Wpływ czynników zewnętrznych na skórę

1..Wpływ zanieczyszczeń na skórę. Wolne rodniki. Antyoksydanty.

Wolne rodniki

• Na organizm człowieka składa się ok. 70 bilionów komórek. Każda z nich, każdego dnia, 10 tysięcy razy jest atakowana przez wolne rodniki - to pojedyncze atomy lub grupy atomów, które posiadają jeden lub więcej niesparowanych elektronów, zdolne do samodzielnego istnienia. Powstają one w wyniku rozpadu innych cząsteczek. Wolne rodniki obdarzone są ładunkiem ujemnym i dążąc do połączenia z cząsteczką dodatnią (czyli utlenienia), uruchamiają proces niszczenia błon komórkowych. Mogą powodować liczne uszkodzenia DNA komórek. Poza tym przyspieszają proces starzenia się organizmu, obarcza się je też winą za obniżenie sprawności układu immunologicznego, powstawanie i rozwój wielu schorzeń, m.in. miażdżycy, nowotworów, astmy, reumatyzmu, chorób Alzheimera i Parkinsona.

Skąd się biorą wolne rodniki?

Wolne rodniki powstają w organizmie w sposób biologicznie naturalny: podczas oddychania, w procesach przemiany materii oraz podczas rozpadu zużytych komórek. Pewną ilość wolnych rodników organizm wykorzystuje do celów pożytecznych, na przykład obrony przed mikroorganizmami (bakterie, wirusy). Nadmiar niesparowanych cząsteczek tlenu zdecydowanie jednak szkodzi. Gwałtownemu namnażaniu się takich niesparowanych cząsteczek sprzyjają stany zapalne, zwłaszcza przebiegające z gorączką, a także zażywanie niektórych leków, długotrwałe stresy, zanieczyszczone powietrze, palenie papierosów, alkohol i wdychane środki chemiczne. Często lekceważonym mechanizmem namnażania wolnych rodników jest także nieprawidłowa dieta z dużą ilością tłuszczów zwierzęcych i konserwantów

Źródła wolnych rodników:

• Źródła wolnych rodników wewnątrz organizmu:

- w procesach wytwarzania energii w mitochondriach np. z węglowodanów

- spalanie wielonienasyconych kwasów tłuszczowych

- stanach zapalnych, w zaburzeniach metabolicznych jak cukrzyca,

- produkty przemiany materii z jelita grubego (scatol, indol)

• Źródła zewnętrzne wolnych rodników

- skażone powietrze, dymy przemysłowe, dym z papierosów, zjonizowane powietrze,

-wysoko przetworzona, przeterminowana lub zepsuta żywność, leki itp.

Wolne rodniki to bardzo reaktywne, czyli bojowo nastawione cząsteczki, które atakują i niszczą wszystko, co napotykają na swej drodze. Ilość wolnych rodników wzrasta w wyniku:

» palenia papierosów,

» picia alkoholu,

» poddawania się działaniu promieniowania rentgenowskiego,

» pod wpływem promieniowania słonecznego,

» dziury ozonowej,

» ekspozycji na metale ciężkie (ołów, kadm, rtęć), tlenki azotu (żywność, spaliny),

» spożywania pokarmów bogatych w tłuszcze typu trans,

» pod wpływem niektórych leków tj. antydepresanty, tabletki antykoncepcyjne, steroidy, antykoagulanty

• Działalność wolnych rodników przyczynia się pośrednio lub bezpośrednio do chorób nowotworowych, katarakty (choroby oczu), chorób serca i innych narządów ciała, osłabienia układu immunologicznego (odpornościowego), czyli ogólnie mówiąc do często przedwczesnego starzenia i niszczenia całego organizmu, a zatem i skóry.

Przeciwutleniacze - antyoksydanty

• Zdrowy organizm sam wytwarza wiele przeciwutleniaczy (antyoksydantów) - substancji dostarczających wolnym rodnikom elektronu do pary, powodując ich wychwytywanie i neutralizowanie. Potocznie nazywa się je „wymiataczami”. Należą do nich różne, obecne we krwi, enzymy i składniki odżywcze. Działanie antyoksydacyjne wykazują m.in.: witaminy A, C i E, makro- i mikroelementy (m.in. żelazo, selen, cynk, mangan i miedź) oraz substancje roślinne: beta-karoten i flawonoidy.

• Ilość naturalnych antyoksydantów w organizmie maleje z wiekiem i np. 40-latek ma ich o 30% mniej niż 20-latek. Ich niedobór należy stale uzupełniać i w ten sposób ciągle „zbroić” organizm w antyoksydacyjne substancje, których zadaniem jest „sparowanie” wolnego elektronu. Gdy wolny rodnik wchłonie brakujący mu elektron, stanie się nieszkodliwy. I chodzi o to, by mu ten elektron dostarczyć, inaczej bowiem dążąc do sparowania, uszkodzi zdrową komórkę.

• Najczęściej spotykane w kosmetyce antyoksydanty to: witamina C, witamina E, koenzym Q10 (idebenone), kwas felurowy, kwas liponowy oraz roślinne ekstrakty bogate w polifenole i flawonoidy z: soi, zielonej herbaty, pestek winogron, ostropestu plamistego, owoców cytrusowych, rozmarynu, miłorzębu japońskiego itd.

• Witamina E (tokoferol)- dzięki bardzo dobrej rozpuszczalności w lipidach (tłuszczach) chroni przed utlenianiem i zniszczeniem fosfolipidy błon komórkowych oraz ceramidy, cementu międzykomórkowego. Zapobiega ona również zmianom starczym i degeneracyjnym. Ze względu na swoje wyjątkowe właściwości określana jest mianem „witaminy młodości”. W kosmetyce jest ważnym składnikiem pielęgnacyjnym, poprawiającym nawilżenie i sprężystość skóry. Zalecana jest jako dodatek do kosmetyków przed i po opalaniu.

• Występuje głównie w olejach roślinnych, jajach, orzechach, czy zielonych warzywach.

• Witamina C (kwas askorbinowy)- aktywność biologiczną wykazuje tylko kwas L-askorbinowy. Neutralizując wolne rodniki witamina C hamuje m. in syntezę nitrozoamin, które działają kancerogennie. Witamina ta słabo przenika przez barierę warstwy rogowej skóry. Dlatego coraz częściej stosuje się różnego rodzaju systemy nośnikowe (mikrokapsułki) ułatwiające przenikanie kwasu askorbinowego w głębsze warstwy skóry. Dzięki rozpuszczalności w wodzie witamina C zapobiega destrukcji aminokwasów i białek obecnych w fazie wodnej skóry właściwej. Bierze ona również udział w procesie hydroksylacji aminokwasów, który jest niezbędny do prawidłowego syntetyzowania kolagenu. Interesujące właściwości kwas askorbinowy wykazuje w połączeniu z flawonoidami. Związki te między innymi zmniejszają zdolność jego wydalania z organizmu.

• Główne źródła tej witaminy, to: papryka, owoce cytrusowe, truskawki, ziemniaki, kapusta, pomidory.

• Koenzym Q (ubichinon) - jest kolejnym związkiem o silnych właściwościach antyoksydacyjnych. Na organizm człowieka aktywnie działa związek koenzym Q10. Związek ten znajduje się w każdej żywej komórce naszego organizmu (najwięcej jest go w nerkach, sercu i wątrobie). Tworzy część składową łańcucha oddechowego, wpływa na procesy utleniania i redukcji, neutralizując wolne rodniki skuteczniej niż witamina E. Koenzym Q10 uruchamia mechanizmy obronne naskórka, chroni jego komórki przed utlenieniem, pobudza ich metabolizm i regenerację. Przyspiesza odnowę biologiczna skóry i opóźnia procesy jej starzenia.

• Związek ten występuje głównie w rybach morskich, jajach, szpinaku.

• Kwas ferulowy - występuje naturalnie w wielu roślinach, głównie w liściach, nasionach i korze drzew iglastych, w ziarnach pszenicy, ryżu, kukurydzy i żyta.

Kwas ferulowy jest silnym przeciwutleniaczem i dezaktywuje wolne rodniki, m.in. reaktywne formy tlenu, redukując stres oksydacyjny odpowiedzialny za uszkodzenia DNA.

W profesjonalnych kosmetykach do pielęgnacji skóry kwas ferulowy ma zawsze wierne towarzyszki: witaminy C i E. Dopiero taki zestaw daje optymalną ochronę. Kwas potrafi zwiększyć skuteczność witamin aż ośmiokrotnie. Mobilizuje je do większej aktywności, a prócz tego jest doskonałym utrwalaczem. To szczególnie ważne w przypadku witaminy C, która się szybko utlenia.

• Kwas liponowy - ze względu na niewielki rozmiar cząsteczka tego kwasu może dotrzeć nawet do głębszych warstw skóry, gdzie usprawnia reakcje energetyczne komórek oraz aktywizuje procesy jej odnowy. Organizm ludzi sam wytwarza niewielkie ilości kwasu liponowego. Można go także znaleźć pożywieniu: w szpinaku, mięsie (szczególnie wątróbce), drożdżach piwnych.

• Kwas alfa-liponowy (ALA) to bardzo skuteczny antyoksydant rozpuszczalny
  zarówno w wodzie, jak i w tłuszczu.
  Często nazywany jest uniwersalnym antyutleniaczem. Skutecznie zwiększa
  efektywność działania innych przeciwutleniaczy, w tym witaminy C i E. W
  organizmie bierze udział w przemianie składników odżywczych i produkcji
  energii. Jest substancją witaminopodobną, która pobudza metabolizm,
  unieszkodliwia wolne rodniki, chroni materiał genetyczny, spowalnia starzenie się organizmu, pomaga zapobiegać nowotworom, chorobom serca i wielu innym.

• Polifenole, do których zaliczamy m.in.: kwasy fenolowe, flawonoidy, katechiny są związkami organicznymi pochodzenia roślinnego o działaniu antyoksydacyjnym. Wysoką zawartość tych związków obserwujemy w: rozmarynie, owocach głogu, aronii, liściach miłorzębu, mięty, melisy, kwiatu rumianku, nagietka, arniki, i pestek winogron. W preparatach kosmetycznych chętnie stosuje się również ekstrakty z herbat zielonej, białej i czerwonej, dzięki wysokiej zawartości katechin. Spośród skutecznych antyoksydantów wymieniany jest ekstrakt z zielonych niefermentowanych ziaren kawy, którego głównym składnikiem jest kwas chlorogenowy.

• Antyoksydanty stosowane zewnętrznie nie są w stanie zastąpić skutecznych filtrów anty- UV, natomiast mogą wspomóc ochronę skóry chroniąc ją przed atakiem wolnych rodników powstających w dużej ilości także pod wpływem promieniowania słonecznego - UVB+UVA. Produkty ze skutecznymi filtrami UV są w stanie ochronić skórę przed wolnymi rodnikami w 55% (Haywood, 2003). Tak, więc najlepszy duet w porannej pielęgnacji skóry to lekkie „serum/tonik” na bazie antyoksydantów + produkt ze skutecznymi filtrami, stosowany w prawidłowy sposób.
  

• Antyoksydanty chronią również sam preparat kosmetyczny przed działaniem czynników zewnętrznych jak światłem, podwyższoną temperaturą, tlenem z powietrza, śladowymi ilościami metali ciężkich. Zadaniem antyutleniaczy jest także opóźnienie procesu jełczenia fazy tłuszczowej kosmetyku podczas jego przechowywania i użytkowania. Najczęściej stosowanymi w tym celu antyoksydantami są: BHT(butylohydroksytoulen- to antyutleniacz dla preparatów kosmetycznych) , EDTA (kwas wersenowy), kwas mlekowy, palmitynian witaminy C oraz witamina E, czyli tokoferol.

2.Wpływ nikotyny na skórę.

• Istotnym czynnikiem działającym szkodliwie na naszą skórę jest dym tytoniowy. Podczas palenia powstaje ogromna ilość wolnych rodników, które uszkadzają komórki skóry nasilając w ten sposób niekorzystne efekty działania promieniowania słonecznego. Lekarze określają cerę palacza mianem "tytoniowej twarzy". Przeciętny nałogowiec wygląda starzej o 5-10 lat od niepalącego rówieśnika. Skóra palących pań, która z natury jest cieńsza niż skóra mężczyzn, starzeje się dwa razy szybciej. Zmiany w jej wyglądzie będą więc widoczne szybciej u kobiet.

Palenie papierosów powoduje wystąpienie w skórze następujących mechanizmów i ich skutków:

• obniżenie poziomu witaminy A, C i E (antyutleniaczy), których zadaniem jest ochrona skóry przed działaniem wolnych rodników. Niedobór tych witamin w organizmie oznacza mniejszą elastyczność skóry, a także jej ograniczoną zdolność do regeneracji. Skóra wysusza się i rogowacieje, a naczynka krwionośne ulegają uszkodzeniu. Do niszczycielskiej armii wolnych rodników, podczas palenia dołącza ponad 4 tysiące innych, równie groźnych dla zdrowia i urody substancji chemicznych, takich jak smoła, ołów, tlenek węgla, arsen, czy cyjanowodór.

• Zapalenie już jednego papierosa wywołuje skurcz naczyń krwionośnych skóry, utrzymujący się aż do 90 minut po jego zgaszeniu, co skutkuje m.in. przewlekłym niedotlenieniem i niedokrwieniem tkanek, obniżeniem ukrwienia błon śluzowych.

• Niedotlenienie skóry ma również niekorzystny wpływ na produkcję włókien kolagenowych i elastyny, co przyczynia się do powstawania głębokich zmarszczek zwłaszcza wokół ust

• Widoczne negatywne skutki palenia to: przebarwienia skóry, paznokci, zębów, paznokcie są rozdwojone a ich płytka poszarpana, włosy są przesuszone i wypadają, widoczne są głębsze zmarszczki itd.

• Po zapaleniu papierosa nikotyna w bardzo krótkim czasie dostaje się do krwiobiegu, uszkadza naczynia krwionośne oraz płuca i oskrzela. Natomiast skóra jest gorzej dotleniona, ma nieświeży koloryt, jest grubsza, bardziej zrogowaciała i szybciej się starzeje.

• Pod wpływem palenia zwiększa się zaleganie w skórze szkodliwych produktów przemiany materii. Często u osób palących występuje szybsza utrata nawilżenia skóry, szybsza degeneracja kolagenu i elastyny (białek skóry) oraz skłonność do rozszerzonych naczyń krwionośnych skóry twarzy.

• Dym papierosowy może również obniżać poziom estrogenów (prowadzi do uciekania wody ze skóry i przedwczesnego jej starzenia). Ponadto, rany palaczy goją się dłużej, występują częstsze zapalenia w jamie ustnej, zaostrzenie wielu schorzeń skóry, np. trądziku, łuszczycy, potliwość.

• Palenie powoduje również zmiany zapalne w obrębie błon śluzowych jamy ustnej, może też wywołać owrzodzenie języka i dziąseł. Dochodzi też do pogorszenia się zmysłów smaku i węchu.

• Włosy, oddech, ubranie osoby palącej, mimo używania nawet najlepszych kosmetyków, przesiąknięte są zapachem tytoniu, co nie jest przyjemne dla otoczenia.

• Palacze maja większa lepkość krwi co sprzyja powstawaniu mikrozakrzepów.

• Palenie zaburza prawidłowe funkcjonowanie układu immunologicznego, w efekcie u palaczy częściej występują infekcje bakteryjne i grzybicze skóry.

• Nie rezygnując z palenia, działamy sprzecznie ze swoimi dążeniami do zachowania zdrowego, młodego wyglądu. Mimo, iż z zewnątrz dostarczamy skórze to, co najlepsze, to jednocześnie wdychając dym papierosowy, niszczymy ją od wewnątrz. Kosmetyki i zabiegi pielęgnacyjne, desperacko stosowane przez palaczy w celu poprawy wyglądu, działają głównie na zewnętrzne warstwy skóry, a składniki aktywne nie są w stanie dotrzeć do tych najgłębszych warstw. Natomiast jej zniszczenia mają u palaczy miejsce w skórze właściwej, znajdującej się pod kilkoma warstwami naskórka. Żadne zabiegi pielęgnacyjne nie są w stanie cofnąć tych wszystkich zmian i przywrócić dawną świeżość skóry. Jedynym rozsądnym i skutecznym sposobem na poprawę wyglądu skóry jest wiec rzucenie palenia.

DLA PALACZY ZALECANE JEST ZDROWY STYL ŻYCIA:

• przebywanie na świeżym powietrzu

• regularne przyjmowanie witaminy C i E , beta-karoten, cynk (jest to istotne dla odnowy komórek)

• spożywanie dużej ilości płynów (wody i soków owocowych, np. z aronii, czarnej porzeczki, jagód)

• zaleca się korzystanie z sauny, w celu lepszej przemiany materii i nabycia odporności

Do jednostek chorobowych wykazujących silną tytoniozależność należą:

• choroby sercowo-naczyniowe (miażdżyca, nadciśnienie)

• choroby układu oddechowego (przewlekły kaszel, POCHP)

• choroby układu pokarmowego (refluks, choroba wrzodowa)

• nowotwory złośliwe (błony śluzowej jamy ustnej, gardła, krtani jelita grubego, szyjki macicy).

WPŁYW PALENIA TYTONIU NA PROCESY STARZENIA SKÓRY:

• Palenie tytoniu i ekspozycja na promienie słoneczne stanowią główne czynniki środowiskowe odpowiedzialne za procesy starzenia się skóry. Dym tytoniowy jest największym egzogennym źródłem aktywnych form tlenu (wolnych rodników). Związki te uszkadzają błony keratynocytów, w wyniku czego dochodzi do ich rozpadu. Wpływają one ponadto na fibroblasty i naczynia krwionośne skóry. Nikotyna upośledza syntezę włókien kolagenowych przez fibroblasty, zwiększa aktywność enzymu degradującego kolagen, jednocześnie zaś indukuje nadmierna syntezę włókien elastycznych. Prowadzi to do zbijania się włókien kolagenowych i elastycznych w bezwładną masę, w wyniku czego nie spełniają one swojej funkcji podporowej w skórze.

• Wyznacznikiem starzenia się skóry jest powstawanie zmarszczek. U osób palących tytoń zmarszczki są liczniejsze, głębsze i wyraźniej zaznaczone, szczególnie w okolicy ust i oczu. Nikotyna powoduje tez zmniejszenie zawartości wody w warstwie rogowej naskórka. Dla tego skóra palaczy jest sucha.

• Rozpad estrogenów pod wpływem dymu tytoniowego skutkuje, szczególnie u palących kobiet, wcześniejszym wystąpieniem skórnych objawów związanych z fizjologicznym niedoborem w okresie menopauzy, do których nalezą:

- zwiększona utrata wody

- zwiększona podatność skóry na podrażnienia

- przyspieszone tworzenie się zmarszczek

- upośledzona zdolność regeneracji skóry

- zmniejszenie syntezy kolagenu i postępująca elastoza skóry.