GIST - guzy nowotworowe nienabłonkowe łagodne i złośliwe w ścianie przewodu pokarmowego, nie będące guzami z komórki mięśniowej gładkiej i komórek osłonki nerwów.

główny marker - CD 117 (c-kit)

• komórką wyjściową jest KOMÓRKA CAJALA.

• 1% wszystkich guzów przewodu pokarmowego

• K:M = 1:1

• najczęściej > 40. r.ż. 6-8 dekada życia

• sporadycznie u dzieci

Objawy: większość bezobjawowo, ALE:

• dysfagia (guzy przełyku)

• krwawienia i krwotoki z przewodu pokarmowego (owrzodziałe łagodne i złośliwe GIST wpuklające się do światła p.pok.)

• ból w jamie brzusznej, rzadko dostępny palpacyjnie

• niedrożność, perforacje (guzy jelit)

1. żołądek najczęstsza lokalizacja!!! (pytanie z testu)

2. jelito cienkie

3. przełyk i jelito grube

4. inne lokalizacje: pęcherzyk żółciowy, trzustka, krezka, sieć, pęcherz moczowy

Patologia:

• lokalizacja: podśluzowa (błona mięśniowa błony śluzowej), błona mięśniowa, podsurowicówka

• w dużych guzach ZMIANY WSTECZNE: wylewy krwi, martwice, pseudotorbiele, zwapnienia, owrzodzenia na powierzchni

• liczne guzki w otrzewnej - zawsze złośliwy GIST

Hist-pat:

1. Typy histologiczne GIST-ów:

• wrzecionowatokomórkowy - często wakuolizacja około jądrowa i układy palisadowate

• nabłonkopochodny (= epitelioidny)

• mieszano komórkowy

• polimorficzny

2. Ogniska szkliwienia, zwyrodnienia śluzowatego, nacieki limfoidalne.

Immunohistochemia:

1. Stały, dodatni odczyn z CD 117 (nieliczne GIST wychodzą ujemne, wtedy dodatkowe odczyny)

2. Inne odczyny:

• CD 34 (60-80%)

• wimentyna - 80-100%

• aktyna mięśni gładkich (SMA)

• desmina

• rzadko: NSE, GEAP

CD 117: białko c-kit; receptor błonowy z grupy kinazy tyrozynowej; ligandem dla niego jest CSF

CD 117 może wystąpić także w:

1. melanocytach, komórkach prekursorowych szpiku, Cajala, geminalnych jądra

2. mastocytach

3. guzach neuroendokrynnych PNET

4. CLL

5. raku drobnokomórkowym płuca

6. czerniakach, angiosarcoma

7. guzach germinalnych nasieniaki

20-50% GIST - złośliwe; w momencie rozpoznania 50% już jako choroba uogólniona (przerzuty w otrzewnej, wątrobie, płucach, kościach, węzłach chłonnych)

20% - guzy o niepewnej złośliwości

Kryteria złośliwości :

średnica < 2 cm --- b.niski

2-5 cm --- niski

5-10 cm --- pośredni

> 10 cm --- wysoki

Leczenie:

1. guzy o b. niskiej/niskiej agresywności bez rozsiewu chirurgia i obserwacja

2. guzy o pośredniej/wysokiej agresywności bez rozsiewu j.w.

3. guzy miejscowo nieoperacyjne/guzy z przerzutami Imatimib (Gleevec)

Immunohistochemia - zastosowanie: diagnozowanie/różnicowawnie/rokowanie

MARKERY NABŁONKOWE

1. cytokeratyny

2. EMA

- białko globularne

- procesy wydzielnicze komórki

- funkcja cytoprotekcyjna

(+) normalny/nowotworowy nabłonek

(+) komórki limfoidalne

keratyny - filamenty pośrednie o wysokiej specyficzności i czułości dla komórek nabłonkowych i nowotworów pochodzenia nabłonkowego;

cytokeratyna - kwaśna (I) i zasadowa (II); prawidłowy/npl nabłonek

cytokeratyna 20: guzy śluzowe jajnika, guzy z nabłonka przejściowego, rak żołądka, trzustki, dróg żółciowych

UJEMNA w: raku sutka, płuc, endometrium, ca. z nabłonka płaskiego, inne guzy jajnika

cytokeratyna 19,7: normalny/nieregularny nabłonek

cytokeratyna 18: nabłonek gruczołowy i przewodowy

cytokeratyna 5,6: mesothelioma, rzadko w adenocarcinoma

cytokeratyna 10: wielowarstwowy rogowaciejący/akeratodes

A TERAZ… MARKERY MIĘŚNIOWE!

1. desmina - rozwój tkanki mięśniowej w fazie zlewania mioblastów; nie różnicuje tkanki mięśniowej gładkiej i poprzecznie prążkowanej!!! Poza tym wychodzi ujemna w komórkach mioepitelialnych…

2. aktyna - mięsień sercowy. mm. gładkie, miofibroblasty, komórki mioepitelialne

3. aktyna mm. gładkich (SMA) - komórki mm. gładkich, kom. mioepitelialne

4. mioglobina - dość późno w rozwoju mięśni; (+) w: pleomorphic rhabdomyosarcoma, rhabdomyoma

5. Myo-D1 (czyli miogenina…) - specyficzna dla mm. prązkowanych poprzecznie; tu odczyn jądrowy!

I JESZCZE MARKERY ANGIOGENNE:

CD 34 endothelium naczyń, megakariocyty, płytki, swoisty i czuły dla nowotworów endotelialnych

CD 31

czynnik VIII guzy łagodne, granicznie złośliwe pochodzenia endotelialnego

trombomodulina

A NA DESER MARKERY NEUROGENNE:

1. hormony i ich receptory

2. enzymy biorące udział w syntezie i degradacji hormonów

3. chromogranina A i B

4. synaptofizyna

5. enolaza neuronalna

6. CD 57

Finito. Spisał o 00:40 Vogue

---