Rachunkowość - sztuka rejestrowania w szczególny sposób, wyraża pieniężne transakcje. To działalność usługowa.
Luk Paciolli - „ogół wiadomości o zakresie arytmetyki”
Polskie definicje:
Prof. Burzyn - system informacyjno-kontrolny, metoda bilansowa zw z metodą poznawczą, liczbowy obraz powstawania.
Dr. Michnik - system uniwersalno kontrolny.
Cechy r.: uniwersalność, elastyczność, podmiotowość
Funkcje r.:
INFORMACYJNA - odbiorcy inf. Wewnętrzni (kadra zarządzająca i pracownicy), zew (organy skarbowe, urząd statystyczny, banki)
KONTROLNA- strona bierna to ochrona mienia, strona aktywna, oddziaływanie na przebieg działalności.
ANALITYCZNA - powiązana z informacjami, obróbka informacji.
STYMULACYJNA - pobudzanie do działania.
Zakres r:
- KSIĘGOWOŚĆ - tworzenie bazy finansowej,
- RACHUNEK KOSZTÓW uzupełnia księgowość
- SPRAWOZDAWCZOŚĆ FINANSOWA - przepisy mówiące o sprawozdaniach ich terminach, szczegółowości
-RACHUNKOWOŚĆ ZARZĄDCZA - podejmowanie decyzji, planowanie
-ZARZĄDZANIE FINANSAMI - część zarządzania
WYMIARY R. (struktura podmiotowa)
*rachunek zasobów - majątek i kapitały przedsiębiorstwa
*rachunek strumieni- reprezentowany przez rach przychodów i kosztów
*rachunek czynników - przyspiesza bądź spowalnia wynik finansowy.
Rachunkowość dzieli się na dwa działy: finansowy i zarządczy (struktura funkcjonalna)
RMK - rozliczenia międzyokresowe kosztów; dotyczą więcej niż jednego okresu
KSIĘGI RACHUNKOWE:
A dziennik - chronologia
B księga główna - systematyczność
C księgi pomocnicze - ewidencje dodatkowe np. ewidencja środków trwałych w przedsiębiorstwie.
Nadrzędne zasady r:
A wiernego obrazu
B memoriału
C kontynuacji działania
D ostrożności - ocena majątku i kapitału, która nie zniekształca wyniku finans.
E periodyzacji - całość działalności podmiotu gosp w okresach ustalonych w umowie (miesiąc lub rok obrotowy)
Pierwszy rok obrotowy dla nowej działalności gosp wynosi max 18mcy.
F podmiotowości
G ciągłości - nakazuje jednostce stałe stosowanie jednakowych zasad z okresu na okres. Zmiana zasad następuje od początku roku obrotowego, bądź kiedy samo przedsiębiorstwo poda skutki danej zmiany.
H realizacji - powiązane z zasadą memoriału
J współmierności przychodów i kosztów
K zasada kompensat - wartości wszystkich przychodów i kosztów należy obliczać oddzielnie
L indywidualnej wyceny
Ł istotności.
BILANS - podst sprawozdanie, 31 grudnia raz w roku. W Polsce ma charakter dwustronny
MATERIAŁY TRWAŁE - AKTYWA:
Składniki majątku przeznaczone do długotrwałego (ponad rok) użytkowania, nie zmieniają swej postaci, ale tracą na wartości
*wartości niematerialne i prawne (nabyte przez jed gosp prawa majątkowe, nadające się do gospodarczego wykorzystania o użyteczności ponad rok. Należy je kupić lub dostać, nie można ich tworzyć!)
- nabyte prawa majątkowe( prawa autorskie, licencje, koncesje)
-wartość firmy (good will)
-koszty zakończonych prac rozwojowych w wyniku których powstał nowy lub ulepszony produkt
*rzeczowe aktywa trwałe
Środki trwałe (kompletne i zdatne do użytku lub o przewidywalnej użyteczności większej niż rok) lub środki trwałe w budowie
*należności długoterminowe
Decyduje przedsiębiorstwo, prawa majątkowe wynikające ze świadczeń z przeszłości np. z tytułu dostaw tj leasing
*długoterm rozliczenia międzyokresowe
Koszty dotyczące wielu okresów ponad 12 mcy.
*inwestycje długoterm.
Zaangażowanie środków pieniężnych na okres dłuższy niż rok; majątek użytkowany przez jednostkę ale nabyty w celu korzyści ekonomicznych. Inwestycje można nabywać w formie AKORDU albo otrzymywać w darowiźnie. Aby coś było inwestycją to musi przynosić zyski. Inwestycje dzielą się na długoterminowe i krótkoterminowe.
Inwestycją mogą być:
Wartości niematerialne i prawne (prawa majątkowe), nieruchomości (grunty budynki), aktywa finansowe (papiery wartościowe, bony skarbowe, udziały, akcje), pożyczki udzielone, inne (składniki unikatowe).
AKTYWA OBROTOWE
Zapasy (rzeczowe AO), takie składniki nabywane przez jednostkę celem zużycia na potrzeby własne
Półprodukty i produkty w toku-składniki, które są w trakcie procesu technologicznego
Produkty gotowe
Towary-składniki majątku, które zostały nabyte w celu odsprzedaży w stanie nienaruszonym.
WYCENA TOWARÓW:
a)cena zakupu-kwota bez podatku VAT i podatku akcyzowego
b)cena nabycia
c)wycena na potrzeby ewidencyjne
METODA FIFO
Wycena towarów zaczyna się od zapasów najstarszych, prowadzenie ewidencji ilościowej
METODA LIFO
Wycena towarów od zapasów najmłodszych tj. najbliższych momentowi wydania (gosp inflacyjna)
METODA WA
Metoda ceny przeciętnej, przed każdym rozchodem musimy obliczyć cenę przeciętną posiadanego zapasu.
METODA HIFO
Najdroższe sprzedajemy jako pierwsze. Metoda ta dotyczy głownie papierów wartościowych, nie stosuje się jej do materiałów i towarów.
INWESTYCJE KRÓTKOTERMINOWE
Środki pieniężne krajowe, środki płatnicze, weksle, czeki, polecenia wypłat, przekazy, waluty obce.
PODZIAŁ ŚRODKÓW PIENIĘŻNYCH:
W kasie, na rachunkach bankowych, czeki weksle obce, inne aktywa pieniężne.
OBRÓT PIENIĄDZA W PRZEDSIĘBIORSTWACH:
*gotówkowy (banknoty i monety)
*bezgotówkowy (rozliczanie za pomocą rachunku); dokumenty:
-polecenie przelewu
-polecenie zapłaty
-czek rozrachunkowy (dyspozycja wystawcy czeku do przelania z rach odp kwoty na rzecz posiadacza czeku, bank gwarantuje wypłacalność, nawet gdy brakuje pieniędzy na koncie)
-weksel (musi być w nim zawarte słowo „weksel”, bezwarunkowe zobow wystawcy do zapłaty w okr czasie, okr osoby i sumy. Zawiera sumę wekslową i odsetki netto)
-akredytywa (jest ważna na okr ilość dni, wydzielenie przez bank okr pieniędzy na danym rachunku na pokrycie zobowiązań wierzyciela)
-rozliczenie planowe (między stronami jest stała umowa o współpracę, ciągłe transakcje)
-okresowe rozliczenie sald (strony świadczą sobie wzajemnie usługi)
ŚRODKI PIENIĘŻNE W DRODZE - są w drodze pomiędzy kasą jednostki a rachunkiem bankowym, bądź w drodze między dwoma rachunkami jednego banku.
KOSZT (nakład wydatek)- wyrażone wartościowo zużycie zasobów majątkowych przedsięb pomoszone dla uzyskania określonego celu bądź realizacji funkcji. (def literaturowa)
NAKŁAD - zużycie czynników działalności wyrażone ilościowo (w jednostkach naturalnych) lub wartościowo lecz nie zorientowane na określony cel.
WYDATEK - każdy rozchód środków pieniężnych bez względu na cel rozchodu.
ZAPŁATA PODATKU DOCHODOWEGO - to wydatek, który nigdy nie będzie kosztem.
ZUŻYCIE MATERIAŁÓW LUB ICH SPRZDAŻ Z DAROWIZNY - ten koszt nigdy nie będzie wydatkiem.
POMIAR KOSZTÓW:
*odczytanie jego wielkości z faktury
*amortyzacja (umorzenie środków trwałych):
-metoda dygresywna, naturalna, progresywna, liniowa
-SOYD (metoda sumy cen rocznych)
*wycena zużycia materałów
-metody fifo lifo, szczególnej identyfikacji, stałej ceny ewidencyjnej.
SCHEMAT EWIDENCYJNY:
1.układ rodzajowy kosztów (4)
2.ukł funkcjonalno podmiotowy (5)
1 wariant: koszty są ewidencjonowane tylko w ukł rodzajowym, dot przedsiębiorstw małych, prostych w strukturze
2 wariant: tylko układ funkcjonalno-podm. Rzadko stosowane, dot małego przedsiębiorstwa
3 wariant: ewidencja mieszana, najczęściej wykorzystywane w przedsię.
KOSZTY W UKŁ RODZAJOWYM:
1.Amortyzacja- odpisy amortyzacyjne środków trwałych i wartości prawnych i niematerial.
2.Zużycie mat i energii-koszty zużycia mat pobranych z magazynu oraz oddanych do zużycia bezp po ich zakupie
3Usługi obce-koszty robót i usług świadczonych przez obce jednostki. Usługi transportowe, składowania, budowlane itp.
4Podatki i opłaty-koszty zwykłej działalności operacyjnej (podatek VAT, dochodowy)
5Wynagrodzenia-koszty wyn pieniężnych oraz w naturze bądź ich ekwiwalentów.
6Ubezpieczenie społ i inne świadczenia- bezp. społ emeryturalnych, rentowych, wypadkowych.
*składka emerytalna 19,52%
*rentowa 13% (po pół)
*chorobowa 2,45% (całość)
*wypadkowa do 3,86%
*na Fundusz Pracy 2,45% (całość)
*na FGSP 0,1% (całość)
*zdrowotna 9%
7Pozostałe koszty-nie ujęte na innych kontach np. ubezpieczenia majątkowe, podróże służbowe.
FUNKCJONALNO PODMIOTOWY UKŁ KOSZTÓW:
Klasyfikuje koszty wg typów działalności
Ewidencja kosztów (zwykła)- koszty „4”
Ewidencja fun-podm- 4,rozliczenie kosztów rodzajowych, 5
Koszty działalności podst-dot dział produkcyjnej, usługowej, handlowej, To poniesione koszty proste oraz przypadające na dany okres koszty rozliczane w czasie.
Koszty wydziałowe- nie można bezp odnieść na poszczególne rodzaje wyrobów i usług np. koszty w ruchach maszyn, zużycia urządzeń, utrzymania budynków.
Koszty działalności pomocniczej- zw ze świadczeniem usług np. transportowych na rzecz innych komórek danej jednostki, głównie na rzecz dział podst i zarządu.
Koszty zakupu- koszty te mogą w ogóle nie funkcjonować jeżeli są definiowane jako koszty nabycia.
Koszty ogólnego zarządu- mogą tu być wyodrębnione koszty ogólnoadm.
KLUCZE ROZLICZENIOWE
a)suma kosztow bezp, te które można wyrazić i przyporządkować do wyrobu - przy produkcji wyrobów o tym samym lub podobnym zakresie, udział kosztów bezp przy wytworzeniu wyrobów jednakowych.
b)płace bezpośrednie- produkcja pracochłonna o małym stopniu zmechanizowania, koszt robocizny jest dominujący.
c)czas pracy- duże zróżnicowanie płac pracowników, proces produkcyjny oparty na obróbce ręcznej
d)materiały bezpośrednie- produkcja materiałochłonna, można zastosować ilość lub wartość zużytego materiału.
e)Czas pracy maszyn
f)Ilość lub waga produktów- wilokość produkcji w jednostkach o produkcji masowej lub wielkoseryjnej.
DZIAŁALNOŚĆ POMOCNICZA- obejmuje wyodrębnione komórki, których celem jest świadczenie usług na potrzeby innych jednostek wewnątrz przedsiębiorstwa. Wydziały: remontowe, narzędziowe, energetyczne, magazyny surowców, oczyszczalnie ścieków, laboratoria badawcze, ośrodki przetwarzania danych, działalność socjalna.
ROZLICZENIA MIĘDZYOKRESOWE KOSZTÓW:
Koszty, które dotyczą więcej niż jednego okresu sprawozdawczego. Funkcjonują na dwa sposoby:
*rozliczenie kosztów czynnych- rozliczenie w czasie kosztów określonych z góry ale dot. okresu przeszłego
*rozliczenie kosztów biernych- rozłożenie kosztów w czasie, które zostaną dopiero przeniesione w przyszłość np. koszty napraw gwarancyjnych.
POZOSTAŁE PRZYCHODY OPERACYJNE/KOSZTY
Koszty zw pośrednio z działalnością operacyjną, ale uzyskiwane na skutek jej podejmowania. Zaliczamy tu przychody i koszty spowodowane:
*działalność socjalna
*zbycie środków trwałych, trwałych w budowie, niematerialnych i prawnych
*odpisanie należności i zobowiązań przedawnonych
*utworzenie i rozwiązanie rezerw
*odpisy aktualizacyjne
*odszkodowania kary i grzywny
*nieodpłatne przekazanie aktywów
DZIAŁALNOŚCI FINANSOWE
Operacje finansowe- działanie polegające na przenoszeniu praw własności lub właściwych uprawnień w zakresie:
a)krajowych środków pieniężnych
b)zagranicznych
c)inwestowanie własnych kapitałów
PRZYCHODY FINANSOWE:
a)ze sprzedaży inwestycji
b)odsetki od środków zgromadzonych
c)odsetki od pożyczek
d)przychody z obligacji i akcji
e)odsetki karne
f)dodatnie różnice kursowe
g)dyskonto weksla obcego
KOSZTY FINANSOWE:
a)wartość ewidencyjna inwestycji
b)odsetki i prowizje od zaciągniętych pożyczek
c)koszty prowizji przy sprzedaży papierów
d)tracone dyskonto weksli
e)odsetki karne
f)ujemne różnice kursowe
ZYSKI I STRATY NADZWYCZAJNE:
Ubytki wartości majątku, względnie przyrosty wartości majątku (zyski), powstałe na skutek okoliczności nazwanych „nadzwyczajnymi”, na skutek zdarzeń trudnych do przewidzenia, poza działalnością operacyjną jednostki
Zyski nadzwyczajne:
*wpływy z odszkodowań za straty spowodowane przypadkami losowymi
*odpady użytkowe przyjęte do magazynu, a odzyskane po zdarzeniach losowych
Straty nadzwyczajne:
*utrata aktywów przedsiębiorstwa (losowo)
*wynagrodzenia osób zatrudnionych przy usuwaniu skutków szkód losowych
*usługi obce i zużycie materiałów zw z usuwaniem szkód losowych
*likwidacja środków trwałych z przyczyn losowych.
RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT:
a)kalkulacyjny -układ funkcjonalno podm:
*przychody netto ze sprzedaży produktów materiałów i towarów
*koszty sprzedanych produktów, materiałów i towarów
*zysk bądź strata brutto ze sprzedaży
*koszty sprzedaży
*koszty ogólnego zarządu
*zysk lub strata ze sprzedaż
*pozostałe przychody operacyjne
*pozostałe koszty oper
*zysk lub strata z działalności oper
*przychody finansowe
*zysk lub strata z działalności gosp.
b)porównawczy
FUNKCJNOWOANIE KONT:
*bilansowe
*wynikowe (wynikają ze sprawozdań bilansowych)
PODZIAŁ POZIOMY kont:
Uszczegółowienie przedmiotu ewidencji konta poprzez rozbicie na składniki tego przedmiotu
Wyodrębnienie kont:
*syntetyczne- zbiorowe, wszystkie inf o danej kategorii
*analityczne- towary należności zobowiązania
Sprawdzenie poprawności kont analitycznych:
1.Zamykanie kont anal najniższego poziomu
2.ustalenie salda
3.porównanie sald z niższego konta
4.zamykanie konta
W bilansie występują tylko konta syntetyczne, analityczne są jedynie pomocnicze.
PODZIAŁ PIONOWY kont:
Możliwość wyodrębnienia części zapisów z jednej strony konta, o jednorodnej treści i zapisie na odrębnym koncie. Konto dzielone nigdy nie zanika.
1.konto korygujące
2.konto korygowane
PROCES ŁĄCZENIA kont:
1.O podobnej treści w jedno konto o treści szerszej
2.Pomiędzy dwoma grupami kont (jedno aktywne, drugie pasywne)
NIE PODLEGA AMORTYZACJI:
Grunty (prawo wiecznego użytkowania), wyjątkiem są prawa wydobywcze; budynki i lokale zaliczone do współdzielni (bo nie prowadzą dział gosp); dzieła sztuki, eksponaty muzealne; wartość firmy, która powstała w drodze innej niż kupno lub przejęcie -good will; składniki majątku, które nie są używane na skutek zaprzestania działalności.