LEKSYKOLOGIA I LEKSYKOGRAFIA

Prowadzący: mgr Monika Biesaga

Program kursu:

1. Leksykologia i leksykografia: podstawowe pojęcia, ich zakres oraz wzajemny stosunek. Znak, znaczenie, treść a zakres znaczeniowy wyrazu, znaczenie systemowe a pragmatyczne, leksem a wyraz tekstowy.

2. Relacje sensu między jednostkami leksykalnymi (synonimia, antonimia, sprzeczność, polisemia, homonimia, hiperonimia, meronimia).

3. Frazeologia (typologia związków frazeologicznych ze względu na pełnioną w zdaniu funkcję, idiomy, frazemy, kolokacje).

4. Zapożyczenia (rodzaje zapożyczeń, postawy językoznawców wobec zapożyczeń, źródła polskich pożyczek leksykalnych, kryteria adaptacyjne).

5. Neologizmy, neosemantyzmy (mechanizmy tworzenia), nowe związki frazeologiczne.

6. Zróżnicowanie terytorialne i stylistyczne polszczyzny.

7. Typologia słowników, rodzaje znaczeń słownikowych, metody porządkowania haseł, błędy spotykane w definicjach.

8. Najstarsza tradycja leksykograficzna (do Słownika Warszawskiego ).

9. Nowoczesne słowniki ogólne języka polskiego:

• Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego (wpływ sytuacji politycznej, normatywizm leksykograficzny, scjentyzm hasłowy, tradycyjna metoda pisania słowników) i zależne od niego dzieła leksykograficzne: Mały słownik języka polskiego pod red. S. Skorupki, Słownik języka polskiego pod red. M. Szymczaka, Uniwersalny słownik języka polskiego pod red. S. Dubisza.

• Leksykografia wolnorynkowa (słowniki pod red.: H. Zgółkowej oraz B. Dunaja).

• „Nowa” leksykografia polska:

- „Inny słownik języka polskiego” pod redakcją M. Bańki (tutaj także A. Wierzbicka i projekt lingua mentalis, definicja kognitywna, prace lubelskie)

- „Wielki słownik języka polskiego” (projekt, językoznawstwo korpusowe).

10. Podstawy onomastyki. Wybrane słowniki onomastyczne.

11. Słowniki związane z dydaktyką nauczania j. polskiego: poprawnościowe, wyrazów bliskoznacznych.