MODELE SUBKULTUR MŁODZIEŻOWYCH
ICH PODSTAWY POZYTYWNE I NEGATYWNE
Z terminem subkultury młodzieżowej spotkał się każdy z nas. Spotykamy się z nim w naszych codziennych doświadczeniach- w szkole, w tramwaju, na ulicy oraz m.in. w mediach, choćby w wiadomościach sportowych, gdzie mówi się często na temat subkultury kibiców piłkarskich, tzw. ''szalikowców''. Czym właściwie jest subkultura?
Klasyczna definicja subkultury obejmuje z reguły małe grupy społeczne, które pozostają na marginesie dominujących w danym systemie kulturowym tendencji życia społecznego, negując i podważając powszechnie akceptowane wzory funkcjonujące w danym społeczeństwie. Natomiast, kiedy towarzyszy temu agresja, subkultura wywołuje społeczny lęk a także chęć odwetu. Aby dobrze zrozumieć pojęcie subkultury musimy go powiązać z terminem kultury. Kultura oznacza ogół zasad, reguł i sposobów ludzkiego działania, wytworów ludzkiej pracy oraz twórczości, stanowiącej zbiorowy i społeczny dorobek ludzkości, może określać także cechy człowieka.
W „sidła” kultury, a co za tym idzie subkultury, najszybciej wpada się w okresie dojrzewania, czyli w czasie poszukiwania młodzieńczych ideałów, życiowych celów, na etapie, gdy spora część nastolatków staje się „młodymi buntownikami”. Z przekazanych nam doświadczeń i obserwacji wnioskujemy, iż powstaje coraz więcej subkultur, neutralnych oraz tych negatywnych, agresywnych. Dlatego też termin subkultury bywa rozmaicie definiowany.
Z reguły pojęcie to jest wiązane z patologią społeczną, a co się z tym łączy utożsamia się je z czymś niższym i gorszym. Dlaczego tak się dzieje? Nie bez powodu, gdyż pierwotnie określenie to funkcjonowało w grupach spatologizowanych, wyróżniających się z ogółu społeczeństwa. Z biegiem lat termin ten zaczął dotykać bardziej określonych grup społecznych. Przełom nastąpił wraz z pojawieniem się nowej kultury młodzieżowej lat sześćdziesiątych- HIPISÓW. Nie można było przypasować ich do wzorców młodzieżowych przestępców. Stanowili po prostu jedną z grup takich jak: dziennikarze, nauczyciele, bezrobotni. Tak narodziło się nowe określenie „odizolowanej” społeczności- kontrkultura. Ukazywała ona z jednej strony różne formy protestu, z drugiej zaś, wskazywała na dynamikę ruchu społecznego młodzieży, który ulegał innowacjom. Podważanie kultury, obyczajów społecznych prowadziło do zakwestionowania coraz to bardziej znaczących ideałów, wzorców osobowych i patriotycznych, czego następstwem było kreowanie własnych. Tak stworzyła się kultura alternatywna, której ostatecznym etapem była subkultura, a pośrednią fazę tworzyła kontrkultura.
Subkultur powstało i wciąż powstaje, bardzo wiele. Chciałabym przybliżyć niektóre z nich.
RUCH RASTAFARJAN (ludzie rasta, rastamani- zwani tak zwłaszcza w Polsce) obejmuje szczególnie środowiska murzyńskich imigrantów z Wielkiej Brytanii i murzynów z USA oraz innych czarnoskórych imigrantów z Europy zachodniej. Ruch zwraca się ku religii. Rastafarjanie wierzą, że świat jest opanowany przez zło, którego uosobieniem jest babiloński system. Dopiero po jego upadku, na świecie zapanuje dobro. Rastafarjan inspiruje Pismo Święte, choć interpretują je inaczej: to oni są ludem Izraela, przeciwstawiają Babilon Syjonowi, gdyż jest on dla nich biblijną Sodomą i Gomorą, Syjon to natomiast duchowa oaza poszukiwaczy dobra na ziemi. Rastafarjanie głoszą powrót do natury. Ruch ten daleki jest od propagowania rasizmu. U schyłku 1960 roku stworzyły się różnego rodzaju odłamy tej subkultury. Ważną rolę zaczęła odgrywać muzyka „reggae”. Najpierw spopularyzowała rynek Anglii, potem całej Europy i USA. Dzięki niej rastafarjanie trafili do serc polskiej młodzieży. Rastamani w Polsce nawiązywali do stylu życia hipisów. Polscy członkowie tej subkultury dążyli do tego, aby codzienne życie nie było zdominowane przez bezwzględną „gonitwę”. Programowo walczyli z fałszem. Wspólnotą pozytywnego, lepszego działania miała być grupa. Rastafarjanizm dla młodzieży stał się nie tylko religią. Ale i poszukiwaniem ideału człowieka. W Polsce subkultura ta szczególnie rozwinęła się u schyłku lat siedemdziesiątych i na początku osiemdziesiątych. Wielu młodych ludzi wywodziło się z ruchu „punk”, który wydawał im się zbyt agresywny lub negatywistyczny.
Strój Rastafarjan, a przede wszystkim ogólny wygląd, miał podkreślać związek z Afryką, dlatego w ich ubraniach umieszczano motywy afrykańskie łączone z kolorowymi flagami Etiopii i OJA. Zieleń, czerń, żółć były kolorami najczęściej noszonymi. Istotną rolę odgrywały także fryzury, tzw.: dredoloki. Włosy te miały symbolizować czarnych wojowników Izraela, którzy nie ścinając włosów, chcieli upodobnić się do biblijnego siłacza Samsona. Na dredy zakładali często duże wełniane czapki.
Rastafarjanie twierdzili, że najlepszą formą istnienia jest życie w zamkniętej społeczności czarnych lub w komunie.
HIPISI jest to młodzieżowy ruch społeczny, najbardziej widoczny i jaskrawy przejaw kontrkultury, pojawił się w USA w połowie lat sześćdziesiątych XXw. i skupiał nonkonformistyczną zbuntowaną przeciw państwu i systemowi społecznemu część młodzieży. Hipisi odrzucali wzory kultury konsumpcyjnej, normy społeczne oparte na rywalizacji i wartościach materialnych, a także podstawowe instytucje życia społecznego, jak rodzina, oficjalne Kościoły, tradycyjna szkoła. Na szczycie hierarchii wartości aprobowanych przez hipisów znajdowała się wolność rozumiana jako brak ograniczeń narzucanych przez społeczeństwo i system polityczny oraz miłość pojmowana zarówno w sensie ewangelicznym, jak i erotycznym. W ideologii hipisów ważne miejsce zajmował skrajny pacyfizm (stąd protest przeciw wojnie w Wietnamie oraz wszelkim przejawom militaryzmu), a także afirmacja swobody obyczajowej. Wolność hipisi manifestowali w różny sposób, także poprzez swój wygląd i stój (luźna odzież jaskrawo kolorowa lub w „barwach ziemi”, długie włosy, brody opaski na włosach). Zdystansowanie się wobec systemu społecznego znajdowało radykalny wyraz w tworzeniu komun zastępujących rodzinę lub, w większej skali, lokalną, sąsiedzką społeczność. Ważnym i często destrukcyjnym składnikiem stylu życia hipisów były eksperymenty z narkotykami. Ruch hipisów szybko przekroczył granice USA i objął swoim zasięgiem niemal całą Europę oraz Australię. Trafił też w końcu lat sześćdziesiątych do Polski, mimo że pełna realizacja hipisowskiego stylu życia była w warunkach komunistycznych prawie niemożliwa. Ekspansję i masowość ruchu należy przypisać jako atrakcyjności nie tylko dla samej młodzieży, lecz także dla środowisk artystycznych i intelektualnych. Hipisi stali się inspiracją dla muzyków rockowych, malarzy, twórców teatralnych i filmowych, psychologów i socjologów. Byli też wyzwaniem dla polityków, którzy pod wpływem rewolty młodzieżowej musieli zreinterpretować tradycyjne pojęcia demokracji.
PUNK jest to młodzieżowa subkultura, powstała w połowie lat siedemdziesiątych XXw. w Wielkiej Brytanii, następnie rozwijająca się w USA, Europie Zachodniej, gł.w Holandii, Niemczech, Francji, w końcu dekady pojawiła się w Polsce. Za pierwsze wydarzenia publiczne związane z punkiem uważa się koncertowy debiut zespołu The Sex Pistols w klubie 100 w Londynie. W wielu miastach europejskich i amerykańskich powstały kluby promujące punk-rock- agresywną, głośną, szybką, pozbawioną profesjonalnych aspiracji muzykę, która szybko stała się wyznacznikiem młodzieżowych subkultur, odrzucających styl życia zarówno hipisów z lat sześćdziesiątych, jak i bywalców dyskotek z pierwszej połowy lat siedemdziesiątych. Istotną rolę w popularyzacji punku odegrały media, dla których skandalizujący i prowokujący styl zespołów punk-rocka oraz agresywne niekiedy zachowanie się ich publiczności stały się poszukiwaną sensacją. Prowokacyjność była też podkreślana przez strój i wygląd uczestników punkowskiej subkultury: stara skórzana kurtka nabijana ćwiekami, ćwiekowy pas, pieszczotka(bransoleta) na przegubach dłoni, spodnie podarte lub w kolorowe łaty z zamkami błyskawicznymi, ciężkie wojskowe buty-glany. Uzupełnia całość wygolona po bokach głowa, pośrodku włosy ułożone w czub a'la Irokez, do tego kolczyki lub agrafki w uszach.
Podstawą ekspresji punku było zanegowanie konwencji, afirmacja wszystkiego, co wywrotne i rebelianckie, brak zgody na status quo. W piosenkach, napisach na murach, tekstach gazetek dominowała ostra krytyka instytucji społecznych (rodziny, szkoły, państwa, Kościoła), odrzucano wszelkie autorytety. Ostre zakwestionowanie tradycji oraz brak wiary w przyszłość nie przeszkodziły zaadoptować z czasem do ideologii ruchu elementów bardziej konstruktywnych, co znalazło wyraz w opowiedzeniu się dużej liczby zwolenników punku po stronie ruchów pokojowych, emancypacyjnych i antyrasistowskich. Przyjmuje się, że punk w swoich różnych formach i wersjach był reakcją na sytuację kryzysu społecznego; nie jest przypadkiem, że zachodnie subkultury punkowskie powstały w znacznej wierze wśród młodzieży bezrobotnej i niezamożnej. W Polsce podobnie jak na Zachodzie, punk znalazł częściową kontynuacją w działaniach środowisk inspirowanych ideologią anarchizmu.
ANARCHIŚCI to ruch, którego początki sięgają drugiej połowy XIXw. Pierwszym ważnym epizodem historycznym, który przyczynił się do renesansu i odświeżenia ideologii anarchistów były lata sześćdziesiąte, okres młodzieżowej kontestacji na Zachodzie. Początki ruchu w Polsce to połowa lat osiemdziesiątych i powstanie Ruchu Społecznej Alternatywy RSA oraz ruchu Wolność i Pokój. Zaczynają funkcjonować gazetki „Anarchol”, „Terrorysta”, „Rewolta”. W 1988 roku powstaje Międzynarodówka Anarchistyczna integrująca grupy anarchistów. Od 1990 roku liczebność Środowiska spada. Aktywizują się już okazjonalnie, w zależności od bieżącej potrzeby. Uczestniczą w akcjach proekologicznych, manifestacjach na rzecz przeciwko aborcji, przeciwko karaniu za posiadanie narkotyków, włączając się również w manifestacje polityczne i pacyfistyczne. Anarchiści są opozycją wobec państwa jako takiego i w opozycji do jakiegokolwiek z istniejących systemów politycznych.
DEPESZOWCY to subkultura fanów brytyjskiego zespołu rockowego „Depeche Mode”. W 1985 roku koncertował w Warszawie i od tego momentu datuje się jego coraz większa popularność w Polsce. Swój styl wzorują na wizerunku idoli Martina Gore- autora muzyki i tekstów i gitarzysty Dawida Gahana. Noszą czarne kurtki, czarne spodnie i buty na grubej podeszwie. Dopełnieniem są krótko przycięte, wyżelowane włosy. Bawią się na depechotekach. Zarzuca się im brak odrębnej ideologii, choć sami twierdzą, że ich ideologią są teksty Martina Gore, w których jest wszystko- recepta na życie, refleksje o wierze i miłości. Sprawiają wrażenie grupy nieagresywnej, za to bardzo dbają o swoją wizualną wyrazistość, co naraża ich na ataki ze strony skinheadów i metalowców.
GITOWCY (git- ludzie), gity są zjawiskiem rdzennie polskim. Pojawili się w latach siedemdziesiątych tworząc pod względem struktury rodzaj zamkniętego klanu, w obrębie, którego preferowano styl bycia oparty na sile, kulcie przemocy i podporządkowania. Zasady te mają swoją pragenezę w ruchu „drugiego życia”, który pojawił się około 1955 roku w zakładach poprawczych i karnych. Stosunkowo najwięcej gitowców rekrutowało się spośród uczniów szkół zawodowych i przyzakładowych. Gitowcy tworzyli pewien stereotyp elity. Uważali siebie za awangardę powołania do panowania. Dla podkreślenia swej grupowej tożsamości ubierali się w ortalionowe kurtki tzw. Szwedki i spodnie zaprasowane w kant. Nosili fryzurę na małpę. Ważną rolę odgrywał tatuaż, zwłaszcza kropki na dłoniach, palcach oraz twarzy. Najważniejszym znakiem była kropka przy lewym oku (cyngwajs). W każdej grupie obowiązywała hierarchia, przywódcą był ktoś, kto miał kontakty ze światem przestępczym. Posługiwali się specyficznym, niezrozumiałym dla niewtajemniczonych żargonem. Pewne elementy subkultury Gitowców przetrwały u Skinheadów.
GOCI pojawili się oni w latach osiemdziesiątych i składają się głownie z fanów „Dance Society”, „Fields of The Nephilim”, „The mission”. Duży wpływ ma na nich sztuka; architektura gotycka i literatura XIX wieku. Za stolicę Gotyku uważają Leeds, skąd pochodzi najwięcej znanych kapel. Atrybutami Gotów są czarne koty, nietoperze pajęczyny, świece, kadzidełka, cień, mrok, welwet, koronki, astrologia, okultyzm, cmentarze, Dracula, Frankenstein. Noszą obszerne, czarne stroje, buty z długim czubkiem, srebrną biżuterię, długie włosy, makijaż- ciemne cienie, biały fluid, czerwone lub czarne szminki do ust, czarny lakier do paznokci. W Polsce są widoczni przede wszystkim w Warszawie. Organizują imprezy gotyckie, jak dotąd odbyły się dwie większe imprezy w klubie „Remont”.
GRAFFITI inaczej graficiarze- mają rodowód amerykański. W latach sześćdziesiątych młodzi mieszkańcy Nowego Yorku umieszczali nielegalnie swoje napisy, kolorowe szablony na ścianach metra. W latach późniejszych anarchiści niemieccy i włoscy studenci traktowali już swoje napisy na murach przede wszystkim jako komunikaty o treści politycznej. Działalność polskich graficiarzy należy rozpatrywać w kontekście rozwoju rozmaitych subkultur młodzieżowych w latach osiemdziesiątych. Początkiem były wizerunki kolorowych krasnali malowanych w różnych miejscach Warszawy. W 1985 roku pojawiły się pierwsze szablony między innymi autorstwa Tomasza Sikorskiego i Andrzeja Rosołka. Swoje dzieła zaczęli też eksponować ludzie ze środowiska warszawskich deskorolców i anarchiści. Szczyt działalności polskich graficiarzy przypada na lata 1989-1990.
HARLEYOWCY, czyli motocykliści. Ruch stale obecny niemal w całej Europie, USA i Australii. W latach pięćdziesiątych na autostradach Kalifornii i Wschodniego Wybrzeża zaczęli się pojawiać gromadnie młodzi mężczyźni, tak zwani ridersi na ciężkich motocyklach. Harleyowcy nie starają się afiszować z jakąkolwiek ideologią, interesują ich tylko motocykle i wszystko im podporządkowują. Nie pasjonują się nowymi modelami. Prawzorem i najczęściej używaną maszyną jest amerykański Harley Dawidson. W Polsce pierwsi harleyowcy pojawili się w latach siedemdziesiątych. Charakteryzuje ich duch męskiej sprawności i siły. Typowy strój harleyowca to czarna skórzana kurtka z symbolami i emblematem, podkoszulek z oberwanymi rękawami i demonicznym wzorkiem, szeroki i ciężki od żelaza pas, dżinsy z dziurami lub szerokie spodnie, wysokie buciory, na przegubach bransolety, palce opierścione srebrem, tatuaże. Jest też styl na Dziki Zachód: kowbojski kapelusz, takież buty, frędzle i indiańskie ornamenty. Napojem mistycznym harleyowców jest piwo lub whisky „Jack Daniels”. Na popularnych zlotach harleyowców panuje atmosfera pikniku i wzajemnego zrozumienia.
KRYSZNAICI ( inaczej Hari Kriszna, bhaktowie) są jedną z sekt religijnych stanowiących wspólnotę o charakterze kulturowym. Wyznawcy hinduskiego Boga Kriszny zmierzają do odrodzenia poprzez świadomą ascezę, pracę, modlitwę- mantrę. Konsekwencją wiary w reinkarnację jest szacunek do wszystkiego, co żywe, a to z kolei idzie w parze z wegetarianizmem. Żyją w komunach wokół świątyń. W Polsce ruch został zarejestrowany w 1998 roku, a społeczność wyznawców liczy ok. 12 tysięcy osób. Ubierają się ekologicznie, ich lekkie szaty utkane są z lnu. Galą głowy, a kobiety znaczą czoła kropkami- znak Boga Wiszny. Krysznaici nie angażują się w poza małżeńskie związki seksualne, nie uprawiają hazardu, nie korzystają z dóbr kultury masowej. Przypisuje się im kontakty z ruchami faszyzującymi na Zachodzie.
METALOWCY, inaczej heavy-metalowcy, jest to subkultura fanów odmiany rocka zwanej heavy metal. Początek ruchu sięga lat siedemdziesiątych, ale większą popularność w wielu krajach osiągnął w następnej dekadzie, kiedy to koncerty rockowe zaczęły przybierać charakter coraz większej widowiskowości i teatralizacji. Metalowcy nie głoszą specjalnej ideologii czy filozofii. Teksty piosenek podkreślają kult szatana, zła, apoteozę tych negatywnych sił. Zainteresowanie okultyzmem i czarną magia powoduje, że utożsamia się ich często z satanistami. Fani heavy-metalu ubierają się na wzór dawnych rockersów. Ich styl to: obcisłe skórzane lub jeans'owe spodnie, skórzane kurtki- ramo neski, pasy nabijane ćwiekami (pieszczochy), koszulki, na których dominują kościotrupy i inne przerażające postacie. Noszą długie włosy sprawiające potarganych. W Polsce przeglądem idei, stylu bycia obrzędowości muzyki heavy-metalu są festiwale „Matalomaniaków” w Katowicach.
POMARAŃCZOWA ALTERNATYWA jest to ruch będący zjawiskiem polskim, chociaż samą nazwę zapożyczył z kontr kulturowych tradycji holenderskich Pravosów i Państwa Krasnoludków. Ruch happeningowy wyłonił się w 1980 roku we Wrocławiu. Głównym animatorem był Waldemar Frydrych- „Major”. Happeningi atakowały polityczną i społeczną rzeczywistość schyłkowego komunizmu. Miały na celu ośmieszenie, parodiowanie wszelkich oficjalności. Każda akcja stanowiła wyzwanie dla sztywnych reguł życia w ramach systemu. Pomarańczowa Alternatywa spotykała się nie tylko z aplauzem ze strony anarchizującej młodzieży, ale i z sympatią antykomunistycznej opozycji.
POPPERSI, szpanerzy (dzieci zamożnych rodzin), subkultura ma rodowód angielski, w Polsce pojawiła się w latach 1981-85. Stanowili wyraz marzeń młodzieży z niskich klas społecznych o „lepszym życiu”. Grupy młodzieży ubierającej się w najmodniejsze i najdroższe ciuchy okupywały ekskluzywne lokale i imponowały rówieśnikom pieniędzmi. Liczył się dyskotekowy szpan, muzyka New romantic oraz w Polsce zespoły takie jak „Kombi”, „Lady Punk”, „Republika”.
SATANIŚCI na Zachodzie jest to sekta, w Polsce ruch kulturowy- subkultura. Ruchy te zawsze były w opozycji wobec chrześcijaństwa i jago doktryny. Satanizm pozwala człowiekowi, który odrzucił Boga, stać się swoim własnym Bogiem. Podstawowym ceremoniałem satanistów są „czarne msze”. W Polsce subkultura ta pojawiła się w 1984 roku na fali popularności zespołów speed-black-metalowych, takich jak „Kat”, „Kreon” i „Fatum”. Teksty piosenek tych zespołów zawierają wiele motywów satanistycznych, łącznie z otwartą manifestacją zła i szatana. Polski satanizm jest daleki od pierwowzoru amerykańskiego. Funkcje rytualne przejmują koncerty, w czasie, których sataniści występują w „pełnym rynsztunku”- czarnych skórzanych kurtkach z napisem „Ave Lucyfer”, na szyi mają odwrócony krzyż. W stroju występuje dominacja kolorów: czarnego i czerwieni. W szczytowych momentach koncertu sataniści podnoszą w górę pięść z dwoma wystawionymi palcami( wskazującym i małym)- jest to symbol satanistów. Od pamiętnej, zorganizowanej w Jarocinie w 1986 roku „czarnej mszy” sataniści są symbolem dużego zagrożenia dla społeczeństwa, tym samym zostali ulokowani na samym biegunie radykalnej opozycji wobec kultury oficjalnej.
SKINHEADZI inaczej skini. Pojawili się oni w Wielkiej Brytanii w latach siedemdziesiątych, później w pozostałych krajach Europy. W Polsce zaczęli być widoczni w latach 1982-83. Wywodzą się ze slumsów wielkich miast i rekrutują się z młodych bezrobotnych. Ostrzyżeni na łyso, ubrani w stroje robocze, to jest: toporne buciska martensy, jeansy lub spodnie skórzane i kurtki wojskowe. Szokują wyglądem. Skinheadzi ześrodowiskowali i spotęgowali to, co w ruchu punk było wulgarne i szowinistyczne. Utożsamiają się z ruchami, które preferują kult siły, między innymi z organizacjami neofaszystowskimi. Dewizą życiową naszych skinów jest walka o Polskę dla Polaków, ulubionymi hasłami są „Polish Power”, „Żydzi do gazu”, „White Power”. Ze szczególną agresywnością odnoszą się do murzynów i arabów. Najbardziej zaangażowani politycznie toczą zacięty bój z anarchistami. Skini do wszystkich subkultur nastawieni są wrogo, nawet między sobą są niezgodni. Agresję wyładowują na manifestacjach, koncertach rockowych i meczach piłkarskich. Integracji tej subkultury i wzrostowi jej liczebności sprzyja wsparcie moralne ze strony organizacji takich jak Polskie Stowarzyszenie Narodowe i Polska Wspólnota Narodowa Bolesława Tejkowskiego.
To oczywiście nie wszystkie subkultury, jakie istnieją, pozostałe to: ZAZOU, ZOOTERS, BEATNICY, TEDDY BOYS, SPIVS, PACHUCOS, BODGIES, WIDGIES, BOBBYSOXERS, MODSI, BIKINIARZE, YUPPIES i inne...
Te zjawiska to nic innego jak wynik alienacji i osamotnienia młodych, procesu, który osiągnął apogeum w latach osiemdziesiątych i który utrzymuje się nadal, polegając w istocie- z jednej strony na podporządkowaniu w sferze publicznej występujących roczników starszemu pokoleniu, na pozbawieniu ich możliwości kształtowania własnego losu, z drugiej strony na rozległym buncie. Co ważne: czynniki owego podporządkowania i buntowniczej postawy nie ustały, ale przeciwnie uległy wzmocnieniu, chociażby przez masowo narastające bezrobocie młodzieży. Jednocześnie nie wykrystalizowały się skuteczne metody awansu młodych. Okazało się, że młodzież- i ta ucząca się, i ta już pracująca- charakteryzuje się brakiem skierowania na wartości ogólne, że w niewielkim tylko stopniu identyfikuje się ona z takimi zbiorowościami jak naród czy Kościół, a w każdym razie w jej świadomości pojawiają się one na tle- najważniejszych dla ludzi młodych- wartości rodzinnych, osobistych i rówieśniczych. Wokół tych właśnie systemów aksjologicznych, bowiem ogniskowały się najważniejsze cele i działania życiowe zdecydowanej części młodzieży, wokół nich skupiały się najważniejsze dla niej działania i plany.
Zasadnicze formacje kontrkulturowe ukształtowały się w Polsce około 1985 roku- mimo rozlicznych transformacji, mimo nawet ogólnego regresu i marginalizacji zjawiska- utrzymywały się one do tej pory.
Myślę, że subkultury młodzieżowe w pewnym stopniu są zjawiskiem autentycznym, choćby, dlatego, że zaspokajają niektóre potrzeby młodych ludzi nie mogących sobie znaleźć miejsca w normalnym życiu. Są, zatem miejscem wyzwalania się frustracji, ale również uzewnętrznianiem szerszych problemów współczesnego świata. Młodzież intensywnie poszukuje własnej tożsamości i autentycznego stylu życia, co potwierdzają badania. Grupy hipisów, punków, poppersów, rastafarjan, stanowią różne mutacje podkultur mających swój rodowód w kulturze amerykańskiej i zachodnioeuropejskiej. Na polskim gruncie ruchy te pojawiły się jakby po czasie, z dużym opóźnieniem w stosunku do Zachodu Europy i Stanów Zjednoczonych. Dlatego choćby miały charakter wtórny wobec młodzieżowych ruchów społecznych lat sześćdziesiątych- niewiele wnoszą do repertuaru haseł czy propozycji ideowych, które miały miejsce 20 lat temu. Dziś wracają one znowu w postaci mody, muzyki i określonej „ideologii”. Jednocześnie już nie bulwersują tak silnie, jak miało to miejsce w latach sześćdziesiątych, ale raczej stanowią dobrą pożywkę dla kultury masowej, awangardowej sztuki. Zbadanie autentycznej świadomości młodego pokolenia, jego stosunku do przeszłości i przyszłości wymaga zajęcia się wytworami kultury młodzieżowej- muzyką, literaturą, a więc tymi obszarami, które artykułują ich indywidualny świat. Ta metoda poznawcza może okazać się o wiele skuteczniejsza niż tradycyjne metody.
Wydaje mi się, że w Polsce młodzi ludzie otwarci są na wpływy z Zachodu i to nie na to, co pozytywne, ale najczęściej na owe nowinki, które docierają do nas w zwulgaryzowanej formie. Poza tym inne są społeczno-ekonomiczne uwarunkowania subkultur zachodnich, a inne Polskich. Młodzi na całym świecie stanowią grupę najbardziej zagrożoną: czasem biedą, bezrobociem, czasem brakiem dachu nad głową. Oni właśnie, jak sądzę przeżywają dysonans poznawczy, który jest rezultatem zderzenia treści oficjalnych z doświadczeniem jednostkowym. Zaangażowanie w „działalność subkulturową” oznacza również znaczną ogólną popularność nieformalnych związków i układów międzyludzkich, gdzie poszukują ciągle własnej tożsamości. I właśnie grupy nieformalne umożliwiają ten proces, pozwalają odnaleźć się w grupie rówieśniczej, w zbliżonym środowisku, gdzie artykułują własne odrębne potrzeby. Rozwój subkultury uzależniony jest od „trendów” ogólnospołecznych. Nie może być jasności, co do tego czy to, co tkwi w człowieku, jest dobrem czy złem, tak nie może jej być przy mówieniu o zjawiskach mających swoja genezę w nie zrealizowanych aspiracjach, marzeniach, prawach i próżnościach...