RYNEK PIENIĘŻNY

Rynek pieniężny to segment rynku finansowego. Jest on:

- w dużym stopniu kontrolowanym przez bank centralny,

- miejscem, na którym podmioty regulują swą płynność finansową,

- rynkiem kształtującym bazowe stopy procentowe (wpływających na inne instrumenty rynku finansowego),

- rynkiem, na którym cena instrumentów finansowych uzależniona jest od potrzeb gotówkowych budżetu.

Elementami składowymi rynku pieniężnego są:

rynek międzybankowy obejmujący wyłącznie operacje przeprowadzane pomiędzy bankami komercyjnymi i bankiem centralnym,

detaliczny rynek bankowy, czyli obszar związany z lokatami
i kredytami krótkoterminowymi dla podmiotów gospodarczych, instytucji publicznych i osób fizycznych,

rynek krótkoterminowych bonów lokacyjnych rozumianych, jako rynek weksli i papierów wartościowych emitowanych przez niebankowe podmioty gospodarcze,

rynek walutowy (patrz: segmenty rynku finansowego) obejmujący operacje dewizami i walutami obcymi przez banki komercyjne dla potrzeb podmiotów gospodarczych z tytułu przeprowadzanych przez nie transakcji.

INSTRUMENTY RYNKU PIENIĘŻNEGO

Weksle - mogą mieć postać weksli własnych i trasowanych.

Weksel własny to bezwarunkowe zobowiązanie wystawcy do zapłacenia ustalonej sumy na rzecz innej osoby zwanej remitentem. Głównym dłużnikiem weksla jest jego wystawca.

Weksel trasowany to z kolei polecenie wystawcy weksla (trasanta) zapłacenia określonej kwoty wydane innej osobie (trasatowi) na rzecz osoby trzeciej zwanej remitentem. Gdy remitent zgłosi się przed terminem płatności weksla do trasata, aby ten potwierdził zgodę na wykonanie polecenia trasanta, wówczas trasat uznający to polecenie staje się akceptantem, a weksel nosi miano akceptowanego.

Do momentu akceptacji weksla jego głównym dłużnikiem jest jego wystawca, po akceptacji weksla jego głównym dłużnikiem staje się trasat, czyli akceptant. Weksle pochodzące z transakcji gospodarczych mogą podlegać operacji dyskontowania, tzn. ich wykupowi przed terminem płatności przez bank komercyjny, który
z kolei może je przedkładać do banku centralnego, co określa się mianem redyskonta.

Bony (weksle) skarbowe - mają postać weksla własnego.
Są instrumentami zbywalnymi, w których skarb państwa zobowiązuje się do bezwarunkowego zapłacenia określonej kwoty w określonym czasie osobie wskazanej na wekslu. Bon skarbowy potwierdza zaciągnięcie przez państwo krótkoterminowej pożyczki. Celem emisji tych bonów jest regulowanie płynności budżetu państwa. Emitując bony można neutralizować negatywne skutki braku synchronizacji terminów osiągania dochodów i dokonywania wydatków budżetowych. Instrumenty te emitowane są na okresy nie przekraczające 1 roku. Emisja bonów na rynku pierwotnym może przybierać postać sprzedaży bezpośredniej lub przetargu.

Na rynku pierwotnym dostęp do bonów skarbowych mają jedynie określone podmioty (tzw. dealerzy lub market-makerzy). Są to instytucje, które dokonują regularnych zakupów tego instrumentu oraz animują obrót wtórny. W roli dealera najczęściej występują banki komercyjne, fundusze inwestycyjne, towarzystwa emerytalne, towarzystwa ubezpieczeniowe.

Bony skarbowe mają charakter dyskontowy, tzn. są sprzedawane po cenie niższej, niż wynosi ich wartość nominalna (czyli cena, po której są wykupywane w terminie zapadalności przez emitenta).

Stopa dyskonta informuje o ile cena zakupu bonu jest niższa od wartości nominalnej. Stopa ta wyrażona jest w procentach w skali jednego roku.

Certyfikaty depozytowe - to zbywalne instrumenty emitowane przez bank, będące potwierdzeniem ulokowania określonej kwoty depozytu, na określony czas, według określonej stopy procentowej,
z jednoczesnym zapewnieniem banku o zwrocie sumy środków pieniężnych wraz z odsetkami. Instrument ten podlega obrotowi na rynku wtórnym, umożliwia bankom pozyskanie środków na bieżące funkcjonowanie, w swej istocie są to instrumenty podobne do utrzymywanych przez podmioty wkładów depozytowych.

Okres zapadalności certyfikatów może przekraczać 1 rok, a stopa procentowa certyfikatów depozytowych może być stała lub zmienna. Odsetki od tych instrumentów mogą być wypłacane po upływie określonych odstępów czasu, mogą być kapitalizowane i wypłacane wraz z kwotą nominalną, zysk dla ich posiadacza może polegać także na emisji certyfikatów poniżej ich wartości nominalnej.

Wyróżniamy:

krótkoterminowe certyfikaty depozytowe o stałym oprocentowaniu
(o okresie zapadalności od 1 m - ca do 1 roku),

długoterminowe certyfikaty depozytowe o stałym oprocentowaniu
(o okresie zapadalności od 1 roku do 5 lat),

dyskontowe certyfikaty depozytowe, czyli instrumenty emitowane
po cenie niższej, niż wynosi ich wartość nominalna,

certyfikaty depozytowe o zmiennej stopie procentowej (okres zapadalności od 3 m - cy do 5 lat).

Bony pieniężne banków centralnych - są to instrumenty adresowane do banków komercyjnych. Instrumenty te emitowane są w celu regulowania płynności w systemie bankowym. Termin zapadalności bonów pieniężnych mieści się w granicach 1 roku.

RYNEK MIĘDZYBANKOWY

Rynek ten związany jest z wolnymi i płynnymi środkami systemu bankowego. Na rynku tym banki:

- regulują własną płynność finansową,

- spekulują rozszerzając źródła dochodowości operacyjnej.

Banki muszą kontrolować płynność finansową ponieważ nie ma pełnej synchronizacji wpłat i wypłat środków pieniężnych wynikających z dokonywanych operacji.

Czynniki wpływające na płynne rezerwy banków to:

- płatności z tytułu obsługi rachunków bankowych,

- udzielanie i spłata kredytów,

- transakcje kupna i sprzedaży dewiz.

Bank może mieć „dodatnią pozycję płynności”, co oznacza, iż posiada czasową nadwyżkę środków gotówkowych lub „ujemną pozycję płynności”, co oznacza, iż chwilowo ma niedobór środków pieniężnych.

Podstawowa transakcje na rynku międzybankowym mają charakter depozytu.

Depozyt międzybankowy to operacja dokonywana pomiędzy bankami, a polegająca na udzieleniu lub przyjęciu określonej kwoty środków pieniężnych, na ustalony czas, według określonej stopy procentowej.

Czas trwania depozytów może wynosić:

- od 1 dnia do 1 miesiąca (krótkoterminowe),

- od 1 miesiąca do 1 roku (długoterminowe).

Depozyty międzybankowe dzielą się na:

- call,

- terminowe.

Depozyty call to takie, które nie mają ustalonego terminu zapadalności. Inicjowane są przez bank inwestujący, który również decyduje kiedy depozyt zakończyć. Najczęściej jest to okres 24 - 48 godzin

Depozyty terminowe mają uzgodniony termin zapadalności. Depozyty mają tzw. podwójne kwotowanie. Oznacza to,
iż bank jednocześnie określa stawkę po jakiej może przyjąć depozyt od innego banku i stawkę, po której sam może ulokować swoje środki w innym banku.

Cena depozytu określana jest przez stopę procentową. Banki określają stawkę:

- „bid” - oprocentowanie za przyjętą lokatę od innego banku,

- „offer” - oprocentowanie po jakim bank może sam udzielić depozytu innemu bankowi.

Każdy rynek międzybankowy ma swoje stawki. W Polsce są to stawki:

WIBID (Warsaw Interbank Bid Rate)

WIBOR (Warsaw Interbank Offered Rate)

INSTRUMENTY RYNKU PIENIĘŻNEGO

Bony (weksle) skarbowe.

Jeżeli inwestor ma określoną rentowność do wykupu (Y),
liczbę dni od zakupu do wykupu (t), cenę bonu (Cb) określa według formuły:

Jaka jest cena 13-tygodniowego bonu skarbowego, kupionego na rynku pierwotnym z zamiarem zatrzymania go do terminu zapadalności, jeśli inwestor zamierza osiągnąć rentowność na poziomie 7% ?

Jeżeli inwestor ma określoną stopę dyskonta (d), wartość nominalną (Wn), liczbę dni od zakupu do wykupu (t), to cenę bonu (Cb) określa według formuły:

Jaka będzie cena bonu skarbowego, przy stopie dyskonta równej 6%, jeśli do dnia wykupu pozostaje 16 dni ?

Aby określić stopę dyskonta (d), znając wartość bonu (Wb),
jego wartość nominalną (Wn) i liczbę dni do terminu wykupu (t), korzystamy z formuły:

d=

Jaka będzie stopa dyskonta bonu skarbowego na 47 dni przed wykupem, jeśli w tym dniu jego cena wynosi 9 890 PLN?

Aby określić rentowność do wykupu (Y), znając wartość bonu (Wb),
jego wartość nominalną (Wn) i liczbę dni do terminu wykupu (t), korzystamy z formuły:

Y=

Jaka będzie rentowność inwestycji w bon skarbowy, jeśli zakupiono go 24 dni przed terminem wykupu za 9 930 PLN i do tego terminu przetrzymano?

K O N I E C

4

---