Stoicy

• Terapeutyczna funkcja etyki - umożliwia osiągnięcie szczęścia pomimo swoich słabości

• Materialność świata - nie ma elementu duchowego, ale świat rządzi się stałymi prawami; dynamizmu świata - ciągłe powstawanie i ginięcie zgodnie z prawami Logosu, umysłu rządzącego światem (obecnego w świecie); natura wyraża się w prawach Logosu; nie możemy się spod tych praw wyłamać

• Szczęście możliwe do osiągnięcia na tym świecie, ale konieczna jest świadomość praw Logosu i ich akceptacja; jeżeli ktoś chce przekroczyć prawa wszechświata - może to zrobić, ale jest tym samym głupcem i jest skazany na porażkę

• Ideał mędrca stoickiego - zna prawa i się im poddaje; widzi właściwą hierarchię w świecie (ważniejsze jest np. poznanie niż sława czy bogactwa); ideał apatii, panowania nad sobą cierpienie bierze się z nieakceptacji swojego losu, emocjonalnych reakcji na wydarzenia, zarówno dobre i złe

• Słynni stoicy: Seneka - nauczyciel Nerona; cesarz Marek Aureliusz

• Nie bierność, ale rezerwa, dystans

Epikurejczycy

• Polemicy stoicyzmu

• Epikur z Samos - założyciel

• Istnieje tylko świat materialny i tylko on jest możliwy do poznania (a np. o bogach nie można nic powiedzieć; a zatem agnoscytyzm, nie ateizm)

• W świecie istnieje jednak przypadek

• Nie możemy być szczęliwi, bo się boimi i nie korzystamy z życia; boimy się bogów (kary boskiej) i śmierci

• Epikurejczycy jednak zapewniają, że bogowie nie interesują się naszym losem, ponieważ sami są szczęśliwi; nie trzeba się ich bać; jeśli jednak komuś praktyki religijne przynoszą przyjemność to powienien je kontynuować; jeżeli zaś nie to nie mają one sensu, bo bogowie i tak nie wysłuchują naszych modlitw; a zatem Epikurejczycy nie widzą nic złego w bezsensownym działaniu (jak stoicy), pod warunkiem, że przynosi nam ono przyjemność

• Epikur: „Póki jesteśmy nie ma śmierci, gdy jest śmierć nie ma nas” - po śmierci nic nas nie spotka, bo już nas nie będzie, a zatem nie ma się czego bać

• Szczęście to życie przyjemne i nie oduczywanie przykrości (brak cierpienia wystarcza do szczęścia)

• Tym, co nas unieszczęśliwia gdy już pogodziemy się ze śmiercią i przestaniemy bać się bogów, są nadmierne, niespełnialne pragnienia - powinniśmy chcieć tego, co jest dla nas osiągalne (umiarkowany hedonizm); pragnienie nieosiągalnego zmniejsza nasze szczęście, bo nigdy się nie zaspokoimy; liczą się małe przyjemności

• Niektóre przyjemności wymagają pewnych nieprzyjemności - np. zjedzenie czekolady (waga) czy zdobywanie wykształcenia; są to przyjemności nieczyste; większość przyjemności jest nieczysta; czyste to np. kontemplacja piękna

• Nieprzyjemności są dwie - niepokój duszy lub cierpienie fizyczne (głód lub ból)

• Ideał mędrca - ataraksja (pogoda ducha, pozytywne nastawienie, umiarkowane zadowolenie - a nie tarzanie się w fizycznych przyjemnościach); zadowolenie z wszystkiego, co dostępne; trzeba życie brać takim, jakie jest; dbać o spokój ducha i opanowywać dążenia niemożliwe do spełnienia

Determinizm a indeterminizm

• Determinizm - Logos, prawa przyrody, fizyki, chemii, psychologii nas determinują (a zatem jak u stoików)

• Indeterminizm - sami siebie determinujemy, zawsze możemy zrobić coś szalonego i niespodziewanego