Warszawa jest miastem w centralnej Polsce, od 1596 stolicą Polski, a także ważnym ośrodkiem naukowym, kulturalnym, politycznym oraz gospodarczym. W Warszawie mieści się siedziba parlamentu, prezydenta i władz centralnych. Warszawa jest największym miastem Polski.
Warszawa jest także stolicą województwa mazowieckiego, siedzibą najważniejszych urzędów państwowych, a także ważnym centrum gospodarczym, kulturalnym i naukowym.
Jest położona w środkowym biegu Wisły na Nizinie Środkowomazowieckiej (Kotlina Warszawska) na średniej wysokości 100 m n.p.m. Lewobrzeżna część miasta jest w większości położona na Skarpie Wiślanej. Na terenie miasta znajduje się kilka wzgórz, w większości sztucznie usypanych przez człowieka. Miasto rozciąga się po obu stronach Wisły, w odległości około 350 kilometrów od Karpat i Morza Bałtyckiego.
Nazwa miasta pochodzi od formy dzierżawczej imienia Warsz (skróconej formy imienia Warcisław), czyli Warszowa lub Warszewa. Popularna etymologia wywodzi nazwę od imion rybaka Warsa i wiślanej syreny Sawy.
Niektóre zabytki:
- Barbakan
- kościół Dominikanów
- kościół Franciszkanów
- kościół św. Aleksandra - Plac Teatralny z Teatrem Narodowym
- Ogród Saski - Plac Bankowy z pałacem Komisji Przychodu i Skarbu
- pałac Belweder - Zamek Ujazdowski - Centrum Sztuki Współczesnej
- katedra polskokatolicka - Pomnik Bohaterów Getta
- Łazienki - Pałac na Wodzie, Stara Pomarańczarnia, Teatr Na Wyspie, Park Łazienkowski
Wieliczka - miasto powiatowe w województwie małopolskim, znane z unikatowej w skali świata kopalnią soli, którą odwiedza około 700 tys. turystów rocznie.
Sól kamienną wydobywano na obszarze dzisiejszej Wieliczki już ok. 3500 lat p.n.e. . Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1123 roku. W XIII wieku zaczęła się systematyczna produkcja soli pod monopolem królewskim.
W roku 1290 książę Przemysł II nadał miejscowości prawa miejskie. Król Kazimierz Wielki ogłosił w 1368 roku "Ordynacje Kazimierzowska", która regulowała prawa i obowiązki górnicze. W czasie "potopu", miasto zostało spalone przez Szwedów, nastąpił początek dekadencji i upadku miasta. Po rozbiorach Polski Wieliczka znalazła sie pod zaborem austriackim.
W roku 1978 UNESCO postanowiło wpisać wielicką kopalnię soli na listę światowego Dziedzictwa Kultury, a w 1994 miasto zostało uznane za Pomnik Historii. Dziś w Wieliczce odbywają się Podziemne Międzynarodowe Targi Minerałów, Biżuterii i Skamieniałości.
Kraków (oficjalna nazwa: Stołeczne Królewskie Miasto Kraków) - miasto w południowej części Polski nad Wisłą. Powierzchnia miasta wynosi 326,8 km². Dawna stolica kraju, obecnie miasto na prawach powiatu (powiat krakowski grodzki), siedziba władz województwa małopolskiego.
Miasto leży na styku kilku krain geograficznych: Bramy Krakowskiej, Kotliny Sandomierskiej, Kotliny Oświęcimskiej i Pogórza Zachodniobeskidzkiego. Wydłużoną równoleżnikowo oś miasta stanowi dolina Wisły. Sieć rzeczną tworzą Wisła i jej dopływy: Wilga (prawy), Rudawa, Białucha, Dłubnia i in. (lewe).
Pełnione funkcje: administracyjna, kulturalna, edukacyjna, przemysłowa, usługowa, turystyczna i in. Węzeł drogowy i kolejowy, w pobliżu port lotniczy o znaczeniu międzynarodowym (Balice).
Kraków jest jednym z najważniejszych europejskich ośrodków turystycznych z cennymi zabytkami z różnych epok. W Krakowie znajduje się ponad 6 tys. zabytkowych obiektów. To niektóre z nich:
średniowieczny układ centrum miasta, w tym: Rynek, kościół Mariacki, Sukiennice, pozostałości fortyfikacji: Brama Floriańska, Barbakan i inne.
Dom Jana Matejki
Zamość nazywany "Perłą Renesansu" i "Padwą Północy" jest miastem powiatowym położonym na Wyżynie Lubelskiej. Liczy 66.675 mieszkańców (2004 r.).
Wybitne walory turystyczne Zamościa to: zachowany od czasu powstania układ urbanistyczny, regularny rynek o wymiarach 100 x 100 metrów z ratuszem i tzw. kamienicami ormiańskimi (w mieście osiedliła się liczna wspólnota Ormianńska) oraz fragmenty umocnień obronnych wraz pochodzącymi z okresu zaboru rosyjskiego nadszańcami.
Pierwszy "Pan na Zamościu" Jan Zamoyski zlecił zaprojektowanie miasta architektowi Barnardo Morando, który je projektując nawiązał do koncepcji antropomorficznych. Głową miał być pałac Zamoyskich, kręgosłupem ulica Grodzka, ramiona to ulice poprzeczne. Trzy rynki to organy wewnętrzne. Bastiony to ręce i nogi służące do obrony. Układ ten w zasadzie przetrwał do dzisiaj w stanie praktycznie nie zmienionym. To on stanowi główna atrakcję dla odwiedzających licznie Zamość urbanistów i architektów, jest dowodem jak starano się zrealizować koncepcję miasta idealnego.
Niestety, rosyjski zaborca w 1866 roku wysadza większość umocnień obronnych, które wcześniej poważnie rozbudował. Pozostał jedynie szaniec VII z fragmentem murów oraz dwa Nadszańce, dające nam wyobrażenie o potędze umocnień. W jednym z Nadszańców władze carskie utworzyły więzienie w którym był więziony Walerian Łukasiński.
Ponadto na uwagę zasługują: Ratusz z pięknymi schodami wachlarzowymi, Arsenał (w nim muzeum), Muzeum Zamojskie w Kamienicach Ormiańskich, Katedra wraz z dzwonnicą pełniącą funkcję wieży widokowej.
Toruń jest miastem w województwie kujawsko-pomorskim, nad Wisłą. Siedziba sejmiku
wojewódzkiego. W 1997 toruńskie stare miasto zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Od 1992 roku jest stolicą diecezji toruńskiej. Utworzony w 1945 roku w Toruniu Uniwersytet Mikołaja Kopernika nawiązujący do tradycji Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie jest dziś jedną z największych i najbardziej prestiżowych polskich uczelni.
Zespół staromiejski Torunia jest jednym z najcenniejszych zespołów zabytkowych w Polsce. W 1997 roku został on wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Obejmuje Stare i Nowe Miasto, z zachowanym prawie bez zmian XIII-wiecznym układem urbanistycznym. Główne zabytki:
kościoły gotyckie:
św. Janów, zbudowany na miejscu wcześniejszego w XIV wieku, rozbudowywany w XV wieku, wyposażenie wnętrza gotyckie, renesansowe i barokowe, na wieży największy w tej części Europy dzwon średniowieczny - Tuba Dei, wewnątrz kaplica chrzcielna z chrzcielnicą, w której ochrzczono Mikołaja Kopernika
św. Jakuba, z lat 1309-1340, rozbudowywany w XIV-XV w. W r. 1724 w sąsiedztwie tego kościoła rozpoczęły swój bieg wypadki nazwane póżniej tumultem toruńskim
Ratusz Staromiejski, obecny wzniesiony w latach 1391-99 na miejscu wcześniejszych zabudowań z XIII wieku, z których zachowała się m. in. dolna część wieży, przebudowany w XVII wieku, po pożarze spowodowanym szwedzkim bombardowaniem (24/25 IX 1703) odbudowany w latach 1722-38, jeden z najdoskonalszych przykładów świeckiej architektury gotyckiej w Europie; 17 czerwca 1501 r. w jednej z sal (nazwanej później Salą Królewską) zmarł król Jan Olbracht
mury miejskie, budowane od połowy XIII, rozbudowywane i modernizowane do XV w., częściowo rozebrane w XIX w., zachowały się odcinki wzdłuż Wisły i ulicy Podmurnej oraz bramy: Mostowa, Klasztorna i Żeglarska, a także kilka baszt (wśród nich m.in. Krzywa Wieża, Monstrancja)
ruiny zamku krzyżackiego, budowa zaczęta w latach 50 XIII w., ukończona w II ćwierci XIV wieku; zburzony w 1454 przez torunian (zachowało się gdanisko oraz dolne fragmenty murów)
zespół gotyckich kamienic mieszczańskich z XIV - XVI w., w tym m.in. Dom Kopernika (XV w.), Dom Eskenów (XIV w., przebudowany w XVI i XIX w.)
barokowe pałace miejskie: biskupów kujawskich, o bogato zdobionej fasadzie z roku 1693, Fengera (1742, przebudowany w XIX w.), Meissnera (1739, przebudowany ok. 1800)
Kamienica Pod Gwiazdą, dom z XV w. przez krótki czas będący własnością znanego humanisty Filipa Kallimacha, przebudowywany w XVII w., fasada o dekoracji stiukowej z r. 1697
Detal kamienicy przy ulicy Szerokiej
Pomnik Mikołaja Kopernika, pochodzące z 1853 r. dzieło berlińskiego rzeźbiarza - F. Tiecka
Dwór Artusa, monumentalny neorenesansowy gmach (1889-1891, R. Schmidt) położony w południowej części Rynku Staromiejskiego - obecnie Centrum Kultury
Teatr im. W. Horzycy - powstały w r. 1904, neobarokowo-secesyjny, w l. 40 XX w. przebudowany, dzieło wiedeńskich architektów specjalizujących się w projektowaniu budynków teatralnych - F. Felnera i H. Helmera
Poza starówką:
zabudowania Twierdzy Toruń, rozpoczęte w 1818 roku, modernizowane i rozbudowywane do początku wieku XX, rozsiane po całym mieście (obiekty wchodzące w skład Twierdzy znajdują się w dzielnicach: Podgórz, Rudak, Stawki, Bielany, Mokre, Bydgoskie Przedmieście, Jakubskie Przedmieście, Rubinkowo.)
Auschwitz I (Oświęcim I), pierwszy obóz, głównie pracy przymusowej, pełniący również funkcję centrum zarządzającego dla całego kompleksu
Auschwitz II - Birkenau (Brzezinka), najpierw obóz koncentracyjny, potem także obóz śmierci wyposażony w komory gazowe i krematoria
Auschwitz III - Monowitz (Monowice), obóz pracy przymusowej w fabryce Buna-Werke koncernu IG Farben
Białowieski Park Narodowy |
|
Położenie |
|
Data utworzenia |
|
Powierzchnia |
105,02 km² |
Pow. ochrony |
|
Powierzchnia otuliny |
km² |
Długość szlaków turystycznych |
24,5 km |
Liczba odwiedzających rocznie |
90 tys. |
Siedziba |
|
Białowieski Park Narodowy, utworzony w 1947 r., jest jednym z 23 parków narodowych na terenie Polski.
Jego historia sięga 1921 roku, kiedy utworzono leśnictwo "Rezerwat", które w 1932 roku zostało przemianowane na "Park Narodowy w Białowieży". W roku 1947 reaktywowano go pod obecną nazwą.
Siedzibą dyrekcji parku jest Białowieża. Obejmuje fragmenty pierwotnej Puszczy Białowieskiej zachowane w stanie zbliżonym do naturalnego. Wraz z częścią Puszczy Białowieskiej na terenach Białorusi Park Białowieski został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Zamek krzyżacki w Malborku Trzyczęściowa twierdza obronna w stylu gotyckim o kubaturze ponad 250 000 m3. Składa się z części: Podzamcza, Zamku Średniego i Zamku Wysokiego. Największa zachowana budowla gotycka na świecie a zarazem największa na świecie budowla z cegieł wzniesiona przez człowieka. Do budowy zamku użyto ponad 1 000 000 cegieł.
Budowę zamku rozpoczęto ok. 1274. Pierwotna nazwa zamku urzywana przez zakon brzmiała: Gród Marii Marienburg. Od 14 września 1309 do 1457 zamek w Malborku był siedzibą Wielkiego Mistrza Zakonu Krzyżackiego a miasto stolicą państwa zakonnego.
Niezdobyta twierdza Wielkiego Mistrza podczas oblężenia przez wojska polsko-litewskie pod wodzą króla Władysława Jagiełły po bitwie grunwaldzkiej w 1410 r. W czasie wojny trzynastoletniej zamek został sprzedany królowi polskiemu Kazimierzowi Jagiellończykowi, gdyż Zakon potrzebował środków do zapłaty żołdu wojskom zaciężnym. Od tej pory do 1772 r. jedna z rezydencji królów Polski. Zamek niszczony podczas wojen ze Szwecją, rozbiorów, wojen napoleońskich. Początki odbudowy w 1817 r. Od 1877 r. zamek był rekonstruowany przez K. Steinbrechta do jego śmierci w 1923, prace kontynuowano do 1945 r., kiedy to podczas walk o miasto zamek został znacznie uszkodzony przez Armię Czerwoną. Odbudowa trwa do dziś. Od 1961 r. siedziba muzemum polskiego.
Konzentrationslager Auschwitz-Birkenau, KL Auschwitz - niemiecki zespół obozów koncentracyjnych i obozów zagłady na terenie Oświęcimia i pobliskich miejscowości istniejący w latach 1940-1945. Symbol całego systemu koncentracyjnego i machiny zagłady. Nazwy Auschwitz i Birkenau są zniemczonymi przez hitlerowskich okupantów nazw Oświęcim i Brzezinka. Obozami głównymi zespołu były:
Określenie Auschwitz oznacza obecnie w Polsce, podobnie jak już od dłuższego czasu w krajach zachodnich, najsłynniejszy zespół spośród niemieckich nazistowskich obozów koncentracyjnych, rozlokowanych w pobliżu miasta Oświęcim, około 60 km na południowy zachód od Krakowa. Od 1940 r. w tym wcielonym do III Rzeszy rejonie Polski naziści utworzyli szereg obozów koncentracyjnych i obozów śmierci - trzy obozy główne i czterdzieści cztery podobozy - przeznaczone początkowo do osadzania Polaków, a przekształcone stopniowo w główne miejsce masowej eksterminacji (Holocaustu) od 1,1 do 1,5 miliona Żydów z całej Europy, a także wielu Polaków, Cyganów (Romów), jeńców radzieckich oraz obywateli innych narodowości. Było to wynikiem realizacji w tych obozach państwowej ideologii III Rzeszy, rządzonej przez NSDAP, celem której było opanowanie i podbicie Europy dla urządzenia jej zgodnie z rasistowskimi i skrajnie antysemickimi teoriami, według których ludzie dzielą się na aryjską rasę panów (Vollmenschen) i podludzi (Untermenschen) - niepełnowartościowych, przeznaczonych do stopniowej biologicznej eksterminacji. Do tej ostatniej grupy zaliczani byli Żydzi i Romowie . Następną grupą przeznaczoną do eksterminacji były jednostki „zdegenerowane” czyli homoseksualiści, ludzie o „niepożądanych poglądach”, polityczni przeciwnicy nazizmu.
W obozach tych, jak i w innych obozach nazistowskich osadzano również ludzi zgodnie z instytucją tzw. aresztu ochronnego (Schutzhaft), powodującego w zasadzie bezterminowe uwięzienie, choć możliwe było zwolnienie. Kierowano tu także - od 1941 roku - tzw. więźniów wychowawczych na terminowy pobyt (56 dni), po którym byli zwalniani. Dla ok. 10 % takich więźniów pobyt ten zakończył się śmiercią. Jednocześnie możliwość zwolnienia z obozu była wykorzystywana przez rodziny więźniów oraz poszczególnych funkcjonariuszy nazistowskich, którzy głównie za łapówki takie zwolnienia ułatwiali lub umożliwiali - tak wykupiono np. Leona Schillera. Jak podaje w swoim raporcie rotm. Witold Pilecki, takich zwolnień było około trzystu. Niekiedy zwolnienia były wynikiem interwencji zagranicznych - dzięki nim zwolniono z obozu Auschwitz m.in. Władysława Bartoszewskiego, Eryka Lipińskiego, Bohdana Korzeniewskiego. Zwalniani z obozu byli także Ślązacy, którym dawano do podpisania tzw. "Volkslistę" - listę narodową, w której musieli oni zadeklarować swoją przynależność do narodowości niemieckiej. Zdecydowana większość z nich była natychmiast wcielana do niemieckiej armii.
Kalwaria Zebrzydowska - miasto w województwie małopolskim, na pograniczu Beskidu Makowskiego i Pogórza Wieleckiego. Zamieszkuje je 4,7 tys. mieszkańców i zajmuje 5,5 km kw. powierzchni.
Silnie rozwinięty przemysł meblarski i skórzano-obuwniczy.
Miasto zostało założone na początku XVII wieku przez Mikołaja Zebrzydowskiego jako miejsce odpustów. Naturalne warunki terenu zostały wykorzystane pod budowę zespołu kaplic i kościołów tworzących kalwarię, gdzie można było zyskać odpust bez konieczności podróżowania do Jerozolimy. Obecnie pielgrzymuje tu rocznie około 1 mln wiernych, którzy wędrują po tzw. Dróżkach.
Kościół Matki Boskiej Anielskiej, klasztor bernardynów i zespół kapliczek kalwaryjskich został wpisany na listę światowego dziedzictwa kulturalnego i przyrodniczego UNESCO.
Wyszukiwarka