ANATOMIA - notatki

UKŁAD KRĄŻENIA :

Funkcje ukladu krążenia :

→ transport tlenu i substancji wchłoniętych z przewodu pokarmowego do tkanek

→ transport CO2 do płuc oraz zbednych produktów przemiany materii do nerek

→ regulacja temperatury ciała

→ funkcje odpornościowe i regeneracyjne

→ dystrybucja -------> do uzupełnienia jeszcze

CZĘŚTOŚĆ PRACY SERCA

60-70 uderzeń na minutę

RR 120/70 mm Hg

16,0/9,3 kPa

KREW:

I.OSOCZE -CZĘŚĆ PŁYNNA

II.ELEMENTY MORFOTYCZNE:

→ ERYTROCYTY [żyją ok 120 dni]

→ leukocyty:

• granulocyty obojętnochłonne

• granulocyty kwasochłonne

• granulocyty zasadochłonne

→ limfocyty

→ monocyty

3. PŁYTKI KRWI- trombocyty

ŚLEDZIONA

Funkcje:

→ magazynuje krew

→ „rozkłada” erytrocyty

→ wytwarza limfocyty i inne substancje wzmagające odporność organizmu

OSIERDZIE

Podwójny worek włóknisto-surowiczy całkowicie obejmujący serce.

Składa się z dwóch warstw :

→ zewnętrznej blaszki ściennej

→ wewnętrznej blaszki ściennej

Między blaszkami znajduje się jama osierdzia z bardzo niewielką ilością płynu surowicznego.

SERCE:

Warstwy budujące ścianę serca:

→ wsierdzie

→ śródsierdzie

→ nasierdzie

krążenie wieńcowe:

naczynia zaopatrujące ściany serca - tętnica wieńcowa prawa i lewa

UKŁAD BODŹCO-PRZEWODZĄCY:

Węzeł zatokowo-przedsionkowy:

Węzeł przedsionkowo -komorowy

Pęczek Hisa:

-odnoga lewa

odnoga prawa

Włókna Purkinjego

Budowa naczyń - schemat

AORTA:

Aorta wstępująca :

→ tętnica wieńcowa prawa

→ tętnica wieńcowa lewa

Łuk aorty:

→ pień ramienno-głowowy

→ tętnica szyjna wspólna lewa

→ tętnica podobojczykowa lewa

Aorta zstępująca:

→ część piersiowa aorty:

→ gałęzie ścienne: tętnice przeponowe górne, tętnice międzyżebrowe tylne, tętnice podżebrowe,

→ gałęzie trzewiowe: gałęzie oskrzelowe, gałęzie przełykowe, gałęzie środpiersiowe, gałęzie osierdziowe,

→ część brzuszna aorty:

→ parzyste gałęzie ścienne: tt.lędżwiowe, t. przepona dolna

→ parzyste gałęzie trzewne : t.nadnerczowa środkowa, t. nerkowa, t.jądrowa/jajnikowa

→ nieparzyste gałęzie trzewne: pien trzewny, t.krezkowa górna, t krezkowa dolna

Pień ramienno-głowowy

→ t.szyjna wspólna prawa

→ t. podobojczykowa prawa

Pień trzewny

→ t.żołądkowa lewa

→ t.wątrobowa wspólna

→ t śledzionowa

ŻYŁA GŁÓWNA GÓRNA

Obszar drenowania obejmuje głowę, szyję, kończyny górne i klatkę piersiową.

Powstaje ze zlania się dwóch żył ramienno-głowowych

Żyły ramienno -głowowe (lewa i prawa) powstają ze zlania się ż.podobojczykowej z ż.szyjną wewnętrzną.

Miejsce połączenia tworzy tzw. kąt żylny.

Żyła główna dolna:

Uchodzą do niej żyly kończyn dolnych oraz zyły brzucha i miednicy

Żyła główna dolna powstaje ze zlania się obu żył biodrowych wspólnych

Ż gówna dolna kończy swój bieg w przedsionku prawym serca

Żyła wrotna wątroby:

Powstaje z trzech dopływów poćzatkowych :

→ żyły krezkowej górnej

→ żyły krezkowej dolnej

→ żyły sledzionowej

Jej obszar drenowania obejmuje cały przewód pokarmowy podprzeponowy oraz trzustkę, śledzionę i pęcherzyk żółciowy.

Naczynia włosowate:

Pośredniczenie w wymianie substancji odżywczych i zbędnych produktów przemiany materii między krwią i tkankami na drodze transportu czynnego i/lub biernego

KRĄŻENIE WIELKIE:

Lewa komora serca → aorta [krew utlenowana] → tętnice → tętniczki → naczynia włosowate (wymiana gazów i subst. Odżywczych oraz zbędnych produktów metabolizmu tkankowego)

→ żyłki (krew odtlenowana) → żuyły → żyła główna górna i żyła główna dolna - przedsionek prawy serca.

KRĄŻENIE MAŁE[PŁUCNE]

Komora prawa serca → pień płucny (krew odtlenowana) → tętnica płucna lewa i prawa → siec naczyń włosowatych oplatająca pęcherzyki płucne (wymiana gazów oddechowych) → żyły płucne (krew utlenowana) lewy przedsionek serca

UKŁAD DOKREWNY

Produkcja substancji aktywnych biologicznie zwanych hormonami, których zadaniem jest regulowanie , koordynowanie i kierowanie czynnościami komórek narządów i układów.

ELEMENTY UKŁADU DOKREWNEGO:

→ podwzgórze

→ przysadka

→ szyszynka

→ tarczyca

→ przytarczyce

→ grasica

→ trzustka

→ nadnercza

→ jajniki / lub jądra

NARZĄDY UKŁADU DOKREWNEGO

- wspólną ich cechą jest brak przewodów wyprowadzających, hormony wydzielane są bezpośrednio do krwi i wraz z jej prądem transportowane do narządów docelowych.

REGULACJA UKŁADU DOKREWNEGO

→ ośrodek sterowania produkcją hormonów znajduję się w PODWZGÓRZU mózgu, gdzie komunikują się ze sobą system nerwowy i hormonalny.

Informacja o zapotrzebowaniu poszczególnych narzadów kierowana jest do przysadki mózgowej, która produkuje hormony sterująco- pobudzające lub hamujące aktywność pozostałych narządów dokrewnych.

→ Mechanizm działania hormonów oparty jest na zasadzie tzw. sprzężenia zwrotnego ujemnego, co oznacza, że efekt reakcji odziałuje ograniczająco na wywołującą gi przyczynę.

→ Osie regulacji hormonalnej.

→ Hormony antagonistyczne.

Niedoczynność lub nadczynność gruczołów dokrewnych powoduje odpowiednio niedobór lub nadmiar poszczególnych hormonów, co prowadiz do chorób

PODWZGÓRZE:

• część przednia miedzymózgowia

• wytwarza hormony pobudzające (liberyny-RH) lub blokujące (statyny-IH) syntezę i wydzielanie hormonów przysadkowych

• produkuje neurohormony - wazopresynę i oksytocynę- które przekazywane się do przysadki i w razie potrzeby uwalniane przez jej tylni płat.

WAZOPRESYNA (ADH)

• hormon antydiuretyczny , budowa peptydowa:

• wzmożenie wchłania wody z kanalików nerkowych, przez co zmniejszona zostaje objętość wydalanego moczu

• zwiększenie objetości krwi krążącej

• zwężenie naczyń krwionośnych

OKSYTOCYNA (OT)

• hormon peptydowy,

• wpływa na kurczliwość mięśni macicy oraz komorek mięśniowych pęcherzyków mlekotwórczych i przewodzików wyprowadzających w gruczołach mlecznych

PRZYSADKA MÓZGOWA

• położona jest w siodle tureckim kości klinowej w obrębie czaszki

• składa się z płata przedniego (gruczołowego) i płata tylnego (tzw nerwowego)

• mózgiem łączy się za pośrednictwem tzw. szypuły przysadki ( pozostaje w ścisłym związku z podwzgórzem i korą mózgową)

• przysadka okryta jest torebką przysadki zbudowaną z włóknistej tkanki łącznej

→ czynność wydzielnicza:

• SOMATOTROPINA (STH/wzrost)

• PROLAKTYNA (laktacja)

• TYREOTROPINA (TSH-pobudza tarczycę)

• ADRENOKORTYKOTROPINA (ACTH-reguluje f. Nadnerczy)

• GONADOTROPINY

• HORMON FOLIK.... ??

• HORMON LUTEINIZUJĄCY

SZYSZYNKA

• znajduje się w obrębie czaszki

• ma kształt sosny,

• anatomicznie przynależy do międzymózgowia,

• otoczona jest tkanką łączną

• ulega inwolucji (zanikowi) przed okresem dojrzewania

→ wydziela melatoninę (podczas ciemności), która prawdopodobnie hamuje nadejście pokwitania i działa hamująco na przysadkę

→ melatonina może prawdopodobnie brać udział w synchronizacji rytmów biologicznych związanych z cyklem dzień-noc

→ niedobór powoduje zbyt wczesne dojrzewanie u dzieci

GRASICA

• leży w dolnym odcinku szyi i w górno-przedniej części jamy klatki piersiowej - w środpiersiu przednim - poniżej gruczołu tarczowego z przodu od tchawicy

• posiada część szyjną i piersiową zbudowaną z płata prawego i lewego, otoczona łącznotkankową torebką

• ma budowę zrazikową

• począwszy od okrsu dojrzewania ulega stopniowemu zanikowi

→ kieruje czynnością wszystkich narządów chłonnych

→ produkuje tymozynę stymulujacą rozwój i rozmnażanie się limfocytów

→ w obrębie grasicy limfocyty „uczą się” swoich funkcji

TARCZYCA

• leży w części przedniej szyi w jej dolnej połowie, z przodu od krtani i tchawicy,

• składa się z dwóch płatów bocznych (prawego i lewego) połączonych więziną

• objęta jest włóknistą torebką

• ma budowę pęcherzykowatą

• źródła unaczynienia 1) tt. Tarczowe górne , 2) tt.tarczowe dolne

→ produkuje TYROKSYNĘ I TRÓJJODOTYRONINĘ

PRZYTARCZYCE

• małe, owalne twory przylegające do powierzchni tylnej płatów bocznych tarczycy

• z reguły występują dwie pary gruczołów przytarczycznych górna i dolna

• objęte są luźną tkanką łączną , leżą zewnętrznie od torebi gruczołu tarczowego

→ produkują parathormon, który bierze udział w regulacji gospodarki waponiowo-fosforowej,

→ parathormon podwyższa koncentrację jonów wapnia we krwi, resorbuje wapń z kości, zwiększa wchłanianie wapnia z przewodu pokarmowego.

TRZUSTKA

• położona jest poprzecznie w górnej części jamy brzusznej, do przodu od kręgosłupa i ku tyłowi od żołądka, między śledzioną a pętlą dwunastnicy,

• zazwyczaj leży na wysokości I i II kręgu lędźwiowego

• składa się z trzony głowy (koniec prawy) i ogona (koniec lewy)

• w miąższu trzustki znajdują się dwa przewody , które odprowadzają sok trzustkowy bogaty w czynne enzymatycznie .... (?)

→ produkuje unzymy trawienne ( czynnosć egzokrynna )

→ funkcję endokrynna (hormonalną) pełnią znajdujące się w jej miąższu ogniska gruczołów komórek dokrewnych - tzw. wyspy Langerhansa - produkujace INSULINĘ (komórki beta) i GLUKAGON (komórki alfa)

NADNERCZA :

• niewielki , płaskie, parzyste gruczoły w jamie brzusznej położone każde nad górnym biegunem nerki lewej i prawej, lecz pod zględem budowy i czynności zupełnie od nerek niezależne,

• zbudowane z dówch warst zewnetrznej-kory i wewentęrcznej rdzniea

- w pojedynczym naderczu wyróżnia się : powierzchnię przednią i tylną, brzeg gówny i przyśrodkowy oraz wierzchołek

→ warstwa korowa produkuje : mineralokortykoidy, glikokortykoidy, androgeny nadnerczowe i estrogeny nadnerczowe

→ rdzeń wytwarza adrenalinę i noradrenalinę,

→ źródło unaczynienia 1) t.nadnerczowa górna ,2) t. nadnerczowa środkowa, 3) t.nadnerczowa dolna

GONADY

• jądra - prawe i lewe położone są w dolnej cześci worka mosznowego,

• kształt elipsoidalny

• odróżnia się powierzchnię boczną i przyśrodkową, brzego przedni i tylnym koniec górny i dolny

• w jądrach odbywa się pradukcja męskich komórek płciowych - plemników

→ jądra wydzielają TESTOSTERON

• jajniki - parzyste gruczoły płciowe położone bocznie w obrębie miednicy małej,

• położenie wewnatrzotrzewnowe, do przodu od odbytnicy i ku tyłowi od więzadła umocowujacego macicę w jamie miednicy

• kształt migdału

• wyróżnia się powierzchnię przyśrodkową i boczną, koniec górny- jajowodowy oraz koniec dolny- maciczny, brzeg tylny - wolny i brzeg przedni -krezkowy,

→ wyatwarzają żeńskie hormony płciowe: estrogeny i gestageny

→ jajniki odpowiedzialne są za produkcję żeńskich komórek mpłciowych - komórek jajowych

→ w budowie jajnika wyróżnia się : część obwdowoą czyli korę, w której odbywa się kształtowanie i dojrzewanie komórki jajowej ............ ?????