PADACZKA EPILEPSY

Definicja

Nagłe, przejściowe, synchroniczne wyładowanie bioelektryczne grup komórek istoty szarej mózgu charakteryzujące się klinicznie krótkotrwałymi zaburzeniami czy utratą przytomności oraz drgawkami

Dane ogólne

• powszechnie występująca choroba neurologiczna wywołana zaburzeniami prawidłowej elektryczne i chemicznej funkcji mózgu,

• zespół objawów somatycznych, wegetatywnych i psychicznych na podłożu różnych zmian metabolicznych i morfologicznych mózgu,

• napad padaczkowy jest wyrazem zmienionej reaktywności lub zmienionego stanu fizjologicznego części i całości mózgu.

Uwagi

• nie każdy napad drgawek, zaburzeń zachowania czy świadomości jest padaczką!!

• istnieją napady niepadaczkowe wtórnie mózgowe o różnorodnych przyczynach, najczęściej sercowo-naczyniowych i gorączkowych (u dzieci),

• pojedynczy napad drgawek nie jest padaczką!!

• Warunkiem rozpoznania padaczki jest powtarzanie napadów (przynajmniej 2 plus zmiany w EEG), chyba że pierwszy napad występuje u osoby z grupy ryzyka (po urazie, guzie mózgu itp.)

Uwagi - drgawki gorączkowe u dzieci

• drgawki u dzieci pomiędzy 3 m. a 5 r.ż. w czasie gorączki bez śródczaszkowej infekcji,

• powszechne: USA d.g. u 2-4% populacji dzieci < 5 r.ż.

• lekko wyższe ryzyko padaczki w tej grupie

EPIDEMIOLOGIA PADACZKI

• zachorowalność 60 przypadków na 100000 ludności na rok (1%),

• 1 napad drgawkowy w życiu - 8% populacji, ale u 10% z nich napady powtarzają się, stając się padaczką,

• padaczka jest jedną z najczęstszych chorób neurologicznych (10 x częstsza niż SM),

• w Polsce na padaczkę choruje 300-400 tys. osób,

• przyrasta szybko grupa ludzi po 60 r.ż. z padaczką po udarze mózgu.

ETIOPATOGENEZA PADACZKI

Niejednolita i rozpoznawana w pełni u nie więcej niż 1/3 chorych:

• przebyte urazy głowy w tym w okresie okołoporodowym,

• przebyte naczyniowe choroby mózgu (5%), grupa szybko powiększająca się(!),

• choroby zwyrodnieniowe i demielinizacyjne (razem do 5%), ta grupa też się powiększa,

• nowotwory (4%), pierwsze napady po 30 r.ż.,

• zapalenie mózgu i opon m.-rdz. (3%),

• toksyczne uszkodzenie mózgu (1,5%),

• predyspozycja genetyczna (głównie u dzieci) (1,5%),

• napad padaczkowy - wyraz gwałtownego i nadmiernego wyładowania komórki w wyniku depolaryzacji błony komórkowej,

• objawy kliniczne takiego wyładowania dopiero wtedy, gdy przechodzi ono z punktu powstania na sąsiednie lub odległe rejony mózgu; taką propagację hamuje neuroprzekaźnik GABA,

• obraz kliniczny napadu zależy od miejsca i wielkości wyładowania oraz od dróg i mechanizmu szerzenia się.

KLASYFIKACJA (uproszczona)

1. Napady częściowe (ogniskowe, ograniczone)

• czynność napadowa w pewnej części mózgowia zanika lub wtórnie rozprzestrzenia się na całe mózgowie - napad wtórnie uogólniony

• częściowe proste (Jacksona: drgawki ręki i twarzy, deja vu, zwrotne, zmysłowe),

• częściowe złożone (automatyzmy, zaburzenia świadomości)

2. Napady pierwotnie uogólnione

• czynność napadowa wyzwolona jednoczasową patologiczną czynnością mózgu, głównie dzieci i młodzież,

• maksymalne (duże, grand mal) typowe napady: utrata przytomności oraz drgawki toniczno-kloniczne, język, oddanie moczu i stolca,

• submaksymalne (małe, petit mal, absance) kilkusekundowe wyłączenie świadomości

3. Napady niesklasyfikowane

CZYNNIKI PROWOKUJĄCE NAPAD PADACZKOWY

• przerwanie przyjmowania leku lub zmniejszenie dawki,

• przerwanie czy niedobór snu,

• stres,

• alkohol,

• nadużywanie leków,

• menstruacja,

• niedobory pokarmowe

KLINIKA

• początek - aura (objawy wstępne w postaciach uogólnionych),

• przebieg…

• koniec - stan pomroczny, senność, sen

STAN PADACZKOWY

• napad trwający dłużej niż 30 minut lub kilka napadów, pomiędzy którymi chory nie odzyskuje świadomości,

• wg niektórych autorów nawet napad uogólnionych drgawek trwających do 5 minut,

• możliwy w każdym rodzaju padaczki,

• najczęściej postaci napadów toniczno-klonicznych

• możliwe powikłania:

• gorączka,

• kwasica

• spadek ciśnienia systemowego krwi,

• zaaspirowanie treści do drzewa oskrzelowego

• zaburzenia oddechowe i niewydolność,

• uszkodzenie mm prążkowanych (rhabdomyolysis),

• rozwija się najczęściej w wyniku nie przyjęcia leku lub zmniejszenia dawki, a także zatrucia czy odstawienia alkoholu,

• może prowadzić do zaburzeń oddechowo-krążeniowych i niedotlenienia mózgu.

BADANIA DODATKOWE

Badanie elektroencefalograficzne EEG

• wykonywanie - w spoczynku oraz z aktywacją zapisu drogą hiperwentylacji i fotostymulacji (niewolnicy),

• największa wartość - badanie w czasie napadu

• zmiany

• charakterystyczne - potwierdzają rozpoznanie,

• niecharakterystyczne - zwolnienie czynności podstawowej

• typowe - napadowe wyładowanie iglic lub fal ostrych, po której następuje fala wolna

LECZENIE

Cel leczenia padaczki

• pomoc choremu, aby podnieść jakość życia i móc przystosować się do życia codziennego i możliwego wykonywania roli społecznej

• uzyskanie tego drogą maksymalnego zmniejszenia częstości napadów i zapobiegania powtarzaniu przez podawanie minimalnie niezbędnej (możliwie najmniej toksycznej) dawki leku lub leków

Kiedy rozpocząć leczenie?

• Jak najszybciej po rozpoznaniu, jednym lekiem (u ¾ wyst.) w dawce stopniowo zwiększanej.

Jaki wybrać lek?

• Większość chorych otrzymuje karbamazepinę lub kwas walproinowy (młodzież!).

Kiedy zakończyć leczenie?

• Podstawowe kryterium - 2-3 letni okres bez napadów, ale też brak organicznego uszkodzenia UN, krótkie trwanie, prawidłowy obraz EEG.

STAN PADACZKOWY

Pomoc przedszpitalna:

• czasem ABC

• czasem intubacja

• relanium dożylnie

Leki:

• przeciwdrgawkowe: fenytoina (i pochodne), klonazepam, relanium,

• nowe: dormicum (wlew ciągły),

• barbiturany: phenobarbital (luminal)

• anestetyki: diprivan

• nawet zwiotczenie

NOWY TREND w leczeniu padaczki

Stymulacja nerwu błędnego VNS

• wskazania w przypadkach lekoopornej padaczki ogniskowej u dorosłych i dzieci > 12 r.ż. (od 1997),

• zapobieganie napadom przez wysyłanie regularnych łagodnych impulsów elektrycznych ze stymulatora do mózgu drogą nerwu błędnego,

• implantacja w warunkach ambulatoryjnych,

• parametry prądu: 1,0 - 3,0 mA, 30 Hz, czas impulsów 500 mikrosekund,

• redukcja napadów o więcej niż połowę lub ich ustąpienie u 80% !!! chorych, poprawa jakości zycia.

PROBLEMY PIELĘGNIARSKIE

• edukacja - kłopoty w zakresie wartości psycho-socjalnych chorego,

• zmiany psychiczne nie tyle zespół otępienny co charakteropatia padaczkowa

• w okresie napadu padaczkowego czy stanu padaczkowego zaburzenia przytomności, możliwe zaburzenia oddychania.

ŻRÓDŁA

Mazur R., Kozubski W., Prusiński A: Podstawy kliniczne neurologii. PZWL 1998

Neurochirurgia czynnościowa

4