klasa 8 ( I półrocze)
Skały wapienne zawierają CaCO3.Skały wapienne wy-krywamy za pomocą HCl: 2HCl + CaCO3 ---- CaCl + CO2 + H2O.Reakcja CO2 z wodą wapienną: CO2 + Ca(OH)2 ---- CaCO3 + H2O .Skały wa-pienne wykorzystuje się w prze-myśle do otrzymywania wapna palonego (CaO) i wapna gaszonego Ca(OH)2. Wapień -1)- wapno palone -(2)- wapno gaszone 1)prażenie 2)gaszenie. 1)CaCO3----CO2 + CaO 2) CaO + H2O ---- Ca(OH)2 Ca(OH)2 + SiO2 + H2O ---- zaprawa murarska. Twardnienie zaprawy murarskiej pod wpływem CO2 - zaprawa powietrzna. Ca(OH)2 + CO2 ---- CaCO3 + H2O. Inne surowce mineralne to: anhydryt (CaSO4) i gips kry-staliczny (CaSO4 x 2H2O). gips kryst. -prażenie- gips palony.2(CaSO4 x 2H2O) ---- 2CaSO4 x 2H2O +3H2O. gips palony + H2O ---- zaprawa gipsowa (hydrau-liczna ,twardnieje pod wpływem wody). 2CaSo4 x H2O + 3H2O ----2(CaSO4 x 2H2O).Otrzymywanie metali: a) metodą hutniczą -żelazo powstaje z rudy żelaza Fe2O3 lub Fe3O4 w reakcji utleniania - redukcji. Rolę reduktora pełni koks i CO np. 2Fe2O3 + 3CII ---- 4Fe + 3CIVO2 Po-dobnie przebiegają procesy redukcji innych metali. Oprócz żelaza metodą hutniczą produkuje się w Polsce także ołów ,cynk i miedź. b) metodą elektrolityczną - elektroliza - zjawisko polegające na wydzieleniu się określonych substancji przy elektrodach podczas prze-pływu prądu przez elektrolit. Elektroliza CuCl2: CuCl2 ---- Cu2+ + 2Cl- 1)kation miedzi ---- elektroda - (katoda) Cu2+ + 2e----Cu 2)dwa aniony chlorkowe----elektroda+ (anoda) 2Cl - 2e ----Cl2 Rudy żelaza: magnetyt Fe3O4 i hematyt Fe2O3
Krzem jest półmetalem ,ciałem stałym ,twardym ale kruchym o budowie krystalicznej i szaro-fioletowej barwie. Występuje głownie jako SiO2 (krzemionka). Krzemionka ta występuje w postaci kwarcu a) bezbarwny (kryształ górski) b) zabarwiony na fioletowo (ametyst) c) na żółto. Krzemionka w postaci pia-sku ma zastos. w budownictwie jako składnik zaprawy murar-skiej i cementu. Do wyrobów jubilerskich ,przedmiotów ozdob-nych. Do wyrobu soczewek ,pryzmatów w radiotechnice i elek-tronice. Surowce do produkcji szkła: SiO2 ,soda (Na2CO3) ,wapień (CaCO3). Zmieloną masę surowcową stapia się w spe-cjalnych piecach w temp. 1200-1400°C. W tej temp. wapień i soda ulegają rozkładowi wydzielającCO2. Na2CO3 ---- CO2 + Na2O CaCO3 ---- CO2 +CaO Powstałe tlenki reagują z SiO2 tworząc krzemiany. Po schłodzeniu powstałej masy tworzy się bezbarwne ,przezroczyste szkło. Szkło jest subst. bezpostaciową tz. nie ma uporządkowanej budowy wewn. nie posiada określo-nej (stałej) temp. topnienia.Szkło w czasie ogrzewania mięknie tworząc bezbarwną ,plastyczną masę. Masa ta po ostudzeniu krzepnie ,ale nie powraca do poprzedniego kształtu. Szkło jest kruche ,nie przewodzi prądu. Po dodaniu do masy szklanej od-powiednich tlenków metali można otrzymać szkło barwne np. a) zielone - związki chromu i żelaza b) niebieskie - kobaltu i Cu c) fioletowe - manganu. Właściwości metali a) wspólne: przewodzą prąd ,połysk metaliczny ,stan skupienia stały (wyj. rtęć) ,srebrzysta barwa (wyj. miedź) ,przewodzą ciepło. b) róż-nice: twardość ,gęstość - lekkie (ro < 5g/cm3) Ca ,Na ,K ,Mg ,Al. - ciężkie (ro > 5g/cm3) Sn ,Zn ,Pb ,Ag ,Hg ,temp. topnienia ,aktywność chemiczna. Stopy metali - mieszaniny jednorodne ,najczęściej z samych metali stopionych w odp. proporcji. Zna-ne są też stopy metali z niemetalami np. stal (Fe + C). Stopy mają inne właściwości niż ich składniki. Wprowadzenie nie-wielkiej ilości jakiegoś pierwiastka powoduje duże zmian np. może się zmienić twardość ,odporność na kolizję ,właściwości elektryczne ,wytrzymałość i twardość stopu są większe ,a temp topnienia są zwykle mniejsze niż metali z których powstały.
nej (stałej) temp. topnienia.Szkło w czasie ogrzewania mięknie tworząc bezbarwną ,plastyczną masę. Masa ta po ostudzeniu krzepnie ,ale nie powraca do poprzedniego kształtu. Szkło jest kruche ,nie przewodzi prądu. Po dodaniu do masy szklanej od-powiednich tlenków metali można otrzymać szkło barwne np. a) zielone - związki chromu i żelaza b) niebieskie - kobaltu i Cu c) fioletowe - manganu. Właściwości metali a) wspólne: przewodzą prąd ,połysk metaliczny ,stan skupienia stały (wyj. rtęć) ,srebrzysta barwa (wyj. miedź) ,przewodzą ciepło. b) róż-nice: twardość ,gęstość - lekkie (ro < 5g/cm3) Ca ,Na ,K ,Mg ,Al. - ciężkie (ro > 5g/cm3) Sn ,Zn ,Pb ,Ag ,Hg ,temp. topnienia ,aktywność chemiczna. Stopy metali - mieszaniny jednorodne ,najczęściej z samych metali stopionych w odp. proporcji. Zna-ne są też stopy metali z niemetalami np. stal (Fe + C). Stopy mają inne właściwości niż ich składniki. Wprowadzenie nie-wielkiej ilości jakiegoś pierwiastka powoduje duże zmian np. może się zmienić twardość ,odporność na kolizję ,właściwości elektryczne ,wytrzymałość i twardość stopu są większe ,a temp topnienia są zwykle mniejsze niż metali z których powstały.