GEOGRAFIA TURYZMU
WYKŁAD 1
Literatura:
+ Kowalczyk A., Geografia turyzmu, 2001
+ Warszyńska J., Jachowski A., Podstawy geografii turyzmu,
+ Gaworecki W., Turystyka
Grand Tour...
Turystyka - ogół wycieczek i podróży do miejsc atrakcyjnych zarówno pod względem krajobrazowym, jak i zabytków oraz wszelkie migracje o charakterze naukowym i przyjemnościowym (1811r. Sporting Magazine)
Polska definicja Turystą jest to osoba odbywająca większe wycieczki dla przyjemności, turystyka oznaczała podróżowanie w charakterze turysty (Słownik warszawski, XIXw)
HUNRIKER (1942)
całość zjawisk i stosunków dotyczących podróży i krótkotrwałych pobytów poza miejscem stałego zamieszkania, przedsiębranych nie w celach zysku i nie związanych z osiedleniem się na stałe
Turystyka - to ogół czynności osób, które podróżują w celach: wypoczynkowych, służbowych lub innych nie dłużej niż przez rok bez przerwy, poza swoim codziennym otoczeniem, z wyłączeniem wyjazdów, w których głównym celem jest działalność zarobkowa w odwiedzanej miejscowości (WTO)
Konferencja zorganizowana przez Ligę Narodów (1937)
Turysta - każda osoba odbywająca podróż trwającą co najmniej 24h w kraju nie będącym miejscem stałego zamieszkania, a będąca krajem docelowym
Konferencja ONZ w Rzymie (1963)
Odwiedzający - wszystkie osoby przebywające w kraju nie będącym ich miejscem stałego zamieszkania w jakimkolwiek celu z wyjątkiem wykonywania pracy zarobkowej
Turysta - każdy odwiedzający, który przebywa w kraju docelowym ponad 24h
Wycieczkowicz - każdy odwiedzający, który przebywa w kraju docelowym poniżej 24h
Konferencja Statystyki Turystyki w Ottawie (1991)
PODR |
ÓŻNI |
ODWIEDZAJĄCY |
INNI PODRÓŻNI (nie uwzględniani w statystykach) |
- TURYŚCI (mini. 1 nocleg) - odwiedzający jednodniowi (nie korzystają z noclegu |
- uchodźcy - imigranci stali - imigranci czasowi - nomadzi - członkowie sił zbrojnych - dyplomaci - pracownicy zagraniczni - pasażerowie w strefie tranzytowej w danym kraju (np.: lotnisko) |
Cele przyjemnościowe (wakacje, kultura, sport, odwiedziny i in.)
Cele służbowe (biznes, konferencje, zjazdy, misje)
Inne cele (studia, zdrowie, tranzyt i in.)
TURYZM - to całokształt zagadnień teoretycznych, gospodarczych, geograficznych, statystycznych, prawnych, kulturalnych i społecznych związanych z ruchem uzdrowiskowo - turystycznym (Leszczycki)
TURYZM |
- termin pochodzi z lat 30 XXw
- w Polsce rozpowszechniony przez prof. Leszczyckiego
REKREACJA - wszelkie czynności podejmowane dla regeneracji, a przejawiające się w uczestniczeniu w rozrywkach kulturalnych, gach sportowych, czy też różnych formach ruchu turystycznego, realizowanych po godzinach zajęć zawodowych lub szkolnych, poza obowiązkowymi społecznymi i normalnymi czynnościami
TURYSTYKA
REKREACJA |
CZAS WOLNY - zespół zajęć, którym jednostka może się z własnej woli poświęcić w okresie wolnym od obowiązków zawodowych, rodzinnych i społecznych, w celu wypoczynku i rozrywki, w związku z dążeniem do bezinteresownego rozwoju swojej wiedzy i wykształcenia lub dobrowolnego udziału w życiu społecznym, jak też w celu rozwoju własnych zdolności twórczych (Dumazadier 1968)
GEOGRAFIA FIZYCZNO |
Czas pracy (aktywności zawodowej) |
Czas wolny |
|
KRAJOZNAWSTWO
Działania najczęściej autorskie, wykonywane w czasie wolnym wynikające z zainteresowań osobistych, zmierzające do wszechstronnego i pełnego poznania określonego kraju lub regionu.
Ruch społeczny dążący do zbierania i popularyzowania wszelkich wiadomości o kraju lub regionie, skupiający działaczy krajoznawców.
Dziedzina kultury obejmująca całokształt działalności poznawczej oraz wytworzonych przez nią nowych wartości np.: mapy, przewodniki
TURYSTYKA
KRAJOZNWASTWO |
TURYSTYKA JAKO PRZEDMIOT BADAŃ NAUKOWYCH
Turystyka - def. z ekon. podst. Turystyki!!!
GEOGRAFIA TURYZMU
nauka interdyscyplinarna i syntezująca o szerokim polu badawczym
wyodrębniona jako dyscyplina geograficzna przez Stradnera w 1905r. w Polsce prze prof. S. Leszczyckiego 1932r.
zajmuje się analizą form i relacji przestrzennych zjawisk turystycznych oraz związanych z nimi procesów oddziaływujących
Problematyka badawcza geografii turyzmu (Warszyńska):
przestrzeń turystyczna
ruch turystyczny jako zjawisko społeczne
człowiek jako podmiot ruchu turystycznego
Zakres badań geografii turyzmu:
ocena przydatności przestrzeni geograficznej dla potrzeb ruchu turystycznego w uwzględnieniem jego form i sezonowości
wzajemne relacje między człowiekiem a przestrzenią w zakresie przystosowania jej dla ruchu turystycznego
wzajemna relacja między turystyką a innymi funkcjami społeczno - gospodarczymi (w tym z funkcją ochronną)
turystyka w strukturze funkcjonalnej przestrzeni społeczno - gospodarczej
aspekty ekonomiczne
ruch turystyczny jako zjawisko społeczne
człowiek jako przedmiot ruchu turystycznego
Geografia turyzmu na tle innych dyscyplin geograficznych:
Nauka interdyscyplinarna (Warszyńska, Kowalczyk)
geografia
+ geografia społeczno - ekonomiczna
+ g. turyzmu
+ g. Fizyczna
Część geografii społeczno - ekonomicznej
G. SPOŁECZNO - EKONOMICZNA |
Geografia turyzmu jako część geografii kultury
Geografia turyzmu dyscyplina geograficzna obejmująca całokształt zagadnień związanych z TURYZMEM
G. Turystyki - dyscyplina zajmująca się badaniem przestrzennego zróżnicowania ruchu turystycznego i zachowaniami przestrzennymi turystów.
G. Turystyczna - część geografii stosowanej zajmująca się oceną i opisem środowiska przyrodniczego i kulturowego dla potrzeb turystyki
Problematyka turystyczna w warunkach geograficznych:
G. fizyczna
Klimatologia
G. osadnictwa
G. ludności
G. transportu
G. rolnictwa
G. usług
Metody badań geografii turyzmu:
BADANIA TERENOWE |
BADANIA „PRZY BIURKU” |
- inwentaryzacja terenowa (obserwacja) - badania ankietowe - wywiady |
- analiza materiału statystycznego - analiza materiału kartograficznego - analiza dokumentów planistycznych - analiza przewodników, programów imprez turystycznych, broszur informacyjnych, |
INFORMACJE PIERWOTNE |
INFORMACJE WTÓRNE |
Metody statystyczne (ilościowe) |
Metody kartograficzne |
Metody opisowe
17.10.2010
WYKŁAD 2
Rozwój badań nad turystyką w Polsce:
1. Prekursorskie badania o charakterze krajoznawczym (XIXw.)
St. Staszic, W. Pol, J.U. Niemcewicz (opracowania o charakterze krajoznawczym)
J. Dietl (lekarz, uznany za ojca polskiej balneologii)
E. Janota - pierwsza praca doktorska w UJ, poświęcona zagadnieniom turystycznym (1860r.) - Przewodnik w wycieczkach na Babią Górę do Tatr i Pienin
2. I poł. XXw. - Kraków jedynym ośrodkiem badawczym zajmującym się zagadnieniami turystyki w Polsce.
dalsze badania krajoznawcze (Niemcówna, Sowicki, Smoleński, Ormichi, Mitala)
badania problemów związanych z ruchem turystyczno-uzdrowiskowym głównie w Karpatach, ale także za granicą
zdefiniowanie turyzmu i geografii turyzmu (Leszczycki)
+ utworzenie w 1936r. STUDIUM TURYZMU przy Instytucie Geografii UJ
powołanie Komisji Studiów Ligii Popierania Turystyki
pierwsze w Polsce czasopismo naukowe poświęcone turystyce - TURYZM POLSKI, Komunikaty Studium Turyzmu UJ
3. Okres od 1945 do 1960
w badaniach nad zjawiskami turystycznymi uczestniczyli geografowie w różnych ośrodkach naukowych: prof. A. Wrzosek (UJ), T. Wilgot, A. Chałubiński, M.I. Milewska (UW)
powołanie Pracowni Geografii Turyzmu przy Instytucie Geografii UW 1951r. (kierownik M.I. Milewska), Słownik Geografii Turystycznej Polski
powołanie....
4. Okres od 1960 do dzisiaj
powstają nowe ośrodki badawcze podejmujące zagadnienia turystyki
+ Instytut Turystyki w W-wie z oddziałami terenowymi (Kraków, Toruń)
+ AWF W-wa, K-ów, Poznań, Wrocław, Katowice
+ Akademie Ekonomiczne w K-ów, Poznań, Wrocław, (filia Jelenia Góra)
+ Uniwersytet Wrocławski, Łódzki, M. Kopernika
+ Uniwersytet Jagielloński
+ Politechniki (Krakowska)
problemy badawcze poruszane przez geografów
+ badania krajoznawcze i regionalne
+ problemy teoretyczne (konferencje terminologiczne)
+ planowanie przestrzenne rozwoju turystyki w Polsce (Plan Kierunkowego Zagospodarowania Turystycznego Polski) 1967-72
+ waloryzacja środowiska przyrodniczego dla turystyki
+ funkcja turystyczna miejscowości i regionów - ruch turystyczny
+ wpływ turystyki na środowisko przyrodnicze
+ alternatywne formy turystyki
HISTORIA TURYSTYKI NA ŚWIECIE
czasy antyczne
średniowiecze i renesans
(do XVIIIw. Mycie się to wróg człowieka, woda - plebs, chłopi)
+ poczta Kraków-Wenecja pierwsza w Polsce
+ pierwsze przewodniki (Rzym, Wenecja, Padwa)
+ pierwsi przewodnicy
turystyka w XVIIw. - XVIIIw.
+ rozwój sieci drogowej oraz komunikacji regularnej (publicznej)
+ większą uwagę przywiązuje się do podróży w celach przyjemnościowych
+ powraca moda na wyjazdy do uzdrowisk: Bath(12tys. turystów), Spa, Baden, Vischy, Bagni di Lucca, Mariańskie Łaźnie, Evian, głównie arystokracja
+ zaznacza się sezonowość wyjazdów turystycznych
+ nadal w międzynarodowym ruchu turystycznym dominują Włochy
+ przełom XVII/XVIIIw. - rozwój zjawiska GRAND TOUR (ok. 40tys. osób, II poł. XVIIIw.) Trasa podróży: Belgia, Francja, Szwajcaria, Włochy
turystyka w XIXw. i I poł. XXw.
+ turystyka europejska ma wciąż charakter elitarny dopiero od lat 20 XXw., można mówić o demokratyzacji turystyki (czas wolny, urlopy)
+ rozwój środków transportu: KOLEJ (XIXw.), SAMOCHODY (pocz. XXw.), SAMOLOT (pocz. XXw.)
+ przełom XIX/XXw. - rozwój turystyki transkontynentalnej (Ameryka, Afryka)
+ 1841 - pierwsze biuro podróży (Thomas Cook w. Brytania)
+ XIXw. pierwsze organizacje związane z turystyką, towarzystwa górskie, krajoznawcze (British Alpine Club - 1857r.)
+ rozpoczyna się proces ochrony walorów środowiska przyrodniczego w celu ich udostępnienia dla turystyki (Yellowstone NP 1872r.)
turystyka współczesna
+ ruch turystyczny przybiera charakter masowy
+ przestrzeń turystyczna obejmuje cały świat
+ rozwijają się różnorodne formy turystyki, znaczący udział e ruchu turystycznym zaczyna odgrywać turystyka biznesowa
+ znacząca rola organizatorów turystyki w organizacji podróży - produkt turystyki masowej, rozwijają się systemy (łańcuchy) hotelowe
+ turystyka uznana jest powszechnie za ważną gałąź gospodarki światowej (utworzono WTO z siedzibą w Madrycie)
+ coraz częściej zauważa się negatywne skutki rozwoju turystyki (neokolonializm, degradacja środowiska przyrodniczego, przemiany kulturowe)
+ na fali krytyki turystyki masowej (twardej) rodzi się turystyka alternatywna (łagodna, zielona) zachodzi zmiana modelu wypoczynku z 3xS na 3xE (edukacja, enterteiment - zabawa, exaitment - wrażenia)
+ priorytetem w rozwoju turystyki staje się idea zrównoważonego rozwoju
Czynniki rozwoju turystyki:
czas wolny - urlopy (3x8)
wzrost zamożności ludzi
postępująca urbanizacja zapotrzebowania na wypoczynek poza miastem
postęp w dziedzinie transportu
ekonomia skali w turystyce (masowość produktu turystycznego)
integracja międzynarodowa
+ bariery: czynniki polityczne
24.10.2010
WYKŁAD 3
Najwięcej zarabiające kraje na turystyce:
USA ok. 100mld $ Włochy ok. 46mld $
Hiszpania ok. 62mld $ Chiny ok. 41mld. $
Francja ok. 60mld. $ Niemcy ok. 40mld. $
Wydatki na wyjazdy:
Niemcy ok. 90mld. $
USA ok. 80mld. $
Zjednoczone Królestwo ok.
Najwięcej turystów:
Francja 82mln Włochy 41
Hiszpania 59mln Hong Kong │ Chiny
USA 51mln Makao │
Chiny 55mln (azjatyckie Las Vegas)
Niemcy, Kanada, Skandynawia - ujemne saldo turystyki
10 najczęściej odwiedzanych przez turystów państw świata
1. Chiny 6. W. Brytania
2. Francja 7. Niemcy
3. Hiszpania 8. Meksyk
4. USA 9. Austria
5. Włochy 10. Rosja
DODATNIE SALDO |
UJEMNE SALDO |
- Austria - Chiny - Francja - Hiszpania - USA - Włochy - Grecja |
- Belgia - Dania - Holandia - Japonia - Kanada - Niemcy |
TURYSTYKA W POLSCE koniec XIX i pocz. XXw.
- Towarzystwo Filaretów (1871-1823) związany był I. Domeyko, Galicyjskie Towarzystwo Tatrzańskie
- PTK
Warszawa 1906r. zadania
+ zbieranie i szerzenie wiadomości krajoznawczych
+ gromadzenie zbiorów naukowych
+ organizowanie wycieczek
- szczególne miejsce Tatry (Galicja)
- Zakopane uzdrowisko przełom XIX/XXw
- kolejka linowa, wspinaczka
- 1930r. ponad 50tys. turystów odwiedziło Zakopane
- narty na początku XXw. w celach sportowych i rekreacyjnych, Stanisław Barabasz - prekursor narciarstwa
TURYSTYKA w I poł. XXw.
- rozwój uzdrowisk i miejscowości wypoczynkowych Zakopane, Otwock, Krynica, Rabka, Ciechocinek, Wisła w 1938r.
- pierwsze biura podróży
+ biuro ORBIS 1923 we Lwowie (od 1933 PBPOrbis)
+ Spółdzielnia Turystyczno - wypoczynkowa GROMADA 1937
- rozwój bazy noclegowej i szlaków turystycznych
- włączenie turystyki do działalności rządu
PO 1945r.
- większość upaństwowiona (turystyka socjalna) elementem polityki socjalnej, społecznej, wczasy rodzinne
- Fundusz Wczasów Pracowniczych - przejęcie obiektów poniemieckich
- PTK i TT połączone w → PTTK główna rola organizacja turystyki wewnętrznej, krajowej
- turystyka wyjazdowa powołano specjalne biura podróży (ALMATUR - studenci, JUVENTUR - młodzież, BTZ PKKT, SportTourist - sportowcy)
- turystyka międzynarodowa ograniczała się do państw bloku socjalistycznego
- trudności w przekroczeniu granicy państwa (paszporty, wizy, utrudnienia dewizowe)
- turystyka wyjazdowa do 1989r.: Bułgaria, Czechy
PO 1989r.
- urynkowienie zasad, liberalizacja przepisów, ograniczenie roli państwa
- turystyka uznana za istotny czynnik przemian, wzrost znaczenia w transformacji gospodarczej wielu regionów kraju
- napływ kapitału zagranicznego
- rozwój nowych form ruchu turystycznego, odzwierciedlenie światowych tendencji
- wzrost znaczenia Polski jako celu podróży turystycznych
- wciąż niezbyt wysoka jakość świadczonych usług turystycznych
Ruch turystyczny w Polsce
Rok |
Przyjazd w mln |
Wyjazd w mln |
2003 2004 2005 2006 |
52,1 61,9 64,6 65,1 |
38,7 37,2 40,8 44,7 |
- Polska zaczyna przygotowywać się do wejścia do UE, wizy dla Rosjan, Białorusinów, Ukraińców
Najwięcej w województwach
- mazowieckim
- małopolskim
- wielkopolskim
- podlaskie
- świętokrzyskie
wg krajów pochodzenia
Niemcy 5,44
Nowe kraje UE 1,88
Rosja, Białoruś, Ukraina 4,7
15 UE (bez Niemiec) 2,35
PRZESTRZEŃ TURYSTYCZNA - część przestrzeni geograficznej i społeczno - ekonomicznej, w której zachodzą zjawiska turystyczne (Warszyńska, Jachowski)
Cechy przestrzeni turystycznej
Dynamiczność
zmiany długookresowe (trendy)
zmiany sezonowe
+ sezon ogólno rekreacyjny
+ sezon kąpielowy
+ sezon zimowy
zmiany przypadkowe (katastrofy przyrodnicze, wojny, terroryzm)
Różnorodność
elementy pierwotne │ atrakcyjność turystyczna
elementy wtórne │ obszaru
Atrakcyjność turystyczna
Walory turystyczne
w. przyrodnicze
w. kulturowe
w. poznawcze
w. wypoczynkowe
w. specjalistyczne
Zagospodarowanie turystyczne
baza noclegowa (infrastruktura noclegowa)
baza żywieniowa (infrastruktura żywieniowa)
baza towarzysząca
baza para turystyczna (infrastruktura para turystyczna)
Dostępność komunikacyjna
zewnętrzna
wewnętrzna
Walory przyrodnicze
Wypoczynkowe
krajobraz, rzeźba terenu
klimat
woda
szata roślinna
Poznawcze
ukształtowane bez ingerencji człowieka
osobliwości flory i fauny, skałki i grupy skalne
Specjalistyczne
Walory kulturowe
- wszystkie przejawy duchowej i materialnej działalności człowieka, stanowiące przedmiot zainteresowania turystów
- muzea i rezerwaty archeologiczne, zabytki sztuki i budownictwa, muzea specjalistyczne
+ Bóbrka koło Krosna - skansen kopalni ropy naftowej, 1 rafineria, 1 latarnia nafrowa, narodził się przemysł naftowy
Obiekty w Polsce na liście UNESCO:
Kraków
Kopalnia Soli w Wieliczce
Obóz koncentracyjny Auschwitz
Puszcza Białowieska
Warszawa -centrum historyczne
Zamość - stare miasto
Toruń -średniowieczne miasto
Zamek Krzyżacki w Malborku
Klasztor w Kalwarii Zebrzydowskiej
Świątynie Pokoju w Jaworze i Świdnicy
Park Mużakowski (PK)
Drewniane kościoły w Małopolsce i Podkarpaciu (Haczów, Lipnica M., Sękowa, Binorowa, Blizne, Dębno P.)
Hala Ludowa, Hala Stulecia we Wrocławiu
Pomniki historii (28 obiektów obecnie więcej) w południowej Polsce:
Bochnia - kopalnia soli
Częstochowa - Jasna Góra
G. Św. Anny (krajobraz kulturowo - przyrodniczy)
Kalwaria Zebrzydowska (klasztor wraz z otoczeniem)
Kraków - historyczny zespół miast
Racławice (teren Bitwy Racławickiej)
Tarnowskie Góry (podziemia zabytkowej kopalni rud srebronośnych oraz Sztolnia :Czarnego Pstrąga”)
Wieliczka - kopalnia soli
Zagospodarowanie turystyczne:
zespół urządzeń służących turyście i umożliwiających korzystanie z walorów turystycznych (baza noclegowa, żywieniowa, transportowa, towarzysząca, paraturystczna)
proces przystosowania przestrzeni do potrzeb ruchu turystycznego
Baza noclegowa
obiekty hotelarskie: hotelarstwo tradycyjne i komplementarne
obozowiska turystyczne
kwatery i inne obiekty użytkowania w systemie timesheringu
Obiekty noclegowe (hotele tradycyjne):
hotele
motele
pensjonaty
Obiekty noclegowe (hotele komplementarne):
ośrodki i domy wczasowe (kolonijne)
domy wycieczkowe
schroniska górskie
schroniska młodzieżowe
ośrodki szkoleniowe
domy pracy twórczej
zakłady uzdrowiskowe (sanatoria, szpitale uzdrowiskowe)
07.11.2010
WYKŁAD 4
Lokalizacja hoteli w przestrzeni miasta:
- centrum historyczne
- w pobliżu dzielnicy biznesowo - administracyjnej
- wokół węzłów transportowych: przy dworcach kolejowych, lotnisku, przy głównych drogach
- inne lokalizacje:
+ w centrum miasta (małe hotele)
+ na rzekach (boatel)
+ w miastach socjalistycznych (w strefie osadnictwa mieszkaniowego i w pobliżu zakładów przemysłowych)
Gospodarstwo agroturystyczne - gospodarstwo rolne (pow. 1 ha w Polsce) prowadzące obok działalności rolniczej także działalność w zakresie obsługi ruchu turystycznego, polegającego na świadczeniu usług noclegowych i żywieniowych
+ pokój gościnny
+ mieszkanie wakacyjne
+ samodzielny dom wakacyjny
+ kwatera grupowa
+ pole namiotowe w obrębie gospodarstwa
Drugie domy
obiekty służące wypoczynkowi właściciela i jego rodziny, zlokalizowane poza miejscem stałego zamieszkania użytkowników (USA, Francja, Kanada, Niemcy, Czechy, Austria, Hiszpania, Finlandia, Rosja, Szwecja, Norwegia)
Baza żywieniowa
- restauracja cechuje się obsługą kelnerską
Szlak turystyczny:
- szlak pieszy
- ścieżki dydaktyczne i szlaki spacerowe
- szlaki narciarskie
- szlaki wodne (m.in. kajakowe)
- szlaki konne
- szlaki rowerowe
- szlaki dla turystów zmotoryzowanych
Główne Problemy I Koncepcje Badawcze W Geografii Turyzmu
Ocena zasobów (walorów) turystycznych:
Cel:
- porównanie stopnia atrakcyjności poszczególnych miejsc i obszarów
- instrument niezbędny przy planowaniu rozwoju turystyki
Skala opracowania:
DUŻA
- szczegółowy zakres informacji
- planowanie miejscowe
ŚREDNIA
- średnio szczegółowy zakres informacji
- planowanie regionalne
MAŁA
- mało szczegółowy zakres informacji
Kryteria oceny przydatności przestrzeni geograficznej dla potrzeb turystyki:
Zasoby środowiska przyrodniczego
Zasoby środowiska kulturowego
Zagospodarowanie turystyczne
Potencjał społeczno - ekonomiczny
Zasoby środowiska przyrodniczego:
- urzeźbienie terenu
- krajobraz (kontrastowość)
- sieć wód powierzchniowych (np.: powierzchnia zbiorników)
- klimat
- szata roślinna (np.: powierzchnia lasów i użytków zielonych, typ siedliska)
- obszary chronione (np.: rodzaj i powierzchnia obszaru chronionego)
- osobliwości geologiczne (liczba) i osobliwości flory i fauny (walor poznawczy)
- przekształcenie środowiska przyrodniczego
Metody oceny zasobów (walorów) turystycznych:
Metoda intuicyjna (ekspercka)
Metoda bonitacji punktowej
Metoda modelowa (Warszyńska) - do oceny środowiska przyrodniczego
Metoda wielowymiarowej analizy porównawczej (m. taksonomiczna)
Wskaźniki funkcji turystycznej Baretje'a-Deferta
Funkcja turystyczna - działalność społeczno - ekonomiczna miejscowości (obszaru) która jest skierowana na obsługę turystów i którą dana miejscowość/obszar spełnia w systemie gospodarki narodowej (Matczak)
Miejsca noclegowe na 100 mieszkańców
Ograniczoność zdolności recepcyjnej przestrzeni turystycznej:
Chłonność turystyczna - maksymalna liczba uczestników ruchu turystycznego, która może jednocześnie przebywać na danym terenie nie powodując dewastacji i de gracji środowiska przyrodniczego, a tym samym warunków wypoczywania, nazywana czasami (pojemnością naturalną)
Pojemność turystyczna - pojemność bazy noclegowej, gastronomicznej i towarzyszącej, określająca maksymalną liczbę uczestników ruchu turystycznego, mogących równocześnie korzystać z urządzeń, nie przyczyniając się do zmniejszenia zakresu i poziomu świadczonych usług turystycznych, oraz dezorganizacji życia społeczno - gospodarczego
Chłonność turystyczna (podejście metodologiczne):
- wskaźnikowe
- intuicyjne
- fitosocjologiczne
Regionalizacja turystyczna - polega na wydzieleniu obszarów o podobnych uwarunkowaniach i stanie rozwoju turystyki
Kryteria deliminacji regionów turystycznych:
- walory turystyczne, głównie walory przyrodnicze (regiony fizyczno - geograficzne)
- stopień zagospodarowania turystycznego
- rozkład przestrzenny ruchu turystycznego
- regionalny produkt turystyczny (nowe podejście do regionalizacji)
Region turystyczny - stosunkowo jednorodny obszar, charakteryzujący się walorami turystycznymi i zagospodarowaniem turystycznym, do którego kieruje się ruch turystyczny
- turystyczny region metropolitarny
- turystyczny region peryferyjny
+ region pasmowy
+ region węzłowy
Miejscowość turystyczna - jednostka osadnicza (miasto, wieś) która ze względów na walory turystyczne , infrastrukturę turystyczną i zagospodarowanie turystyczne oraz dostępność komunikacyjną stanowi punkt docelowy lub etap
Koncepcja cyklu rozwoju miejscowości turystycznej (regionu) - wykres w notatkach
Typy przestrzeni turystycznej (Liszewski 1995)
CZŁOWIEK JAKO PODMIOT RUCHU TURYSTYCZNEGO
Podstawowe determinanty atrakcyjności turystycznej człowieka
Chęci (potrzeby) Piramida potrzeb człowieka
Czas wolny (MASLOW)
Środki pieniężne (FSD)
Potrzeba - uświadomiony stan braku czegoś
Motywy podróży turystycznych
Potrzeba(y) → Motyw wyjazdu (decyzja o wyjeździe) ← cechy psycho - społeczne
↓
- chęć zawarcia nowych znajomości
- chęć pozostania w zgodzie ze stereotypami
- chęć zaspokojenia potrzeb emocjonalnych i estetycznych
- chęć zaspokojenia potrzeb biologicznych
- chęć zaspokojenia potrzeb twórczych
- chęć uprawiania turystyki szerokim tego słowa zakresie (t. kongresowa, pielgrzymkowa)
- rządza wędrowania (wanderlust)
+ chęć bycia na danym terenie
+ chęć opuszczenia miejsca zamieszkania
+ chęć przebywania z kimś poza miejscem zamieszkania
+ żądz słońca (sunlust)
Typy turystów wg Przecławskiego:
Turysta poznający świat
Turysta poznający siebie
Turysta poszukujący przyjaciół
Turysta wypoczywający
Turysta wyczynowy
Turysta bawiący się
Turysta szukający przygód
Turysta handlowiec
Turysta konformista
Typologia turystów wg Erica Cohena (1972):
- zorganizowany turysta masowy - zachowuje swoje zwyczaje z życia codziennego
- indywidualny turysta masowy - podróżuje wg własnego uznania, ale najczęściej utartymi szlakami
- eksplorer - nastawiony na poznanie, penetrację środowiska, ale nie rezygnuje ze swoich przyzwyczajeń
- drifter - nastawiony na maksymalną integrację z kulturą odwiedzaną, skłonny do rezygnacji ze swoich zwyczajów
27.11.2010
WYKŁAD 5
Ruch turystyczny i jego podział:
- widzialny aspekt turystyki
+ ogół przestrzennych przemieszczeń związanych z dobrowolną czasową zmianą miejsca pobytu, środowiska życia i rytmu życia (Materzak)
Metody pomiaru ruchu turystycznego:
- ilościowe (zliczenie liczby turystów)
+ badania na granicach państwowych
+ badania w obiektach noclegowych
+ badania w obiektach będących celem turystów (muzeum, PN)
- badania jakościowe (b. ankietowe)
(kogo uznać za turystę w badaniach)
Ruch turystyczny w statystykach międzynarodowych - różne metody gromadzenia danych
TF - międzynarodowe przejazdy turystów przez granicę (bez odwiedzających 1-dniowych)
VF - międzynarodowe przyjazdy na granicach (z odwiedzającymi 1-dniowymi)
TCE - turyści zagraniczni korzystający z obiektów noclegowej
THS - turyści zagraniczni korzystający z hoteli i obiektów typu hotelowego
NHS - liczba noclegów w hotelach i obiektach typu hotelowego
NCE - liczba noclegów w obiektach noclegowych zakwaterowania zbiorowego
Niejednolity charakter źródeł powoduje ograniczoną porównywalność ogłaszanych przez WTO
Dane dotyczące ruchu turystycznego w polskich statystycznych:
Instytut Turystyki - dane z badań ankietowych (przetwarzanie danych na podstawie szacunków)
GUS - dane dotyczące ruchu turystycznego w obiektach noclegowych
liczba osób korzystających z obiektu noclegowego
liczba obywateli zagranicznych korzystających z obiektów noclegowych
liczba udzielonych noclegów
liczba udzielonych noclegów obywatelom zagranicznym
Obiekty noclegowe maja obowiązek co miesiąc wypełniać ankiety i wysyłać do Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego (sprawozdawczość) obiekty skategoryzowane.
Badania jakościowe ruchu turystycznego zakres:
- sylwetka turysty (wiek, płeć, sytuacja materialna, miejsce zamieszkania) tylko indywidualnie możemy się dowiedzieć
- cel przyjazdu
- długość pobytu
- sposób organizacji podróży turystycznej
- zakres „konsumowanych usług” i ocena ich poziomu
Kryteria podziału ruchu turystycznego:
- motyw wyjazdu (cel podróży) + sposób organizacji podróży
- długość trwania podróży + środek transportu
- zasięg geograficzny + rodzaj
- środowisko w którym się odbywa
- liczba uczestników
- wiek uczestników
Podział ruchu turystycznego ze względu na motyw:
- turystyka wypoczynkowa
- turystyka poznawcza
- turystyka specjalistyczna, kwalifikowana
+ motyw zdrowotny → turystyka medyczna, uzdrowiskowa
+ motyw religijny → turystyka pielgrzymkowa
+ motyw poznawczy → turystyka krajobrazowa
+ motyw rozrywkowy → turystyka hedonistyczna
+ motyw biznesowy → turystyka kongresowa, motywacyjna
+ motyw edukacyjny → turystyka lingwistyczna
Podział ruchu turystycznego ze względu na środowisko, w którym się odbywa:
- turystyka nadmorska
- turystyka górska
- turystyka na obszarach pojeziernych
- turystyka w Parkach Narodowych
- turystyka morska
- turystyka wiejska
- turystyka miejska
Podział ruchu turystycznego ze względu na granice wg WTO:
- turystyka narodowa → t. krajowa, wyjazdowa
- turystyka wewnątrzkrajowa → t. krajowa, przyjazdowa
- turystyka międzynarodowa → t. przyjazdowa, wyjazdowa
TURYSTYKA WYPOCZYNKOWA
- najbardziej rozwinięta forma turystyka na świecie
- realizowana w różnorodny sposób (wypoczynek bierny, aktywny)
- typowa turystyka wypoczynkowa wciąż opiera się na zasadzie 3xS
- coraz większy wzrost znaczenia aktywnego wypoczynku (turystyka rowerowa, konna, żeglarska) rosnąca popularność turystyki przygodowej
- wyjazdy głównie w sezonie wakacyjnym (turystyka długookresowa) o zróżnicowanym zasięgu przestrzennym (turysta w strefie podmiejskiej, krajowa, zagraniczna)
- główne obszary recepcyjne świata - obszary nadmorskie o sprzyjających warunkach klimatycznych (Basen M. Śródziemnego, Karaiby, Azja Pd-Wsch)
- duże znaczenie o recepcji turystów obszarów górskich (latem i zimą0 i pojeziernych
- w wielu krajach obserwuje się ingerencję państwa w organizację wypoczynku (turystyka socjalna)
- w aspekcie międzynarodowym wciąż zachodzi zjawisko wielostopniowej kaskady
TURYSTYKA POZNAWCZA
- uznawana za jedną z najstarszych form aktywności turystycznej
- różnorodne cele poznawcze:
+ obiekty przyrodnicze
+ zabytkowe miasta i pojedyncze obiekty
+ muzea, tradycje ludowe
+ miejsca wydarzeń historycznych, kulturalnych
+ ośrodki życia administracyjnego, biznesowego, kulturowego
- w Polsce ściśle wpisana w nurt krajoznawstwa
- realizowana głównie przez młodzież oraz osoby w średnim i starszym wieku, nie obarczona licznymi obowiązkami zawodowymi i rodzinnymi
- dość często podejmowana dla realizacji tematu przewodniego
- czas trwania ściśle zależy od odległości od miejsca zamieszkania turysty
- głównie państwa europejskie (Włochy, Francja, Wielka Brytania) ale także Indie, Chiny, Japonia, Meksyk
- zalicza się do niej turystyka miejska, kulturalna
Funkcje i dysfunkcje turystyki:
- funkcja społeczna turystyki:
+ zaspokaja ważne potrzeby człowieka (potrzeby wyższego rzędu)
+ umożliwia regeneracje sił fizycznych i psychicznych
+ zapewnia poprawę stanu zdrowia
+ ma duże znaczenie w edukacji społecznej
+ zmienia wizerunek autochtonów u odwiedzających
- dysfunkcje społeczne turystyki:
+ zmienia system wartości w społeczeństwach odwiedzanych
+ komercjalizuje lokalną kulturę
+ rodzi przestępczość i prostytucję
+ ma dość negatywny wpływ na poziom wykształcenia autochtonów
- funkcje ekonomiczne turystyki:
+ ważny czynnik rozwoju społeczno - gospodarczego w skali lokalnej, regionalnej, a nawet krajowej
+ przyczynia się do napływu kapitału z zewnątrz
+ wykorzystuje zasoby
- dysfunkcje ekonomiczne turystyki:
+ grozi zagrożenia zbyt szybkiej eksploatacji zasobów turystycznych
+ duże prawdopodobieństwo wystąpienia wahań koniunkturalnych
+ często prowadzi do uniezależnienia gospodarki lokalnej od kapitału zagranicznego (transfer zysków poza kraj recepcji)
+ rodzi wzrost cen wielu produktów
+ wśród turystów przyczynia się do nadmiernych (nieracjonalnych) wydatków (turystyka na kredyt)
+ turystyka może doprowadzić do uzależnienia gospodarki lokalnej od tego sektora (tzw. „monokultura turystyczna”)
Tradycyjny i alternatywny model turystyki (J. Krippendorf)
- Hard tourism - Soft tourism
Turystyczny Kodeks Etyczny WTO:
Kodeks określa różne aspekty działalności turystycznej
- relacje turysta - społeczność lokalna
- turystyka a ochrona dóbr kultury
- turystyka a ochrona środowiska
Układ:
Szacunek dla goszczącej społeczności
Wartości humanistyczne i turystyczne
Ochrona środowiska naturalnego
Ochrona kultury
Zapewnienie korzyści lokalnym społeczeństwom
Prawa konsumentów
Prawa pracowników
Turystyka dla wszystkich
Wolność przemieszczania się