaniu korony w zgryzie
częsty brak akceptacji metody przez rodziców (estetyka)
stosunkowo wysoki koszt leczenia
każdy ząb mleczny posiada swój odpowiednik w uzębieniu stałym
ząb stały wyrzyna się wkrótce po fizjologicznej utracie zęba mlecznego
w przypadku przedwczesnej utraty zęba mlecznego zęby sąsiednie mają tendencję do przesuwania się w powstałą w łuku lukę
w następstwie ząb stały nie ma wystarczającego miejsca w łuku zębowym
TESTY AKTYWNOŚCI PRÓCHNICY
Biochemiczne metody określające zawartość bakterii Streptococcus mutans i Lactobacillus w ślinie oraz pojemność buforową śliny, co pozwala na określenie ryzyka choroby próchnicowej.
próchnica jest jedną z najczęstszych chorób jamy ustnej
czynnikami sprzyjającymi rozwojowi próchnicy jest wzrost liczby drobnoustrojów silnie zakwaszających środowisko jamy ustnej, a tym samym obniżających pH śliny
obecność w 1ml śliny powyżej 105 bakterii Streptococcus mutans oraz Lactobacillus wskazuje na wysokie ryzyko próchnicy
niskie pH śliny zmniejsza zdolności buforowe śliny a zarazem jej funkcję obronną
SEDACJA
Podtlenek azotu - N2O / O2
gaz używany w anestezjologii do sedacji wziewnej
obniża poziom lęku i niepokój pacjenta
podwyższa próg bólowy
zwiększa komfort pacjenta i lekarza
zwiększa tolerancję długotrwałych zabiegów
Sedacja płytka (conscious sedation) została zdefiniowana przez AAP (American Academy of Pediatrics, Committee on Drugs - Amerykańska Akademia Pediatrii, Komitet Leków) jako medycznie kontrolowany stan ograniczenia świadomości.
Pacjent w sedacji płytkiej:
nie odczuwa lęku
współpracuje z wykonującym zabieg
ma zachowane odruchy obronne
jest wydolny krążeniowo i oddechowo
bardzo szybko powraca do pełnej świadomości
nie pamięta okresu zabiegu
PODTLENEK AZOTU
Zalety:
szybkie działanie
łatwe dozowanie
łatwa kontrola
szybka eliminacja, głównie przez płuca
bezpieczny
Wady:
słaba siła działania
wymaga współpracy pacjenta
potęguje działanie leków działających depresyjnie na ośrodek oddechowy (Dormicum)
Przeciwskazania
przewlekła rozedma płuc
gruźlica
stwardnienie rozsiane
niedrożność trąbki Eustachiusza
pacjenci nawykowo oddychający przez usta
CARISOLV
Składowe systemu:
czerwony żel o pH 11 - zawiera 3 aminokwasy (Glu, Liz, Leu), wodorotlenek sodu, NaCl, barwnik (erytrozyna)
przezroczysty żel - 5% podchloryn sodu
Zalety:
oszczędność tkanek zęba
precyzja w usuwaniu tylko tkanek zainfekowanych - metoda jest praktycznie bezbolesna, co redukuje potrzebę stosowania znieczulenia
brak wibracji, nieprzyjaznych doznań węchowych i akustycznych
prostota, efektywność, niski koszt
mniejsze ryzyko komplikacji pozabiegowych
atraumatyczna dla miazgi (dłuższa żywotność zęba)
LECZNICZE SZLIFOWANIE SZKLIWA - DISCING, STRIPPING
polega na redukcji określonej warstwy szkliwa na powierzchniach stycznych jako metoda leczenia
wczesnych zmian próchnicowych e zębach mlecznych
łagodnego niedoboru miejsca (stłoczenia) w uzębieniu mlecznym i stałym
W celu zapobiegania skutkom ubocznym zabiegów redukcji szkliwa (nadwrażliwości zębów na bodźce termiczne i chemiczne, zwiększonej akumulacji płytki bakteryjnej) wykonuje się polerowanie oszlifowanych powierzchni oraz aplikację preparatów fluorkowych.
HEAL OZONE
bezkontaktowa metoda leczenia próchnicy wykorzystująca bakteriobójcze działanie ozonu
W metodzie tej istotne są 2 elementy:
eliminacja niszy bakteryjnej poprzez działanie ozonu na ząb
remineralizacja stymulowana preparatem fluorkowym
ABRAZJA POWIETRZNA
alternatywna technika opracowywana ubytków próchnicowych wykorzystująca tnące właściwości strumienia sprężonego powietrza zawierającego drobno sproszkowany tlenek glinu o średnicy ziaren 27-50 μm
Zalety:
szybka i mniej traumatyczna metoda, alternatywna dla wiertarki turbinowej
metoda bezbolesna - brak wibracji, brak bodźców termicznych, zapachowych i słuchowych, nie wymaga znieczulenia
brak typowej warstwy mazistej w zębinie - większa skuteczność bondingu i adhezji materiału
bezkonkurencyjna w mikrozachowawczym opracowywaniu wąskich ubytków
blokuje kanaliki zębinowe - brak parowania płynu kanalikowego i przesuszenia zębiny
nie ma konieczności otwierania ubytku wiertłem
Wskazania:
profesjonalne oczyszczanie zębów, usuwanie przebarwień (nie zalecane)
opracowywanie ubytków próchnicowych wszystkich klas i ubytków niepróchnicowego powodzenia
wycinanie tkanek zęba (fissurotomia)
usuwanie wypełnień, biżuterii nazębnej, koron protetycznych
modyfikacja powierzchni w celu zwiększenia retencji
trepanacja koron protetycznych licowanych porcelaną bez obawy o uszkodzenie ceramiki
usuwanie cementu z wnętrza koron
oczyszczanie powierzchni zęba filarowego przed zacementowaniem korony
preparowanie powierzchni porcelany i odkrytego metalu podczas naprawy pracy w ustach pacjenta
usuwanie ciał obcych z kanalików korzeniowych
zwiększenie retencji dla zamków ortodontycznych czy retainerów
bezpieczne opracowywanie ubytków u osób użytkujących stałe uzupełnienia protetyczne lub aparaty ortodontyczne
KOFERDAM : Składowe zestawu:
membrana lateksowa lub bezlateksowa
ramka metalowa lub plastikowa
klamry
kleszcze do nakładania klamry na ząb
dziurkacz
KORZYŚCI Z KOFERDAMU:
suchość pola operacyjnego
brak kontaktu leczonego zęba ze śliną i bakteriami zawartymi z ślinie
łatwiejszy dostęp do pola zabiegowego
ochrona i odciągnięcie (retrakcja) tkanek miękkich
poprawa komfortu pacjenta
skrócony czas zabiegu
zmniejszone oddychanie przez usta, szczególnie pożądane podczas sedacji wziewnej
zmniejszone ryzyko połknięcia lub zaaspirowania niewielkich narzędzi lub resztek z opracowywanego zęba lub kanału korzeniowego
kontrola zakażeń krzyżowych przez zminimalizowanie rozpylania bakterii z ubytku lub kanału
BIOFILM,
oprócz działania patogennego, może wywierać również pewne działanie ochronne poprzez zdolność buforowania kwasów z pokarmów i napojów, ułatwienie dostania się IgG do jamy ustnej w płynie dziąsłowym, gromadzi fluorki do późniejszego wykorzystania oraz uwalnia związki azotowe utrzymujące względnie prawidłowe pH w jamie ustnej, podczas gdy Streptococcus mutans produkuje naturalny antybiotyk hamujący wzrost innych potencjalnie chorobotwórczych drobnoustrojów.
Noworodki w chwili urodzenia się nie mają ustabilizowanej flory bakteryjnej w jamie ustnej. Ich flora jest głównie nabyta od matki, w określonych okresach i w określonej kolejności.
Okresy te znane są jako „okienka zależności”, gdy dziecko nie nabyło jeszcze trwałej flory bakteryjnej.
Rola śliny:
w utrzymaniu homeostazy
w próbkach śliny można określić poziom leków, nikotyny, narkotyków
w ocenie stanu emocjonalnego człowieka, mierząc poziom kortyzolu
Lizozym - białko śliny, które niszczy drobnoustroje atakując ich niechronione ściany komórkowe
Laktoferyna - wiąże jon żelaza, czyniąc go niedostępnym dla drobnoustrojów zależnych od żelaza, takich jak Streptococcus mutans
Amylaza - oczyszcza zęby z nierozpuszczalnych resztek węglowodanów, zapobiega adhezji drobnoustrojów
Immunoglobulina IgA ochrania błony śluzowe przed zakażeniami wirusowymi i bakteryjnymi
sIgA zapobiega adhezji wirusów, grzybów i bakterii, działa synergistycznie z elementami nieswoistej obrony - z mucyną, laktoferyną, lizozymem i peroksydazą.
Poziomy biochemicznych markerów stanu przyzębia u ciężarnej wraz z występowaniem zwiększonej liczby bakterii z rodzaju Bacteroides forsythus, Porphyromonas gingivalis, Actinobacillus actinomycetemcomitans, Treponema denticola oraz Prevotella intermedia w płytce poddziąsłowej, jako czynnik ryzyka porównywalny z nadużyciem alkoholu i paleniem tytoniu, mają związek z porodem przedwczesnym (przed 37 tygodniem) oraz niską wagą urodzeniową noworodków (poniżej
Bytujący w przyzębnych kieszonkach dziąsłowych Helikobacter pylori jest jednym z patogennych czynników choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy, a do zakażenia w 80% przypadków dochodzi zwykle już w dzieciństwie. Współczesna eradykacja powinna także obejmować postępowanie periodontologiczne, ponieważ przyzębie w stanie zapalnym stanowi dla tego drobnoustroju podobną do żołądka niszę ekologiczną.
Mikroinfekcje z jamy ustnej ułatwiają rozwój i progresję miażdżycy, a brak higieny jamy ustnej , przewlekłe procesy zapalne w przyzębiu oraz infekcje zębopochodne wskazywane są jako czynnik ryzyka schorzeń układu sercowo-naczyniowego rozwijających się na tle miażdżycowym
CZYNNIKI PREDYSPONUJĄCE DO URAZÓW:
Wady zgryzu - tyłozgryz
Nagryz poziomy (overjet) powyżej 4mm
Doprzednie wychylenie siekaczy górnych centralnych
Krótka warga górna
Oddychanie przez usta
Urazy zębów mlecznych:
częstość występowania do 30%
najczęściej siekacze w szczęce
najczęściej zwichnięcia zębów
zależność występowania od płci różna w różnych badaniach
dwa szczyty występowania - pomiędzy 1 i 2 rokiem życia, a potem około 5-tego roku życia
Urazy zębów stałych:
chłopcy częściej niż dziewczynki
wiek 8-11 lat
najczęściej siekacze w szczęce
najczęściej niepowikłane złamanie korony zęba
tendencja rosnąca
ZAPOBIEGANIE URAZOM:
ustawodawstwo - pasy bezpieczeństwa w samochodzie, poduszki powietrzne, foteliki dla dzieci, ograniczenie prędkości, kaski ochronne dla rowerzystów
edukacja - uświadamianie społeczeństwa
aspekty stomatologiczne:
leczenie wad zgryzu
ochraniacze jamy ustnej dla sportowców
konsultacja stomatologiczna przed rozpoczęciem zajęć sportowych dziecka
NASTĘPSTWA URAZOWYCH USZKODZEŃ ZĘBÓW MLECZNYCH:
Przebarwienie szkliwa na kolor mleczno biały lub żółtawy
Przebarwienie związanie z niedoborem szkliwa
Rozdarcie korony
Uformowanie się struktury zębopodobnej
Rozdwojenie korzenia zęba stałego
Zagięcie korzenia zęba stałego
Częściowe lub całkowite zahamowanie rozwoju korzenia
Wydzielenie się zawiązka zęba stałego
Utrudnione wyrzynanie zęba stałego
POWIKŁANIA URAZOWYCH USZKODZEŃ ZĘBÓW:
Przebarwienie korony zęba
Martwica miazgi i jej następstwa
Obliteracja jamy zęba
Resorpcja twardych tkanek zęba
Zahamowanie rozwoju korzenia
Zanik kości wyrostka zębodołowego
KLASA V. CAŁKOWITE ZWICHNIĘCIE ZĘBA
częstość 1-16% urazów zębów stałych
najczęściej centralne siekacze szczęki
wiek 7-11 lat
chłopcy 3x częściej niż dziewczęta
uszkodzenie więzadeł ozębnej
przerwanie pęczka naczyniowo-nerwowego
Medium transportowe - zabezpieczenie komórek ozębnej przed wysychaniem
ślina (przedsionek jamy ustnej)
woda
fizjologiczny roztwór soli
mleko
Gatorade, Isostar
inne -np. HBSS, Vispan, Propolis
„…Pierwszoplanową rolę odgrywa minimalizacja czasu przechowywania wybitego zęba w suchym środowisku…”
HBSS (Hankk's Balansed Salt Solution) - przywraca prawidłową funkcję komórek, usuwa produkty przemiany materii, składnik systemu Save-A Tooth, zalecane przez AAE - 1995r.
„…Płyn do przechowywania soczewek kontaktowych oraz izotoniczne napoje dla sportowców (Isostar, Gatorade) o temp. 24°C (pokojowej) nie powinny być stosowane jako medium transportowe dla wybitych zębów.
…Woda, niezależnie od temperatury, również nie jest zalecana.
…Jeśli istnieje możliwość utrzymania niskiej temp. (przechowywanie w lodzie), odtłuszczone mleko stanowi dobrą alternatywę dla HBSS…”
Emdogain - na podstawie wstępnych badań wydaje się doskonałą alternatywa dla mediów transportowych, gdyż nie tyko znacznie zmniejsza ryzyko resorpcji zewnętrznej korzenia, ale również stymuluje tworzenie włókien ozębnej. Zaleca się go do stosowania przed replantacją wybitych zębów stałych
Postępowanie na miejscu wypadku:
odnalezienie wybitego zęba
chwytanie zęba za koronę a nie za korzeń
wymycie zęba pod bieżącą wodą, bez szorowania
natychmiastowa replantacja (jeśli jest możliwa0
gdy natychmiastowa replantacja nie jest możliwa - umieszczenie zęba w środku transportowym
szybkie udanie się do gabinetu dentystycznego
OCHRANIACZE GOTOWE:
gotowe do użycia bez konieczności - dodatkowej preparacji
najtańsze
niedopasowane, zbyt pełne
brak retencji
muszą być utrzymywane w jamie ustnej poprzez stałe zwarcie
mogą utrudniać mowę i oddychanie
OCHRANIACZE BOIL&BITE:
zanurzone w gorącej wodzie uplastyczniają się i mogą być dopasowane w jamie ustnej za pomocą palców i języka oraz mięśni
dostępne w ograniczonych rozmiarach
mogą być zbyt krótkie lub niewłaściwie pokrywać wyrostek zębodołowy od strony policzkowej
OCHRANIACZE INDYWIDUALNE:
wykonane przez dentystów na modelu gipsowym szczęki
najlepsza adaptacja
najlepsza retencja, komfort i stabilność
najmniej utrudnia mowę oraz oddychanie
najlepsza adaptacja
najlepsza retencja, komfort i stabilność
najmniej utrudnia mowę oraz oddychanie
ZALETY OCHRANIACZY:
ochrona zębów i błony śluzowej jamy ustnej
ochrona stawów skroniowo-żuchwowych
ochrona wyrostków kłykciowych żuchwy
zmniejszenie liczby wstrząśnień mózgu, utraty przytomności i innych uszkodzeń OUN
lepsze samopoczucie sportowca, większa pewność siebie
oszczędności ekonomiczne
dodatkowa usługa wykonywana przez lekarzy dentystów
PRÓCHNICA - DEFINICJA
Próchnica jest umiejscowioną chorobą, która polega na odwapnieniu i proteolitycznym rozpadzie twardych tkanek zęba
jest zaliczana do chorób cywilizacyjnych
rozwija się w każdym wieku
wczesny etap rozwoju jest bezobjawowy
obserwujemy różnorodny przebieg
często prowadzi do powikłań
MECHANIZM DZIAŁANIA FLUORKÓW:
reakcja wymiany w hydroksyapatytach grupy OH- na powstawanie fluoroapatytów
remineralizacja szkliwa
hamowanie przemiany materii w komórkach bakterii
hamowane wzrostu płytki bakteryjnej
utrudnianie transportu glukozy przez błonę komórkową bakterii
ZALETY:
mniejsza podatność zębów na próchnicę
szkliwo zębów zawiera więcej fluoroapatytów trudno rozpuszczalnych w kwasach
fluorki uczestniczą w remineralizacji odwapnionego szkliwa w próchnicy początkowej
fluorki hamując metabolizm bakterii ograniczają produkcje kwasów oraz zapobiegają kolonizacji bakterii
WADY:
możliwe przedawkowanie - klinicznie obserwujemy fluorozę
OBJAWY KLINICZNE FLUOROZY:
widoczne po osuszeniu zęba delikatne, białe prążki lub „zjawisko śnieżnej czapeczki”
nieprzezierne, białe prążki widoczne bez osuszenia zęba
nieregularne, dobrze odgraniczone plamy
zęby kredowe, defekty powierzchownej warstwy szkliwa
dołki o horyzontalnym przebiegu, obręcze, obszary „skorodowane”. poerupcyjne przebarwienia szkliwa
całkowita utrata zewnętrznej pokrywy szkliwa z uwidocznieniem słabo zmineralizowanej i porowatej warstwy podpowierzchniowej
znaczne zaburzenia morfologii zębów
ENAMELOPATIE ROZWOJOWE
są zaburzeniami syntezy organicznej matrycy zmineralizowanych tkanek zęba lub / i przebiegu mineralizacji.
powstają w okresie odontogenezy w obrębie samego szkliwa lub z równoczesnymi zmianami w zębinie i w cemencie.
ETIOLOGIA:
Opisanych zostało około 100 czynników mogących wywołać zaburzenia mineralizacji szkliwa.
Zależnie od rodzaju czynnika uszkadzającego wyróżnia się enamelopatie miejscowe i układowe.
Działanie czynników uszkadzających szkliwo zębów w 60% przypadków występuje w 1 roku życia dziecka, następnie stopniowo maleje, by w 4 roku życia wynosić zaledwie 5%.
ETIOLOGIA ENAMELOPATII UKŁADOWYCH
niedobory pokarmowe
wrodzone defekty metaboliczne
endokrynopatie
infekcje krwiopochodne
intoksykacje egzogenne
zaburzenia okołoporodowe
zespoły uwarunkowane genetycznie
PŁUKANKI Z FLUOREM - DZIAŁANIE
zapobiega próchnicy zębów
chroni szkliwo zębów przed działaniem kwasów,
działa bakteriobójczo i bakteriostatycznie,
wzmaga remineralizację (ochronę) szkliwa,
zapewnia ochronę przed próchnicą miejsc niedostępnych dla szczotkowania
PŁUKANKI Z FLUOREM - SPOSÓB UŻYCIA
stosowane przynajmniej raz dziennie po szczotkowaniu zębów,
gdy istnieje trudność oczyszczania zębów, stosować przynajmniej 2-3 razy dziennie,
płukając jamę ustna objętością 10ml nierozcieńczonego roztworu przez 30 sekund do 1 minuty
GLUKONIAN CHLORHEKSYNYNY - DZIAŁANIA UBOCZNE:
zaburzenie odbioru smaków
przebarwienia zębów i wypełnień
zabarwienie języka na brązowo
zaburzenie naturalnej flory bakteryjnej jamy ustnej
sporadycznie - złuszczenie nabłonka i bolesna owrzodzenia jamy ustnej
ZAPOBIEGANIE CHOROBIE PRÓCHNICOWEJ ZĘBÓW:
Ograniczenie przekazywania bakterii próchnicotwórczych przez opiekunów na dziecko
Profilaktyczne zabiegi lecznicze:
przemywanie jamy ustnej niemowląt
szczotkowanie zębów
stosowanie nici dentystycznych i wykałaczek
stosowanie płukanek
Ograniczenie częstego spożywania przekąsek („podjadania”)
Skrócenie zalegania węglowodanów próchnicotwórczych przez częste zabiegi poprawiające higienę jamy ustnej
PŁUKANKI Z FLUOREM - DZIAŁANIE:
zapobiega próchnicy zębów
chroni szkliwo zębów przed działaniem kwasów
działa bakteriobójczo i bakteriostatycznie
wzmaga remineralizację (odnowę) szkliwa
zapewnia ochronę przed próchnicą miejsc niedostępnych dla szczoteczki
PŁUKANKI Z FLUOREM - SPOSÓB UŻYCIA:
stosować przynajmniej raz dziennie po szczotkowaniu zębów,
gdy istnieje trudność oczyszczenia zębów stosować przynajmniej 2-3 razy dziennie,
płukać jamę ustną objętością 10ml nie rozcieńczonego roztworu przez 30 sekund do 1 minuty.
LAKOWANIE:
pokrycie materiałem złożonym (tzw. kompozytem) bruzd na powierzchni żującej zębów trzonowych i przedtrzonowych,
winno być wykonane bez rewizji bruzdy wiertłem w niedawno wyrzniętych zębach bez objawów klinicznych próchnicy,
wykonane z rewizją bruzdy wiertłem w przypadku bruzdy bardzo głębokiej lub z początkową próchnicą,
zabieg bezbolesnAy, szybki w wykonaniu,
wysoce skuteczna metoda profilaktyki przeciwpróchnicowej
LAKIEROWANIE ZĘBÓW:
pokrycie płaskich powierzchni gładkich korony zęba lakierami zawierającymi fluor lub chlorheksydynę,
pokrycie zębów bez próchnicy
pokrycie zębów z próchnicą początkową (plama próchnicowa) - remineralizacja (lakiery fluorowe)
zabieg bezbolesny, szybki w wykonaniu
wysoce skuteczna metoda profilaktyki przeciwpróchnicowej
UWALNIANIE SUBSTANCJI Z MATERIAŁÓW:
Amalgamat:
uwalniane są głównie pary rtęci lub produkt korozji oraz jako cząstki amalgamatu
Materiały kompozytowe:
uwalniany jest metanol/
rozpuszczalniki monomerowe jak EGDMA, TEGDMA,
formaldehyd z powierzchownej warstwy materiału
Cementy glassjonomerowe:
poza uwalnianiem fluoru niewiele jest wiadomo o uwalnianiu innych substancji.
Kompomery i cementy glassjonomerowe modyfikowane żywicą:
uwalnianie głównie HEMA i inne monomery
RYZYKO KARCEROGENNOŚCI I MUTAGENNOŚCI:
Kancerogenność - zdolność do wywoływania nowotworów złośliwych
Mutagenność - możliwość powodowania zmian DNA, które zostaną przeniesione na kolejne pokolenia komórek
Amalgamat: często obszerne i ożywione dyskusce nie znalazły potwierdzenia.
Kompomery:
Bis-GMA oraz UDMA nie wykazują mutagenności
TEGDMA - jest mutagenem
ilości stosowane w badaniach są znacznie wyższe niż te, które potencjalnie wywołują podobne reakcje u pacjentów
Cementy glassjonomerowe:
mała ilość badań, na podstawie tych badań nie można stwierdzić, że mogą być przyczyną tych zagrożeń.
Cementy glassjonomerowe modyfikowane żywicą i kompomery:
podobnie jak kompozyty wykazują reakcje genotoksyczne (chlorekdwufenylolidonu)
Cementy glassjonomerowe:
mała ilość badań, na podstawie tych badań nie można stwierdzić, że mogą być przyczyną tych zagrożeń.
Cementy glassjonomerowe modyfikowane żywicą i kompomery:
podobnie jak kompozyty wykazują reakcje genotoksyczne (chlorekdwufenylolidonu)
RYZYKO ALERGII:
Najczęściej może wystąpić reakcja typu I (natychmiastowa) oraz typu IV (późna).
Amalgamat:
stosunkowo rzadko, najczęściej rekacja reakcja późna.
Materiały kompozytowe:
opisywane są rzadkie przypadki reakcji natychmiastowej po uszczelnianiu bruzd.
najczęściej typu późnego jako kontaktowe zapalenie skóry - wpływ TEGDMA oraz HEMA
rękawiczki lateksowe nie zapewniają pełnej ochrony, gdyż monomery przenikają przez rękawiczkę, najczęściej w ciągu kilku minut.
Cementy glassjonomerowe:
brak badań, w których udowodnionoby alergię a konwencjonalne GIO.
Cementy glassjonomerowe modyfikowane żywicą i kompomery - podobnie jak kompozyty
RYZYKO ZAPALENIA MIAZGI:
Zębina jest dobrym, ale nie wystarczającym izolatorem przed przenikaniem toksycznych substancji do miazgi.
Substancje takie jak TEGDMA czy HEMA mogą przenikać w wystarczającej ilości nawet przez warstwę sklerotyczną zębiny i wywoływać podrażnienie miazgi.
Wytrawianie:
zwiększa rozpuszczalność tylko w warstwie powierzchownej około 300 mikrometrów
Bakterie:
mikorprzeciek może być przyczyną uszkodzenia miazgi po założeniu wypełnienia.
Stosowanie technik adhezyjnych pozwala na ochronę miazgi.
Amalgamat:
działanie niekorzystne w ubytkach próchnicy głębokiej, gdzie należy stosować podkład izolujący.
można też zastosować system wiążący by zabezpieczyć zębinę.
Kompomery:
w ubytkach próchnicy powierzchownej i średniej nie powoduje uszkodzeń miazgi
próchnica głęboka - badania niejednoznaczne
należy chronić miazgę preparatami na bazie wodorotlenku wapnia
Cementy glassjonomerowe:
nieszkodliwe dla nieobnażonej miazgi w ubytkach małych i średnich
nie można ich stosować bezpośredniego przykrycia
ubytki głębokie - należy stosować wodorotlenek wapnia
Cementy glassjonomerowe modyfikowane żywicą i kompomery:
podobnie jak kompozyty
ZAGROŻENIA DLA PRZYZĘBIA I BŁONY ŚLUZOWEJ JAMY USTNEJ:
Amalgamat:
czarna lub niebieska pigmentacja (tatuaż)
zmiany liszajowate w miejscach kontaktu
podrażnienia mechaniczne, gdy źle dopasowany pasek kształtki
Materiały kompozytowe:
kompozyty przyczyniają się do wzrostu bakterii
mogą wystąpić zmiany liszajowate
zmiany znikają po usunięciu wypełnienia
Glassjonomery:
brak danych w piśmiennictwie
Cementy glassjonomerowe modyfikowane żywicą i kompomery:
podobnie jak kompozyty
REFLUKS
Choroba refluksowa przełyku, albo inaczej refluks żołądkowo- przełykowy (gastroesophageal reflux disease - GERD) polega na wstecznym zarzucaniu treści żołądkowej do przełyku
Niewielkiego stopnia refluks jest zjawiskiem fizjologicznym, występującym sporadycznie u każdego człowieka, głownie po posiłkach obfitujących w tłuszcze
Refluks, nie powoduje następstw patologicznych przy sprawnym opróżnianiu się przełyku z zarzuconej treści. Problemem staje się wtedy, gdy dolegliwości są silne lub często nawracają.
Za refluks patologiczny uznaje się stan, w którym liczba epizodów refluksowych wzrasta, a kontakt przełyku z kwaśną treścią żołądkową w ciągu doby trwa dłużej niż 5.8% czasu.
PATOGENEZA REFLUKSU
ma wiele przyczyn. Niektóre z nich odgrywają zasadniczą rolę, ale najbardziej istotne spowodowane są zaburzeniami kurczliwości przełyku lub żołądka
4 KRYTERIA DIAGNOSTYCZNE ANOREXIA NERVOSA:
utrata lub brak przybierania na wadze w okresie wzrostu, przy braku zgody chorego na utrzymanie minimalnej wagi dla swojego wzrostu i wieku oraz spadku ciężaru ciała o 15% poniżej średniej
lęk przed przybieraniem na wadze
zakłócenie subiektywnego obrazu własnego ciała np. odbicie w lustrze
brak trzech kolejnych miesiączek (amenorrhoea)
POWIKŁANIA ANOREXIA NERVOSA:
znaczna utrata wagi i zaburzenia fizyczne
niskie nieregularne tętno krwi i ciśnienie krwi
hipoglikemia, hipotermia
zrzeszotnienie kości- zwiększone ryzyko złamań spowodowane niedoborem estrogenu, z towarzyszącym zatrzymaniem miesiączki
zaburzenia pracy nerek
z układu pokarmowego- bóle brzucha, uporczywe zaparcia na przemian z biegunką, odwodnienie i nierównowaga elektrolityczna
skórę całego ciała pokrywa meszek jak u niemowlęcia
charakterystyczna jest „twarz wiewiórki”- objaw wywołany obrzękiem gruczołów ślinowych, przez to uszy są bardziej odstające od głowy, a sama twarz wygląda pucołowato, przy wręcz szkieletowym wyglądzie
POSTĘPOWANIE STOMATOLOGICZNE:
Usunięciu lub zmniejszeniu ekspozycji jamy ustnej na kwas żołądkowy, tzn. zmniejszenie lub eliminacja kwasów w diecie, zwłaszcza między posiłkami, a szczególnie przed udaniem się na spoczynek nocny (podczas snu jest mniejsze fizjologiczne wydzielanie śliny, a także słabsze działanie jej układów buforujących), zalecenie nie przetrzymywania w ustach spożywanych kwaśnych napojów
neutralizacji kwasów poprzez kończenie spożytych posiłków pokarmami o pH zasadowym, przepłukiwaniu jamy ustnej preparatami zobojętniającymi, takimi jak wodny roztwór dwuwęglanu sodu, płyny do płukania zawierające związki fluoru, mleko
zapobieganiu rozpuszczenia szkliwa tzn. unikania szczotkowania zębów bezpośrednio po epizodach refluksu (możliwość uszkodzenia osłabionego przez kwas szkliwa), używanie past do zębów o niskim stopniu ścieralności i wysokim stężeniu jonów fluorkowych, stosowania żeli fluorkowych, żuciu bezcukrowych gum w celu stymulacji śliny działającej buforująco na kwas, w szczególnych przypadkach stosowanie substytutów śliny
ochronie mechanicznej, czyli zabezpieczeniu powierzchni zębów narażonych na działanie kwasów poprzez stosowanie miękkich akrylowych szyn ochronnych na zęby. Niektórzy autorzy zalecają umieszczenie niewielkiej ilości dwuwęglanu sodu na powierzchni szyny, która powinna być noszona w czasie snu oraz podczas epizodów reflusku. W sytuacji, gdy u pacjenta dodatkowo występuje bruksizm, konieczne jest wykonanie twardej akrylowej szyny, w celu ochrony uszkodzonego kwasem szkliwa
PROFILAKTYKA ORTODONTYCZNA POLEGA NA:
Profilaktykę pierwotną - niedopuszczenie do powstania zagrożeń dla rozwijającego się narządu żucia
Profilaktykę wtórną - wczesne rozpoznawanie i eliminowanie tych czynników
Metafilaktykę - jak najwcześniejsze usunięcie drobnych nieprawidłowości grożących jednak nasileniem się do postaci rozległych wad zgryzu, stosując proste metody lecznicze
METODY ZAPOBIEGANIA WADOM:
Prawidłowa pozycja głowy i ciała niemowlęcia podczas snu i karmienia
Właściwy sposób karmienia dziecka
Niedopuszczenie do powstawania szkodliwych nawyków ustnych i ich zwalczanie
Eliminowanie czynników spaczających funkcje narządu żucia
Przestrzeganie higieny jamy ustnej
Profilaktyka i leczenie próchnicy
Przeciwdziałanie skutkom przedwczesnej utraty zębów
Ogólnomedyczna opieka zdrowotna
nad kobietą ciężarną
Ochrona matki przez czynnikami teratogennymi
Choroby wirusowe (grypa, różyczka, toksoplazmoza)
Działanie trucizn
Działanie leków
Działanie energii jonizującej (promienie rtg)
Zachwianie równowagi hormonalnej
Konflikt serologiczny
Niedobory w odżywianiu
Złe warunki bytowe
Zmiany w jamie ustnej towarzyszące MIESIĄCZCE:
Obrzęk dziąseł
Reaktywacja opryszczki wargowej
Afty
Przedłużające się krwawienia po zabiegach chirurgicznych
Obrzęknięte ślinianki
Zmiany w jamie ustnej towarzyszące CIĄŻY:
Podczas ciąży w organizmie kobiety zachodzą istotne zmiany hormonalne ze względu na to, że łożysko wytwarza duże ilości estrogenów i progesteronu.
Powszechnie stwierdza się zapalenie dziąseł. Ponadto u niektórych ciężarnych rozwinąć może się guz ciążowy
Zmiany w gospodarce Ca/P u kobiet w ciąży są dwa razy szybsze niż u nie ciężarnych.
Zaburzenia związane z dostarczeniem Ca w pożywieniu mają więc istotne znaczenie ze względu na dynamiczne zmiany w ramach remodelingu kostnego
Zmiany - MENOPAUZA:
Zmiany w ilości i rodzajach hormonów płciowych podczas okresu okołomenopauzalnego oraz menopauzalnego u kobiet zwiększają ryzyko chorób o podłożu autoimmunologicznym, czemu towarzyszy często suchość jamy ustnej.
Do głównych powikłań suchości jamy ustnej zalicza się podatność na próchnicę oraz zakażenia grzybami z rodzaju Candida.
Inne powszechnie obserwowane zmiany w obrębie jamy ustnej to:
Ból i dyskomfort w jamie ustnej
Zmieniona percepcja smaku
Menopauzalne zapalenie jamy ustnej
Cienkie, łatwo krwawiące dziąsła
Przyspieszona resorpcja kości wyrostków zębodołowych.