Grzybice skóry i przydatków
Wiadomości wstępne i podziały
Czynnikiem sprawczym są grzyby niedoskonałe, żywiące sie strukturami skeratynizowanymi (naskórkiem, włosami, paznokciami).
Stad też aby móc rozpoznać grzybicę skóry niezbędne są:
badanie mykologiczne bezpośrednie i hodowla.
Najpowszechniejsza - grzybica stóp: 15 - 30%, a wśród np. sportowców i górników: 70%
Czynniki usposabiające do infekcji grzybiczych
-wilgotność
-zmieniony skład lipidów powierzchniowych.
- niska odporność organizmu
Grzybice właściwe - tinea
1.Grzybice skóry głowy wywołane przez grzyby pochodzenia ludzkiego. Jeśli grzybica skóry owłosionej głowy i brody wywołana jest przez grzyby zoofilne obserwujemy wówczas większy odczyn zapalny
Grzybica powierzchowna strzygąca
Grzybica powierzchowna drobno-zarodnikowa
Grzybica woszczynowa
2. Grzybica skóry gładkiej
Grzybica powierzchowna strzygąca
Grzybica powierzchowna
Drobno- zarodnikowa
Grzybica z odczynem zapalnym
Grzybica obrębna pachwin
Grzybica przewlekła
3. Grzybica stóp
Odmiana potnicowa
Odmiana złuszczajaca
Odmiana międzypalcowa
4. Grzybica paznokci
. Onychomycosis
Grzybice skóry owłosionej
Grzybica strzygąca powierzchowna skóry głowy
Definicja: Ogniska złuszczające z jakby przystrzyżonymi włosami i nieznacznym stanem zapalnym, nie powodujące trwałego wyłysienia ani bliznowacenia.
Objawy i przebieg: Włosy "przystrzyżone" nierówno. Ogniska są najczęściej liczne i drobne, skóra łuszczy się otrębiasto. Włosy odrastają całkowicie. Występuje u dzieci przed okresem pokwitania.
W obrazie mikroskopowym widoczny - wewnątrzwłosowy układ zarodników
Grzybica drobno-zarodnikowa powierzchowna skóry głowy
Definicja: Ogniska złuszczające z ułamanymi równo włosami i nieznacznym stanem zapalnym, nie powodujące trwałego wyłysienia ani bliznowacenia.
Objawy i przebieg: Włosy "przystrzyżone" równo. Ogniska są najczęściej większe. Włosy są otoczone szarobiała pochewka dobrze widoczną po wyciągnięciu włosa. Charakterystyczna jest zielonkawa fluorescencja w lampie Wooda.
W obrazie mikroskopowym widoczny - wewnątrz- i zewnątrzwłosowy układ zarodników
Grzybica woszczynowa owłosionej skóry głowy
Definicja: ogniska charakteryzują się obecnością tarczek woszczynowych i bliznowaceniem z towarzyszącym wyłysieniem
Objawy i przebieg: Tarczki - zagłębione, żółte strupy, będące kolonią grzyba mają średnicę do 2 cm. Włosy są matowe, szorstkie i suche.
Charakterystyczna jest matowo-zielona fluorescencja w lampie Wooda.
Grzybica z odczynem zapalnym wywołana przez grzyby zoofilie
Definicja: Głębokie zapalne nacieki guzowate, z ropnymi zmianami w ujściach mieszków włosowych, o ostrym przebiegu.
Objawy i przebieg: Guzy są ostrozapalne, zlewające się, z treścią ropną, która na powierzchni zasycha w strupy. Włosy dają się łatwo usunąć. Zmiany ustępują bez bliznowacenia i wyłysienia.
W mikroskopie świetlnym widoczny zewnątrzwłosowy lub wewnątrz- i zewnątrzwłosowy układ zarodników
Grzybice skóry gładkiej
Grzybica skóry gładkiej
Definicja: Zmiany o charakterze rumieniowo-złuszczającym, z obecnością wykwitów pęcherzykowych, krostkowych - głównie na obwodzie. Ustępuje bez pozostawienia blizn.
Objawy i przebieg: ogniska są dobrze odgraniczone od otoczenia. Występują najczęściej na skórze odsłoniętej. Towarzyszy im świąd.
Występuje zarówno u dorosłych jak i u dzieci. Grzybica skóry gładkiej
- może występować na całym ciele, najczęściej spotykana jest na nieowłosionej skórze głowy, szyi, twarzy, oraz ramionach. Charakterystyczne są obrączkowate ogniska o zabarwieniu różowym do czerwonego. Pokryte są one grudkami i łuskami, szerzą się one obwodowo i wykazują skłonność do ustępowania w części środkowej.
Grzybica przewlekła skóry gładkiej
Definicja: Zmiany rumieniowo-złuszczające, występujące wyłącznie u osób dorosłych, głownie u kobiet, cechujące się szczególnie przewlekłym przebiegiem.
Objawy i przebieg: Predysponują: zaburzenia odporności, zaburzenia hormonalne i naczynioruchowe. Ogniska są czerwone, niekiedy słabo odgraniczone od otoczenia, złuszczają się otrębiasto. Zajmuje głównie pośladki
i kończyny dolne. Często zmianom towarzyszy grzybica paznokci.
Grzybica pachwin.
Definicja: Rumieniowe zmiany w obrębie pachwin, z różnie nasilonym świądem.
Objawy i przebieg: Zakażenie - przez kontakt, ręczniki, gąbki, bieliznę. Częściej chorują mężczyźni. Ogniska są czerwone, o wielokolistym kształcie, szerzące się obwodowo.
Usposabiają: wzmożona wilgotność, pocenie się, wilgotność i drażnienie mechaniczne.
Grzybica stóp
Definicja: Zmiany o charakterze rumieniowo-złuszczającym
Objawy i przebieg: Zakażenie często występuje u sportowców i osób pracujących w wilgotnych i ciepłych pomieszczeniach. Często - w łaźniach i basenach.
- Odmiana międzypalcowa: charakter wyprzeniowy zmian, czasem ze znaczną maceracja naskórka; zajęte przestrzenie miedzy palcowe IV-V i III-IV (początkowo).
- Odmiana potnicowa: liczne pęcherzyki, czasem zlewne ogniska wysiekowe.
- Odmiana złuszczająca: ogniska hiper-keratotyczne z licznymi popękaniami; często towarzyszy grzybica stóp
Grzybica stóp występuje na jednej lub dwóch stopach najczęściej pomiędzy palcami. Pojawia się także na podeszwowym sklepieniu stopy (podbiciu). Zmiany grzybicze miedzy palcami cechuje maceracja, złuszczanie, mogą mieć także charakter pęcherzykowy. Do nagłych zaostrzeń z wysiewem licznych pęcherzyków i pęcherzy dochodzi przeważnie podczas upałów. Swędzenie, ból, stan zapalny, wysiew pęcherzyków mogą mieć charakter łagodny lub nasilony. W przypadku długo utrzymującej się grzybicy stóp może dochodzić do zakażenia paznokci (grzybica na powierzchni lub pod płytką paznokciową). Paznokcie stają się pogrubiałe, matowe, pod wolnym ich brzegiem dochodzi do nagromadzenia mas rogowych. Następuje rozwarstwienie płytki paznokciowej, paznokieć może zostać zniszczony. W przypadku pojawienia się opisanych powyżej zmian w obrębie paznokci należy zwrócić się po poradę do lekarza, gdyż Lamisilatt Dermgel nie jest skuteczny w grzybicy paznokci. Konieczne jest wówczas przyjmowanie leków wydawanych z apteki na podstawie recepty lekarskiej (np. Lamisil ® w tabletkach)
Grzybica paznokci
Definicja: Zgrubienie, przebarwienia, łamliwość, nadmierne rogowacenie i pobruzdowanie płytek paznokci.
Objawy i przebieg: Do wystąpienia usposabia ucisk mechaniczny, obniżona odporność komórkowa, zaburzenia hormonalne. I zmiany powstają na wolnym brzegu płytki paznokcia. Maja kolor żółty, brunatny, zielonkawy. Są łamliwe, stopniowo stają się pogrubiałe, zniekształcone, z obfitą hiperkeratozą
Zakażenia drożdżakowe (Kandydozy)
Kandydoza błon śluzowych
Objawy i przebieg: Białawe plamy nałożone na błony śluzowe, przypominające ścięte mleko. Jeżeli zajmują rozległe powierzchnie - towarzyszy im nasilony stan zapalny i ból oraz pieczenie. Jeżeli zmiany dotyczą języka - jest on wygładzony, jeżeli sromu i pochwy - pojawiają się upławy.
Kandydoza kątów ust (zajady)
Objawy i przebieg:
Usposabiają: cukrzyca, niedobór witaminy B, drażnienie (np. nieprawidłowo dobrane protezy).
Zmiany polegają na popękaniu kątów ust - tworzą się nadżerki.
Wyprzenia drożdżakowe
Objawy i przebieg:
Zmiany rumieniowo-złuszczające w fałdach skórnych, ze znaczną maceracja naskórka. Najczęściej w III przestrzeni miedzy-palcowej stóp, okolicach pod-sutkowych, pachwinach, szparze między-pośladkowej.
Kandydoza wałów i płytek paznokciowych
Objawy i przebieg:
Początkowo zajęte są wały paznokciowe: są silnie zaczerwienione, bolesne, obrzęknięte, a przy ucisku wydobywa się spod nich wydzielina ropna. Paznokcie z czasem staja się żółto-zielonkawe, tracą połysk, ulegają przerostowi i rozwarstwieniu - począwszy od części proksymalnej paznokcia.
Łupież pstry
Objawy i przebieg:
Żółtobrunatne, lekko złuszczające się plamy głównie na tułowiu. Zmiany są liczne o nieregularnych zarysach. W lampie Wooda - o żółtawej lub ceglastej fluorescencji.
Pod wpływem słońca - uwidaczniają się odbarwienia - co przypomina bielactwo. Zakażeniu sprzyja nadmierne pocenie się.
-
-Łupież pstry pojawia się głównie na tułowiu, szyi, ramionach zwłaszcza podczas upałów, przy wzmożonej potliwości skóry. Łupież pstry
-występuje na skórze w postaci łuszczących się, plackowatych ognisk. Zmiany te mogą uwidaczniać się wyłącznie latem, ponieważ ogniska grzybicy nie brązowieją pod wpływem opalania się, uwidaczniają się jako różnej wielkości plamy słoneczne.
Nazwa pstry wywodzi się od białych ognisk pojawiających się w obrębie niezmienionej, opalonej skóry, gdyż pod wpływem promieni słonecznych miejsca zmienione nie ulegają opaleniu związane z produkcją przez patogen inhibitora melanogenezy, kwasu azelainowego. Plamy uwidaczniają się po posmarowaniu nalewka jodową wykazując żółtawe lub ceglaste zabarwienie. Oprócz występowania schorzenia na klatce piersiowej może pojawić się jeszcze na górnej części tułowia, szyi, ramionach, przedramionach, owłosionej skórze głowy, rękach, wzgórku łonowym.
Rodzaj tzw. grzybicy przenoszony jest bezpośrednio od osoby chorej lub przez kontakt z pościelą, bielizną osoby chorej. Choroba przebiega bezobjawowo i ma charakter przewlekły.Rozpoznanie łupieżu pstrego ustala się na podstawie wyglądu i lokalizacji.
Leczenie polega na stosowaniu leków miejscowych pod postacią szamponów, płynów lub żeli przeciwgrzybicznych, a w przypadkach opornych na leczenie stosuje się dodatkowo leki doustne.
Grzybica fałdów skórnych
- może pojawiać się na tych obszarach skóry, które są pofałdowane i wilgotne tj.:
•w pachwinach
•na wewnętrznej powierzchni ud (zmiany obustronne, ale także często bardziej nasilone po jednej stronie; zmiany te mogą rozprzestrzeniać się do pośladków lub ku górze brzucha.
•pod piersiami
•w obrębie pach
Pojawiające się w tych rejonach zmiany grzybicze powodują zaczerwienienie, świąd i łuszczenie naskórka.
Choroby paznokci
Paznokcie są przydatkiem skóry pełniącym wiele funkcji, które ułatwiają życie codzienne. Można do nich zaliczyć ochronę opuszek palców oraz przed urazami, zwiększenie zdolności manipulowania drobnymi przedmiotami i ułatwienie chwytania, umożliwienie bardziej precyzyjnych ruchów palców oraz zwiększenie wrażliwości dotykowej.
Jedną z bardziej wartościowych cech paznokcia jest to, że może służyć jako element diagnostyczny chorób układowych i skóry. Najczęstsze zmiany paznokciowe są spowodowane takimi chorobami jak: grzybice paznokci, infekcje, łuszczyca, liszaj płaski. Wrodzone zaburzenia płytek paznokciowych
Zmiany zanikowe
-atrofia
- aplazja
Zaburzenia połączenia płytki paznokciowej z łożyskiem
-oddzielanie się płytki paznokciowej
- złuszczanie płytki paznokciowej
Zmiany przerostowe
-szponowatość
-paznokcie rurkowate (pachyonychia)
- zespół żółtych paznokci
Zmiany paznokci w przebiegu innych chorób
-grzybicy
-infekcyjnych
-łuszczycy
-liszaju płaskim i innych dermatozach grudkowych
-spowodowane urazami mechanicznymi
- paznokcie wrastające
Niedobór niektórych aminokwasów, witamin i mikroelementów może spowodować zaburzenia we wzroście płytek paznokci.
Głównym białkiem paznokci jest keratyna. Jest to nierozpuszczalne białko zawierające w dużej ilości aminokwasy siarkowe - cysteinę (17%) metioninę (0,5%).
Dieta uboga w te aminokwasy może doprowadzić do osłabienia struktury paznokci ich ścieńczenia, rozwarstwień (głównie poprzecznych), łatwiejszej urażalności i kruchości.
Zmiany zanikowe paznokci
Polegają na ścieńczeniu płytek paznokciowych lub jej całkowitym zaniku. Stan miejscowy zależy od rozległości i zaawansowania procesu chorobowego.
Zmiany zanikowe paznokci wrodzone są wyrazem tzw. "defektu ektodermalnego" polegającego na zaburzeniach wzrostu różnych struktur i narządów pochodzących z tej samej części zarodka płodowego. Często obserwuje się więc współistnienie zaburzeń rozwoju paznokci, włosów, stawów czy nawet układu nerwowego.
Zmiany zanikowe mogą pojawiać się także w związku z niektórymi chorobami przebiegającymi w obrębie macierzy i niszczącymi płytkę paznokciową.
Szponowatość
W chorobie tej dochodzi do znacznego przerostu i wydłużania się płytek paznokciowych. Na skutek znacznego przerostu płytki paznokciowe tracą połysk i przyjmują ciemnobrązową barwę. W przypadkach zaawansowanych zmian dochodzi do zakrzywiania się paznokci dając obrazy przypominające rogi baranie.
Przyczyny szponowatości są różne:
- u osób młodych najczęściej spowodowane są wielokrotne urazy płytek paznokciowych
- u osób w wieku podeszłym zmiany związane są z zaburzeniami odżywiania paznokci
Paznokcie rurkowate (wrodzone pogrubienie paznokci)
Jest to dziedziczna choroba często współistniejąca z nadmiernym rogowaceniem dłoni i stóp.
Paznokcie są zgrubiałe i nadmiernie uwypuklone w osi długiej, szersze u podstawy i zwężające się na wolnym końcu płytki. Pod płytką paznokciową gromadzą się zbite masy rogowe silnie związane z łożyskiem.
Palce pałeczkowate Hipokratesa (palce dobosza)
W schorzeniu tym dochodzi do przerostu i rozszerzeniu płytek paznokciowych, a dystalne części palców powiększają się.
Taki obraz przypomina pałeczki dobosza - stąd nazwa.
Zmiany w obrębie palców rąk towarzyszą ciężkim i przewlekłym chorobom układu oddechowego i serca.
Zespół żółtych paznokci
Paznokcie są w tym przypadku wyraźnie zgrubiałe, nieelastyczne, nadmiernie wypukłe co nadaje im kształt beczułkowaty.
Obrąbek paznokci jest zgrubiały i spadzisty jakby wysztancowany, natomiast łąkotka jest zupełnie niewidoczna.
Pogrubiałe płytki paznokciowe często przyjmują żółtawą lub żółtawo-zieloną barwę - stąd nazwa .
Choroba często towarzyszą zastojowi chłonki w kończynach i astmie.
Szorstkość paznokci
Przyczyna choroby jest nieznana.
Zmiany w obrębie płytek paznokciowych pojawiają się najczęściej w dzieciństwie czasem dopiero w wieku dorosłym.
Paznokcie mają szorstką powierzchnię jakby posypana szarym pyłem.
Zmianom tym często towarzyszy wklęśniecie paznokcia.
Koilonychia - wklęśnięcie płytki paznokciowej
Przyczyną tego schorzenia są najprawdopodobniej zaburzenia w synchronicznym wytwarzaniu dwóch warstw płytki paznokciowej.
Do zmian te często towarzyszą różnym chorobom ogólnoustrojowym.
Objawy - Środkowa część płytki paznokciowej ulega szerokiemu płytkiemu zagłębieniu, a wolny brzeg paznokcia unosi się i wywija ku górze.
Oddzielanie się płytki paznokciowej
Zmiany polegają na rozwłóknieniu części łożyskowej paznokcia i stopniowym oddzielaniu płytki od podłoża.
Oddzielanie rozpoczyna się na wolnym brzegu i postępuje w kierunku macierzy.
Zmiany te często współistnieją z innymi chorobami skóry (głównie w łuszczycy) choć mogą pojawiać się bez żadnej uchwytnej przyczyny.
Złuszczanie płytki paznokciowej
Zmiany polegają na całkowitym oddzielaniu i złuszczaniu pytek paznokciowych.
Zmiany rozpoczynają się od nasady płytki paznokciowej.
Często złuszczanie jest spowodowane znacznymi zaburzeniami w odżywianiu paznokcia, lub towarzyszy ciężkim chorobom infekcyjnym, odmrożeniom, lub urazom mechanicznym.
Bielactwo paznokci
Zmiany paznokciowe określane tym mianem nie mają nic wspólnego z bielactwem nabytym skóry. Są to zaburzenia w wytwarzaniu prawidłowej płytki paznokciowej stąd powinno się używać dla tego defektu określenia - bielactwo rzekome paznokci.
Przyczyny powstawania zmian to:
- mechaniczne - głównie manipulacja narzędziami kosmetycznymi w okolicy nasady paznokci, urazy i mikrourazy płytki paznokci.
- toksyczne - obserwowane w zatruciach metalami (talem, arsenem)
Objawy
Zmiany mają charakter zmleczeń płytki paznokciowej o kształcie linijnym, pasmowatym, kropkowanym, gałązkowatym, nieregularnym.
Zmiany najczęściej ustępują po wyeliminowaniu czynnika prowokującego. Jednak powstałe zmleczenia pozostają widoczne na płytce aż do jej złuszczenia.
Choroby włosów
Zjawiska patologiczne dotyczące włosów można podzielić na:
- prowadzące do wypadania włosów czyli łysienie
- zmiany struktury włosa prowadzące do łamliwości lub zmiany wyglądu
- nadmierne owłosienie
W zależności od mechanizmu utraty włosów obserwujemy
łysienie anagenowe lub telogenowe.
W wielu przypadkach oba typy łysienia współistnieją ze sobą. Są jednak choroby w których zdecydowanie obserwujemy wzrost liczby włosów telogenowych lub dystroficznych
Łysienie anagenowe (dystroficzne)
Do utraty owłosienia dochodzi wskutek nagłego zahamowania podziałów komórkowych macierzy włosa.
Włos nagle staje się cieńszy, kruchy i łatwo łamie się.
W tym przypadku dochodzi do wzmożonej utraty włosów już kilkanaście dni od zmian w macierzy.
Łysienie telogenowe
Jest to reakcja mieszka włosowego na czynnik szkodliwy polegająca na szybszym przejściu włosa z fazy aktywnego wzrosty do fazy katagenu.
Po zakończeniu tego procesu znacznie zwiększa się liczba włosów telogenowych, a wzmożona utrata włosów pojawia się po 3-4 miesiącach od momentu zadziałania czynnika szkodliwego.
Łysienie androgenowe typu męskiego
Łysienie typu męskiego jest najczęstsza postacią łysienia i dotyczy około 60% mężczyzn powyżej 50r.ż.
Ten typ łysienia, zwłaszcza jeśli łysienie rozpoczyna się już w wieku 16-20 lat często występuje rodzinnie.
Przyczyny
Wiadomo, że wysoki poziom androgenów we krwi przyczynia się do wzmożonego wypadania włosów i łysienia na głowie, natomiast wpływa pobudzająco na wzrost w innych okolicach. Jednak u większości mężczyzn nie stwierdza się wzrostu poziomu tych hormonów.
Uważa się, że łysienie to zależy od nadmiernej wrażliwości mieszków włosowych na androgeny, spowodowane wzrostem aktywności enzymu 5 alfa-reduktazy (odpowiedzialnego za metabolizowanie męskich hormonów płciowych - androgenów, do bardziej aktywnej postaci dihydrotestosteronu).
Częste współistnienie łojotoku skóry owłosionej głowy i łysienia potwierdza powyższą teorię (jak bowiem wiadomo androgeny odgrywają zasadniczą role w stymulacji produkcji łoju). Podstawą mechanizmu łysienia jest stopniowe skracanie się okresu anagenu, a wydłużanie telogenu. Dodatkowo nowo rosnące włosy, na miejsce tych, które wypadły, są cieńsze i łatwo wypadają.
Z czasem przekształcają się one we włosy typu meszku. Od początku choroby obserwuje się także stopniowy zanik mieszków włosowych i osłabienie ich ukrwienia
Objawy i przebieg
Przerzedzenie włosów dotyczy głównie kątów czołowych oraz szczytu głowy, podczas gdy na obwodzie skóry owłosionej ilość włosów zmniejsza się nieznacznie.
W zależności od szybkości postępowania zmian wyróżniamy
-postać ciężką - rozpoczynającą się w wieku 16-18 lat i szybko
postępuje
- postać średnio ciężką - rozpoczynającą się w wieku 20-23 lat
-- postać lekką - rozpoczynająca się ok. 40 r.ż.
Łysienie androgenowe u kobiet (rozlane)
Temu typowi łysienia często towarzyszą zaburzenia wydzielania hormonów. Najczęściej obserwuje się niedobory estrogenów, wzrost ilości progesteronu lub wzrost poziomu androgenów nadnerczowych.
Objawy i przebieg
Wypadanie włosów zaczyna się na szczycie głowy albo w okolicy katów czołowych, a więc podobnie jak w łysieniu męskim. W odróżnieniu od tego ostatniego nigdy nie dochodzi do całkowitego wyłysienia. Włosy stopniowo stają się coraz cieńsze, i coraz więcej mieszków włosowych przechodzi w okres telogenu.
Choroba ta może rozpoczynać się już w okresie pokwitania,a największe nasilenie zmian występuje w wieku 30-40 lat. U części kobiet łysienie może rozpoczynać się lub nasilać w okresie przekwitania (łysienie okresu przekwitania).
Łysienie poporodowe
Spowodowane jest ono działaniem estrogenów w II okresie ciąży.
Wzmożone działanie estrogenów utrzymuje mieszki włosowe w fazie anagenu. Po porodzie działanie to ustępuje powodując jednoczesne przejście wielu mieszków w okres katagenu.
W okresie 3-6 miesięcy po porodzie dochodzi do wzmożonego wypadania włosów. Stan taki utrzymuje się przez kilka miesięcy. Po tym czasie zmiany na ogół cofają się całkowicie, mogą jednak nawracać w kolejnych ciążach.
W większości przypadków leczenie nie jest konieczne.
Łysienie plackowate
Przyczyna utraty włosów nie jest dokładnie wyjaśniona.
Wśród przyczyn łysienia plackowatego wymienia się:
- stan układu nerwowego (nerwice, stres, wstrząsy psychiczne)
- zaburzenia hormonalne (w chorobach tarczycy, nadnerczy)
- choroby o podłożu autoimmunologicznym (bielactwo, toczeń rumieniowy)
Mechanizm łysienia jest anagenowy - w obrębie macierzy włosa dochodzi do zahamowania podziałów komórkowych, ścieńczenia włosów a z czasem ich wypadnięcia.
Na obwodzie ognisk bezwłosych obserwuje się charakterystyczne włosy wykrzyknikowe (włosy ułamane nad powierzchnią skóry w dolnej części pozbawione barwnika i ścieńczałe)
Objawy i przebieg
Zmiany dotyczą najczęściej skóry owłosionej głowy, ale mogą również zajmować skórę owłosiona brody, narządów płciowych, dołów pachowych, brwi i rzęs.
Choroba może pojawiać się w każdym wieku, choć najczęściej występuje w 30 40r.ż.
Ognista wyłysienia pojawiają się nagle, zwykle na głowie, a skóra jest zwykle w tych miejscach niezmieniona. W przypadkach o przebiegu złośliwym dochodzi do zlewania się ognisk bezwłosych z czasem prowadząc do całkowitego wyłysienia, a nawet do utraty owłosienia na całym ciele (łonowych, pachowych, brwi i rzęs)
W niektórych przypadkach obserwuje się ponadto zmiany płytek paznokciowych, najczęściej zagłębienia naparstkowate, ścieńczenie i zanik płytek paznokciowych.
Czasami obserwuje się samoistne ustępowanie zmian. Nie można jednak przewidzieć czy nie dojdzie do nawrotu choroby.
Wypadanie włosów w przebiegu innych chorób
Do wzmożonego wypadania włosów i łysienia może dochodzić w przebiegu różnych chorób:
-łysienie w przebiegu chorób układowych (toczeń rumieniowy)
-łysienie po chorobach zakaźnych i przebiegających z wysoką gorączką.
-łysienie w przebiegu chorób przebiegających z bliznowaceniem (figówka, liszaj płaski mieszkowy)
-łysienie w grzybicy skóry owłosionej głowy (często odwracalne)
-łysienie kiłowe (ogniskowe, rozlane, uogólnione)
-łysienie z powodu chemicznego uszkodzenia włosów (zatrucie talem, polekowe, po kosmetykach)
- łysienie związane z niedoborami mikroelementów i substancji budujących włos
-mechaniczne lub fizyczne uszkodzenie włosów (trichotillomania - spowodowane wyrywaniem, lub pociąganiem np. u dziewcząt czesanych "w kucyka", popromienne rtg
- wrodzone zaburzenia wzrostu włosa uwarunkowane genetycznie (włosy paciorkowate, włosy skręcone, włosy obrączkowate, włosy bambusowate, włosy węzłowate)
Zmiana wyglądu włosów
Zmiany wyglądu włosów mogą być spowodowane zaniedbaniami higienicznymi lub zbyt intensywnymi zabiegami kosmetycznymi (trwałe ondulacje, suszenie, farbowanie, rozjaśnianie). Dochodzi wówczas do rozmaitych uszkodzeń struktury włosa:
- rozszczep podłużny włosa - widełkowate rozszczepienie wolnego końca włosa
- włosy pętlicowate - na łodydze włosa pojawiają się silne skręcenia
-rozszczep węzłowaty włosa - rozwłóknienie istoty korowej włosa - w łodydze włosa pojawiają się okrągłe lub wrzecionowate rozszczepienia
-- łamliwość włosów - osłabienie struktury włosa doprowadza do ułamywania się włosów blisko powierzchni skóry
Siwienie
Jest to zmiana zabarwienia włosa z naturalnej na srebrzysto białą bez widocznego uszkodzenia lub zaburzeń budowy włosa.
Mechanizm siwienia polega na zaburzeniach w tworzeniu się barwnika, lub braku melanocytów w macierzy włosa (np. w bielactwie). Do charakterystycznego wyglądu włosów przyczynia się także przedostawanie się do włosów pęcherzyków powietrza.
Ze względu na przebieg siwienia wyróżniamy:
- siwiznę fizjologiczną (starczą) - rozpoczynającą się zazwyczaj około 30 40r.ż.
-siwiznę przedwczesną - pojawiającą się u ludzi 20 25 letnich
- siwiznę pojawiającą się w wyniku przebycia niektórych chorób, lub u ludzi wyniszczonych
Nadmierny porost włosów
Nadmiernym owłosieniem nazywamy patologiczny wzrost włosów uogólniony lub ograniczony tylko do pewnych okolic w miejscach gdzie fizjologicznych występuje jedynie meszek włosowy.
Stwierdza się wówczas zmiany jakościowe włosa polegające na jego zgrubieniu i wydłużeniu fazy anagenu.
Uogólnione nadmierne owłosienie
jest rzadką chorobą.
W zależności od przyczyny rozróżniamy postaci:
- wrodzoną - dochodzi do przerostu włosów meszkowych, tak że stają się one długie i gęste
- nabytą - nadmierne owłosienie pojawia się zwykle na skutek zaburzeń wydzielania hormonów i zaburzeń w obrębie układu nerwowego.
Ograniczone nadmierne owłosienie jest dość często spotykane.
W zależności od przyczyny wyróżniamy postaci:
- wrodzoną - zwykle w okolicy lędźwiowej i miedzyłopatkowej (zwykle towarzyszy rozmaitym wadom wrodzonym np. rozszczepowi kręgosłupa)
- nabytą - pojawiającą się zwykle na skutek zaburzeń wydzielania hormonów, nadmiernej wrażliwości mieszków włosowych na androgeny rzadziej w związku z przyjmowaniem niektórych leków
(wyróżniamy tu: hypertrichozę nadmierny porost włosów,
oraz hirsutyzm nadmierne owłosienie skóry twarzy, tułowia i kończyn kobiet i dzieci typu owłosienia męskiego, zawsze związane z zaburzeniami hormonalnymi)
Hypertrichoza ograniczona
u kobiet dotyczy zwykle skóry twarzy, brodawek sutkowych, okolicy łonowej, oraz podudzi. Pojawia się ono zwykle około 25 - 30 r.ż.
W wielu przypadkach nie udaje się stwierdzić zaburzeń hormonalnych. Przypuszcza się wiec, że przyczyną nadmiernego wzrostu włosów jest wzmożona aktywność enzymu 5-alfa-reduktazy lub nadmierna wrażliwość mieszków włosowych na androgeny nadnerczowe.
W niektórych tylko przypadkach hypertrychoza ograniczona pojawia się na skutek działania czynników drażniących (mechanicznych, chemicznych, fizycznych czy rozmaitych stanów zapalnych).
Leczenie
W przypadku istnienia zaburzeń hormonalnych konieczne jest leczenie choroby podstawowej. Niestety leczenie takie nie powoduje ustąpienia zmian już istniejących.
Stosuje się wówczas różne techniki nietrwałego lub "trwałego" usuwania owłosienia.
Techniki usuwania nadmiernego owłosienia
W ostatnich latach do gabinetów lekarskich zajmujących się medycyna estetyczną zgłasza się wiele pacjentek celem usunięcia zbędnego owłosienia. Mnogość metod oferowanych przez gabinety kosmetyczne i lekarzy umożliwia wybranie techniki gwarantującej "trwałe" pozbycie się niepotrzebnego owłosienia.
Podczas wizyt lekarze zwykle informują pacjentów o konieczności wykonania kilku zabiegów powtarzanych w różnych odstępach czasowych. Ma to zapewnić "trwały" efekt wykonanej epilacji.
Nieskuteczność pojedynczych zabiegów wynika z różnej aktywności mieszków włosowych. "Trwale" usuwać można bowiem jedynie te włosy, które znajdują się w fazie aktywnego wzrostu.
.
Techniki usuwania zbędnego owłosienia
Niektóre zabiegi usuwania nadmiernego włosienia mogą być wykonywane samodzielnie w domu. Do zabiegów tych zaliczamy:
- rozjaśnianie
- golenie
- depilację tradycyjną
-depilację chemiczną
-
W gabinetach kosmetycznych najczęściej wykonuje się:
- depilację ciepłym woskiem
- depilację zimnym woskiem
-mikrolizę (modną w ostatnim czasie)
-
W gabinetach lekarskich zaś wykonuje się depilację metodami
- elektrolizy
- elektrokoagulacji
- z użyciem laserów
- i nielaserowych źródeł światła
Metody "trwałego" usuwania zbędnego owłosienia
Elektroliza i elektrokoagulacja polegają na umieszczeniu w mieszku włosowym cienkich igieł spełniających rolę elektrod. Przepływający prąd pomiędzy elektrodą i skórą uszkadza naczynia brodawki, powodując powstanie mikroblizny w okolicy opuszki mieszka włosowego. W ten sposób uszkodzone włosy są łatwo usuwane pęsetą. Zabiegi są w niewielkim stopniu bolesne.
W metodzie elektrolizy wykorzystuje się prąd stały o niskim napięciu i natężeniu, który przepływając przez tkankę wywołuje reakcję chemiczną, w wyniku której dochodzi do wytworzenia wodorotlenków i uszkodzenia opuszki mieszka włosowego. Zabieg ten jest jednak bardzo czasochłonny, gdyż do usunięcia jednego włosa potrzeba ok. 1 minuty.
Technika elektrokoagulacji(diatermii)
wykorzystuje prąd zmienny o wysokiej częstotliwości i niskim napięciu. Prąd o takiej charakterystyce wywołuje znaczny miejscowy wzrost temperatury, niszcząc strukturę opuszki mieszka włosowego. Stad właśnie zabieg ten określa się czasem mianem termolizy.
Mikroliza
Dość modne w ostatnim czasie stały się zabiegi mikrolizy.
Zabiegi te są prowadzone przy użyciu prądu o niskim woltarzu
i natężeniu. Elektrodą zaś jest nie jak w przypadku elektrolizy igła,
a specjalny żel rozprowadzany na powierzchni skóry.
Zabiegi są miernie bolesne a zastosowanie żelu umożliwia szybkie wykonanie zabiegu na dużych powierzchniach.
Ze względu na brak fachowego piśmiennictwa o skuteczności tej metody, trwałości jej efektów i bezpieczeństwa stosowania należy ostrożnie podchodzić do gwarancji udzielanych przez producenta i zakłady kosmetyczne oferujące tą metodę.
Lasery
Dzięki laserom możliwe stało się usuwanie owłosienia z dużych powierzchni skóry, w krótszym czasie i mniej boleśnie niż w przypadku elektrolizy i diatermii. `
Rozwój techniki laserowej umożliwił konstruowanie aparatów o wysokiej selektywności i swoistości emitowanego światła. Wiązka laserowa jest dzięki odpowiedniej długości fali absorbowana tylko przez ciemne struktury włosa, powodując tzw. Zjawisko fototermolizy.
Polega ona na tym że światło laserowe dociera do wybranego mieszka włosowego gdzie jest absorbowane przez ziarna melaniny. Kumulująca się energia cieplna uszkadza nie tylko samą melaninę, ale przenosi się także na komórki rozrodcze włosa trwale je uszkadzając. Stosowane dodatkowo schłodzone żele lub chłodzące końcówki zmniejszają ryzyko uszkodzenia termicznego naskórka. Tą metodą najefektywniej usuwa się włosy u osób z jasną, nieopaloną skórą (I lub II fototypem) i z ciemnymi włosami.
U pacjentów z ciemniejszą skórą i jasnych włosach zabiegi te nie dają już tak dobrych efektów, a ponieważ skóra zawierająca dużo melaniny intensywnie absorbuje energię wiązki laserowej, są oni bardziej podatni na oparzenia w trakcie zabiegu i wystąpienie przebarwień po laseroterapii.
Nielaserowe źródła światła
Do usuwania zbędnego owłosienia wykorzystuje się także pulsujące światło nielaserowe. Ponieważ urządzenia emitujące ten rodzaj światła wykorzystują różne długości fali elektromagnetycznej uszkadza ono wybiórczo mieszki włosowe nie absorbując się nadmiernie w ciemnej skórze. Ośrodki posługujące się tymi urządzeniami donoszą o zadowalających efektach leczenia, porównywalnych ze stosowaniem światła laserowego.
W ostatnich latach do usuwania nadmiernego owłosienia wykorzystuje się także metodę fotodynamiczną z miejscowym stosowaniem ALA (kwasu delta-aminolewulinowego).
Polega ona na naświetlaniu skóry posmarowanej uprzednio żelem zawierającym ALA, który wbudowuje się wybiórczo w mieszki włosowe.
Pod wpływem światła czerwonego ALA wytwarza wolne tlen uszkadzając komórki macierzy włosa
Podsumowanie
Wszystkie przedstawione powyżej metody niestety nie gwarantują całkowitego usunięcia zbędnego owłosienia.
Zarówno elektrokoagulacja, elektroliza jak i laseroterapia umożliwiają trwałe usunięcie owłosienia w ok. 30-40% po kilkakrotnych prawidłowo przeprowadzonych zabiegach.
Odrost pozostałych włosów pojawia się ok. 6-9 miesięcy po ostatnim zabiegach. Jednak odrastające włosy są najczęściej cieńsze i krótsze.
Powszechnie panujący pogląd o skuteczności usuwania włosów przy użyciu laserów czy mikrolizy jest na pewno przesadzony, choć niewątpliwą zaletą tych zabiegów jest ich nieinwazyjność, zmniejszająca możliwość przeniesienia infekcji.