SKRÓCONY SCHEMAT BADANIA FIZYKALNEGO

(PRZEDMIOTOWEGO, PODMIOTOWE)

Interpretacja podstawowych i specjalistycznych badan dodatkowych

BADANIE PODMIOTOWE:

• GŁÓWNE DOLEGLIWOŚCI

• WYWIAD SZCZEGÓŁOWY

I GŁÓWNE DOLEGLIWOŚCI

1. Wywiad dotyczący obecnej choroby

• Dowiadujemy się jak dawno , wśród jakich okoliczności ( przeziębienie, przemęczenie, błędy dietetyczne) i jakim czasie wystąpiły objawy chorobowe.

• Cechy-stałość, natężenie, częstość, długotrwałość, objawy towarzyszące.

• Poprawa, pogorszenie w przebiegu choroby

• Stosowane zabiegi lecznicze: jakie, kiedy, z jakim skutkiem??

2. Wywiad dotyczący dolegliwości ze strony poszczególnych narządów.

Dolegliwości ogólne:

osłabienie, łatwe męczenie się, dreszcze, gorączka( kiedy, jak długo, tor gorączki), poty (nocne), zachowanie się ciężaru ciała.

Dolegliwości ze strony narządu- oddechowego, krążenia.

1. Utrudnione oddychanie

2. Duszność ( wysiłkowa, spoczynkowa, nocna, napadowa)

3. Chrypka ( od kiedy, w jakich okolicznościach, o jakiej porze, jak często)

4. Kaszel suchy, z plwociną (wygląd, obfitość, obecność krwi)

5. Krwotoki z narządu oddechowego (krwioplucie)

6. Bóle w klatce piersiowej (tępe, ostre, stałe, promieniowanie, zależność od oddychania)

7. Bole zamostkowe / okolicy serca ( podczas wysiłku fizycznego, w spoczynku, czas trwania, charakter, promieniowanie, wpływ nitrogliceryny, wysiłku, stanu psychicznego)

8. Uczucie kołatania serca

9. Ciśnienie tętnicze ( RR)

10. Obrzęki -kostki nóg, okolica krzyżowa, na twarzy, uogólnione, brzucha.

11. Omdlenia-okoliczności, czas trwania, zupełna/ częściowa utrata przytomności.

12. Powrót świadomości- samoistny / leki

13. Objawy towarzyszące-bladość, sinica, drgawki, przygryzienie języka itd.

14. Objawy naczynioruchowe- cierpnięcie palców rąk i nóg, nagłe zaczerwienie / blednięcie skóry

15. Napadowe oddawanie dużych ilości jasnego moczu (urina spastica)

Dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego

1. Łaknienie-brak, wzmożone, napady głodu, wstręt do mięsa, tłuszczów

2. Pragnienie-prawidłowe, wzmożone, zmniejszone,

3. Utrudnione połykanie (stałe, przemijające, posiłki stałe, płyny)

4. Bóle w czasie połykania

5. Pieczenie w przełyku

6. Nudności, wymioty (treść, częstość, objawy towarzyszące)

7. Czkawka

8. Bóle w jamie brzusznej (czas trwania, lokalizacja, charakter i nasilenie bólu, okresowość, promieniowanie , stosowane dotychczasowe leczenie)

9. Stolce:

• częstość, biegunka/zaparcie, ołówkowate, płynne, wolne,

• zabarwienie- ciemnobrązowe, czarne , odbarwione, jasnożółte.

• domieszki patologiczne - śluz, ropa, krew, nie strawione pokarmy, pasożyty.

• parcie na stolec, bóle,

• gazy, zatrzymanie/ obfite

• krwawienie z odbytnicy.

• guzy .

10. Żółtaczka: czas trwania, okoliczności wśród jakich pojawiła się.

Dolegliwości ze strony układu moczowo-płciowego:

1. Ilość /częstość oddawanego moczu - oliguria, anuria, poliuria, nykturia.

2. Parcie / bolesne oddawanie moczu

3. Zatrzymanie moczu, bezwiedne oddawanie moczu

4. Wygląd moczu-jasnożółty, wodnisty, krwawy, ciemny, koloru „popłuczyn mięsnych „

5. U kobiet:

• pierwsza miesiączka (pm),

• ostatnia miesiączka (om),

• czas trwania miesiączki,

• Ciąże: liczba,

• Porody: liczba, przebieg (powikłania)

• Poronienia: naturalne, sztuczne

Dolegliwości ze strony układu ruchu:

1. Bóle stawów, mięśni, kości,

2. Zniekształcenia stawów, usztywnienie, upośledzenie ruchów czynnych i biernych.

3. Zaniki mięśniowe.

Dolegliwości ze strony układu nerwowego:

1. Samopoczucie chorego,

2. Ocena pamięci

3. Bóle głowy (lokalizacja, czas trwania), zawroty głowy

4. Apatia , pobudzenie ruchowe / psychiczne, lęki

5. Omdlenie, zamroczenie, śpiączka, majaczenie

6. Bezsenność, senność

7. Nerwobóle, mrowienie, brak czucia, przeczulica

8. Drgawki,

9. Porażenia, zaniki mięśniowe

Dolegliwości ze strony układu wewnątrzwydzielniczego:

1. Zmiana pobudliwości nerwowej

2. Pragnienie- wzmożone, łaknienie wzmożone/ brak

3. Zmiana barwy głosu

4. Zmiana zabarwienia skóry

5. Ciężar ciała - zwiększona / zmniejszona

6. U kobiet- miesiączki zaburzenia / brak

7. Owłosienie-utrata/ nadmierne

8. Zaburzenia wzrostu olbrzymi / karłowaty

Dolegliwości ze strony skóry:

1. Wysypka - wygląd, umiejscowienie, wybroczyny krwotoczne

2. Łuszczenie się skóry na jakich częściach ciała

3. Obrzęki

4. Zaburzenia czucia skórnego

5. Świąd - ogólny, miejscowy

6. Włosy - wypadanie, łamliwość, siwienie

7. Paznokcie - prążkowane, łamliwość, „palce pałeczkowate”

8. Stan odżywienia - otyłość, wyniszczenie

C-Wywiad dotyczący przeszłości chorego:

1. Zawód: praca fizyczna, umysłowa, czynniki szkodliwe w pracy.

• osoby pracujące przy azbeście - azbestoza, międzybłoniak

• górnicy kopalni węgla - pylica.

• rolnicy,

• weterynarze - bruceloza.

• pracownicy farbiarni aniliny - rak pęcherza moczowego.

• służba zdrowia - wzw typu b

• Używki- kawa, alkohol , papierosy, ( jak często, ilość, od kiedy )

• Odżywianie- posiłki mięsne, jarskie, mieszane. Domowe, stołówkowe

• Ciężar ciała- ubytek/ zwyżka

• Choroby przebyte:

• Dzieciństwa: krzywica, odra, płonica

• gruźlica,

• gorączka reumatyczna,

• żółtaczka

• Choroby układu nerwowego

• Choroby weneryczne (kiła, rzeżączka)

• Choroby przebyte podobne do obecnej??

• Zabiegi operacyjne - jakie, kiedy??

• Podróże zagraniczne - w których krajach przebywał, czy we właściwym czasie zastosował odpowiednią profilaktykę,

• choroby wirusowe, WZW, żółta febra, poliomyelitis.

• Bakteryjne-Salmonella, Shigella, Eschericha coli ,cholera,

zapalenie opon mózgowych, tężec.

• Pasożyty-malaria, pełzakowica.

D- wywiad dotyczący życia rodzinnego:

1. Rodzice - stan zdrowia, wiek, jeśli zmarli - jaki powód, w jakim wieku???

2. Rodzeństwo - jakie były choroby (dziedziczność, zakaźność)

3. Choroby występujące rodzinnie:

• hiperlipidemia,

• choroba niedokrwienna serca

• cukrzyca,

• nadciśnienie,

• alkoholizm,

4. Stany depresyjne,

5. nowotwory złośliwe (rak pęcherza moczowego, jajnika, piersi)

BADANIE PRZEDMIOTOWE:

Polega na badaniu ogólnego stanu chorego oraz stanu poszczególnych jego narządów.

Stan przytomności: do stanów nieprzytomności i śpiączkowych zalicza się:

Omdlenie (Syncope): krótkotrwała utrata przytomności. Niewystarczający przepływ mózgowy

Przyczyny:

1. Układ krążenia:

1. zmniejszenie pojemność minutowej serca:

2. zawał, tamponada serca, wady zastawki serca

3. zwężenie lewego ujścia żylnego lub tętniczego

4. zator tętnicy płucnej

5. zaburzenia rytmu (napady MAS)

6. zmniejszony napływ krwi do serca- hipowolemia,

2. Neurologiczne: padaczka,

3. Metaboliczne: hipoksja, hipoglikemia, hipokapnia, hipokalcemia, hipokalemia, hiperkalemia.

Śpiączka (coma): całkowita, głęboka utrata przytomności ,z brakiem reakcji na bodźce .

• Uszkodzenie OUN (pourazowe, nieurazowe- stany zapalne, neo, krwotoki, zatory)

• Zaburzenia przemiany: ketonowa, mleczanowa,

• Zatrucia: środki nasenne, etanol, glikol, tlenek węgla,

II. BADANIE STANU PSYCHICZNEGO

Ubytki pamięci, myśli samobójcze, lęki, stany depresyjne, cechy psychopatyczne;

III. MOWA CHOREGO

• chrypka: stany zapalne krtani, uszkodzenie nerwu krtaniowego wstecznego

(guz śródpiersia, tętniak aorty)

• zaburzenia mowy:

• dyzartria: niewyraźna mowa (w porażeniu opuszkowym, rzekomoopuszkowym)

• afazja: niemożność wyrażania słowami myśli lub rozumienia mowy

• ruchowa

• czuciowa

• mowa skandowana: w chorobach móżdżku, stwardnienie rozsiane mózgu, rdzenia przedłuż.

IV. SKÓRA

Prawidłowa skóra jest elastyczna

OCENA:

1. nawodnienia,

2. zabarwienia - barwa zależna od ilości hemoglobiny we krwi,

3. grubości,

4. pigmentacji,

5. bladość skory - niedokrwistość, wstrząs,

6. zaczerwienie skóry - czerwienica, gorączka, zatrucia - atropina, tlenek węgla,

7. ciemnobrunatne przebarwienie skory (bez dłoni, podeszw) - CHOROBA ADDISONA

8. sinica: niebieskawe zabarwienie - niewydolność krążenia, choroby płuc, wady serca

9. żółtaczka

V. CIEPŁOTA CIAŁA

Prawidłowa: 36 do 37.0. C; Stan podgorączkowy: 37.2 - 37.5 C; Gorączka: 38 - 40 C

VI . INNE ZMIANY SKÓRNE

• Plamica: (wybroczyny nie znikające pod wpływem ucisku)

• Krążenie oboczne: na przedniej ścianie klatki piersiowej:

• guz śródpiersia

• ucisk na żyłę główną

• Głowa meduzy; żyły wokół pępka - zakrzep ż. wrotnej, marskość wątroby

• Żylaki: najczęściej na kończynach dolnych

• Wysypki skórne - choroby zakaźne, blizny

• Odczyny alergiczne: pokrzywka, obrzęk quinckego, wysypka, wybroczyny

• Świąd skóry:

• Uogólniony- cukrzyca, dna, żółtaczka, mocznica, ziarnica złośliwa,

SINICA: sinawe zabarwienie skóry i błon śluzowych wywołane ciemną barwą krwi przepływającej przez naczynia włosowate;

Przyczyna:

I. SINICA PRAWDZIWA:

zwiększona ilość odtlenowanej hemoglobiny we krwi włośniczkowej > 3.1mmol/l ( 5g%+ >5g/dl)

[Norma - poniżej 2.05mmol/l (3,3g%)]

1.SINICA CENTRALNA: niedostateczne wysycenie tlenem krwi tętniczej

(hipoksemia PaO2 <60mmHg ,wysycenie Hb tlenem <85%)

• zaburzenia wentylacji i dyfuzji płuc (zapalenie płuc, POCHP)

• sercowe-przecieki tętniczo-żylne w sercu ( przetrwały przewód Botalla)

• obniżone ciśnienie tlenu w powietrzu .

2. SINICA OBWODOWA: nadmierne odtlenowanie krwi żylnej na poziomie tkanek;

• zmniejszona objętość wyrzutowa serca - zwężenie zastawki dwudzielnej, aorty, pnia płucnego,

• ostra niewydolność krążenia, tamponada serca, zaciskające zapalenie osierdzia

• zwolniony przepływ krwi przez naczynia włosowate(zapalenie naczyń, zakrzep żył)

II. SINICA RZEKOMA: odkładanie się w skórze właściwej hemosyderyny lub metalicznego srebra

PALCE PAŁECZKOWATE: dystalne paliczki palców rąk, stóp = kształt pałeczek dobosza, z uniesieniem paznokci = kształt szkiełka zegarowego

Przyczyny:

1. płucne: neo, rozstrzenie oskrzeli, gruźlica (tbc), mukowiscydoza.

2. sercowe: bakteryjne zapalenie wsierdzia, wrodzone sinicze wady serca

3. p pokarmowy: choroba- leśniowskiego - crohna , colitis ulcerosa, marskość wątroby.

OBRZĘKI: Zwiększenie objętości pozanaczyniowego płynu pozakomórkowego , ujawniające się klinicznie zmianami skory i tkanki podskórnej;

Obrzęki miejscowe:

1. upośledzony odpływ chłonki (zapalne, niezapalne)

2. zaburzenia w odpływie żylnym: zakrzepowe zapalenie żył, ucisk na duże naczynia żylne

3. obrzęki zapalne: uszkodzenie naczyń przez czynniki fizyczne, chemiczne, infekcyjne

4. obrzęki alergiczne

Obrzęki uogólnione:

Pochodzenia:

1. sercowego: niewydolność prawej komory, zarostowe zapalenie osierdzia

2. wątrobowego: uszkodzenie naczyń włosowatych (zapalenie wątroby) upośledzona synteza białek nadciśnienie wrotne

3. nerkowego: w kzn- niewielki obrzęk obejmuje twarz ,szybko przemija

4. hormonalnego: niedoczynność tarczycy, w zespole i chorobie cushinga

5. z niedoboru białek (niskie ciśnienie onkotyczne)

• niewystarczająca podaż

• wymioty, zwężenie odźwiernika,

• utrata białka: biegunka, mocz

• zaburzenia wchłaniania: przetoka żołądkowo - okrężnicza, uszkodzenie trzustki

• wzmożony katabolizm białka - posocznice, nadczynność tarczycy, choroba neo

GŁOWA:

• mimowolne ruchy głowy: występuje w niedomykalności aorty, pląsawicy.

• bolesność przy dotykaniu, opukiwaniu: choroby okostnej /kości czaszki

• punkty bolesne przy ucisku nerwu trójdzielnego, nerwu potylicznego

TWARZ:

• maskowata-parkinsonizm, sklerodermie

• porażenie nerwu twarzowego- asymetria twarzy, opadniecie kącika ust

• choroba Gravesa - Basedowa: wytrzeszcz gałek ocznych

• zaczerwienie skóry twarzy: czerwienica,

• alkoholicy (dodatkowo rozszerzone naczynia na nosie i policzkach)

• policzki różowe - stenoza mitralna

• bladość skory - niedomykalność zastawki aorty

OCZY:

• wytrzeszcz jednostronny - guz oczodołu, tętniak, ropowica, krwotok oczodołu

• jednostronne `'wpadniecie `' gałki ocznej do oczodołu

• Zespół Hornera - wpadnięcie gałki ocznej, zwężenie źrenicy, opadniecie powieki

porażenie nerwu współczulnego szyjnego -ucisk przez guz śródpiersia

• proces zapalny: neo płuc, tętniak aorty.

• oczopląs: choroby OUN - SM, guzy móżdżku, zaburzenia błędnika

• szerokie źrenice - zatrucie atropiną, jaskra, wstrząs, zatrucie jadem kiełbasianym (dodatkowo porażenie akomodacji, opadniecie powieki górnej, brak śliny)

• zwężone źrenice - zatrucie morfiną, pilokarpiną, nikotyną, OUN- wylew krwi do mostu

• nierówne źrenice - kiła układu nerwowego, tętniak aorty uciskający na nerw współczulny ( po tej stronie źrenica rozszerza się)

• sztywność źrenic - brak odruchu źrenic na światło (odruch akomodacyjny zachowany). kiła OUN, SM, zapalenie opon mózgowych, guzy mózgu

USZY, NOS, JAMA USTNA GARDŁO, STAN UZĘBIENIA:

Szyja:

1. ocena ruchomości kręgosłupa,

2. tarczyca- ocena wielkości, kształtu, powierzchni, bolesność.

Osłuchiwanie - szmer w nadczynności tarczycy

3. węzły chłonne- powiększone, ocena wielkości, przesuwalność

4. żyły szyjne-wypełnienie żył zwiększa się w czasie wydechy, zmniejsza się w czasie wdechu

• rozszerzone - niewydolność krążenia, tamponada serca, zaciskające zapalenie osierdzia

• zespół żyły głównej górnej ( neo płuc, węzły chłonne śródpiersia górnego )

• nadciśnienie płucne zator tętnicy

Klatka piersiowa

1. ocena kształtu klatki piersiowej

2. typ oddychania- u mężczyzn brzuszny, u kobiet- piersiowy

3. prawidłowa liczba oddechów-12-18/minutę

4. prawidłowy wdech nieznacznie krótszy niż wydech (4:5)

5. tachypnoe- szybkie oddychanie powyżej 30/min. (niewydolność krążenia, płuc)

6. hyperpnoe- pogłębienie oddechów

7. bradypnoe- zmniejszenie liczby oddechów( narkotyki, uszkodzenie OUN)

8. apnoe- brak oddechów.

9. oddech Kussmaula- zwiększenie liczby oddechów i ich pogłębienie,śpiączka cukrzycowa, mocznicowa, kwasica metaboliczna

10. oddech Cheyne'a-Stockesa—oddychanie nieregularne, po przerwie (apnoe) 15 sek występują oddechy wolne i płytkie, następnie częstsze i głębsze, potem stopniowo zanikają ,występuje znów apnoe, zaburzenia ośrodka oddechowego rdzeniu przedłużonym, niewydolność krążenia, guzy mózgu, zapalenie opon mózgowych, zatruciach

11. oddech Biota- szybki, płytki oddech, przerywany pauzą-10-30 sek. Występuje-w zapaleniu opon mózgowych, wylewy krwawe do mózgu.

Opukiwanie klatki piersiowej

Odgłos opukowy - jawny-nad zdrowym płucem =narząd powietrzny -płuco prawidłowe

Odgłos opukowy stłumiony - prawidłowo(norma) - narządy które nie zawierają powietrza. np serce, wątroba,

Patologia: 1-zmniejszona powietrzność tkanki płucnej- zapalenie, niedodma.

2-gdy w opłucnej znajduje się np. płyn min.100ml.(przesiek, wysięk, krew)

Odgłos opukowy bębenkowy (prawidłowy= norma) nad jelitami, żołądkiem zawierające powietrze

Patologia: odma - gdy do opłucnej dostaje się powietrze.

W przebiegu rozedmy, gruźlicy, zwłóknienia płuc.

Obmacywanie klatki piersiowej

Drżenie głosowe - drgania powstające w krtani w czasie mowy (44) przenoszą się przez powietrze oskrzeli na ścianę klatki piersiowej, wywołując drżenie wyczuwalne ręką badającego.

-osłabione/ zniesione- (ciało obce miedzy płucem a klatką piersiową) płyn , odma, neo.

ALE- niedrożne oskrzele !!!!!!!

-wzmożone- zmniejszona powietrzność tkanki płucnej,

ALE- drożne!! oskrzele (zapalenie płuc, nacieki neo, marskość )

Miejsca orientacyjne na klatce piersiowej:

1.Kąt mostka

- miejsce przyczepu chrząstki 2-go żebra do mostka

- miejsce rozdwojenia aorty

- rzut 4-go kręgu piersiowego (Th-4)

2. Żebro 7-e: ostatnie żebro przyczepione do mostka

3. Żebra -11, 12 wolne, łatwo wyczuwalne.

4. Wyrostek kolczasty 7-go kręgu szyjnego-widoczny pod skorą, stanowi punkt liczenia kręgów.

5.Kąt łopatki 7-żebro

SZMERY ODDECHOWE - OSŁUCHIWANIE

I .Fizjologiczne

1 ) pęcherzykowy,

2 ) oskrzelowy

II. Szmery oddechowe dodatkowe

1.Rzężenia:

1. DROBNOBAŃKOWE (OBRZĘK, WŁÓKNIENIE PŁUC,)

2. GRUBOBAŃKOWE ( ROZSTRZENIE OSKRZELI)

2. Świsty (wdechowe, wydechowe-zwężenie dróg oddechowych) i furczenia (wydzielina w drogach oddechowych)

3. Tarcie opłucnej:

1. ocieranie się o siebie blaszek opłucnej ściennej i płucnej

2. słyszalne w czasie głębokiego wdechu i wydechu

SZMER PĘCHERZYKOWY:

1. wysłuchiwany jest nad zdrowym płucem, w czasie wdechu jest

2. podobny do głoski - „f”

3. szmer pęcherzykowy zaostrzony : zwężenie światła oskrzeli:

1. obrzęk błony śluzowej

2. ucisk z zewnątrz na oskrzela

4. szmer pęcherzykowy osłabiony/zniesiony: przeszkoda w oskrzelach

5. szmer pęcherzykowy ściszony: upośledzone przedostania się powietrza do obwodowych części płuc (rozedma)

6. przenoszenie szmeru: obecność płynu, powietrza w opłucnej lub duże pęcherze rozedmowe.

SZMER OSKRZELOWY : w warunkach fizjologicznych słyszalny nad tchawicą lub dużymi oskrzelami, (górna część mostka i okolica wnęk) Podobny do głoski -„ h”)

PATOLOGIA:

1. bezpowietrzność płuca ( naciek zapalny, tbc, neo ) ALE- drożne oskrzele!!!!

2. jamy płucne które łączą się z oskrzelem ( drożnym)

3. nad rozstrzeniami oskrzeli

UKŁAD KRĄŻENIA:

1. Uderzenie koniuszkowe-wyczuwalne przy badaniu palpacyjnym klatki piersiowej:

1. FIZJOLOGICZNIE:

• V, VI przestrzeń międzyżebrowa w lewej linii środkowo-obojczykowej

2. MECHANIZM:

• skurcz lewej komory,

• wyrzut krwi do aorty = uderzenie lewej komory o ścianę klatki piersiowej

2.Przesunięcie uderzenia koniuszkowego w lewo:

• powiększona lewa i prawa komora serca.

• prawostronna odma opłucnowa

• niedodma lewego płuca.

3.Przesunięcie koniuszka serca w dół - w rozedmie płuc

4. Wzmożone uderzenie koniuszkowe:

• gorączka

• nadczynność tarczycy

• w czasie wysiłku fizycznego

5. Unoszące uderzenie koniuszkowe:

• lewa komora serca- przerost i powiększenie

• niedomykalność zastawki aortalnej.

6. Osłabione uderzenie koniuszkowe:

• rozedma płuc, płyn w worku osierdziowym,

• płyn w lewej jamie opłucnej

• zaciskające zapalenie osierdzia

7. Rozlane uderzenie koniuszkowe:

• tętniak lewej komory,

• kardiomyopatia przerostowa

8. Tętnienie rozkurczowe:

• słyszalne na lewym boku, w czasie wydechu

• niedomykalność zastawki mitralnej

TON PIERWSZY SERCA: powstaje na początku skurczu komór, zamknięcie zastawek przedsionkowo-komorowych (mitralnej, trójdzielnej), najlepiej słyszalny w okolicy koniuszka serca.

TON DRUGI SERCA: powstaje na początku rozkurczu komór, zamknięcie zastawek półksiężycowatych aorty (osłuchiwanie -II p m ż prawa- przy mostku) i płucnej (II pmż lewa -przy mostku)

MIEJSCA OSŁUCHIWANIA SERCA:

• uderzenie koniuszkowe-zastawka mitralna (V-VI pmz po stronie lewej)

• przyczep 4 chrząstki żebrowej na prawym brzegu mostka - trójdzielna

• II przestrzeń międzyżebrowa prawa- aorta

• II przestrzeń międzyżebrowa lewa- tętnica płucna

CHARAKTERYSTYKA SZMERÓW W NAJCZĘSTSZYCH WADACH SERCA.

Szmery skurczowe:

• Zwężenie zastawki aortalnej - II p m ż- prawa, promieniowanie do tętnic szyjnych .

• Niedomykalność zastawki mitralne j- koniuszek serca, promieniowanie szmeru do pachy

• Ubytek przegrody międzykomorowej - IV-VI międzyżebrze po stronie lewej mostka.

• Promieniowanie - wzdłuż przepony w prawo.

Szmery rozkurczowe:

• Zwężenie zastawki mitralnej- koniuszek serca, Najlepiej słyszalne w pozycji lewobocznej po wysiłku fizycznym, kaszlu.

• Niedomykalność zastawki aortalnej - II p m ż - prawa, Najlepiej słyszalne w pozycji z pochyleniem do przodu

Tarcie osierdzia: wytworzeniem się złogów włośnika na obu blaszkach osierdzia. słyszalny po lewej stronie mostka. Po 1-szym tonie serca, głośniejszy w skurczu. Lepiej słyszalny przy próbie Valsalvy.




str. 9

---