Pasożyt - organizm żyjący na żywej roślinie i otrzymujący z niej składniki pokarmowe.
Pasożytnictwo - zależności zachodzące między pasożytem i jego gospodarzem, jest rodzajem cudzożywności.
Wśród pasożytów wyróżniamy:patogeny - musi posiadać geny patogeniczności (zasada zamka i klucza) pasożyty niepatogeniczne (nie szkodzą roślinie)symbionty - pasożytnictwo współzależne.
Podział pasożytów w zależności od stopnia uzależnienia od rośliny:pasożyty obligatoryjne (najgroźniejsze) : rozwijają się tylko na żywych roślinach/ zwykle zakażaja rośliny w dobrej kondycji/ zakażają roślinę głównie przez naturalne otwory, rzadziej przez rany/ w większości przypadków nie dają się hodować na sztucznych podłożach/ zwykle naruszaja rośliny wolno/ są reprezentowane przez organizmy grzybopodobne z gromady Plasmodiophorales i rodziny Peronosporaceae oraz grzyby z rzędu Erysiphales i Uredinales, pasożyty fakultatywne: żyja powszechnie jako saprotrofy lecz w pewnych warunkach odżywiają się pasożytniczo/ łatwiej porażają rośliny osłabione/ zakażają rośliny głównie przez rany, czasami przez uszkodzoną skórkę/ rosną dobrze na sztucznych podłożach/ cząsto wywołują nekrozy tkanek/ są reprezentowane przez m.in. Botrytis Cinarea, Phytium spp. i Fusarium spp., saprotrofy fakultatywne: potrafią żyć na martwej materii/ żyją głównie pasożytniczo, choć czasami mogą rozwijać się saprotroficznie/ porażają rośliny w dobrej kondycji i osłabione/ zakażają rośliny głównie przez naturalne otwory, rany i czasem przez nie uszkodzona skórkę/ dobrze rosną na sztucznych podłożach/ wywołują nekrozy tkanek/ przechodzą w cyklu rozwojowym fazę pasożytniczą i saprotroficzną/ reprezentowane przez grzyby z gromady Ascomycota, półpasożyty: są organizmami zdolnymi do fotosyntezy, włączają się w obieg i pobierają wodę, sole mineralne z rośliny gospodarza np. jemioła (Viscum album), która szczególnie często pasożytuje na topoli.
Proces chorobowy składa się z: infekcji, inkubacji, choroby właściwej, wyzdrowienia, wyrównania.
Cykl życiowy patogena: inokulacja/ penetracja/ ustanowienie infekcji/ kolonizacja/ wzrost i reprodukcja patogena/ rozprzestrzenianie się patogena/ przeżywanie patogena poza rośliną gospodarzem.
Mierniki rozwoju choroby (fitometria):1. Częstość występowania choroby, która: jest liczbą obiektów chorych, np. całych roślin, poszczególnych liści, kwiatów, owoców, korzeni itp./ jest najlepszą informacją o skali postępu epidemii/ nie informuje o stopniu porażenia rośliny lub jej organu.2. Nasilenie choroby, które: wyraża procent lub proporcje powierzchni roślin porażonych lub objętości organu uszkodzonego przez patogena/ jest najczęściej wyrażona w skalach 0-5 lub 0-10/ bardziej precyzyjnie przedstawia stan rozwoju choroby.3. Obniżka plonu, która: jest różnicą między teoretycznym plonem rośliny zdrowej i rzeczywistym plonem rośliny/ jest najbardziej syntetyczną miarą szkodliwości choroby.4. Strata ekonomiczna, która: albo jest różnicą między zyskiem otrzymanym z plonu rośliny zdrowej i plonu rośliny porażonej/ albo wynika z poniesionych kosztów ochrony roślin.5. Ilość inokulum obecnego na danym obszarze, które wyraża np.: liczba zarodników znajdujących się w powietrzu/ liczba jednostek infekcyjnych w glebie.
WSKAŹNIKI SZKODLIWOŚCI PATOGENÓW 1/współczynnik szkodliwości choroby/2/strata finansowa/3/wskaźnik ekonomicznej efektywności/4/próg ekonomicznej szkodliwości choroby.
OGÓLNE ZASADY OCHRONY ROŚLIN
1. Zasada opłacalności którą pomija się gdy: wystąpi choroba pandemiczna/ pojawił się obiekt kwarantannowy.2. Zasada minimalizowania szkód ekologicznych która zakłada, że: celem ochrony roślin nie jest całkowite wyniszczenie patogenów lecz utrzymywanie ich na poziomie ekonomicznej nieszkodliwości/ stosowane metody ochrony roślin są jak najmniej szkodliwe dla środowiska.3. Zasada stosowania zintegrowanych metod systemów ochrony roślin.4. Zasada profilaktycznego (zapobiegawczego) działania, które: w pierwszej kolejności podkreśla konieczność ochrony roślin przed chorobami zwalczanymi za ...
METODY OCHRONY ROŚLIN: agrotechniczna, kwarantannowa, fizyczna, biologiczna, hodowlana, chemiczna.
AGROTECHNICZNE METODY OCHR. ROŚL.1. polegają na stosowaniu technologii uprawy roślin zmniejszających prawdopodobieństwo wystąpienia choroby. 2. w integrowanych systemach ochr. rośl. przed chorobami metody agrotechniczne są zawsze metodami podstawowymi i muszą być uzupełnianie innymi metodami tylko gdy nie zapewniają wystarczającej ochrony. ZALETY: 1. nie wymagają żadnych dodatkowych kosztów poza kosztami prawidłowo wykonanych zabiegów agrotechnicznych, 2. nie ingerują w środowisko i nie stanowią dla niego zagrożenia. WADY: ograniczona i zwykle niska skuteczność. RODZAJE AGROTECHN.M.OCHR.ROŚL.1. wybór stanowiska pod uprawę roślin, która zależy od: składu mikroorganizmów, pH gleby, nasłonecznienia, uwilgotnienia, napowietrzenia.2. Przygotowanie pola pod uprawę roślin, które powinno: zmniejszyć poziom inokulum patogenów/ zoptymalizować stosunki powietrzno-wodne.3. Zmianowanie powinno: a)zmniejszać lub likwidować inokulum patogena zwłaszcza ich formy przetrwalnikowe, b) sprzyjać rozwojowi: antagonistów, silnie konkurencyjnych saprotrofów, nadpasożytów, symbiontów, c) poprawiać: strukturę gleby, zaopatrzenie gleby w składniki mineralne i wodę.4. Regulacja odczynu gleby, która powinna: nie sprzyjać rozwojowi patogenów/ być dostosowana do agrotechnicznych wymagań roślin. 5. Prawidłowe nawożenie, które powinno: zaspakajać zapotrzebowanie roślin w makro i mikroelementy/ korzystnie kształtować: pH gleby, strukturę gleby, stosunki powietrzno wodne gleby, opór mikrobiologiczny gleby. 6. Uprawa roślin ochronnych zatrzymujących wektory patogenów. 7. Uprawa roślin pułapkowych. 8. Dobór właściwego materiału rozmnożeniowego, który powinien być: dorodny/ wolny od patogenów, tj. pochodzący np. z: terenów o warunkach klimatycznych niesprzyjających patogenom, terenów zamkniętych tzn. odizolowanych od innych upraw. 9. Mikrorozmnażanie in vitro 10. Wybór właściwego terminu i sposobu siewu i sadzenia 11. Stosowanie właściwej gęstości siewu lub sadzenia które wpływa na kondycję roślin, mikroklimat w zbiorowisku roślinnym, łatwość i tempo przenoszenia się patogenow, jakość wykonania zabiegów agrotechnicznych np.: odchwaszczenie i zabiegów ochrony roślin. 12.Niszczenie chwastów, które: obniżają wzrost i rozwój roślin, zwiększają zagęszczenie roślin, mogą być alternatywnymi lub dodatkowymi żywicielami patogenow lub ich wektorów, mogą być żywicielami pośrednimi patogenow lub wektorów, zmniejszają skuteczność zmianowania .13. Zbiór roślin który powinien ograniczać porażenie roślin przez patogenny, minimalizować uszkodzenia roślin i ich płodów 14.Niszczeni źródeł infekcji przez: usuwanie roślin chorych, niszczenie resztek pożniwnych, niszczenie chwastów.
KWARANTANNA systemem organizacyjno-kontrolnym którego celem jest 1. zapobieganie przenoszeniu chorób, szkodników i chwastów na nowe obszary . 2 zlokalizowanie i niszczenie wykrytych ognisk nowych chorób zwłaszcza pandemicznych. Przepisy i porozumienia kwarantannowe ustalają:1.zasady obrotu materiałem roślinnym w zasięgu krajowym i międzynarodowym,2.wymagania dotyczące zdrowotności przesyłanych lub przewożonych roślin. 3. wymagania fitosanitarne przy imporcie i exporcie mat. roślnnego. Wykonawcy przepisów kwarantannowych: 1. Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa. 2.Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Roślin i Nasiennictwa. ORGANIZACJA KWARANT. 1.zewnętrzna, która: obejmuje teren całego kraju lub grupy krajów np.: UE, chroni kraj przed nowymi agrofagami np.: patogenny, szkodniki, chwasty, jest reprezentowana przez graniczne służby kwarantannowe roślin. 2.wewnętrzna: obejmuje tylko teren kraju lub jego cześć bądź region, lokalizuje ogniska chorób z listy kwarantannowej i zapobiega rozprzestrzenianiu się tych chorób, zobowiązuje producentów do: zgłaszania służbom kwarantannowym objawów chorób kwarantannowych, podporządkowania się zarządzeniom służb kwarantannowych. Zasady sporządzania list kwarantannowych chorób roślin:1.Dotychczasowy brak choroby lub jej lokalne występowanie,2. możliwość czynnego przeniesienia choroby jej łatwego rozprzestrzeniania się w kraju 3.duza szkodliwość choroby 4. konieczność stosowania specjalnych środków ochrony, dotychczas nie stosowanych w przypadku występowania choroby. ZADANIA SŁUŻB KWARANTANNOWYCH 1. Przyjmowanie zgłoszeń o pojawieniu się chorób kwarantannowych, 2.ustalenie sposobu postępowania z chorym materiałem rośl.3. lustracje upraw,4. rozpowszechnienie przepisów i wiedzy o chorobach kwarantannowych i metodach ich zwalczania.
CHEMICZNE MET. OCHR. ROŚL. polegają na redukowaniu populacji szkodnika, zwalczaniu patogenów lub na przeciwdziałaniu uszkodzeniom rośl.za pomocą subst. chemicznych wabiących lub odstraszających, które są dla nich toksyczne, mogą one albo hamować wzrost i rozmnażanie patogenów albo są względem nich śmiertelne. Są one: skuteczne, radykalne, proste w stosowaniu, szybkie w osiąganiu założonych efektów. W zintegrowanych programach ochr. rośl. metody chemiczne ogranicza się do niezbędnego poziomu i zabiegi chemiczne stosowane są z troską o pełne bezpieczeństwo ludzi i środowiska.
FUNGICYDY vs. insektycedy i herbicydy: 1. stanowią ok. 15% wszystkich stosowanych pestycydów vs.n35% insektycydy i 50% - herbicydy, 2. są subst. toksycznymi dla grzybów a mniej dla roślin niż herbicydy i dla zwierząt niż insektycydy.
KRYTERIA OCENY FUNGICYDÓW: 1. Toksyczność względem patogenów roślin, która: a) jest najważniejszą cechą określającą skuteczność fungicydu, b) może być wyrażona liczbą ED50 (efective dose) która: -określa dawkę fungicydu hamującą wzrost grzybni lub kiełkowanie zarodników o 50%, -posiada miano "ppm" w odniesieniu do substancji aktywnej fungicydu, - dzieli fungicydy na: I. bardzo toksyczne ED50<1ppm, II. toksyczne ED50=1-10ppm, III. mało toksyczne ED50=11-100ppm, IV. b. mało toksyczne ED50>100ppm. c) powinna uwzględniać: - różną aktywność fungicydu w zależności od warunków testowania, - wybiórczą skuteczność względem różnych grup grzybów. 2. Toksyczność względem organizmów stałocieplnych, która: a) jest mierzona dawką letalną LD50 (lethal dose) powodujący śmierć 50% osobników poddanych działaniu danej substancji, b) dzieli fungicydy na klasy toksyczności doustnej i doskórnej (IV klasy subst. stała i subst. płynna), c) jest również wyrażana: - toksycznością ostrą - stopień zagrożenia po jednorazowym wchłonięciu stosunkowo dużej dawki fungicydu, - toksycznością chroniczną - stopień zagrożenia przy dłużej trwającym lub stałym kontakcie z fungicydem, która może się ujawnić w postaci: drażnienia skóry i błon śluzowych, alergii, chorób rakowych (działanie kancerogenne), uszkodzenia płodu (działanie teratogenne). 3. Fitotoksyczność, która przejawia się: a) poparzeniami - fungicydy miedziowe stosowane w czasie długich opadów i przy niskiej temp. b) nekrozami - fungicydy siarkowe stosowane w zbyt wysokich dawkach i przy wys. temp. c) ordzewieniem owoców, d) zahamowaniem kiełkowania i wzrostu roślin. 4. Wpływ fungicydów na środowisko. 5. Ekonomiczna efektywność stosowania fungicydów, która: a) zależy od: skuteczności fungicydu, ceny fungicydu, dawki i sposobu zastosowania fungicydu, b) jest wyrażona wskaźnikiem ekonomicznej efektywności zastosowania fungicydu.
ZASADY BEZPIECZNEGO STOSOWANIA FUNGICYDÓW i bezpiecznej pracy przy ich stosowaniu. 1. Nie wolno zatrudniać kobiet i osób młodocianych przy chemicznych zabiegach ochr. rośl. 2. Fungicydy muszą być przechowywane tylko w oryginalnych opakowaniach i tylko w osobnych magazynach. 3. Opakowania po fungicydach muszą być zwracane do miejsc ich nabycia. 4. Pracownicy wykonujący zabieg ochr. rośl. muszą być przeszkoleni, świadomi zagrożeń i muszą znać sposoby przeciwdziałania tym zagrożeniom i zasady postępowania po zatruciu. 5. W czasie pracy z fungicydami nie wolno jeść, pić i palić papierosów, przed i po pracy nie wolno spożywać alkoholu. 6. Przy stosowaniu silnie toksycznych preparatów należy używać odpowiednich strojów ochronnych (kombinezon, okulary, maska). 7. Po wykonaniu zabiegu należy umyć całe ciało a zwłaszcza ręce i twarz. 8. Do sporządzania cieczy roboczej i mycia aparatury ochr. rośl. należy używać wody z ujęć nie wykorzystywanych do konsumpcji. 9. Należy przestrzegać okresów karencji tj. nie należy wchodzić na teren uprawy roślin potraktowanych fungicydem przed upływem tego okresu.
SPOSOBY OCHR. ZDROWIA konsumentów produktów roślinnych traktowanych fungicydami: 1. oznaczenie pozostałości fungicydu (pestycydu). 2. Przestrzeganie przepisów o okresie karencji.
OKRES KARENCJI- prawnie określony czas jaki musi upłynąć od ostatniego zabiegu chemicznego do czasu zbioru płodów roślin.
FORMY UŻYTKOWE FUNG. 1.F. pyliste np.: a) suche zaprawy nasienne, b) f. pyliste do odkażania gleby, c) f. do opylania roślin. 2. F. w postaci stężonych roztworów. 3. F. w postaci emulsji olejowych.4. F. w postaci proszków do zawiesin.
SPOSOBY STOSOWANIA F.1. Opryskiwanie, które: jest po zaprawianiu drugim najczęściej stosowanym zabiegiem. 2. Opylanie, które: a) jest b. rzadko stosowane, b)jest mało efektywne i szkodliwe dla środowiska. 3. Zaprawianie nasion i innych organów rozmnażania, które: a) jest najprostszym i najtańszym sposobem stosowania f. b) jest najmniej szkodliwe dla środowiska, c) może być: suche, mokre, półmokre typu lub "slurry" - zaprawianie w papce . 4. doglebowe stosowanie f. które: a) stosuje się najczęściej w szklarniach i inspektach, b) wykorzystuje: f. pyliste, fumiganty dużej prężności par - bromek metylu, chloropikryna, dwusiarczek węgla, formalina. 5. Odkażanie i gazowanie pomieszczeń f. np.: a) zmywanie ścian, podłóg w magazynach, przechowalniach itp. CuSo4 lub formaliną, b) gazowanie SO2magazynów i przechowalni przy 25-30 C i wilgotności 90-95%. 6. Ochrona i leczenie ran drzew i krzewów - pasty ogrodnicze Funaben 4.
Opryskiwanie jest procesem rozbijania cieczy na krople i pokrywania nim powierzchni rośliny. Po wyparowaniu cieczy/wody pozostaje warstewka środka chemicznego: -ochrona przed infekcją patogenów (działanie profilaktyczne),-zniszczenie ustanowionych infekcji(działanie interwencyjne)Efektywność opryskiwania zależy od: -stopnia rozdrobnienia zawiesiny lub roztworu, -zakresu dostarczania cieczy do opryskiwanego obiektu,-czasu utrzymania się pestycydu na chronionym obiekcie. Metody opryskiwania: -zamgławianie, -opryskiwanie średniokropliste,-opr.drobnokropliste,-opr.grubokropliste.Opr.grubokropliste:-stosuje się emulsje, zawiesiny i roztwory wodne pestycydów, -wymaga dużej ilości cieczy roboczej zwykle 200dm sześć./ha, -do zwalczania owadów, dezynfekcji pomieszczeń ,ochrony drewna. Opr. drobnokropliste: -znacznie równomierne rozmieszcza preparat na pow.rośłin, -mniejsze krople mają lepszą przyczepność do pow.rośl., -na ogół nie wywołuje oparzeń roślin, -wymaga zużycia cieczy roboczej tylko w zakresie 5-10 dm sześc./ha. Przeciwwskazania przy stosowaniu pestycydów: -nie wykonywać po deszczach lub rosą ,preparat spływając może zbierać się w zagłębieniach i poparzyć roślinę, -przy bezwietrznej pogodzie.
Sposoby działania fungicydów w różnych fazach choroby i w stosunku do tkanek roślin
I.Fungicydy o działaniu zapobiegawczym, które: a/chronią roślinę przed infekcją, b/chronią roślinę tylko do czasu utrzymania jednolitej warstwy ochronnej,c/muszą być stosowane częściej w okresie intensywnego wzrostu i intensywnych opadów. II.Fungicydy o działaniu interwencyjnym, które: a/działają zapobiegawczo i mogą zahamować rozwój patogena w początkowej fazie procesu chorobowego np.niszczą strzępki na pow.liści ,b/hamują rozwój strzępki przenikającej przez kutikulę i skórkę. III.Fungicydy o działaniu systemicznym, które są: a/pobierane przez tkanki roślin i w nich transportowane, b/reprezentowane np.przez:-fungicydy benzymidazatowe, f.fenyloamidowe, f.morfolinowe, f.pirymidynowe, f.triazolowe, c/pozwalają używać małych ilości preparatów roboczych, d/mogą być stosowane rzadziej w okresie wegetacji
e/sprzyjają powstawaniu pożytecznych odpornych ras patogenów. IV.Fungicydy o działaniu wyniszczającym ,które; a/niszczą inokulum np.w resztkach roślin, b/są reprezentowane np. przez fung. diodynowe.
WARUNKI i MECHANIZMY GRZYBOBÓJCZEGO DZIAŁANIA FUNGICYDÓW. Warunki: 1/rozpuszczalność fungicydu w wodzie i tłuszczach 2/zdolność przenikania przez:-chitynę i B-glukozę, -celulozę(występuje w ścianie komórkowej.
Rodzaje procesów fizjolog. patogenów zakłócanych przez f.: 1/oddychanie (uwalnianie energii),które: a/jest blokowane przez fungicydy, miedziowe, rtęciowe, zawierające związki cyny, b/blokują enzymy z wolnymi grupami: tiolowymi, aminowymi, amonowymi, hydrokarboksylowymi, karboksylowymi. 2/selektywna przepuszczalność plazmalemmy, która:-jest zaburzona przez fung. dodynowe. 3/Biosynteza białek tabulinowych, która: -hamuje powstawanie wrzeciona kariokarycznego w czasie mitozy i zajście mitozy, -jest blokowana przez fungicydy benzynadazolowe i antybiotyki, -wyraża się wstrzymywaniem wzrostu strzępek infekcyjnych grzybów.4/Biosynteza kwasów nukleinowych, która: -wynika z zablokowania polimerazy RNA,-jest zakłócana przez fungicydy fenyloamidowe. 5/Biosynteza ergosterolu, która: a/decyduje o :-składzie i funkcjonowania błon plazmatycznych, -produkcji ważnych regulatorów wzrostu, b/jest zakłócana wskutek blokowania denitryfikacji węgla w poz.14 o łańcuchu ergosterolu, c/jest zakłócana przez fungicydy triazolowe.
Odporność grz. na f. Grzyb staje się odporny na fungicydy gdy: a/fungicyd początkowo skuteczny wobec tego grzyba z czasem stracił selektywność, b/populacja pierwotna grzyba była wrażliwa na fungicyd a populacja z siedliska jest odporna. Rodzaje odporności: 1/Odporność nietrwała - adaptacyjna, która: -wynika z niewielkich zmian fizjologicznych np. wytworzenie zastępczej ścieżki metabolicznej lub zmiany przepuszczalności błony cytoplazmatycznej grzyba czy fungicyda, 2/odporność trwała -rzeczywista, która: a/jest wynikiem zmian genetycznych przez fungicyd lub zmienności grzybów, b/pojawia się łatwo w stosunku do fungicydów o selektywnych mechanizmach działania.3/Odporność krzyżowa, w której: a/forma grzyba odpornego na fungicyd staje się odporna na inny fungicyd z tej samej grupy, b/mogą występować formy grzybów o : -pozytywnie skolerowanej odporności krzyżowej na fungicyd z tej samej grupy, -negatywnie skolerowanej odp. krzyżowej tj. wrażliwości na fungicyd u grzyba odpornego na inny fungicyd.
metabolicznie mechanizmy powstawania form grzybów odp. na f.:
1/zmiana procesu metabolicznego przez fungicyd powodująca jego niedostępność dla tego fungicydu,
2/zablokowanie wstępu fungicydu do komórki wskutek zmiany przepuszczalności ścianki komórkowej i plazmalemy. 3/detoksyfikacja fungicydu w komórce przez enzymy.
Sposoby zapobiegania pojawienia się form grz. odp. na f.-w mieszaninach. Stosowanie środków chemicznych: -w mieszaninach z przerwami lub przemiennie, -o mniejszej specyficzności działania,- we właściwym terminie, -we właściwych dawkach gdyż: a/dawki zbyt wysokie zwiększają presję selektywną, b/dawki subletalne przyspieszają przystosowanie się grzyba do środka.
F. SIARKOWE obejmują f. zawierające: 1. siarkę pierwiastkową. 2. wielosiarczki wapnia.
S PIERWIASTKOWA: 1. jest otrzymywana: a/ przez schładzanie par siarki lub, b/ mielenie siarki krystalicznej, c/ dodania koloidów ochronnych w celu osiągnięcia odpowiednich właściwości fizycznych. 2/ występują w preparatach Siarkol Extra, zawierają 60-80% siarki elementarnej.
CECHY F. z S PIERWIASTKOWĄ: 1/prosta i tania produkcja, 2/ niska cena, 3/ niska toksyczność dla ludzi (brak LD50 i okresu karencji), 4/ działają tylko zapobiegawczo, 5/ krótki czas działania, 6/ skuteczność tylko względem grzybów Erysiphales, 7/ gdy są często stosowane mogą tłumić fotosyntezę i wzrost roślin, 8/przy silnym nasłonecznieniu mogą powodować poparzenia liści, 9/ obniżają populację drapieżnych roztoczy, 10/po utlenieniu S, SO2 blokuje enzymy oddechowe grzybów i łańcuchy przemian energetycznych.
WIELOSIARCZKI Ca (CaS+CaSx) powstają w czasie gotowania zawiesiny siarki i wapna palonego.
F. MIEDZIOWE: 1/ należą do najstarszych f. z których ciecz bordoską zastosowano do ochrony winnic przed Plasmophora viticola po raz pierwszy w okolicach Bordeaux w 1885 r. 2/ mają szeroki zakres oddziaływania przeciw licznym patogenom z Peronosporaceae, Ascomycota i gr. grzybów mitosporowych. 3/ nie zwalczają sprawców mączniaków prawdziwych i rdzy. 4/ mają właściwości bakteriobójcze są zalecane do ochrony: a/ czereśni przed Pseudomonas syringae sprawcy raka bakteryjnego, b/ gruszy i jabłoni przed Erwinia amylovora - zaraza ogniowa, c/ ogórka przed Pseudomonas lachrymans pv. lachrymans - kanciasta plamistość ogórka, c/ fasoli przed Pseudomonas syringae pv. phaseolicola - bakterioza obwódkowa fasoli. 5/ są stosunkowo tanie. 6/ czynnikiem aktywnym jest kation Cu. 7/ mają dość trwałe działanie zapobiegawcze z powodu niskiej rozpuszczalności związków Cu. 8/ tworzą chelaty z enzymami działającymi w łańcuchu oddechowym. 9/ nie są zbyt toksyczne dla organizmów stałocieplnych. 10/ mogą być fitotoksyczne przez: a/ wywołanie poparzeń cz. nadziemnych rośl. gdy są stosowane podczas przewlekłych ale nie intensywnych opadów deszczu, b/ zahamowanie wzrostu rośliny zwłaszcza pomidora i ziemniaka. 11/są reprezentowane przez: a/ ciecz bordoską (mieszanina siarczanu miedzi i mleka wapiennego, b/ miedzian 50 - tlenochlorek miedzi, c/ Cu-oksynę, która: jest składnikiem past przeciw: Pseudomonas syringae - raka bakteryjnego, Nectria gallignea - rak drzew owocowych, wchodzi w skład innych fungicydów np. zaprawy nasiennej Quinlate V-4-x zwierajacej 50% karboksyny, 15% Cu-oksyny.
ORGANICZNE ZWIĄZKI CYNY: 1/są reprezentowane przez octan trójfenylocyny, b/ wodorotlenek trójfenylocyny. 2/ występują w fungicydach Brestan i Du Ter, 3/ ze wzgledu na długi okres karencji (6 tyg.) i wrażliwości niektórych roślin są stosowane tylko do ochrony: a/ ziemniaka przed ... sprawca zaraza ziemniaka i pomidora i alternariozy ziemniaka i pomidora, b/ buraka przed ... sprawcą chwościka buraka, c/ selera przed ...
sprawcą septoriozy selera. 4/ są stosunkowo toksyczne dla organizm. stałociepl. (LD50=136 mg/ha dla octanu fentinu i 240 mg/ha dla wodorotlenku fentinu). 5/ tworzą chelaty z enzymami oddechowymi i blokują uwalnianie energii. 6/ wolno się rozkładają, 7/ są stopniowo wypierane przez bezpieczniejsze fungicydy.
F. dwutiokarboaminowe tiokarbonylowe:1/ były pierwszą gr. nowocześniejszych f. organicznych, 2/ są skuteczne przeciw sprawcom mączniaków rzekomych, grzybami Ascomycota i gr. grzybów mitosporowych. 3/ są najczęściej stosowane przeciw : mączniakom rzekomym, zarazie ziemniaka i pomidora, parch jabłoni i gruszy, sprawcom różnych chorób roślin ozdobnych i warzywnych. 4/ działają zapobiegawczo i rozkładają się niezbyt szybko (długi okres karencji), 5/ są średnio toksyczne dla orga. stałociepl., 6/ są nieszkodliwe dla roślin a ich produkty rozkładu są źródłem azotu dla roślin, 7/ zakółcają oddychanie i uwalnianie energii, 8/ są reprezentowane przez: zineb, maneb, mankozeb, tiram i tiuram.
F. SYSTEMICZNE F. benzynidazolowe: rozpoczęto produkować w 1968 r., są skuteczne względem wielu grzybów z różnych gr. systematycznych, hamują syntezę białek tubulinowych, włókien wrzeciona kariotycznego i podział jadra oraz komórek grzybni, po raz pierwszy wyselekcjonowały formy odporne Botrytis cinerea i Alternaria spp. e/ są reprezentowane przez m.in.: benomyl, który: - wchodzi w skład preparatów Benlate i Fundazol, - jest toksyczny dla wszystkich grzybów z wyj. gat. Oomycota,- jest mało toksyczny dla org. stałocirplnych (LD50=9590 mg/kg), jest stosowany w ograniczonym zakresie. karbendazym, który: wchodzi w skład preparatów Bavistin, Derotal i Funaben, w tym Funaben 4, - ma wszystkie wady i zalety benomylu, tiabenazol, który: - wchodzi w skład zapraw nasiennych Tecto i Mertect, - zwalcza glebowe patogeny z rodz. Fusarium, obojetna na gat. z rodz. oomycota, ma LD50=3300mg/kg, fuberidazol: wchodzi w skład zapraw nasiennych Veronit, zwalcza Ustilago spp., Tilletia caries, LD50=1100mg/kg. F. karboksyanilinowe: działaja wybiórczo przeciw patogenom z Basidiomycota, są substancjami czynnymi wyłącznie zapraw nasiennych przeciw głowniom i w mniejszym stopniu rdzy, zakłócają gromadzenie energii, sa pobierane przez kiełki, sa reprezentowane przez: karboksynę: wchodzi w skład zaprawy nasiennej m.in. Vitavax, jest toksyczna dla Ustilago spp., również chroni zboża przed Septoria, Fusarium i Helminthosporium spp., LD50= 3200mg/kg, oksykarboksyna: wchodzi w skład zaprawy Plantavax, chroni zboża przed Puccinia spp., LD50= 2000mg/kg. 3/F. imidazolowe: tłumią biosyntezę ergosterolu, są reprezentowane przez m.in. prochloraz, który wchodzi w skład prepatatów Sprotak i Sporgon, jest toksyczny dla Fusarium atakujących warzywa i porażających liście zbóż, LD50=1600mg/kg. 4/ F. triazolowe: sa najczęściej stosowanymi nowoczesnymi f. systemicznymi, są skuteczne przeciw prawie wszystkim chorobom roślin z wyj. tych powodowanych przez sprawców mączniaków rzekomych i inne patogeny z Oomycota, zapobiegawczo działają słabo, ale dobrze interwencyjnie i systemicznie, b. skuteczne jako f. wyniszczające, wyjątkowo dobrze wnikają do tkanek i rozprzestrzeniają się po roślinie, hamują biosyntezę ergosterolu i stosunkowo wolno wyselekcjonowują formy odporne, są reprezentowane przez m.in. triadimefon, substancji czynnej preparatów typu Bayleton, które doskonale chronią zboża przed prawie wszystkimi grzybami patogenicznymi liści i pędów, są również zalecane do zwalczania mączniaka prawdziwego agrestu, rdzy wejmutkowo-pożeczkowej, mączniaków prawdziwych, LD50=568mg/kg. triadimenol: b. podobny do triadimefonu, ale jest substancją czynną tylko zapraw nasiennych typu Baytan i Bayfidan, w mieszaninach z imizadiolem i fuberidazolem chronią zboża przed głowniami i pleśnią śniegową oraz mączniakiem prawdziwym, rdzom i plamistościom liści (w fazie siewek).
F. DO DEZYNFEKCJI GLEBY są: na ogół b. proste pod względem budowy chemicznej , mają duża prężność par (substancje lotne) i przez to mogą być stosowane jako fumiganty do dezynfekcji gleby, b. toksyczne dla ludzi, przez to mogą być stosowane tylko przez wyspecjalizowane grupy chemizacyjne, preparatami granulowanymi i płynnymi, reprezentowane przez: formalinę, chloropikrynę, bromek metylu: jest najczęściej stosowany , najskuteczniejszy z f. do odkażania podłoża, jest stosowany w postaci sprężonego gazu do iniekcji podłoża, silnie toksyczny stosowany tylko przez wyspecjalizowane gr. chemiczne.