5. Kościoły romańskie

Kościoły romańskie planowane były na rzucie prostokąta lub krzyża łacińskiego z prezbiterium zakończonym półkolistą absydą. Zazwyczaj orientowano je wzdłuż osi wschód-zachód. Były to kościoły bazylikowe lub halowe. Wnętrze kościoła dzielono rzędami kolumn lub filarów najczęściej na trzy nawy. Najczęściej stosowano sklepienia kolebkowe nad nawami głównymi oraz krzyżowe nad nawami bocznymi.

System wiązany - system kompozycji przestrzennej wnętrz budowli, często sakralnych, w których na jedno przęsło nawy głównej przypadają dwa przęsła nawy bocznej.

Bazy kolumn złożone z kilku wałków opierających się na płaskim elemencie w kształcie kostki są ozdobione płaskorzeźbą w formie stylizowanych listków lub małych zwierząt na narożach kostki (tzw. szpony).

Wąskie okna i drzwi umieszczone w grubych murach poszerzano na zewnątrz przez zastosowanie glifów, tak aby umożliwić łatwiejszy dopływ światła. Okna w wieżach dzielono małymi kolumienkami na dwie lub trzy części (triforium). Wnętrza oświetlały okna umieszczone w kościołach bazylikowych w ścianach naw bocznych i nawy głównej, ponad dachem przykrywającym nawy boczne; w kościołach halowych i z wbudowanymi emporami - pośrednio przez okna umieszczone w ścianach naw bocznych. Doświetlały je rozety umieszczone w fasadzie oraz okna w wieżach nad skrzyżowaniem nawy głównej z transeptem. Drzwi wejściowe umieszczano w ozdobnym.