Polityka energetyczna świata
Celem polityki energetycznej w każdym kraju jest określenie działań dla zabezpieczenia bieżących i przewidywanych w przyszłości potrzeb energetycznych, a to dlatego, że energia jest Jednym z podstawowych czynników rozwoju. Z tego powodu kraje świata, szczególnie te uprzemysłowione, analizują swoją politykę energetyczną oraz określają swoje potrzeby energetyczne na określoną przyszłość w nawiązaniu do sytuacji w świecie.
Polityka energetyczna Polski
Podstawowe kierunki polityki energetycznej
Polska jako kraj członkowski Unii Europejskiej czynnie uczestniczy w tworzeniu
wspólnotowej polityki energetycznej, a także dokonuje implementacji jej głównych celów
w specyficznych warunkach krajowych, biorąc pod uwagę posiadane zasoby energetyczne
oraz uwarunkowania technologiczne produkcji i przesyłu energii.
W związku z powyższym podstawowymi kierunkami polskiej polityki energetycznej są:
- Poprawa efektywności energetycznej,
- Wzrost bezpieczeństwa energetycznego,
- Rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym biopaliw,
- Rozwój konkurencyjnych rynków paliw i energii,
- Ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko.
Poprawa efektywności energetycznej jest jednym z głównych celów energetycznej polityki unijnej z wyznaczonym do roku 2020 celem zmniejszenia zużycia energii o 20%. Polska
dokonała dużego postępu w tej dziedzinie.
Rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym
Biopaliw
Rozwój energetyki odnawialnej ma istotne znaczenie dla realizacji podstawowych celów
polityki energetycznej. Zwiększenie wykorzystania tych źródeł niesie za sobą większy stopień
uniezależnienia się od dostaw energii z importu. Energetyka odnawialna to zwykle niewielkie
jednostki wytwórcze zlokalizowane blisko odbiorcy, co pozwala na podniesienie lokalnego
bezpieczeństwa energetycznego oraz zmniejszenie strat przesyłowych. Produkcja energii ze
źródeł odnawialnych cechuje się niewielką lub zerową emisją zanieczyszczeń, co zapewnia
pozytywne efekty ekologiczne. Rozwój energetyki odnawialnej przyczynia się również do
rozwoju słabiej rozwiniętych regionów, bogatych w zasoby energii odnawialnej.
Cele w zakresie ograniczenia oddziaływania energetyki na
środowisko
Głównymi celami polityki energetycznej w tym obszarze są:
- Ograniczenie emisji CO2
- Ograniczenie emisji SO2 do poziomu ustalonego w Traktacie Akcesyjnym,
- Ograniczenie emisji NO2
- Zmiana struktury wytwarzania energii w kierunku technologii niskoemisyjnych oraz
źródeł skojarzonych i rozproszonych.
Przykłady polityk energetycznych w wybranych krajach UE
-Niemcy są największym importerem, znaczącym producentem i dystrybutorem energii w UE. Polityka Niemiec charakteryzuje się połączeniem mechanizmów rynkowych z silną interwencją państwa. Handel ropą naftową i gazem w dużej mierze regulowany jest poprzez rynek, natomiast w sektorach węglowym i energii jądrowej państwo odgrywa decydującą rolę. Ponadto ze względu na zdecentralizowaną strukturę systemu politycznego rząd Niemiec nie jest autonomiczny jeżeli chodzi o tworzenie polityki energetycznej na płaszczyźnie krajowej i wspólnotowej.
- Francja to kolejny importer netto ropy i gazu. W sektorze elektroenergetycznym kluczową rolę odgrywa ELECTRICITE de France pionowo zorganizowane przedsiębiorstwo państwowe ( nie demokratyczne) posiadające pełny monopol w przesyłaniu oraz faktyczny monopol w podsektorze wytwarzania , dystrybucji i obrotu energią elektryczną.
- Włochy natomiast nie posiądą znacznych zasobów surowców energetycznych i w związku z tym są silnie uzależnione od importu węgla ropy i gazu. Przez Włochy przebiega rurociąg transportujący gaz z Algierii na teren UE. W sektorze energii dominuje własność państwowa. Polityka oparta jest na centralnym planowaniu.
Z pozostałych krajów będącymi importerami energii (ale znacznie mniejszymi ) należy wymienić Austrię Finlandię Szwecję Belgię i Luksemburg. Pierwsze 3 kraje w traktatach akcesyjnych już zakomunikowały chęć do wzmocnienia wspólnotowych działań w zakresie polityki energetycznej. Kraje skandynawskie i Austria w swojej polityce silny nacisk kładą na aspekty środowiskowe. Co nie jest mile widziane dla krajów jak np: Norwegia i Dania zasobnych w ropę i będących jej eksporterami. Pozostała grupa państw członkowskich jak Irlandia, Grecja, Hiszpania czy Portugalia to kraje w których obserwuje się dużą konsumpcję energii w związku z rozwojem gospodarczym. Sektor energii jest u nich relatywnie słabo rozwinięty i wymaga inwestycji i modernizacji oraz nowoczesnych technologii zwiększających wykorzystanie gazu i energii elektrycznej. Dlatego kraje te popierają nowe programy rozwojowe w tych dziedzinach, gdyż same są ubogie w zasoby nośników energii i w związku z tym są silnie uzależnione od importu.
Rosja powoli traci swoją główną kartę przetargową jaką były surowce. Rosja jasne stwierdziła że jest zacofana gdyż jej gospodarka opiera się na surowcach a w przypadku gdy Europa nie będzie skazana na import np gazu z Rosji ta może mieć mniejszy poparcie na arenie międzynarodowej a jej głos może mieć już znacznie mniejsze znaczenie.
Z punktu widzenia zrównoważonego rozwoju polityka energetyczna obejmuje trzy zasadnicze cele:
- bezpieczeństwo energetyczne - zminimalizowanie ryzyka i wpływu możliwego załamania zaopatrzenia w energię na gospodarkę i społeczeństwo Unii Europejskiej,
- konkurencyjne systemy energetyczne - zapewnienie niskich kosztów energii dla producentów i użytkowników z punktu widzenia konkurencji przemysłowej i realizacji szeroko pojętych celów społecznych,
- ochrona środowiska przyrodniczego - zintegrowana zarówno z wytwarzaniem jak też użytkowaniem energii dla zachowania ekologicznego i geofizycznego bilansu przyrody.
Jako priorytety szczegółowe Unii Europejskiej należy wymienić:
- rozwój wspólnego rynku energii,
- przeciwdziałanie zmianom klimatu i rozwiązywanie innych problemów środowiskowych,
- promowanie efektywnego zużycia energii,
- zwiększenie konkurencyjności odnawialnych i alternatywnych źródeł energii,
- odpowiednie priorytety badawcze i rozwojowe dla zagadnień energii
Przyszłość polityki energetycznej
Długofalową politykę energetyczną w przyszłości będą kształtowały takie czynniki, jak:
uświadomienie społeczeństwu, że ustawiczny wzrost eksploatacji złóż paliw kopalnych prowadzi do ich wyczerpywania i w konsekwencji do wzrostu cen energii;
zmiany w sytuacji politycznej i ekonomicznej krajów eksploatujących ropę naftową mogą wpłynąć na stosunki z krajami importującymi ropę naftową;
pojawienie się nowych technologii w energetyce, które mogą się wiązać z gazyfikacją węgla, eksploatacją łupków bitumicznych oraz wykorzystaniem energii jądrowej. Wprowadzenie nowych technologii jest na razie bardzo drogie.
Przyszłość polityki energetycznej w Europie na przykładzie Gazpromu
Podpisując umowę na budowę gazociągu bałtyckiego, niemiecki koncern chemiczny BASF i zajmujący się między innymi sprzedażą detalicznym odbiorcom gazu EON zyskały znacznie więcej, niż tylko udziały w mającej powstać magistrali przesyłowej oraz bogatym złożu Jużno - Russkoje. Zapewniły sobie byt na przyszłość: po uruchomieniu rurociągu staną się dzięki posiadanej infrastrukturze bezpośrednimi dostawcami rosyjskiego surowca.
Natomiast Gazprom między innymi otworzył przed sobą rynki najbardziej lukratywnej sprzedaży bezpośredniej w Niemczech i państwach unijnych, gdzie działać będzie należąca do niego w połowie Wingas Europe. Zdobył też dzięki EOn-owi węgierskie spółki zajmujące się handlem hurtowym i magazynowaniem gazu z całą ich infrastrukturą. To niezwykle istotne, gdyż ze stopniowym spadkiem podaży w przyszłości, pośrednicy zostaną wyeliminowani przez rynek. Stąd też choć szacunkowa wartość każdego z dwóch amerykańskich koncernów Exxon Mobil i Genearal Electric jest większa niż Gazpromu, to jeśli uda się im tylko utrzymać w tej kategorii palmę pierwszeństwa aż do połowy przyszłego roku, będzie to spora niespodzianka.
Polityka energetyczna USA
5 sierpnia 2007 Izba Reprezentantów uchwaliła ustawę, która ma zmusić firmy do przestawienia się na odnawialne źródła energii.
Po raz pierwszy w historii USA ma obowiązywać ustawowy limit energii wytwarzanej ze źródeł odnawialnych - począwszy od 2020 r. co najmniej 15 proc. energii ma pochodzić z wiatru, słońca i biomasy. Dziś ten udział wynosi w USA 6,1 proc.(dla porównania - w Polsce 3,7 proc.) -
Trudno nie dopatrywać się analogii do polityki UE, choć Unia jest nieco bardziej wymagająca - w tym samym 2020 r. aż 20 proc. energii ma pochodzić z odnawialnych źródeł. Zdaniem analityków ta reforma pozwoli ograniczyć emisję CO2 w Stanach do 2030 r. o 18 proc.
Ustawa przewiduje też, że tradycyjnie związane z Republikanami firmy naftowe stracą gigantyczne ulgi podatkowe przyznane im przez ekipę Busha. Wyniosły one w ciągu trzech lat ok. 16 mld dol. Zamiast nafciarzy mają dostać je producenci energii z odnawialnych źródeł. Oprócz ulg podatkowych dostaną także federalne dotacje oraz gwarancje kredytów - wyjaśnia "GW".
Zdaniem Demokratów zwrot w kierunku odnawialnych źródeł energii oprócz korzyści ekologicznych przyniesie także zwiększenie niezależności energetycznej. USA są dziś największym światowym konsumentem ropy naftowej, ale większość importują. Natomiast największe źródła ropy znajdują się w krajach, których stosunek do USA jest albo otwarcie wrogi - jak Wenezuela czy Iran - albo niezbyt przychylny - jak Rosja - albo wreszcie są to kraje potencjalnie niestabilne - jak Arabia Saudyjska - czytamy w dzienniku.
Przeciw ustawie bardzo ostro protestowało lobby naftowe. Amerykański Instytut Paliwowy reprezentujący 400 największych korporacji z tej branży tłumaczył, że ustawa oparta jest na fałszywym przeciwstawieniu ropy naftowej i odnawialnych źródeł energii. Zdaniem nafciarzy nowe prawo spowoduje zmniejszenie liczby miejsc pracy.
Polityka energetyczna Chin
Zapotrzebowanie na energię w Chińskiej Republice Ludowej dynamicznie rośnie, co jest wynikiem szybkiego rozwoju społeczno-gospodarczego Chin. Szacuje się, że najbliższym czasie zrówna się ono ilościowo z zapotrzebowaniem zgłaszanym przez USA i państwa UE. OECD szacuje, że w 2030 roku globalne zapotrzebowanie na energię będzie o ponad 50% wyższe niż obecnie, a 45% wzrostu spowodowane będzie rosnącą konsumpcją w Chinach i Indiach. Ponadto, do 2030 roku Chiny będą musiały zainstalować dodatkowo 1300 GW mocy wytwórczych energii elektrycznej, co oznacza więcej niż obecnie posiadanych przez USA. Szacuje się, że w związku z powyższym należy zainwestować w infrastrukturę wytwórczą i przesyłową ok. 3700 mld USD. Obecnie około 23% zapotrzebowania na energię realizowana jest poprzez wykorzystanie ropy naftowej i gazu ziemnego. Węgiel ma dla sektora energetycznego w Chinach znaczenie absolutnie priorytetowe. Chiny są największym producentem i konsumentem węgla, a w 2007 r. stały się jego importerem netto.
Polityka energetyczna Chin zmierza w kierunku szerszego wykorzystania energii jądrowej i alternatywnych źródeł energii, w ramach tzw. polityki „czystej energii". ChRL zamierza rozwijać techniki z zakresu energii biomasy, wiatru, energii wodnej i słonecznej. NDRC umieściło te zagadnienia w najnowszych wytycznych dla inwestycji zagranicznych (weszły w życie 1 grudnia 2007 roku). Do roku 2010 roku rząd ChRL zakłada wykorzystanie odnawialnych źródeł energii na poziomie 10% oraz ok. 20% w 2020 roku. W 2030 roku produkcja energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych (poza energią z elektrowni wodnych) ma być czwartym, po węglu, gazie ziemnym i właśnie hydroenergii, źródłem energii.