ETYKA - EGZAMIN

1. Czym różni się poznanie etyczne od potocznego poznania moralnego? [w] [r] [o]

Poznanie etyczne jasno mówi co jest dobre a co złe, jest równe dla wszystkich. Potoczne poznanie moralne wynika z naszego doświadczenia, nie zawsze jest prawdziwe i słuszne, dla każdego jest inne.

2. Czy poznanie etyczne jest poznaniem praktycznym?

Poznanie etyczne jest poznaniem praktycznym, odnosi się bowiem do czynów ludzkich, które są całkowicie wykonalne. Ponadto sposób poznawania właściwy etyce jest praktyczny - etyka zajmuje się wiedzą jako przyporządkowaną do działania.

3. Jakie rodzaje poznania praktycznego wyróżniamy?

Poznanie praktyczne ze względu na przedmiot - przedmiotem jest to co może być zrobione
Poznanie praktyczne ze względu na motyw - jego motywem jest przyszłe działanie

4. Dlaczego pewne poznanie nazywane jest praktycznym albo teoretycznym?

Rozróżnienia między poznaniem praktycznym, a teoretycznym dokonujemy na podstawie jego przedmiotu. Poznanie praktyczne dotyczy przedmiotu o tyle, o ile podlega wykonaniu, natomiast wiedza teoretyczna dotyczy przedmiotu, z którym wprost nic się nie robi.

5. Czy poznanie etyczne jest poznaniem teoretycznym czy też nie?

Poznanie etyczne jest poznaniem teoretycznym, gdyż dotyczy wiedzy, tego jak się rzeczy mają, dąży do prawdy. Jako wiedza nie wykracza poza obszar ogólności. Wiedza to cel, dla którego studiuje się etykę.

6. Podaj strukturę poznania moralnego. Wskaż, które części tego poznania mają maja charakter wiedzy.

a) metaetyka

b) etyka ogólna

c) etyki szczegółowe (stosowane itd.)

d) rozum praktyczny (sumienie)

Charakter wiedzy mają metaetyka, etyka ogólna i etyki szczegółowe.

7. Dwa powody dla których uprawia się etykę?

- aby dowiedzieć się co czynić powinno, a także w celu zbadanie ludzkiego czynu i wyjaśnienia go

- w celu wyjaśnienia ludzkiego działania, czy jest on dobry/zły

- dla nie popełnienia błędu

8. Co jest przedmiotem poznania etycznego?

Przedmiotem poznania etycznego jest człowiek i jego działanie, które jawi się jako moralnie powinne (nakazane) bądź zakazane, moralnie wartościowe bądź ujemne (antywartościowe). Czyli ludzkie działanie, czyn i to czy jest dobry czy zły.

9. Główne zadanie etyki wedle wykładu i wedle Rickena, wskaż różnice.

Zadanie etyki wg wykładu - miejsce spotkania ludzi, by mogli ze sobą rozmawiać, i po to by mieli o czym rozmawiać. Zadanie etyki wg Rickena - etyka nie zajmuje się głoszeniem moralności, tylko refleksja nad nią, poszukiwania jej uzasadnienia.

10. Rozróżnij między etyką i metaetyką oraz wskaz na różne sposoby rozumienia metaetyki [R, W]

Etyka to filozoficzne badanie dziedziny moralności. To dział filozofii, który zajmuje się uzasadnianiem moralności.
Metaetyka w pojęciu szerszym to każda refleksja nad metodami, jakimi uzasadnia się postulaty moralne, niezależnie od tego, którą metodą wyższego stopnia taką refleksję snujemy. W pojęciu węższym natomiast to badanie języka moralności - mówi o języku moralności metajęzykiem.

11. Argument Rickena przeciwko ograniczaniu etyki do metaetyki z moralnego znaczenia słowa dobry. [r]

Etyka nie może przyjąć języka jako jedynego punktu wyjścia lub ograniczyć się do metaetyki, ponieważ metaetyka zajmuje się tylko badaniem nad językiem moralności i ona sama nie może wyznaczyć i odgraniczyć własnego zakresu przedmiotowego. Nie istnieje słownictwo ani formy gramatyczne przypisywane językowi moralnemu. Słowo ”dobry” nie jest tylko „zarezerwowany” dla języka moralności. I choć nie wszyscy metaetycy muszą posługiwać się określonym językiem, zaliczenie słowa „dobry” do języka moralności zależy od kontekstu.

12. Etyka ogólna, etyka stosowana a sumienie - związki i różnice. [w] [r] [o]

Związki - wszystkie z wyżej wymienionych mają ten sam przedmiot poznania, zarówno materialny, jak i formalny. Różnice - różnią się stopniem ogólności, etyka ogólna zajmuje się ogólnymi prawami dotyczącymi działania, etyka stosowana kategoriami czynów, natomiast sumienie konkretnymi przypadkami działania.

13. Czy etyka jest nauką filozoficzną, teologiczną czy szczegółową?

Nie jest nauką szczegółową ponieważ zajmuje się ogólną teorią działania, ani nie jest też nauką teologiczną, ponieważ dąży do poznania praw moralnych na podstawie rozumu, a teologia te prawa wyprowadza na podstawie praw objawionych.

14. Czy teologia moralna wymaga poznania etycznego?

Opieranie się na teologii nie zwalnia od wymogu pojmowania naturalnych praw moralnych w świetle samego rozumu. Etyka jest więc zarazem i potrzebna i konieczna teologom ze względu na właściwe rozumienie prawd teologii moralnej, oraz ze względu na stosunki z niechrześcijanami, z którymi wspólne mogą mieć jedynie prawdy naturalnego porządku moralnego.

15. Etyka a religia. Stanowisko Rickena i z wykładu.

Istnieje niezależność moralności od religii. Większość morlanych spraw można poznać nie mieszając w to religii. Niewierzący też jest w stanie poznać wszystkie prawdy moralne. W religii występuje poznanie, zawiera ono opis świata - chodzi o to jak ludzie powinni żyć. Religia jest praktyczna, ale nie wnosi do etyki nic poza innym uzasadnieniem. Mówi się też iż religia wnosi normy nieuzasadnialne przez rozum. Bóg nie ustala co jest dobre a co złe - podając 10 przykazań nie ustala, tylko przypomina.

16. Na czym polega różnica między etyką, nauką o moralności a teologią moralną?

[brak]

17. Co to jest nonkognitywizm w teorii poznania praktycznego i jakie stanowiska może on zakładać?

Nonkognitywizm to jeden z postulatów uzasadnialności twierdzeń moralnych, mówiący o tym, że język nie pełni funkcji poznawczej. Może zakładać następujące stanowiska: emotywizm (głoszący, że wypowiedzi moralne wyrażają postawy i uczucia, których oceniać nie można - odmawia twierdzeniom praktycznym wartości poznawczych) i decyzjonizm (widzi ostateczne kryterium sądów moralnych w decyzjach, które mogą być poddane racjonalnej krytyce co najwyżej w sensie ograniczonym).

18. Na czym polega teoria błędu Mackiego?

[brak]

19. Relatywizm McIntyre'a i jego krytyka. [r]

Relatywizm to postulat uzasadnialności twierdzeń moralnych. McIntyre głosi, że tradycja jest ostateczną miarą racjonalności. Nie istnieją żadne kryteria racjonalności niezależne od tradycji. Tradycja jest czymś ujmowanym w stałym rozwoju: stadium autorytarne - przekonania osób upoważnionych zostają bezkrytycznie przyjęte. stadium podważania autorytetów - zauważanie różnic, nie dających się pogodzić interpretacji, niespójności. proces formułowania - ocenia i interpretuje się na nowo. McIntyre liczy się z możliwością, że tradycja mierzona własnymi kryteriami dojdzie do momentu gdy niespójności nie da się zlikwidować -> kryzys epistemologiczny. Gdy relatywizm twierdzi, że tradycję można usprawiedliwiać zawsze poprzez jej własne kryteria racjonalności to jego teoria nie jest relatywistyczna. Gdy własna tradycja nie jest w stanie zapanować nad kryzysem, istnieje możliwość, że jej zwolennicy nauczą się rozumieć tradycję konkurencyjną, dostrzegą niespójności swojej oraz to dlaczego tak jest. Jak możliwe jest zrozumienie obcej tradycji skoro kryteria racjonalności tkwią na własnej? Wymaga to założenia, że dane są niezależne od tradycji kryteria tego, co należy uważać za lepsze objaśnienie. McIntyre stawia tezę, że zrozumienie innej tradycji możliwe jest wtedy, gdy człowiek opanuje inny język w takim stopniu co ojczysty. Nie godzi się to z tezą, że nasza tożsamość moralna opiera się na pewnej tradycji i zrozumienie tradycji za cenę podwójnej tożsamości?

20. Hume, Ayer, Stevenson - ich poglądy i krytyka tychże.

Ayer sformułował pojęcie emotywizmu głosząc, iż etyczny namysł i wynikające z niego postanowienia mają jedynie charakter ekspresji subiektywnych doznań i uczuć jednostki. Filozofia Ayera nawiązuje do empiryzmu Hume'a i logiki Russella. Otwarty na neopozytywizm. Hume stwierdził, że wypowiedzi pochodzą od uczuć i woli, nie są ani prawdziwe ani fałszywe. Pochodnymi są wypowiedzi o wartościach. Rozum nie może być aktem woli, bo jest niewolnikiem uczuć. Rozum nie jest w stanie kształtować uczuć - argumentami nie zmienisz czyjegoś nastawienia do dobra i zła. Uczucia dyktują cele a rozum rozważa jak je osiągnąć [niepełne].

21. Czym jest emotywizm? Kto głosił taki pogląd?

Pogląd według którego uczucia rozstrzygają o tym co dobre a co złe. Emotywiści uważają że przekonania moralne nie maja żadnego sensu, znaczenia praktycznego, że rzekome wartości które odkrywamy w rzeczywistości i opisujemy nie są obiektywne. Poglądy te głosili: David Hume, Alfred Ayer i Charles Leslie Stevenson.

22. Jakie uzasadnienie podawano dla emotywizmu?

Emotywizm głosi że twierdzenia moralne nie zawierają żadnych tez zdefiniowanych ze względu naprawdę. Uzasadnieniem może być to, iż rozum to poznanie prawidłowości bądź fałszywości, zgodność z rzeczywistością. Gdy w grę wchodzą afekty i działania pytanie o zgodność z rzeczywistością traci sens. Stąd udział rozumu i woli. Moralność ma wpływ na działania i afekty. Ponieważ rozumowi takiego wpływu należy odmówić, to reguły molarności nie mogą z rozumu wypływać, należy je wpisać w porządek uczucia. Jeśli wypowiedzi moralne mają mieć wpływ na nasze działanie muszą być zaliczane do uczucia, nie do rozumu.

23. Jak można odrzucić emotywizm i weryfikacjonizm?

Jeśli cos nie jest poznawalne metodą nauk przyrodniczych nie znaczy to, że nie można tego poznać i potwierdzić za pomocą innych nauk. Zdanie emotywistow nie ma sensu gdyż prawdziwości ich poglądów nie można dowieść za pomocą żadnych nauk, są niemożliwe do zweryfikowania.

24. Krytyka nonkognitywizmu. [r]

[brak]

25. Założenia realistyczne poczynione na wykładzie umożliwiające budowanie teorii etycznej.

[brak]

26. Do której części etyki w szerokim tego słowa znaczeniu, należą zagadnienia znaczenia wyrażeń etycznych?

[brak]

27. Czym jest nauka o moralności?

Nauka o moralności to nauka o sposobie postępowania który da się ocenić. Moralność związana jest z zerowym stopniem poznania. Przejawia się w sądach, ocenach i postawach. To ludzkie działanie, czyli coś co sprawiamy.

28. Na czym polega błąd psychologizmu i socjologizmu?

Błędy polegają na tym, że to co jest uważane za dobre (słuszne, godziwe, powinne itp.) uznajemy za rzeczywiście dobre, a nie zawsze rzeczywistością jest to co za rzeczywistość jest uznawane. Nie uczymy się wiedzy, bo ludzie nas nauczający mogą być w błędzie, a wiedza wyklucza fałsz.

29. Jakie nauki wchodzą w skład etologii?

Psychologia moralności, socjologia moralności, historia.

30. Czy metoda etologii jest opisowa czy normatywna?

Metoda etologii jest opisowa.

31. Czym jest etyka: definicja. Wyjaśnij znaczenie poszczególnych terminów.

Etyka jest nauką zajmującą się czynami wypływającymi z rozumnej woli człowieka, a zwłaszcza jako przyporządkowanymi do jego celu ostatecznego. Etyka to wiedza o sprawach moralnych, szukająca wyjaśnienia dlaczego dane działanie posiada taką albo inną wartość. Moralność to postępowanie w taki sposób który da się ocenić. Czyn jest rodzajem działania. Mówimy o nim gdy mamy na widoku cel techniczny. Wola to wewnętrzna chęć wykonania danej czynności. Cel ostateczny jest tym, ze względu na co chce się wszystkiego innego.

32. Co to znaczy, że etyka jest nauką filozoficzną?

Etyka jest nauka filozoficzna, bo mówi o tym, kim jest człowiek i jakie jest jego miejsce w świecie. Pojęcie filozofii można określić za pomocą uzasadnienia (choć nie będzie to określenie wyczerpujące). W każdym dziale filozofii ważne jest ukazanie metody, jaką się posługuje. Filozofia pyta o przyczyny ostateczne. Etyka zanim zaczyna uzasadniać normy, rozstrzyga kwestię swej własnej metody, rozwija pojęcia. Jednocześnie docieka oraz uzasadnia.

33. Co to znaczy ze etyka jest nauką normatywną?

Etyka jest nauką normatywną w tym sensie, że mówi jak należy postępować.

34. Co jest przedmiotem (formalnym) etyki? Dlaczego Oesterle definiuje w ten sposób przedmiot formalny? [o]

Przedmiotem formalnym etyki jest cel, do którego czyny ludzkie są przyporządkowane. Oesterle definiuje go w taki sposób, ponieważ rozważania na temat celu ostatecznego jako takiego nie są przedmiotem żadnej innej nauki ludzkiej.

35. Czy słuszny jest zarzut, że etyka jest niepotrzebna, albowiem zastępuje sumienie?

Taki zarzut nie jest słuszny. Etyka nie może zastąpić sumienia, ponieważ nie mówi nam jak postąpić w określonym czasie i szczegółowych okolicznościach, chociaż dostarcza wiedzy, która służy jako ogólny przewodnik działania. Całkowicie praktyczna wiedza co czynić w danym miejscu i czasie jest jednak zupełnie obca wszelkiego rodzaju nauce zarówno teoretycznej, jak i praktycznej.

36. Co wchodzi w skład problematyki etycznej w szerokim sensie? Przedstaw strukturę etyki.

Do etyki w szeroki sensie zaliczamy: metaetykę, etykę ogólną, oraz etyki szczegółowe (stosowane). Poza nimi w skład struktury etyki wchodzi rozum praktyczny (sumienie) - to już jest poznanie konkretne, w przeciwieństwie do trzech powyższych, które są poznaniem ogólnym. Wszystkie cztery to poznanie praktyczne (sfera praxis).

37. Czy sumienie i etyka „zajmują się” tym samym?

Etyka zajmuje się ogólnymi prawami na temat tego, jak należy postępować, sumienie natomiast zajmuje się oceną konkretnych działań i postaw. Etyka jest poznaniem ogólnym, a sumienie konkretnym.

38. Czym jest czyn?

Czyn jest rodzajem działania ludzkiego którym zajmuje się etyka szczegółowa. Mówimy o czynie, gdy mamy na widoku cel techniczny. Nie każde działanie ludzkie jest jednak czynem (mamy bowiem jeszcze uczynnienia).

39. Czyn a zaniechanie, actio hominis i actio humana, czyn a uczynnienie. [w] [r]

Zarówno czyn i zaniechanie są działaniami, ponieważ oba są dobrowolne. Dobrowolność zaniechania polega na tym, że działający nie ingeruje (choć ma do tego sposobności i zdolności) w proces, którego sam nie zapoczątkował, przy czym jego nieingerencja jest warunkiem koniecznym, ale niewystarczającym zaistnienia następstw. Działający zdaje sobie też sprawę, lub może zdawać sobie sprawę ze skutków swej nieingerencji. Pod tym względem nie ma żadnej różnicy między czynem, a zaniechaniem. Actio hominis i actio humana - actio humana oparte jest na zamiarze poprzedzającym, natomiast actio hominis na zamiarze działania. Tak więc każde actio humana to actio hominis, ale nie każde actio hominis to actio humana. Uczynnienie jest związane z ludzkim bytem, lecz nie podlega woli (np. odruchy, reakcje fizjologiczne) - nie jest od nas zależne.

40. Kiedy czyny są dobrowolne a kiedy niedobrowolne? [w] [Oesterle, R. V]

Czyn jest dobrowolny to taki, w którym zasadą pobudzającą jest wola działającego oraz wiedza o szczegółowych okolicznościach. Czyn są niedobrowolne jeśli są dokonane pod przymusem lub wynikają z niewiedzy.

41. Warunek, aby działanie człowieka było działaniem moralnym.

Czyn, działanie człowieka musi być dobrowolne.

42. Rodzaje przymusu?

Wyróżniamy przymus fizyczny i psychiczny.

43. Czy przymus usprawiedliwia?

W wypadku gdy ktoś robi coś, czego w żadnym wypadku robić nie wolno, lecz zło jakie mu zagraża jest tak duże, że przenosi siły człowieka, to nie powiemy że postąpił on właściwie, ale też go nie potępimy.

44. Rodzaje niewiedzy?

3 formy niewiedzy według św. Tomasza: contomitanter (działający nieświadomie wypełnia swoją wolę), consequenter (działający nie chce wiedzieć, by móc się później usprawiedliwić niewiedzą), antecedenter (wola wynika z niewiedzy, usuwana jest w tym przypadku dobrowolność. Potrzebne są warunki: osoba zrobiła wszystko co mogła lub musiała, aby zdobyć wiedzę; niewiedza jest warunkiem koniecznym czynu - gdyby osoba wiedziała to by tak nie postąpiła; po wyjaśnieniu osoba żałuje skutków).

45. Czy niewiedza usprawiedliwia?

Usprawiedliwić może jedynie niewiedza w formie antecedenter.

46. Dwie koncepcje wolności.

Koncepcja franciszkańska mówi że wolnym jest się, gdy jesteśmy zdolni do czynienia dobra. Koncepcja libertariańska zakłada że wolność polega na możliwości wyboru.

47. Czym jest cnota? Oesterle, R. IV

Cnota jest nawykiem skłaniającym nas do wybierania względnego środka (umiaru) pomiędzy skrajnościami nadmiaru i niedostatku.

48. Jak należy rozumieć złoty środek?

Najwyższą cnotą dla Arystotelesa była umiejętność zajęcia stanowiska złotego środka. Dla każdej pary zachowań skrajnych istnieje złoty środek uznawany za największą cnotę, np.: tchórzostwo i zuchwalstwo, a pomiędzy nimi męstwo. Dla dwóch skrajnych zachowań będących wadami jest złoty środek będący zaletą. Człowiek powinien szukać rozwiązań pośrednich.

49. Ze względu na co oceniamy czy czyny są dobre lub złe? Zagadnienie tzw. Normy moralności. [patrz Oesterle, 131-148, Styczeń, 31 i następne]

O wartości moralnej czynu decyduje jego przedmiot (to do czego zmierza on ze swojej natury), oraz okoliczności (szczególnie istotne są okoliczności celu). Normę moralności stanowi prawy rozum. Prawy rozum jako norma moralności to prawdziwa wiedza o zadach moralnych, czyli celach czynów ludzkich, dzięki której wiemy, co należy czynić w sposób właściwy. Rozwija się on w nas zarówno dzięki przyczynom zewnętrznym, jak i dzięki naturalnemu rozwojowi naszego rozumu.

50. Czy dobre moralnie są działania posługujące się jako środkami złymi czynami, lecz zmierzające do realizacji dobrych intencji?

W żadnych okolicznościach dobry cel lub zamiar nie może usprawiedliwiać złych środków. Można wątpić, czy zamiar może pozostać całkowicie dobry, jeśli ktoś świadomie chce zastosować złe środki do osiągnięcia dobrego celu.

51. Czy intencja i inne okoliczności moralne mogą podnieść wartość moralną działania?

Jeśli czyn przez swój przedmiot jest moralnie dobry, to zamiar powiększa jego dobro. Intencje i inne okoliczności nie mogą jednak sprawić, aby czyn ze swojego przedmiotu zły stał się dobry.

52. Co to jest deontonomizm, jakie rodzaje wyróżniamy?

Deontonomizm to stanowisko twierdzące, że moralna powinność działania leży w nakazie autorytetu. Wyróżniamy deontonomizm hetoronomiczy - gra tu rolę autorytet zewnętrzny, oraz deontonomizm autonomiczny - źródłem nakazu jest autorytet wewnętrzny, czyli my sami.

53. Przedstaw argumenty przeciwko deontonomizmowi i eudajmonizmowi.

Eudajmonizm to pogląd etyczny w myśl którego szczęście jest dobrem najwyższym i ostatecznym celem człowieka. Argumenty przeciwko eudajmonizmowi są takie, że nie uznaje on za moralnie dobre czynów bezinteresownych; moralna powinność jest niezależna od warunków, czyli naszych dążeń do zaspokajania naturalnych tendencji - jeśli ktoś by się ich wyzbył, to czy byłby wolny od moralnej powinności? Argumenty przeciwko deontonomizmowi są takie, że możliwa jest sytuacja, gdy własne przekonania na temat powinności moralnej są sprzeczne z nakazem autorytetu; powstaje pytanie na podstawie czego wydawane są sądy moralne - pytanie o ich uzasadnialność. Polecenie autorytetu może nie być zgodne z naszym sumieniem.

54. Cztery warunki moralności czynu wedle Stycznia.

- Kategoryczność

- Bezinteresowność

- Uzasadnialność

- Respekt dla wewnętrznej autonomii podmiotu

55. Moralna dobrość, słuszność i godziwość.

Czyn dobry to czyn zgodny z normą moralności w aspekcie zamiaru. Czyn słuszny to zgodny z normą moralności w aspekcie przedmiotowej treści i okoliczności. Czyn godziwy to czyn dobry i słuszny zarazem, postępowanie zgodne z cnotą.

56. Szczegółowa treść powinności i dobra moralnego wg Stycznia, z ABC etyki, Wprowadzenie do etyki, Lublin 1993, s. 282-287.

Czyn zgodny z normą moralności w aspekcie zamiaru nazywa się czynem moralnie dobrym, natomiast zgodny z normą moralności w aspekcie przedmiotowej treści i okoliczności nazywa się czynem moralnie słusznym.

Żeby skutecznie zrealizować intencje trzeba poznać drugą osobę, by wiedzieć, co jest dla niej dobre (a ściślej słuszne). Ludzka natura jest niezmienna, więc możemy sformułować ogólne prawa naturalne obowiązujące dla wszystkich. Żeby więc nie skończyć tylko na dobrych intencjach, musimy dostosować nasze działanie do tych praw. Wtedy jest „domniemanie słuszności” (jesteśmy przekonani, że działamy słusznie), na podstawie, którego oceniamy czy czyn jest dobry (patrz podział na dobry/słuszny/godziwy). Zdarza się jednak, że się pomylimy w ocenie i mimo dobrych intencji działamy wbrew dobru drugiej osoby (niesłusznie). Mimo to jesteśmy wtedy bez winy.

Autonomizm twierdzi, że normy moralności ustalamy sobie sami, są one wtedy wobec nas wewnętrzne i możemy je zmieniać. Heteronomizm mówi, że normy są nam nadane z zewnątrz i że nie mamy na nie wpływu. Styczeń łączy te dwa stanowiska. Twierdzi, że to nasza godność jest źródłem tych norm - są, więc w nas, tak jak twierdzi autonomizm. Dodaje jednak, że nie da się ich zmieniać, a jedyne, co możemy zrobić to je odczytywać. Jako byt są, więc wewnętrzne wobec nas, ale jednak możemy je tylko poznać, więc są też zewnętrzne, są przedmiotem naszego poznania.

57. Cnoty odnoszące się do uczuć. Wymień i zdefiniuj. Oesterle, R. VIII

1. Męstwo - jest to cnota polegająca na umiarze powściągającym uczucia bojaźliwości i śmiałości, aby osiągnąć dobro rozumne w działaniu władzy gniewliwej. Wyróżniamy wielkoduszność (cnota skłaniająca i wzmacniająca władzę gniewliwą do wielkich czynów godnych szacunku), wspaniałomyślność (cnota skłaniająca człowieka poprzez władzę gniewliwą do osiągnięcia dobra rozumnego dzięki dokonywaniu wielkich dzieł bez względu na cenę i wysiłek), cierpliwość (cnota powściągająca smutek wynikający z przeróżnego zła (nie śmierci jednak), wzmacniająca człowieka, aby się takiemu złu nie poddawał), wytrwałość (cnota skłaniająca do silnego trwania przy zdobywaniu dobra trudnego, bez względu na przeszkody i przykrości w wykonywaniu czynu).

2. Umiarkowanie - cnota polegająca na powściąganiu uczuć zadowolenia i smutku, zwłaszcza z powodu przyjemności dotykowych i smakowych, aby osiągnąć dobro rozumne we władzy pożądliwej. Rozróżniamy wstrzemięźliwość (cnota powściągająca przyjemności jakie daje smak pokarmu), trzeźwość (cnota zachowująca regułę umiaru w zadowoleniu z picia napojów alkoholowych) i czystość (cnota polegająca na umiarze zachowywanym w przyjemnościach płciowych).

58. Cnoty odnoszące się do woli. Wymień i zdefiniuj. Oesterle, R. IX

Sprawiedliwość ogólna (legalna) - doskonała lub całkowita cnota, dzięki której człowiek jest sprawiedliwy pod każdym względem; dyspozycja do dobrego działania pod dowolnym względem moralnym, która reguluje wszystkie inne cnoty, w których akty dokonywane są ze względu na dobro wspólne. Sprawiedliwość szczegółowa: zmienna - dotyczy stosunków miedzy jednostkami prywatnymi, równość bezwzględna. Rozdzielcza - dotyczy stosunków społecznych do osób prywatnych, roznosi proporcjonalna.

Cnoty pokrewne sprawiedliwości to prawdomówność (mówienie i działanie zgodne z prawda), wdzięczność (dobrodziejstwo lub laski otrzymane od kogoś innego), obrona (zachowanie należytego umiaru w stosowaniu kary wobec tego, kto popełnił występek), hojność (powściąganie miłości boga, aby się chciało nimi dzielić), uprzejmość (zaprowadzanie przyjemnych Stosunków w życiu społecznym).

Cnoty towarzyszące sprawiedliwości w sposób szczególny to szacunek (okazywanie czci komuś, kto posiada godność i władze), pietyzm (okazywanie szacunku, jaki jesteśmy winni krewnym), pobożność (udoskonalenie woli człowieka oraz jego postępowanie, aby oddawać bogu cześć i należyty mu kult), słuszność (odpowiada sprawiedliwości legalnej, rozciąga się na prawo).

59. Cnoty kardynalne.

Roztropność - rozum należycie uporządkowany w stosunku do działania ludzkiego. Sprawiedliwość - porządek rozumny osiąga się w działaniach zewnętrznych, dotyczących tego co się należy innym ludziom. Umiarkowanie - opanowanie uczucia, które pobudza nas do czegoś sprzecznego z rozumem. Męstwo - opanowanie uczucia, które chce nas odwieść od dobra nakazanego przez rozum.

60. Czym jest prawo? Jak ma się do intelektu i woli?

prawo jest nakazem rozumu, prawo jest dziełem intelektu i woli, sądem normatywnym wydawanym przez rozum, a czerpiącym swoją moc żądania od woli wydającego prawo, która zmierza ku dobru, które to dobro określone jest przez rozum (poznanie). Celem prawa jest dobro jakiejś społeczności, musi być wydawane przez władzę, podane członkom społeczności w sposób obowiązujący ich sumienie.

61. Prawo naturalne (moralne), prawo wieczne i prawo stanowione. [o]

Prawo naturalne jest rozumnym odczytaniem podstawowych dążeń człowieka związanych z jego naturą, których uporządkowane realizowanie jest wyrazem dążenia do szczęścia pojętego jako doskonała realizacja swoich potencjalności i stanowi podstawę osiągnięcia szczęścia jako spełnionego życia. Nie jest zewnętrzne względem nas, istnieje w naszej naturze.

Prawo wieczne to kolejny rodzaj prawa. jest to prawo najwyższe. Prawo ostateczne, jest źródłem wszelkiego prawa. Za prawo wieczne uznajemy plan Bożej mądrości kierującej wszelkim działaniem i rucham wszechświata, jak i akt rozumu Boga jako rzadcy całej społeczności. Jest bardziej fundamentalne niż prawo naturalne (Bóg jako istota najwyższa, wieczna).

Prawo stanowione to prawo którego celem jest dobro wspólne społeczeństwa, przynajmniej pośrednio kieruje się dobrem wspólnym, nie wykracza poza zakres władzy ustawodawczej, nakłada obciążenie na obywateli zgodnie z równością proporcjonalną.

62. Warunki obowiązywalności prawa.

Prawo powinno służyć społeczeństwu, jest pochodne woli i rozumienia, uchwalane dla dobra wspólnego, wydawane jest przez władze i musi być promulgowane.

63. Relacja prawa moralnego i cnót dobra moralnego czynu.

Prawo i cnota są to dwie przyczyny dobrego moralnie działania. Cnota jest dyspozycją do stałego dobrego postępowanie (które obiektywnie zmierza ku dobru). Cnota, tak jak prawo moralne, nakłania nas do czynienia dobra.

64. Czym jest szczęście? Różne koncepcje oraz koncepcja Oesterle.

Szczęście polega na życiu rozumnym zgodnym z cnotą - nie da się osiągnąć szczęścia bez posiadania cnót. Szczęściem nie jest cnota (bo to trwała dyspozycja do czynienia dobra), ale szczęście to całkowite zaspokojenie wszelkich pragnień, posiadanie pewnych dóbr (rodzina, zdrowie, majątek...) oraz przeżycie (zadowolenie).

65. Szczęście a cel.

Cel pewnego działania to jest to, do czego owe działanie zmierza ze względu na swoja naturę. Cel to co innego niż motyw, cel nie musi być świadomie przedstawiony działającemu, jest związany z naturą działania. Szczęście jest dobrem ostatecznym, jest traktowane jako cel ostateczny, który nie jest juz środkiem do niczego.

66. Kryteria oszacowania czy pewne dobro lub działanie może być szczęściorodne?

[brak]

###################################################################################

Skomponowane na podstawie opracowań następujących osób z forum: Lodie, Davido, Aśka, Siud, Monia, Andzia, Sander, Tymoński

###################################################################################

---