Chemia kliniczna - wykład XII 10.01.2011

Temat: Współczesne badania laboratoryjne w ocenie zagrożenia miażdżycą.

1. Lipoproteidy o działaniu aterogennym

• LDL

- zmodyfikowane biologicznie poprzez acetylację, oksydację, glikację

- małe, gęste LDL

• IDL

• remnanty chylomikronów

• remnanty VLDL

• β - VLDL

- lipoproteina o gęstości VLDL

- o ruchliwości elektroforetycznej β (LDL)

- wychwytywane przez makrofagi

• Lipoproteina (a) - Lp (a)

2. Modyfikacja lipoprotein frakcji LDL

• acetylacja

• oksydacja

• glikacja

• glikooksydacja

• desializowanie

• koniugacja z aldehydem malonowym

Zmodyfikowane LDL są pobierane przez układ receptorów wymiatających makrofagów, co prowadzi do powstawania komórek piankowatych i rozwoju zmian aterogennych.

3. Oksydowane LDL (OX-LDL)

4. Metody oceny oksydacji LDL

1) pomiar zawartości produktów peroksydacji lipidów w izolowanych lipoproteinach LDL

• skoniugowane dieny (CD)

• dialdehyd malonowy (MDA)

• substancje reagujące z kwasem tiobarbiturowym (TBARS)

2) metoda immunochemiczna

• zastosowanie przeciwciał przeciwko oksydowanej apolipoproteinie B

5. Małe, gęste LDL

Antyoksydacja ….? lipoproteiny

wit. E, ubichinon

6. Fenotyp LDL

Fenotyp A

• duże, lekkie LDL

• prawidłowy metabolizm lipidowy

Fenotyp B

• Małe, gęste LDL

• Większa podatność LDL na oksydację

• ↑VLDL; ↑IDL; ↓HDL

• ↑TG

• ↑ryzyka miażdżycy

7. Metody oznaczania receptorów LDL z wykorzystaniem cytometrii przepływowej

• wyizolowanie leukocytów poprzez wirowanie

• pobudzenie ekspresji receptorów LDL (inkubacja leukocytów przez 48h z surowicą pozbawioną lipoprotein)

• inkubacja ze znakowanymi monoklonalnymi przeciwciałami przeciwko ludzkim receptorom dla LDL ( 30 min, temp. 40^oC

• pomiar aktywności fluorescencyjnej monocytów za pomocą cytometrii przepływowej

Patologia: zmniejszenie aktywności fluorescencyjnej o więcej niż 20%

8. Oznaczanie receptorów LDL

• Diagnozowanie genetycznego podłoża hipercholesterolemii

• Różnicowanie hipercholesterolemii rodzinnej

- heterozygoty

(aktywność receptorowa < 30% aktywności receptorowej osób zdrowych)

- homozygoty

(aktywność receptorowa 3-10% aktywności receptorowej osób zdrowych)

9. Czynniki genetyczne wpływające na zagrożenie aterogenezą

1) Mutacje lub polimorfizm genów kodujących

- apoprotein ( apoB, apoE, apo (a) )

- receptory dla LDL

- enzymy uczestniczące w metabolizmie lipoprotein (LH, LCAT )

- enzymy o działaniu antyoksydacyjnym (peroksydaza)

2) Mutacje enzymów związanych z przemianami homocysteiny

3) Polimorfizm genów kodujących czynniki krzepnięcia lub inhibitory fibrynolizy

( fibrynogen, F VII, PAI-1 )

10. Czynniki genetyczne wpływające na stężenie HDL

Defekt genetyczny może być wywołany:

• Zmianami w syntezie apoprotein HDL

• Zaburzeniami w katabolizmie HDL

• zaburzeniami w aktywności enzymów uczestniczących w metabolizmie HDL (LH, ALCAT)

• zaburzeniami w funkcjonowaniu białek przenoszących lipidy

11. Mechanizm przeciwmiażdżycowego działania HDL

12. Lipoproteina X (LpX)

Wykazuje budowę liposomów (podwójna warstwa lipidów)

Skład chemiczny:

- lecytyna 65%

- wolny cholesterol 25%

- białka 5%

(1/2 zawartości białek stanowi albumina)

• gęstość w zakresie LDL 1,006 - 1,063 g/ml

• na agarozie wykazuje aktywność elektroforetyczną zbliżoną do ruchliwości LDL

• występuje głównie w cholestazie (już w bardzo wczesnym okresie)

13. Miażdżyca

CECHY MIAŻDŻYCY

• obejmuje duże i średnie tętnice

• ma początek we wczesnym dzieciństwie

• ujawnia się w wieku średnim

• prowadzi do powstawania zaawansowanych zmian ogniskowych ( blaszek miażdżycowych) wraz z wiekiem liczba blaszek miażdżycowych zwiększa się i nasila się stopień ich wewnętrznego zróżnicowania

• jest źródłem objawów klinicznych

- choroby wieńcowej

- choroby naczyń mózgowych

- choroby naczyń obwodowych

14. ryc. „Niestabilna blaszka miażdżycowa” (Kardiologia Polska 2001, 54, 431-439) Beręsewicz A., Kurzalewski M.

15. Feher MD, Richmond W. ( Zaburzenia lipidowe, Via Medica, Gdańsk 2002) stopnie zaawansowania miażdżycy tętnic

16. www.healthvillage.bayer.com.pl opisany rozwój miażdżycy i ryciny do tego, które były na zajęciach (migracja monocytów itd.) :)

17. Stabilność blaszek miażdżycowych

- stabilne

blaszki nie ulegają pęknięciom

- niestabilne

blaszki podatne na uraz, który może doprowadzić do pęknięcia blaszki miażdżycowej

18. Czynniki ryzyka miażdżycy

CZYNNIKI NIEMODYFIKOWANE

• płeć męska

• wiek

- mężczyźni ≥ 45 lat

- kobiety ≥ 55 lat

• Przedwczesne występowanie w rodzinie choroby wieńcowej lub chorób naczyń obwodowych

ojciec / brat < 55 rok życia

matka / siostra < 65 rok życia

CZYNNIKI MODYFIKOWANE

• dislipidemie

• nadciśnienie tętnicze

• palenie papierosów

• cukrzyca

• insulinooporność

• czynniki pozazakrzepowe

• otyłość

• wadliwe żywienie

• mała aktywność fizyczna

• stres

• przewlekłe stany zapalne

zmniejszona zawartość lipidów (↑ilorazu stężeń białko/lipidy)

↑zawartości białka (%)

większa gęstość lipoprotein

mniejsza objętość cząstek

ułatwiona penetracja śródbłonka naczyniowego

wzmożona aterogenność LDL

↓zawartości antyoksydantów rozpuszczalnych w tłuszczach (wit. E, koenzym Q, karotenoidy)

Zwiększona podatność LDL na utlenienie

Wzmożony wychwyt utlenionych LDL przez makrofagi