Wokół początku życia ludzkiego, partnerstwo


Kornas - Biela D., Wokół początku życia ludzkiego, Pax, Warszawa 2004 r. (od str. 42)

KOBIETA STAJE SIĘ MATKĄ

Pierwszy okres po poczęciu dziecka to czas intensywnych przeżyć kobiety. Może to być czas trudny. Psycholodzy określają ten etap jako „okres kryzysu psychicznego”. Jeśli przebiega on prawidłowo, prowadzi do funkcjonowania na wyższym poziomie dojrzałości. Najsilniejszy kryzys oraz jego pozytywne lub negatywne skutki występują przy pierwszym dziecku (wtedy zachodzą najbardziej znaczące przemiany w sposobie życia, które kobieta musi zaakceptować).

1. Pierwszy trymestr.

  1. zmiany w postrzeganiu własnego ciała

  1. zmiany w postrzeganiu siebie

c) zmiany w kontaktach społecznych

2. Drugi trymestr.

  1. zmiany w postrzeganiu własnego ciała

  1. zmiany w postrzeganiu siebie

  1. zmiany w kontaktach społecznych

3. Trzeci trymestr

- wzrasta koncentracja kobiety na dziecku i porodzie, zmienia się jej wygląd, przeżycia i zach. wobec innych ludzi;

  1. zmiany w postrzeganiu własnego ciała

  1. zmiany w postrzeganiu siebie

  1. zmiany w kontaktach społecznych

4. Rady dla matki:

MĘŻCZYZNA STAJE SIĘ OJCEM

1. Czynniki wpływające na postawę ojca wobec poczętego dziecka.

  1. doświadczenia wyniesione z domu rodzinnego (doświadczenie relacji z własnym ojcem, wspominanie dzieciństwa) - wzór ojca był kształtowany w kontakcie z własnym ojcem; negatywne doświadczenia utrudniają właściwe podjęcie roli ojca, nawiązanie bliskich relacji z dzieckiem zarówno przed jak i po urodzeniu. Brak ojca lub jego nieobecność mogły spowodować trudności w dookreśleniu własnej tożsamości syna i brak modelu męskiej roli w rodzinie. Na ogół mężczyzna ma zamiar dać swemu dziecku to, czego d własnego ojca nie otrzymał. Własna żona odwołuje męża do relacji z matką. Synowie matek opiekuńczych i czułych, z którymi mieli dobre realcje, lepiej radzą sobie z adaptacją do nowej sytuacji życiowej;

  2. gotowość na poczęcie - im większa, tym szybszy proces zaakceptowania dziecka i uświadomienia sobie faktu poczęcia i własnej roli,

  3. perspektywa zwiększonej odpowiedzialności za materialne położenie rodziny- może powodować stres (zwł. w trudnej sytuacji materialnej poczęcie dziecka może być odebrane negatywnie),

  4. dziecko było planowane - na pojawienie się nieplanowanego dziecka niektórzy ojcowie reagują szokiem, nie są na nie przygotowani, może pojawić się wrogość wobec dziecka,

  5. orientacja życiowa - hierarchia wartości, światopogląd, nastawienie na karierę zawodową lub życie rodzinne,

  6. zachowanie żony - postawa kobiety roszczącej sobie prawo do szczególnej opieki i wykorzystującej swój odmienny stan („spójrz, jak bardzo się poświęcam”) może powodować u męża poczucie winy za cierpienia żony i wywoływać postawę nadmiernej opieki lub do ucieczki przed żoną,

  7. zgodność w małżeństwie co do tego, na czym powinna polegać rola ojca, w czym powinna się przejawiać,

  8. satysfakcja z małżeństwa i życia seksualnego.

U niektórych mężczyzn może wystąpić szereg objawów psychopatologicznych na wieść o poczęciu dziecka (np. dziwaczne zachowania, stosowanie środków psychoaktywnych, alkoholizm). Występuje to rzadko, a ogół u mężczyzn z negatywnymi doświadczeniami seksualnymi (np. wykorzystywanych w dzieciństwie).

Wielu ojców przeżywa okresową niechęć oraz lęk przed trudami wychowania. Są to początkowe, dość powszechne odczucia.

2. Między poczęciem a porodem.

  1. przeżycia ojca

Istnieje kilka faz ojcowskiego zaangażowania w prenatalny rozwój dziecka:

U wielu mężczyzn dominują przeżycia związane z uświadomieniem sobie procesu starzenia się - są o jedną generację starsi. Powoduje to szereg ważnych pytań o własną tożsamość i sens życia. U pewnej grupy mężczyzn występuje wtedy zależność uczuciowa od żony - pojawia się pragnienie, aby im „matkowała”. Żona jest skoncentrowana na swoim stanie i rozwoju dziecka, na jego potrzebach. W sytuacji, gdy mężczyzna jest izolowany od spraw związanych z rozwojem dziecka, może u niego wystąpić poczucie osamotnienia i zagubienia.

  1. kontakty seksualne

Mężczyźni zadowoleni z życia seksualnego spełniają lepiej funkcje ojcowskie i czerpią z nich więcej satysfakcji. Jeśli rozwój dziecka przebiega prawidłowo współżycie pary nie zmienia się, może być nawet częstsze i piękne ze względu na obecność owocu wzajemnej miłości.

W środkowym okresie rozwoju prenatalnego zmiany sylwetki kobiety są dla większości mężczyzn podniecające i pobudzają pożądanie seksualne. Ciało kobiety może wówczas budzić emocje zarówno pozytywne (uznania, szacunku, zafascynowania jej pięknem) jak i negatywne (odraza, wstręt, wstyd, niechęć). Niektórzy boją się współżycia przy kontakcie z „dużym brzuchem”, boją się, że uszkodzą jego „zawartość”. Boją się nawet dotykać brzuch, tym bardziej nie chcą podjąć współżycia.

Kwestie związane ze współżyciem przed porodem powinny być omawiane przez małżonków. Kobieta bowiem wykazuje inne potrzeby w tym czasie niż mężczyzna (może być zmęczona i pochłonięta sprawami swoich dolegliwości itp.). Jest nastawiona raczej na pieszczoty i czułości, na samą bliskość fizyczną. Okres tuż przed porodem wymaga wstrzemięźliwości.

  1. sposoby radzenia sobie z niektórymi problemami

Przystosowanie się do nowej roli wymaga wiele energii psychicznej. Tam, gdzie nie dotarła zachodnia cywilizacja, istnieje szereg magiczno - religijnych form zachowań i pouczeń obowiązujący mężczyznę (tzw. kuwada) - zasady, co mężczyzna może jeść i pić, jakich czynności nie może wykonywać itp. Kuwada nakazuje wstrzemięźliwość seksualną i towarzyszenie żony w czasie akcji porodowej.

W kulturze zachodniej, gdzie zaniknęła kuwada, występują u mężczyzn doelgliwości fizyczne i psychiczne związane z radzeniem sobie z nową rolą (zmęczenie, zaburzenia snu, bóle kręgosłupa itp.). Mimo tych dolegliwości nie korzystają z pomocy medycznej. Presja społ. wymaga, aby byli silni, by byli oparciem dla żony.

Lęki związane ze stanem zdrowia żony i dziecka mogą być osłabione, gdy ojciec uczestniczy w badaniach lekarskich żony, gdy uczestniczy w szkole rodzenia, gdy przygotowuje się do pielęgnacji noworodka. Inną formą radzenia sobie z lekiem jest fantazjowanie na temat dziecka i wspólnych zabaw.

4. Rady dla ojca:

KOMUNIKACJA Z DZIECKIEM PRZED URODZENIEM

  1. komunikacja neurohormonalna.

Przeżycia psychiczne matki mają wpływ na prenatalny rozwój dziecka. Gdy matka przeżywa uczucie zadowolenia, radości, do jej krwi wydzielają się związki chemiczne (np. endorfiny), które przenikają do łożyska i stymulują dziecko do ich produkcji (już od 6. tygodnia życia prenatalnego). Silny negatywny stosunek matki do dziecka, a także silny długotrwały stres, połączony z niezaspokojeniem potrzeb psychicznych może spowodować poronienie samoistne, doprowadzić do komplikacji okołoporodowych czy przedwczesnego porodu. Może być też przyczyną urodzenia dziecka martwego czy z wadą rozwojową. Dziecko jednak wykazuje dużą odporność na konsekwencje stresu matki i swoje siły wykorzystuje na intensywny rozwój.

b) komunikacja poprzez dotyk, głaskanie, mówienie do dziecka, śpiewanie itp.

WSPÓLNE CHWILE

Rodzice powinni tak zorganizować swój czas, by każdego dnia mogli wspólnie odpocząć. Chodzi tu o relaks w ciszy, z poczuciem wewnętrznego uspokojenia, bliskości fizycznej i psychicznej współmałżonka i dziecka. Ważna jest jakość spędzanych wspólnie chwil, a nie długość ich trwania. Rodzice mają okazję, by wsłuchiwać się w nowe oznaki życia i ruchliwości ich dziecka, by wspólnie do niego mówić i otaczać go miłością.

WYOBRAŻENIOWE MYŚLENIE O DZIECKU

1. Wizualizacja (obrazowe przedstawianie sobie porodu, dziecka i życia z nim). Codzienny relaks połączony z wizualizacją reguluje procesy życiowe np. oddychanie, zmniejsza różne dolegliwości, ułatwia pracę umysłową. Wizualizację należy przeprowadzać raz - dwa razy na tydzień przez kilkanaście minut, wyobrażając sobie dziecko, jego twarz, rączki, nóżki itp. Pomocne jest używanie słów np. „afirmacje” pełne pozytywnych stwierdzeń. Wizualizacja jest sposobem tworzenia więzi z dzieckiem dla obojga rodziców.

2. Prowadzenie pamiętnika ciążowego - pamiętnik rozwoju dziecka, z jego zdjęciami z USG, notatkami z jego odruchów itp.

3. Rysowanie wizerunku dziecka - popularne w USA.

ROZMOWY Z DZIECKIEM

ŚPIEWANIE DZIECKU

- nie jest ważne, czy potrafimy dobrze śpiewać, czy nie; ważne jest, żeby dziecko słyszało nasz głos przed urodzeniem,

- należy śpiewać jak najczęściej, piosenki łatwo wpadające w ucho, rytmiczne, krótkie i proste, mogą to być pieśni religijne,

- piosenkę można dostosować do panującego nastroju - np. w chwili zdenerwowania coś uspokajającego, wieczorem - kołysankę,

- śpiew można połączyć z ćwiczeniami oddechowymi (oddech torem przeponowym)

- należy śpiewać bez wysiłku.

SŁUCHANIE MUZYKI

- można grać samodzielnie na instrumencie, zwłaszcza utwory spokojne i melodyjne,

UTULANIE DZIECKA

ZNACZENIE KONTAKTU Z DZIECKIEM PRZED URODZENIEM

PRZEŻYCIA RODZICÓW ZWIĄZANE Z PORODEM

1. „Normalny” poród w szpitalu.

Współcześnie wiele kobiet żywi wiele obaw co do urodzenia dziecka w szpitalu. Skłaniają je do tego następujące czynniki:

  1. szpital jako miejsce kojarzone z chorowaniem i śmiercią,

  2. wyposażenie szpitala i warunki tam panujące (sam wygląd szpitala odbiega od wyglądu domu, zapach środków do dezynfekcji, obojętność zapracowanego personelu, dziwne narzędzia itp.)

  3. szpital - obce środowisko (kobieta przeniesiona z warunków domowych jest wyrwana z jej naturalnego środowiska, rodzenie w obcym miejscu zwiększa liczbę komplikacji porodowych)

  4. trudność zaspokojenia potrzeb psychicznych (w obcym środowisku trudniej jest kobiecie wyrazić swoje potrzeby, trudno jest o zaspokojenie potrzeby intymności i prywatności)

  5. szpital jako miejsce budzące poczucie zależności (kobieta rodzące ma szczególną potrzebę uzyskania szybko informacji o przebiegu porodu, o tym, co się z nią dzieje, całkowicie musi podporządkować się personelowi medycznemu)

  6. zalecenia WHO dotyczące porodu:

    1. cała społeczność musi być dobrze poinformowana o dostępnych formach pomocy okołoporodowej

    2. inf. te powinny być publicznie dostępne

    3. nie ma żadnych wskazań do usuwania owłosienia łonowego, lewatywy przed porodem

    4. poród nie powinien być sztucznie wywoływany bez wskazań lekarza

    5. praktyka sztucznego przebijania pęcherza płodowego nie ma uzasadnienia naukowego

    6. elektroniczna aparatura do pomiaru stanu zdrowia dziecka powinna być stosowana ostrożnie

    7. kobieta rodząca nie powinna być zmuszona do leżenia w okresie rozwierania

    8. unikać w czasie porodu stosowania środków znieczulających

    9. brak uzasadnienia dla powszechnie stosowanego nacinania krocza

    10. w żadnym regionie świata liczna porodów cesarskim cięciem nie powinna przekroczyć 10 - 15%

    11. nie ma podstaw twierdzić, że po porodzie cesarskim nie jest możliwy poród siłami natury

    12. stworzyć warunki do natychmiastowego podjęcia przez kobietę karmienia piersią

    13. jeśli noworodek i matka są zdrowi, powinni przebywać razem

    14. organa rządowe powinny ostrożnie oceniać jakość leków i nowoczesnych środków technicznych propagowanych do użycia w czasie porodu

    15. ocena środków wykorzystywanych w czasie porodu powinna być wielospecjalistyczna.

WARUNKI PORODU NATURALNEGO

1. Poród jest nie tylko przejściem dziecka na świat, ale też przeżyciem, którego doświadcza zarówno matka jak i dziecko. potrzeba koncentracji na osobie kobiety i dziecka

2. Poród jest spotkaniem osób, musi być zindywidualizowany.

3. Kobieta jest najważniejszą osobą w czasie porodu, skupioną na zapewnieniu dziecku dobrych warunków narodzin, stąd powinna decydować o wszystkim, co dotyczy jej i dziecka.

4. Poród jest konsekwencją fizjologiczną ciąży i nie jest potrzebna interwencja lekarska, jeśli nie ma znamion patologii i zagrożenia.

5. Poród należy uwolnić od złych skojarzeń. Jest dużym wysiłkiem, więc wymaga wcześniejszego przygotowania.

6. Poród to niezwykle wydarzenie dla rodziny. jest ważne, by kobieta nie była wtedy osamotniona.

7. Kobieta powinna mieć możliwość wcześniejszego zadecydowania o miejscu rodzenia. należy zapewnić możliwość natychmiastowego przewiezienia dl szpitala w przypadku porodu w domu.

8. W czasie rozwierania się szyjki macicy kobieta powinna mieć możliwość swobodnego poruszania się, spożywania lekkich, lecz kalorycznych posiłków, słuchania muzyki, wykonywania czynności, które sprawiają jej przyjemność. Należy zadbać, aby stopy były ciepłe (powoduje to lepsze i szybsze skurcze).

9. Gdy rozwarcie szyjki macicy wyniki ok. 5 cm, wskazana jest kąpiel. W czasie I okresu porodu kobieta może przebywać w wodzie ok. pół godziny i po przerwie znów do niej wrócić. Gdy skurcze się nasilają, kobieta może wyjść z wody, ale nie jest to koniecznie. Pod kontrolą personelu może urodzić dziecko w wodzie. Pierwszy poród w wodzie odbył się 01.01.1996 r. w Tychach.

10. Najbardziej polecana pozycja do rodzenia to nie pozycja leżąca, w której dziecko rodzi się wbrew prawu grawitacji, a kobieta musi dokonać znacznie większego wysiłku, ale pozycja pionowa (siedząca, klęcząca, albo kuczna w ostatniej fazie). Możliwość obserwacji w lusterku wychodzącej główki i włosków dziecka, możliwość dotknięcia główki, koncentrują kobietę nie na sobie, ale na tym, co zrobić, aby ułatwić dziecku przejście przez kanał rodny. Przyjęcie pozycji pionowej skraca długi okres porodu średnio o ok. 15 minut, zmniejsza prawdopodobieństwo pęknięcia krocza lub konieczność jego nacięcia oraz częstotliwość użycia narzędzi chirurgicznych (np. kleszczy).

11. Najważniejsze jest zachowanie przez personel medyczny następujących zasad w czasie trwania porodu:

KONTAKT MATKI Z NOWORODKIEM

W systemie opieki szpitalnej nad matką i noworodkiem, w którym dziecko jest po urodzeniu szybko zabierane matce, aby mogło „wypocząć”, nie zostają zaspokojone podstawowe potrzeby małego dziecka: potrzeba przywierania do ciała matki (daje poczucie bezpieczeństwa i ciągłości doświadczeń z okresu przed urodzeniem - rytm bicia serca matki, pamięć jej głosu, kołysanie jej oddechem). Dziecko oddzielone od matki przeżywa stres, który wzmaga uraz porodowy i zwiększa obniżenie odporności organizmu. Karmienie „według zegarka” wygasza produkcję pokarmu, a tym samym powoduje przejście na pożywienie sztuczne.

Pierwsze minuty i godziny kontaktu po urodzeniu są b. ważne dla rozwoju różnych form kontaktu matki i dziecka.

Jeśli matka i dziecko mają możliwość być razem po porodzie, dziecko przeżywa stan tzw. spokojnej czujności (ma otwarte oczy, reaguje na bodźce z zewnątrz).

Pierwsza kąpiel noworodka nie ma celu higienicznego, ale psychologiczny (chodzi o rozluźnienie mięśni i ścięgien, o dostarczenie dziecku przyjemnych wrażeń jak przed porodem w wodach płodowych).

Kontakt „oko - oko”, „skóra - skóra” jest najsilniejszym wyzwalaczem opiekuńczych zachowań matek oraz przywiązania matki do dziecka.

B. ważne tuż po porodzie jest przytulenie dziecka do piersi matki, aby mogło podjąć pierwsze próby jej ssania.

Dziecko, dzięki temu, że przebywa stale w obecności matki:

1) ma zapewniony ciągły kontakt z najbliższą mu osobą,

2) uczy się swojej matki, przez co może szybko ją rozpoznawać,

3) jest spokojniejsze, ma poczucie ciągłości doświadczeń sprzed porodu,

4) szybciej przybiera na wadze, jest odporniejsze na infekcje,

5) ma możliwość poznawania otaczającego świata poprzez dotyk,

6) lepiej ssie, jest bardziej ożywione przy karmieniu, co polepsza wydzielanie pokarmu u matki,

7) łatwiej przezwycięża stres porodu u adaptuje się do nowego środowiska.

Matka, dzięki temu, że przebywa stale przy dziecku:

1) łatwiej znosi to, co czeka ją po porodzie (np. urodzenie łożyska),

2) jest spokojna o dziecko, widzi, co się z nim dzieje,

3) uczy się szybko rozpoznawać znaczenie różnych reakcji dziecka,

4) nabywa wiele umiejętności, które pozwalają jej pozbyć się lęku przed dzieckiem,

5) nawiązuje z dzieckiem głęboki i trwały związek uczuciowy,

6) karmienie dziecka dostarcza wiele satysfakcji.

UCZESTNICTWO OJCA W PORODZIE

Kobiety dwukrotnie częściej niż mężczyźni wyrażają niechęć wobec obecności męża przy porodzie; motywy: nieatrakcyjność kobiety w czasie porodu, przewidywany uraz psychiczny męża, jego niedoświadczenie, chęć zachowania intymności, strach przed własnym zachowaniem. Ojciec powinien mieć moliwość wyboru, czy chce być obecny przy porodzie, nie powinien czuć żadnej presji, ojciec powinien mieć zapewniony dostęp do informacji, na czym polega poród i jak przebiega..., ważne jest umożliwienie aktywnego udziału w porodzie (nie tylko sama obecność, ale też dodawanie otuchy, pomoc w koncentracji na oddychaniu, podanie dziecka do pierwszego karmienia itp.).

Co daje żonie obecność jej męża przy porodzie:

1) zapewnia zaspokojenie potrzeb: czułości, bliskości, zrozumienia, bezpieczeństwa,

2) niweluje poczucie osamotnienia i lęku,

3) stwarza poczcie więzi i jedności z mężem,

4) pozwala poznać małżonka w trudnej sytuacji,

5) jest potwierdzeniem miłości męża do żony i dziecka,

6) mobilizuje do wysiłku porodowego, umacnia w chwilach załamania,

7) pozwala zwykle znacznie sprawniej i szybciej urodzić dziecko,

8) daje okazję do uwierzenia w możliwość podołania nowym zadaniom.

Co daje ojcu obecność przy porodzie:

1) wzbogaca osobowość przez nowe przeżycia,

2) daje poczucie szczęścia,

3) dostarcza silniejszych i bogatszych przeżyć niż wtedy, gdy mężczyzna nie bierze aktywnego udziału w porodzie,

4) pogłębia się miłość do żony,

5) zwiększa poczucie wspólnoty i bliskości z żoną,

6) ułatwia kontakty z dzieckiem,

7) umożliwia głębsze spojrzenie na życie seksualne, które w świadomości zostaje bardziej skojarzone z dawaniem życia, z płodnością.

Co daje dziecku udział ojca w porodzie:

    1. gwarantuje większe zainteresowanie ojca, jego miłość, zaangażowanie i przywiązanie,

    2. zapewnia urodzenie się w rodzinie (tak jak w rodzinie nastąpiło poczęcie),

    3. sprawia, że jego narodziny stają się najważniejszym lub jednym z najważniejszych wydarzeń w życiu całej rodziny.

Co daje personelowi szpitalnemu udział ojca w porodzie:

1) ułatwia współpracę z rodzącą kobietą,

2) umożliwia wyręczenie personelu w wielu czynnościach pomocniczych,

3) daje większą satysfakcję z pracy,

4) ułatwia zmianę rutynowego myślenia oraz pewnych stereotypowych nawyków przyjętych w pracy przez wprowadzenie atmosfery rodzinnej.

KONTAKT OJCA Z NOWORODKIEM

Wczesny kontakt ojca z noworodkiem zawiera całe bogactwo uczuć. Reakcja ojca jest określana jako „pochłonięcie”, składają się na nie:

Ojcowie, biorąc udział w porodzie, najczęściej są bardziej aktywni niż matki, zwłaszcza gdy chodzi o czynności opiekuńcze, gesty i zachowania wobec noworodka. Ojciec tak samo jak matka jest wrażliwy na dźwięki wydawane przez dziecko.

STYMULACJA NOWORODKA

1. PODTRZYMYWANIE DZIECKA

Matki podtrzymują swoje niemowlęta w tzw. dotykowym kole, które daje dziecku fizyczne i uczuciowe oparcie. Matki przeważnie podtrzymują dziecko od spodu, w najcięższym miejscu jego ciała, w ośrodku grawitacji. Dziecko nie powinno być podciągane pod pachy, co zaburza jego rytm oddechu, zmusza do przytrzymywania całego ciężaru zwisającego ciała, uniemożliwia ruchy.

2. KONTAKT CIELESNY

Kontakt cielesny z dzieckiem powinien być prawie nieustanny. Wszystkie czynności pielęgnacyjne mogą być wykorzystane dla kontaktu „skóra - skóra”. Kontakt dotykowy jest b. ważny dla wcześniaków, pozostawionych na długi czas w inkubatorze. Aby przeciwdziałać negatywnym skutkom takiej sytuacji, stosowana jest tzw. metoda kangura. Rodzice jak najczęściej odwiedzają dziecko, które jest kładzione na piersi matki (lub potem ojca) i przykrywane ciepłym kocykiem, przy czym ciągle jest podłączone do aparatury. Przebywa tak, jak długo pozwala na to jego stan. „Kangurowanie” sprzyja lepszemu dojrzewaniu dzieci wcześniaczych, które muszą nadrabiać zaległości rozwojowe.

Masaż powietrzny - w ciepłym pomieszczeniu można rozebrać dziecko i położyć je np. na pieluszce, by mogło całym ciałem odbierać bodźce dotykowe.

Zaleca się noszenie dziecka jak najbliżej twarzy. Warto też przywrócić rodzinne łóżko, dzieci śpi wtedy lepiej, czują się również bezpieczne.

3. STYMULACJA WIELOZMYSŁOWA

Rodzice mogą czerpać wiele radości z odkrywania reakcji zmysłów noworodka i rozwoju jego tzw. zmysłowo - ruchowej inteligencji.

Już od pierwszych dni po porodzie rodzice powinni umożliwić dziecku kontakt z różnymi dźwiękami (np. grzechotka, bębenek, dzwoneczki itp.).

U dzieci z problemami oddechowymi zauważono poprawę, gdy przez pewien czas włączano im na oddziale muzykę w rytmie uderzeń ludzkiego serca.

Podobne rezultaty zauważono u dzieci w inkubatorach, którym włączano nagrany głos rodziców. Dzieci te szybciej pokonywały trudności okresu wcześniaczego.

4. ROZWIJANIE MOŻLIWOŚCI DZIECKA

Jak najczęstsze przebywanie z dzieckiem daje mu możliwość do pełniejszego rozwoju.

Masaż dziecka:

5. EKSPRESJA UCZUĆ DZIECKA

Każdy noworodek ma swój sposób ekspresji emocji. Osobowość dziecka kształtuje się w okresie prenatalnym i w czasie porodu, gdy wraz z matką mogło przeżywać chwile trudne. Niektóre dzieci budzą się nieoczekiwanie i są poirytowane, zalęknione. Rodzice powinni dać dziecku możliwość wyrażenia jego emocji i rozładować jego napięcie przez przytulenie, kołysanie itp.

Przez całe życie człowiek powraca do doświadczeń z okresu prenatalnego, które go uspokajają (np. kołysanie, półmrok, wtulanie się, otulanie się ciepłym kocem itp.).

DIAGNOSTYKA PRENATALNA - metody, korzyści i zagrożenia

Metody badań: USG, amniocenteza, badanie trofoblastu, badanie poziomu stężenia alfafetoproteiny; metody niestosowane w Polsce: fetoskopia (wprowadzenie do jamy macicy specjalnego przyrządu optycznego, który umożliwia bezpośrednią obserwację dziecka, oraz przyrządu pobierającego komórki krwi i tkanki skórnej lub mięśniowej), placentocenteza (umożliwia badanie biochemiczne krwinek czerwonych dziecka i krwi pobranej przez nakłucie powłok brzusznych i łożyska matki).

1. Badanie ultrasonograficzne.

W wielu placówkach można je wykonać bez skierowania od lekarza. Badanie USG stało się badaniem rutynowym w każdej ciąży.

Przepuszczanie przez powłoki brzuszne ultradźwięków, które odbijają się od ciała dziecka i umożliwiają obserwowanie go na ekranie monitora.

Na podstawie USG można stwierdzić:

USG jest bezpieczniejsze od innych metod, bo jest badaniem nieinwazyjnym.

Znaczenie badania USG dla rodziców:

1) urealnia się obecność dziecka,

2) ulega zmianie znaczenie ciała matki - staje się ono „mieszkaniem dla dziecka”,

3) ukonkretniają się wyobrażenia o wyglądzie i ruchach dziecka,

4) następuje wyczulenie na płynące od dziecka sygnały , np. drobne ruchy,

5) zmniejsza się koncentracja uwagi rodziców na sobie, co u kobiety może przejawiać się w ustąpieniu dolegliwości ciążowych,

6) pojawia się przywiązanie do dziecka i potrzeba komunikacji z nim,

7) rozbudza się pragnienie szybkiego dotykowego kontaktu z dzieckiem po jego narodzinach.

B. ważne jest, by w badaniu uczestniczył ojciec.

Rodzice powinni być wcześniej poinformowani, na czym polega to badanie, co przedstawia, czemu służy.

Badanie ma przebiegać w atmosferze spokoju i serdeczności.

Okresem zwiększonej wrażliwości na działanie fali ultradźwiękowej na tkanki są pierwsze trzy miesiące życia dziecka. Fale stosowane w USG mogą doprowadzić do uszkodzenia struktury chromosomów i ich mutacji oraz do zaburzeń budowy i czynności organizmu.

2. Badanie płynu owodniowego (tzw. amniopunkcja).

- jest przeprowadzane najczęściej między 12 a 16 tygodniem ciąży. Polega na pobraniu igłą przez nakłucie pęcherza płodowego ok. 20 ml płynu owodniowego otaczającego dziecko. W płynie tym znajdują się komórki pochodzące z ciała dziecka;

- amniopunkcja pozwala wykryć choroby uwarunkowane zaburzeniami w budowie i liczbie chromosomów (w tym zespół Downa), wady centralnego układu nerwowego oraz ok. 20 chorób metabolicznych.

- podjęcie decyzji o tym badaniu powoduje powstanie silnego napięcia psychicznego, zwłaszcza u kobiety,

- w 95% przypadków diagnoza wyklucza istnienie choroby.

3. Badanie kosmówki (trofoblast).

Badanie kosmówki (biopsja trofoblastu) polega na nakłuciu powłok brzusznych i pobraniu małego wycinka trofoblastu, z którego powstaje łożysko. Zbadanie komórek, poddanych wcześniej hodowli, umożliwia wykrycie chorób metabolicznych, których przyczyną są nieprawidłowości w budowie i liczbie chromosomów.

Badanie kosmówki można wykonać w pierwszym trymestrze życia dziecka.

KORZYŚĆI Z DIAGNOSTYKI PRENATALNEJ

Pozwala na śledzenie zaburzeń w stanie zdrowia i rozwoju dziecka w najwcześniejszym okresie.

Umożliwia przeprowadzenie zabiegów koniecznych dla zachowania zdrowia bądź życia dziecka.

Umożliwia prenatalne zapobieganie, zatrzymanie rozwoju choroby.

Na Zachodzie dzięki diagnostyce prenatalnej dokonywane są szczegółowe operacje ratujące życie dziecka.

Umożliwia precyzyjne przeszczepy organów u nienarodzonych dzieci.

Zmniejsza obawy rodziców o stan zdrowia dziecka.

Umożliwia przygotowanie się rodziców na przyjęcie dziecka wymagającego specjalnej opieki.

ZAGROŻENIA DIAGNOSTYKI PRENATALNEJ

Jeśli potwierdza istnienie choroby, może być podstawą decyzji rodziców o przeprowadzeniu aborcji.

Zbyt wczesne i zbyt częste badania mogą mieć negatywny wpływ na rozwój dziecka.

Rozwój diagnostyki prenatalnej jest jednym z przejawów medykalizacji okresu ciąży.

Istnieje zagrożenie, że diagnostyka prenat. i selektywna aborcja mogą obniżyć wartość ludzkiego życia.

Medykalizacja okresu ciąży może spowodować, że okres ten przestanie być traktowany jako stan naturalny i fizjologiczny, a kobieta będzie musiała poddać się wszelkim możliwym badaniom, żeby kontrolować w pełni przebieg rozwoju dziecka.

ABORCJA - rozwiązanie czy pułapka

1. Motywy aborcji:

- konfrontacja z wyobrażeniami o warunkach życia po urodzeniu dziecka,

- „wystarczająca liczba dzieci w rodzinie”,

- namowa męża,

- akceptacja modelu rodziny małodzietnej,

- potoczne przeświadczenie, że jeśli ciąża byłą nieplanowana, to dziecko będzie nieszczęśliwe,

- presja opinii społecznej („Ta znowu w ciąży”),

- osamotnienie kobiety,

- brak dojrzałości do realizacji obowiązków macierzyńskich,

- wiek uznany za nieodpowiedni do urodzenia dziecka (kobieta zbyt młoda lub za stara),

- gwałt,

- złe samopoczucie spowodowane dolegliwościami ciążowymi,

- silny, choć bezpodstawny lęk przed urodzeniem dziecka z wadą,

- aktualnie zły stan zdrowia kobiety,

- niechęć do rezygnacji z pracy zawodowej, kariery.

2. Decyzja o aborcji:

  1. jest podejmowana w krótkim czasie po poczęciu dziecka,

  2. uważana jest przez kobiety za ważną lub najważniejszą w ich życiu,

  3. jest procesem, choć kobieta może twierdzić, że zawsze była przekonana, że nie urodzi dziecka,

  4. towarzyszące, bardzo silne emocje,

  5. długiego czasu do namysłu potrzebują kobiety, które się wahają,

  6. ocena „użyteczności” zabiegu - uwzględnienie zysków i strat, które przynosi aborcja,

  7. zależność decyzji od poglądów religijnych, od stopnia zaangażowania religijnego,

  8. gdy wystąpi niezgodność decyzji z hierarchią wartości, u kobiety występują mechanizmy obronne i działania redukujące wewnętrzny konflikt,

  9. jest wyrazem agresji wobec dziecka,

  10. wypieranie ze świadomości samej decyzji i faktu aborcji,

  11. brak wiedzy dotyczącej psychologicznych i zdrowotnych następstw aborcji.

3. Przeżycia kobiet w trakcie aborcji:

- zdenerwowanie, smutek, lęk przed zabiegiem, niskie poczucie własnej wartości, zamartwianie się, lęk przed bólem i powikłaniami, złość do otoczenia;

- niepewność kobiet co do słuszności decyzji;

- prawie połowa kobiet po aborcji odczuwa ulga (opadło silne napięcie po zabiegu, odprężenie, zadowolenie, opanowanie;

- znaczna część kobiet przeżywa gorsze samopoczucie, smutek, lęk o zdrowie, żal, wewnętrzny niepokój i wyrzuty sumienia.

4. Zdrowotne skutki aborcji:

- powikłania bezpośrednie, najgroźniejsze dla życia (np. mechaniczne uszkodzenie macicy lub narządów miednicy małej, krwotok, konieczność transfuzji krwi, zator zakrzepami, gwałtowny spadek krzepliwości krwi, reakcja uczuleniowa na środek znieczulający),

- powikłania wczesne, spowodowane lekkim uszkodzeniem macicy (np. przedłużające się krwawienia i zapalenia narządów rodnych, infekcje o różnym natężeniu, ropień macicy, zakażenia ogólnoustrojowe, zapalenie otrzewnej, zwężenie lub zamknięcie światła jajowodów itp.),

- wtórna niepłodność, występuję u co siódmej kobiety dokonującej aborcji,

- kolejne ciąże są zagrożone - np. ciąża pozamaciczna wskutek niedrożności jajowodów,

- blizny śluzówki macicy powstałe po aborcji powodują wiele odległych komplikacji ginekologicznych (np. zaburzenia w cyklu miesiączkowania, zaburzenia czynności hormonalnej jajników, nadżerki szyjki macicy itp.)

- przebieg następnych ciąż: przedwczesne odpłynięcie wód płodowych, powikłany przebieg porodu, przedwczesne odklejenie się łożyska, przedłużony pierwszy okres porodu, większa utrata krwi w czasie porodu,

- niewydolność szyjki macicy (najpowszechniejsze powikłanie), stąd wysokie ryzyko poronienia przy kolejnej ciąży,

- łożysko przodujące - zarodek zagnieżdża się zbyt nisko, łożysko częściowo lub całkowicie przesłania wewnętrzne ujście szyjki macicy, co wymaga cesarskiego cięcia (inaczej kobiecie grozi krwotok okołoporodowy),

- stan zdrowia kolejnego dziecka (niska waga urodzeniowa, zamartwica ciężka, śmiertelność okołoporodowa noworodków),

- zahamowanie procesów neurohormonalnych nastawionych na podtrzymanie życia dziecka - negatywny wpływ na funkcjonowanie wszystkich narządów, a także układu nerwowego,

- zespół poaborcyjny, nerwice, depresja, załamania nerwowe.

5. Psychologiczne następstwa aborcji dla kobiety.

1 - są kobiety, które koncentrują się na tym, co zyskały dzięki aborcji, podkreślają pozytywne jej efekty,

2- część kobiet przyznaje, że aborcja pozostanie zawsze w ich pamięci jako coś, czego się wstydzą, ale nie mogły postąpić wówczas inaczej,

3 - zdecydowana większość kobiet doświadcza nasilonych negatywnych skutków psychicznych aborcji, które przeradzają się w objawy nerwicowe lub schorzenia psychosomatyczne,

4 - konsekwencje aborcji jako urazu są bardzo zróżnicowane pod względem formy, stopnia nasilenia, okresu pojawienia się i długości trwania i są zależne od wielu czynników (np. wiek kobiety, kolejna aborcja, samotność, posiadanie kilkorga dzieci, jakość relacji małżeńskiej, więź uczuciowa z rodzicami w dzieciństwie itp.),

5 - często nieujawnione lub spychane do podświadomości następstwa psychiczne pojawiają się pod wpływem dramatycznych wydarzeń czy scen, np. śmierć dziecka, odejście męża, nieuleczalna choroba, film o podobnej tematyce...

6. Zespół poaborcyjny (Post Abortion Syndrom - PAS)

jest to rodzaj zaburzenia psychicznego, powstaje wskutek załamania się wewnętrznych sił psychicznych kobiety.

Trzy grupy objawów:

1) Powracanie do przeżyć związanych z aborcją w myślach, wyobrażeniach, uczuciach i zachowaniach.

2) Pobudzenie nerwowe, które objawia się przez:

- trudności z zasypianiem, snem

- drażliwość, przewrażliwienie, brak opanowania, wybuchy gniewu, uczucie upokorzenia i bezsilności,

- trudności w koncentracji uwagi, podwyższona czujność,

- nadmierna reakcja fizjologiczna na bodźce, które przypominają o aborcji,

- poczucie winy, silne wyrzuty sumienia, poniżanie siebie, bolesne samopotępianie, żal do siebie, lęk przed karą, potępieniem, tendencja do interpretowania niekorzystnych wydarzeń jako kary za dokonanie aborcji,

- natrętne myśli o dziecku, zaabsorbowanie osobą dziecka, wyobrażenia o nim.

3) Unikanie bodźców związanych z aborcją:

- zaprzeczanie występowaniu myśli o aborcji,

- „odrętwienie” czyli brak szerszych zainteresowań, utrata celu i sensu życia, brak aktywności, depresja,

- poczucie niezrozumienia przez ludzi, wyobcowanie i samotność, izolowanie się i oziębłość,

- zazdrość i agresja wobec innych kobiet,

- zmniejszanie intensywności niektórych uczuć, chłód emocjonalny w stosunkach z bliskimi, powstanie

lub pogłębienie konfliktów małżeńskich i rodzinnych,

- obniżenie lub zanik pociągu płciowego związany z uczuciem żalu do męża.

7. Sposoby radzenia sobie z urazem aborcyjnym

uruchomienie wielu mechanizmów obronnych,

chęć urodzenia dziecka jako rehabilitacji wobec wcześniejszej aborcji,

szacunek wobec macierzyństwa i kobiet wielodzietnych,

postanowienie, by nigdy już nie dokonać aborcji,

pragnienie, by pomóc kobietom wahającym się nad dokonaniem aborcji.

8. Psychologiczne konsekwencje aborcji dla innych osób

1



Wyszukiwarka