Co to znaczy ? - wykaz najważniejszych zwrotów łacińskich

• Ab origine - od początku

• Ad acta - do akt odłożyc sprawę,sprawa być może znalazła swój koniec już tylko w archiwum

• Ad deliberadnum - do rozważenia, rozważ to,abyś nie strzelił głupstwa

• Ad finem - do końca

• Ad hoc - specjalnie,tylko do tego,bez zamiaru ogólniejszego zastosowania, doraźnie, na chwilę, na już, na teraz

• Ad kalendas Graecas - Na greckie kalendy - tych kalend Grecy nigdy nie mieli - czyli na święty nigdy.

• Ad multos annos - żyj wiele lat, sto lat

• Ad perpetuam rei memoriam - na wieczna rzeczy pamiątkę - napis na pamiętnikach

• Ad personam -Do osoby się odnieść, w dyskusji podnieść argument tyczący się bezpośrednio rozmówcy

• Ad rem - Do rzeczy wrócić, gdy rozmowa zbacza z tematu

• Ad usum Delphini - na użytek Delfina - czyli młodego następcy tronu we Francji; publikacja okrojona przez cenzurę na uzytek młodzieży

• Ad usum externum - doużytku zwenetrznego gł. o lekarstwach

• Ad usum internum - Do użytku wewnętrznego

• Advocatus diaboli - adwokat diabła, w procesach kanonizacyjnych szuka dziury w całym, stara się wynajdować wszystkie mankamenty z życia kandydata na ołtarze, obrońca złej sprawy

• Ad vocem - do słowa, do tego chcę się odnieść, chcę coś dopowiedzieć

• Alibi - gdzie indziej, być w innym miejscu w czasie popełnienia przestępstwa, dowód niewinności - bo mnie nie było na miejscu przestępstwa

• A.D., aCn, a.m.

• Antidotum - odtrutka

• A posteriori - wychodząc w rozumowaniu od następnego, późniejszego, na podstawie doświadczenia, faktów, wnioskowanie ze skutków o przyczynach

• Appendix - dodatek, aneks, supplement

• A priori - Wychodząc w rozumowaniu od wcześniejszego, wnioskowanie z przyczyn o skutkach, wyrażam sąd np. kiedy jestem do kogoś uprzedzony

• Aqua destilata - woda destylowana

• Aqua vitae - woda życia, wódka

• Arbiter elegantiarum - znawca mody,

• Artes Liberales - sztuki wyzwolone - w średniowieczu 7 nauk świeckich stanowiących wstęp do studiów wyższych. Składały się z : trivium - gramatyka, retoryka, dialektyka i quadrivium - arytmetyka, geometria, muzyka, astronomia

• Aurea mediocritas - złoty środek, umiar, nie wpadaj w krańcowość

• Biblia pauperum - Biblia ubogich, czyli w obrazkach przeznaczona dla analfabetów

• Bis dwa razy

• Circa ( circiter) - około, mniej więcej

• Condicio sine qua non - warunek bez którego nie..., warunek nieodzowny, warunek konieczny

• Contra legem - wbrew prawu

• Contra naturam - wbrew naturze

• Corpus delicti - rzeczowy dowód przestępstwa

• Cui bono ? - dla kogo to będzie korzyścią ?

• Curriculum vitae ( c.v.) przebieg życia, życiorys

• De facto - o wykonanej sprawie, w rzeczywistości, istotnie, rzeczywiście

• De iure - na podstawie prawa, na mocy stanowiska prawnego, prawnie

• D.O.M. = Deo Optimo Maximo - Bogu Najlepszemu Najwyższemu

• Deus ex machina - Bóg z maszynerii ( w tragedii greckiej, gdy akcja się tak p[ogmatwała, że nie dało się jej rozwiązać po ludzku, wtedy niespodziewanie wkraczał „z maszyny teatralnej Bóg”); cudowne rozwiązanie problemu

• Eo ipso - tym samym, przez to samo

• Errata - poprawki; wykaz błędów

• Etc. Et caetera - i pozostałe i tak dalej

• Et.seq. = et sequentes - i następne zdania

• Ex aequo - na równi, jednakowo

• Ex cathedra - Z katedry ( podwyższonego siedzenia jako oznaki władzy, urzędu); urzędowo; w sposób przecinający dyskusję

• Ex definitione - z definicji

• Ex libris - spośród książek, z księgozbioru, znak biblioteczny w formie ozdobnej winiety

• Explicite - bez ukrywania, jasno, wyraźnie, bez ogródek

• Ex post - z tego co potem, po fakcie

• Expressis verbis - wyraźnymi słowami, dokładnie, dobitnie, bez ogródek

• Extra - nadzwyczajnie, dodatkowo, ponadto

• Extra ordinem - poza porządkiem, ponad to

• Ex voto - na mocy ślubowania, na mocy przysięgi, przyrzeczenia

• Fac simile - zrób podobnie - dokładne odwzorowanie pisma czy podpisu, stąd faksymile

• Gloria victis - chwała zwycięzonym; ponieważ chociaż pokonani, to jednak walczyli dzielne - tytuł pow. E. Orzeszkowej

• Gratis - bezpłatnie, darmowo

• Homo artifex - artysta, twórca

• Homo faber - rzemieślnik

• Homo politicus - człowiek o społecznym usposobieniu - polityk

• Homo sapiens - człowiek myślący - termin naukowy dla oznaczenia rodzaju ludzkiego

• Ib.= Ibid.=Ibidem - tamże, w tym samym miejscu

• I.e.= Id est - to jest, to znaczy

• Id. = Idem - ten sam autor

• Imponderabilia - wartości nie dające się zważyć, rzeczy niewymierne(moralne, estetyczne)trudne do wymieniena, wyliczenia

• Incognito - skrycie, pod zmyślonym nazwiskiem, nie ujawniające swojego imienia

• In corpore - w pełnym składzie, wszyscy razem

• Index ( nominum rerum ) - spis nazw, spis rzeczy, wykaz

• In extenso - dokładnie, dosłownie w pełnym brzmieniu

• In flagranti - pochwyceni w momencie popełnienia przestępstwa, na gorącym uczynku

• In medias res - w środek rzeczy, w sedno sprawy, w istotę sprawy

• In memoriam - na pamiątkę

• In minus - na niekorzyść

• In plus - na korzyść

• In re - w rzeczy samej, w sprawie

• In spe - w nadziei, oczekując na to , co będzie

• In statu nascendi - w stanie rodzenia się, w chwili powstawania , w stanie zaczątkowym

• In vino veritas - prawda w winie - człowiek nietrzeźwy mówi nichcący prawdę , której nidy nie odważyłby się powiedziec na trzeźwo

• In vitro - w szkle, w szklanym naczyniu, w probówce

• Ipso facto - na mocy samego faktu, przez ten fakt, przez to samo właśnie

• Legenda - to, co należy przeczytać

• Memento mori - pamiętaj o smierci

• Memorabilia - sprawy do zapamiętania

• Modus vivendi - sposób życia

• Nihil novi - nic novego ( sub sole ) - nic nowego pod słońcem Ks. Ekl.I,10

• Nihil obstat - Nic nie stoi na przeszkodzie - formuła cenzury kościelnej, że dzieło nie sprzeciwia się zasadom wiary i moralności

• Nolens volens - chcąc, niechcąc

• Nota bene ! NB - zanotuj dobrze - zwróć na to uwagę

• Numerus clausus - Liczba zamknięta, ilość miejsc ograniczona

• Op.cit. = opus citatum - dzieło cytowane, w cytowanym dziele

• Opera omnia - dzieła wszystkie

• Opera selecta - dzieła wybrane

• Pars pro toto - część zamiast całości

• Persona non grata - osoba niemiła, osoba niepożądana; w dyplomacji osoba, która utraciła kredyt zaufania i z danego państwa powinna wyjechać

• P.m. - post meridiem

• P.s. - post scriptum - po tym co zostało napisane, uzupełnienie listu

• Primo voto - z pierwszego ślubu , z pierwszego małżeństwa

• Quorum - których, spośród których ( brak wystarczającej części )

• Requiem- odpoczynek - nazwa mszy żałobnej - od pierwszych słów

• RIP = requiescat in pace

• Rp. = recipe! = weź - napis na receptach

• Sc. = scilicet = oczywiście, samo przez się rozumie

• Sensu stricto - wścisłym tego slowa znaczeniu ( sensu largo)

• Signum temporis - znak czasu

• Sine ira et studio - bez gniewu i przesadnego zaangażowania, obiektywnie

• Sine mora - bez zwłoki

• Sit tibi terra levis - niech ci ziemia lekką będzie

• Spiritus movens - Duch poruszający, sprężyna działania, inicjator

• Sponte sua - z własnej woli, z własnego odruchu, spontanicznie

• Status quo - stan, w którym jest; stan aktualny ( status quo ante )

• Tabula rasa - wyczyszczona tablica, czysta nie zapisana - wg Locka, taka jest dusza człowieka w chwili narodzin

• Terra incognita ( ignota ) - ziemia nieznana, niepoznana

• Una voce - jednym głosem, jednogłośnie

• Vacat - wolne miejsce

• Vade mecum - chodź ze mną, nazwa podręcznika, którego często używamy, poradnik

• Varia - rozmaitości

• Verte! - odwróć kartkę

4