Wzrost gospodarczy
Wzrostem gospodarczym nazywamy powiększenie realnej wartości produktu krajowego brutto lub realnej wartości produktu krajowego per capita w gospodarce.
Tempo wzrostu gospodarczego opisywane jest za pomocą stopy wzrostu gospodarczego. (porównanie roczne)
Wzrost gospodarczy jest zjawiskiem dotyczącym ostatnich dwóch wieków. Przez wiele tysiącleci stopa wzrostu była bliska zeru, gospodarka w zasadzie się nie rozwijała. Dopiero od końca XVIII wieku, po tzw. rewolucji przemysłowej w Wielkiej Brytanii stopa wzrostu podniosła się z okolic zera do około 0,5%. Wzrost gospodarczy uległ przyśpieszeniu w XIX w., stopniowo osiągając w Europie i Stanach Zjednoczonych poziom nie notowany nigdy wcześniej.
Produkcyjnością pracy nazywamy ilość dóbr wytwarzanych przez pracownika w jednostce czasu.
Przyczyny wzrostu gospodarczego:
Wzrost nakładów pracy
Wzrost produkcyjności pracy
wzrost nakładów kapitału
wzrost wiedzy i doświadczenia pracowników
postęp techniczny i organizacyjny
korzyści skali
zmiany alokacji zasobów w gospodarce
zmiany prawne, kulturowe, społeczne i inne
„Właściwe każdemu człowiekowi nieustanne i ciągłe dążenie do tego, by poprawić swój byt, czyli to źródło, z którego pochodzi bogactwo państwa i narodu, jak również i osób prywatnych, jest zwykle dość silne, aby utrzymać naturalny postęp na drodze rozwoju gospodarczego, mimo marnotrawstwa rządu i największych błędów administracji.”
Adam Smith
Przyczyny rozwoju gospodarczego według W.Kwaśnickiego:
własność prywatna
wolność wymiany w skali krajowej i międzynarodowej (korzyści komparatywne - David Ricardo 1917r.)
konkurencyjność i innowacyjność - brak barier wejścia
stabilność monetarna - neutralność pieniądza
efektywne rynki kapitałowe
niskie podatki
Dynamika produktu krajowego brutto (PKB) w wybranych krajach 1870-1990
|
Realny PKB |
Realny PKB per capita |
||
Kraj |
relacja 1990/1870 |
średnia roczna stopa wzrostu % |
relacja 1990/1870 |
średnia roczna stopa wzrostu % |
Japonia |
91,5 |
3,80 |
25,3 |
2,7 |
USA |
59,3 |
3,34 |
9,4 |
1,84 |
Australia |
40,2 |
3,10 |
4,0 |
1,16 |
Szwecja |
32,0 |
2,81 |
14,3 |
2,21 |
Niemcy (RFN) |
18,1 |
2,41 |
11,7 |
2,04 |
Francja |
14,0 |
2,19 |
9,6 |
1,90 |
Wielka Brytania |
9,0 |
1,83 |
5,0 |
1,33 |
(na podstawie Begg 1996)
Średni roczny wzrost realnej produkcji na 1 zatrudnionego w krajach OECD w latach 1950-1990 (%)
Lata |
OECD ogółem |
Japonia |
Niemcy (RFN) |
Włochy |
Francja |
Szwecja |
Wielka Brytania |
USA |
1950-1973 |
3,6 |
8,0 |
5,6 |
5,8 |
4,5 |
3,4 |
3,6 |
2,2 |
1973-1979 |
1,4 |
2,9 |
3,1 |
2,9 |
3,0 |
1,5 |
1,6 |
0 |
1979-1990 |
1,5 |
3,0 |
1,6 |
1,9 |
2,6 |
1,7 |
2,1 |
0,7 |
(na podstawie Begg 1996)
Wagę pozornie małych różnic wysokości długookresowej stopy wzrostu łatwiej uświadomić sobie dzięki tzw. regule 70. Zgodnie z nią, poddana działaniu procentu składanego liczba podwaja się - w przybliżeniu - po 70/n latach, gdzie n to wysokość zastosowanej stopy procentowej.
Przykład
roczna stopa wzrostu gospodarczego równa 4% prowadzi do podwojenia się poziomu PKB po 70/4, czyli po 17,5 roku;
wzrost w tempie 2% zapewnia taki sam efekt dopiero po 70/2, czyli po 35 latach.
Nic dziwnego, że ekonomiści kładą tak wielki nacisk na każdy punkt procentowy stopy wzrostu gospodarczego.
Reguła 70 jest pewnym uproszczeniem. Aby być bardziej precyzyjnym należy wyprowadzić dokładny wzór na procent składany.
Aby wyliczyć:
dokładną liczbę lat, po których podwoi się PKB mając daną stopę wzrostu PKB lub
dokładną stopę wzrostu PKB, aby PKB podwoiło się po określonej liczbie lat
należy skorzystać ze wzoru:
gdzie:
i - procentowa stopa wzrostu PKB
k - liczba lat
Przykład 1:
Policz po ilu latach podwoi się PKB jeśli stopa wzrostu wynosi 5%.
k = 14,2 czyli PKB podwoi się po 14 latach
Przykład 2:
Policz jaka musi być stopa wzrostu, aby PKB podwoiło się po 10 latach.
czyli stopa wzrostu PKB musiałaby być równa około 7,2%
|
wzrost PKB po x latach
|
|||||||
|
10 |
15 |
20 |
25 |
30 |
40 |
50 |
100 |
stopa wzrostu |
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
10,5% |
16,1% |
22,0% |
28,2% |
34,8% |
48,9% |
64,5% |
170,5% |
2 |
21,9% |
34,6% |
48,6% |
64,1% |
81,1% |
120,8% |
169,2% |
624,5% |
3 |
34,4% |
55,8% |
80,6% |
109,4% |
142,7% |
226,2% |
338,4% |
1821,9% |
4 |
48,0% |
80,1% |
119,1% |
166,6% |
224,3% |
380,1% |
610,7% |
4950,5% |
5 |
62,9% |
107,9% |
165,3% |
238,6% |
332,2% |
604,0% |
1046,7% |
13050,1% |
6 |
79,1% |
139,7% |
220,7% |
329,2% |
474,3% |
928,6% |
1742,0% |
33830,2% |
7 |
96,7% |
175,9% |
287,0% |
442,7% |
661,2% |
1397,4% |
2845,7% |
86671,6% |
8 |
115,9% |
217,2% |
366,1% |
584,8% |
906,3% |
2072,5% |
4590,2% |
219876,1% |
9 |
136,7% |
264,2% |
460,4% |
762,3% |
1226,8% |
3040,9% |
7335,8% |
552804,1% |
10 |
159,4% |
317,7% |
572,7% |
983,5% |
1644,9% |
4425,9% |
11639,1% |
1377961,2% |
Wniosek:
Utrzymująca się przez 100 lat 10% stopa wzrostu PKB spowoduje że dochody wzrosną ponad 13779 razy. To oznacza że osoba, której dochody roczne wynoszą obecnie 20 tys. zł zarabiałaby
275 592 247 zł !
Nominalne i realne PKB
Kwota pieniądza jest nominalna jeśli wyrażono ją w pieniądzu o sile nabywczej z okresu, z którego ta kwota pochodzi, a realna jeśli użyto pieniądza o sile nabywczej z wybranego okresu.
aby wyliczyć deflator dzielimy PKB wyznaczone w cenach z danego roku przez PKB wyznaczone w cenach z roku zeszłego (czyli realne PKB). Deflator informuje nas o ile procent wzrosły ceny w stosunku do roku poprzedniego.
aby wyliczyć PKB realny:
aby wyliczyć nominalny wzrost PKB w roku 1998 w stosunku do roku 1997:
aby wyliczyć realny wzrost PKB w roku 1998 w stosunku do roku 1997:
Przykład
|
1995 |
1996 |
1997 |
1998 |
nominalne PKB [mln zł] |
306318 |
385448 |
469372 |
549467 |
nominalny wzrost PKB |
|
25,8% |
21,8% |
17,1% |
deflator |
|
118,7 |
114 |
111,7 |
PKB realny wyrażony w złotych o sile nabywczej z poprz. roku [mln zł] |
|
324724,5 |
411729,8 |
491913,2 |
realny wzrost PKB |
|
6% |
6,8% |
4,8% |
PKB realny wyrażony w złotych o sile nabywczej z roku 1995 |
306318 |
385448/1,187=324724,5 |
469372/(1,187*1,14)=346865,9 |
549467/(1,187*1,14*1,117)=363523,8 |
10
Wyszukiwarka